Kringnieuws 1998 01 24 143

UITGAVE VAN

KRING

"VRIENDEN

VAN

's-HERTOGENBOSCH"

JAARGANG

24

-

NUMMER

l

-

JANUARI

1998

krln9---nleuw1 LUSTRUMJAAR 1998 Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch" 11

viert 25 jarig bestaan Beste Vrienden,

Lustrumtaar 1991

l

Van de bestuurstafel

3

Moette nou toch's 1dJke

5,7

Van de rtdacfle

6

Commissie Binnenstad

• K-N JANUARI 1998

1998 gaat voor onze vereniging een bijzonder jaar worden. Op 21 maart viert de Kring zijn vijfde lustrum. De van oorsprong heemkundige vereniging is in deze 25 jaar uitgegroeid tot een volwassen organisatie die in onze stad op cultuur-historisch gebied een voorname rol vervult.

Een vereniging die zoveel voor het Bossche erfgoed betekent en door zovelen wordt ondersteund, verdient het om in het zonnetje gezet te worden.

Om het 2 5 jarig bestaan op gepaste wijze te kunnen vieren is ruim een jaar geleden een lustrumcommissie ingesteld, die als opdracht kreeg .voor het bijzonder jaar een bijzonder feestprogramma samen te stellen.

In het juni-nummer van het KringNieuws werd het lustrumlogo gepresenteerd. Tijdens de ledenvergadering van 30 juni 1997 heb ik als voorzitter van de lustrumcommissie een tipje van de sluier mogen oplichten. In deze editie van het Kring-Nieuws vindt u meer details over het lustrumprogramma.

Het lusrrumprogramma is zo breed mogelijk opgezet. Bij de ene gelegenheid ligr het accent op de cultuur-historische aspecten van de stad. Een andere keer neigr het programma meer naar presentatie en ontspanning. Kortom: er is voor elk wat wils.

Naast de activiteiten die door delusrrumcommissie zijn uitgedacht, zullen gedurende het lustrumjaar door de Kring nog vele activiteiten worden georganiseerd die niet direct van een bepaald thema zijn afgeleid, maar wel op een ofandere manier de aandacht vesti-

gen op bijzondere aspecten in onze stad.

Als accommodatie voor de uitvoering van de vele programma-onderdelen is gekozen voor de Mariënburg UMJ); een prima locatie in de binnenstad van' s-Hertogenbosch.

Afsluitend denkt de lustrumcommissie een programma te kunnen presenteren vol afWisseling en uitdaging.

Wij hopendanookvanharteustraksop een van onze activiteiten te kunnen begroeten.

Frans Sluyter, voorzitter lustrumcommissie

•

Het lustrumprogramma 'Feestelijk startschot' De feestelijke opening van het lustrumjaar zal plaatsvinden op zaterdag 21 maart. Het is dan op de kop afi~jaar geleden dat de Kring het levenslicht mocht aanschouwen. Samen met mensen van het eerste uur en genodigden uit alle hoeken van de Bossche samenleving zal op een feestelijke bijeenkomst het lustrumprogramma worden gepresenteerd.

'Leer ook de nieuwe stad kennen' Een speciale bustocht die de passagiers voert door het buitengebied van

LUSTRUMJAAR 1998

'Bossche (sterke} verhalen, liedjes en anekdotes'

'Presentatie van de werkgroepen'

Onze stad herbergt een schat aan typische verhalen, liedjes en anekdotes, die al dan niet op waarheid berusten. Ze geven een goede doorkijk in het dagelijkse leven van de gewone Bosschenaren. Een werkgroep is druk doende dit mondelinge erfgoed op te sporen en bij elkaar te brengen. De bedoeling is om tijdens het lustrumjaar een zo breed mogelijk publiek van deze mondelinge stadsgeschiedenis mee te laten genieten. Zodra het programma verder is uitgewerkt, krijgt u er meer over te horen.

Gedurende de maand september zullen de verschillende werkgroepen van onze vereniging in de gelegenheid worden gesteld zich aan het grote publiek te presenteren. Zo zal de werkgroep 'Verzamelaars Hertog Jan' uitpakken met een expositie van hetgeen door de leden in de loop der jaren is verzameld. Ook andere werkgroepen zijn druk doende met voorbereidingen om zich bij deze gelegenheid van hun beste kant te laten zien. De presentaties zijn vrij toegankelijk.

Een unieke wandeling voor echte fijnproevers ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van de paters Capucijnen en het vijfde lustrum van de Kring.

De voettocht leidt de wandelaar door de Capucijnenkerk en bijhorend klooster, het klooster MariĂŤnburg van de zusters van JMJ, de parochiekerk Sint-Cathrien, de Synagoge en de Nederlands Hervormde Kerk. De tocht zal worden afgesloten aan de voet van de Sint-Jan. De wandeling van ongeveer drie uur zal in de maanden april en mei slechts enkele malen plaatsvinden. Door de geringe capaciteit kan deelname aan deze exclusieve voettocht uitsluitend bij voorintekening geschieden.

'Muziek op de Binnendieze'

'Feestdag voor alle Vrienden'

Op of aan de Binnendieze zullen door Bossche solisten, koren en orkesten een aantal muziekvoorstellingen worden verzorgd. Deze concerten zijn vrij toegankelijk. Op dit moment zijn drie zondagen vastgelegd, teweten7, 14 en 21 juni. De optredens beginnen telkens om 15.00 uur. Daarnaast zijn een viertal klassieke concerten op de Binnendieze in voorbereiding die enkel per boot bereikbaar zullen zijn. Deze concerten worden georganiseerd door de Kring in samenwerking met Stichting Havenconcerten en de Azijnfabriek.

Ter afsluiting van het lustru1. wordt tegen het einde van het seizoen een feestdag georganiseerd voor alle Vrienden van 's-Hertogenbosch. De dag zal worden opgeluisterd met muziek, dans en spektakel. Uiteraard zal het bijna traditionele kopje koffie met Chocolade Bol daarbij niet ontbreken.

Maar er staat de Vrienden die dag nog veel meer verrassends te wachten. Wat dat precies zal zijn blijft geheim. Een beetje geheimzinnigheid kan geen kwaad".

'Jonge Vrienden van 's-Hertogenbosch'

'Prijsvraag 's-Hertogenbosch door de bril van de Bosschenaren'

de nieuwe gemeente 's-Hertogenbosch. De tocht zal ongeveer twee-eneen-half uur gaan duren. Een pauze met koffie/thee engebak is inbegrepen.

De bustocht wordt gereden op 21 april, 19 mei, 16 juni, 21 juli en 18 augustus.

Deelname geschiedt op basis van inschrijving. De bustochten zijn tot stand gekomen in samenwerking met Divers, het Bossche Rode Kruis, Welzijns Instelling Rosmalen, HevoRosmalen en Heemkundekring Rosmalia.

'Een voettocht langs Bossche kerken en kloosters'

Een van de doelstelling tijdens het lustrumjaar is de vergroting van de kennis en betrokkenheid van de jeugd bij het verleden, heden en toekomst van onze stad. Daarom i~ in samenwerking met studenten van het Koning Willem I College een project opgestart dat moet resulteren in aparte programma-onderdelen voor kinderen van de basisscholen, leerlingen van het voortgezet onderwijs en studenten uit het middelbaar en hoger beroepsonderwijs. De voorbereidingen voor deze activiteiten zijn in volle gang. Tevens wordt demogelijkheid onderzocht in hoeverre een interactief computerprogramma over de veel bewogen geschiedenis van 's-Hertogenbosch te realiseren is.

Tijdens het lustrumjaar zal een schilder-, teken-, foto-, film- en videowedstrijd worden uitgeschreven. De deelnemers aan deze prijsvraag dienen zich los te maken van de gebruikelijke nostalgische blik op de stad. Van hen wordt verwacht dat zij 's-Hertogenbosch op een geheel eigentijdse wijze in beeld brengen. De officiĂŤle inschrijving start op 21 maart. Tot 1 juli kunnen de deelnemers hun kunstzinnige uitingen inzenden. De genomineerde werken zullen in september worden tentoongesteld. Tijdens de feestdag van de Kring zal de prijsuitreiking plaatsvinden.

":alle: programma-onderdelen zijn onder voorbehoud

Kopij voor het eerstvolgende Kring-Nieuws dient uiterlijk vrijdag 30 januari 1998 te worden ingeleverd bij Secretariaat Kring-Nieuws Postbus 1162, 5200 BE 's-Hertogenbosch of bezorgen in het Kring huis K-N JANUARI 1998

2

VAN DE BESTUURSTAFEL

VAN DE BESTUURSTAFEL VERSLAG VAN DE LEDENVERGADERING VAN ZONDAG 14 DECEMBER 1997 IN SOCIĂ‹TEIT 'AMICITIA' Aanwezig: het thans 6 leden tellende bestuur en 35 leden.

Bericht van verhindering: mevrouw E.Hoes - de Winter en deherenJ. Stohr, Chr. GeertzenenM.v.d. Berg.

groot. Want zowel het aantal leden zal hoger kunnen uitvallen; op dit moment zijn er exact 1550. Ook de gemiddelde contributie zal hoger kunnen uitvallen dan de thans begrote f27,so.

De subsidie ten behoeve van projectgroepen, begroot op

Agendapunt 1: opening, berichten en vaststel- f 2.500,- is reeds nu al binnengekomen in de vorm van een bijdrage vanuit hetAnjerfonds! ling van de agenda De voorzitter, de heer Hein Kurvers opent de vergadering en heet een ieder van harte welkom in het bijzonder de twee nieuwe bestuurskandidaten de heren Jan de Groot en Huub Disseldorp. Bij de op de vergadering uitgereikte stukken bevinden zich korte beschrijvingen van deze kandidaten.

De opbrengsten uit advertenties en sponsoring moeten hoger kunnen dan thans begroot. Het huidige bestuur heeft, ook wegens 'personeelstekort', hier niet veel aan gedaan. Mede door de benoeming van de nieuwe penningmeester zal men dit beter aan kunnen pakken.

Agendapunt z.: Het verslag van de ledenvergadering van 30 juni 1997 wordt goedgekeurd

Op een vraag vanuit de zaal antwoordde de heer Piet van de Heuvel dat reeds 5 jaar gespaard wordt voor het lusnum. Er werden verder geen opmerkingen meer gemaakt en de begroting werd dus geaccepteerd.

Agendapunt 3a: Verkiezing Bestuursleden

Agendapunt 5: Rondvraag en Sluiting

Zoals men in het november-nummer van het KringNieuws heeft kunnen lezen is de penningmeester, de heer Ad van der Heij den, om persoonlijke redenen terug moeten treden. Tot groot genoegen kan zijn opvolger de heer Huub Disseldorp reeds nu al worden voorgesteld; zijn kandidatuur zal in het Kring Nieuws vermeld worden ten behoeve van de Bestuursverkiezing van de ledenvergadering op 21 maart 1998.0ok de heer Jan de Groot wordt thans voorgesteld en ook hij zal kandidaat zijn tijdens genoemde bestuursverkiezmg.

De voorzitter doet verder nog een dringend beroep op de leden om met nog meer bestuurskandidaten te komen, ter aflossing van die bestuursleden, wier bestuursperiode (reeds lang) verstreken is!

De voorzitter ligt vooraf nog even de reeds uitgereikte informatie toe: - Ten aanzien van het bezoekerscentrum blijft de Kring bij zijn voorkeur voor het pand aan de Hinthamerstraat, w::<J r de bibliotheek is gevestigd en wijst zij het postkantoorcomplex aan de Kerkstraat af De eventuele verantwoordelijkheden die de Kring op zich neemt bij participatie aan het centrum komen wellicht ter sprake in de ledenvergadering van 21maart1998; de Gemeente heeftde stichting Binnendieze als particuliere partner nodig om rijksmiddelen te verkrijgen ter restauratie van de Grote Hekel. Het batig saldo en de meer opbrengsten (wegens prijsverhoging) uit de vaartochten op de Binnendieze kunnen enerzijds gebruikt worden als bijdrage voor deze restauratie, en anderzijds komen die op enigerlei wijze ook ten goede aan het werk van de Kring en het Gastheerschap. De vaarconsessie op de Binnendieze moet dan wel verlengd worden; de voorzitter vraagt aan de vergadering kandidaten om het werk van de heer Jan van Haren, het bijhouden van het jaarboek, voort te zetten; vervolgens stelt de voorzitter aan de ledenvergadering voor om de twee bestuurskandidaten vanaf heden adviserend aan het bestuurswerk deel te laten nemen en de voordracht tot hun verkiezing in maart 1998 te behandelen; - tot slot schetst hij de gang van zaken rondom de gerezen onvrede in delen van onze organisatie waarmee ook de adviseurs zich actief mee bemoeid hebben. Een adviesgroep is vervolgens aan het werk gegaan en heeft een eerste advies uitgebracht aan het bestuur en de adviseurs. De door de adviesgroep aanbevolen verandering van de organisatie-

Agendapunt 3b: Verkiezing van plaatsvervangende leden van de kascommissie Op de reeds bekend gemaakte voordracht staan de heren Frits op ten Berg en Flip Dries. Beide heren worden bij acclamatie als zodanig gekozen. De heer Kurvers wenst hen succes.

Agendapunt4! Begroting 1998 De tweede penningmeester, de heer Piet van de Heuvel, ondersteund door de heer Jan Kleijne, geeft een toelichting op de begroting en met name op de 'baten'. De ledenbijdrage zal wellicht in 1998 hoger kunnen uitvallen dan thans be-

K-N JANUARI 1998

3

VAN DE BESTUURSTAFEL

structuur ter oplossing van de communicatieproblematiekisnaardemeningvanhet bestuureenonnodigeenonwenselijke stap. In januari wordt het vervolg met de adviesgroep besproken.

Overigens zal deze commissie 'Binnenstad' op korte termijn na moeten gaan denken over de herinrichting van de Visstraat;gepleitwordtvoor het herstel van het plein, gericht op de haven.

Als rondvraag kwam uit de zaal naar voren: hoe het mogelijk was, dat met name de Kring zo'n rapport over ' de Parade' heeft kunnen uitbrengen. De heer Pim Schellings, voorzitter van de betreffende werkgroep, geeft vervolgens een uitgebreide toelichting. De commissie 'Binnenstad' zal in het Kring-Nieuws ook commentaar leveren op dit rapport.

Hierna sluit de voorzitter de vergadering.

Na de pauze verzorgde de heer Cor Gilhaus een voortreffelijke presentatie over de Vestingwerken. 's-Hertogenbos'ch, 18 december 1997路 Stan Swarts, secretaris

HARTELIJK WELKOM! Vanaf begin oktober mogen wij 33 nieuwe Kringleden welkom heten. Opnieuw valt op dat er meer mensen (17) van buiten' s-Hertogenboschzich hebben aangemeld. Het totaal aantal leden bedraagt thans (15 december 1997) 15 50.

Uit 's-Hertogenbosch mogen wij begroeten: De heer J.Diesveld, mevrouw S.Smulders, de heer K.Rooderkerk, mevrouw M.Mooy-Maas, de heer F.Spierings, mevrouwL.Bonte,deheerJ.Boon,deheerF.Gruijters,deheer P.v.d. Bogaart, de heer H .v.d.Meerendonk, mevrouw P.Mobers, de heer L.Blom, de heer F.Donkers, mevrouw E.StrangOvermeijer, mevrouw P.Langenberg-Eerebout en de heer J.deJonge.

Van buiten de stad verwelkomen wij: Mevrouw W.Ventooy uit Drunen, mevrouw C.de LeeuwVersteijnen uit Waalwijk, mevrouw G.Helsdingen-van Buuren uit Vught, de heer J.Ebbenn uit Schijndel, de heer J.Westerlo uit Veghel, de heer A.van Hezik uit Voorburg heer M.v.d.Wijngaart uit Arnhem, de heer A.Wetzels uit Sint Michielsgestel, de heer M.de Wit uit Amsterdam, mevrouw J.Wijffels uit Tilburg, mevrouw L.de Wit uit Heusden, mevrouw J.Schrover-van Bokhoven uit Eindhoven, de heer H.J anssens uit Rosmalen, de heer J. Beurskens uit Dreumel, de heer F.v.d.Smissen en mevrouw J.v.d.Smissen uit Vlijmen en de heer J.Slaap uit Oisterwijk.

Namens het Bestuur van de Kring, wens ik u veel genoegen toe bij de vele activiteiten, die onze vereniging ook voor u organiseert.

Stan Swarts, secretaris

EVEN VOORSTELLEN Tijdens de algemene ledenvergadering van zondag 14 december 1997 werden twee kandidaat bestuursleden aan de Ktingleden voorgesteld. De bedoeling is dat hun voordracht tot verkiezing behandeld wordt in de eerst komende ledenvergadering van maart 1998.

Het gaat om de he!er Jan de Groot, 57 jaar, geboren in Orthen. Na het behalen van zijn HBS-A diploma aan het Sint Janslyceum en na zijn diensttijd is hij vervolgens direct het bedrijfsleven binnengestapt. Na zijn dienstverband tot 1977 bij de Verenigde Distributiebedrijven op de afdeling marktontwikkeling maakte hij de overstap naar het Ministerie van Economische Zaken aanvankelijk als adjunct-rijksconsulent voor Handel, Ambacht en Diensten voor Noord-Brabant en Limburg, thans als senior medewerker van het ministerie in de regio zuid. Zijn taakveld richt zich op ruimtelijke ordening en zit als zodanig in de provinciale planologische commissie en in de commissie voor de stadsvernieuwing.

Alhoewel enige kennis vanuit zijn functie ondersteunend kan zijn bij het bestuurslidmaatschap van de Kring, is het toch zo dat zijn ambitie vooral is gebaseerd op betrokkenheid bij het wel en wee van zijn geboortestad.

De heer Huub Disseldorp is kandidaat voor de functie van penningmeester in het bestuur van de Kring. Hij is 49 .路 gehuwd en heeft twee volwassen kinderen. Zijn huidige beroep is die van zelfstandig administrateur. Hij verzorgt de complete administratie voor verschillende bedrijven. Hij is reeds een aantal jaren lid, getuige zijn laag lidnummer: 411, en volgde met interesse de activiteiten van de Kring. Om deze reden, en ook omdat het ging om de functie van penningmeester heeft hij zich kandidaat gesteld. Hij hoopt langere tijd en op een prettige wijze met de andere bestuursleden samen te werken en hoopt ook de 'geest' van de vereniging te kunnen uitdragen.

Stan Swarts, secretaris

K-N JANUARI 1998

4

MOETTE NOU TOCH'S KIJKE

MOETTE NOU TOCH'S KIJKE DE WATERPOORT BIJ DE 'VOLDERSTRAP'

De drie Hekelen, de Groote Hekel of de Hekelsluis Hetzijnallemaalnamendiemenaan deze waterpoort ooit heeft gegeven. Al in 1399 wordt deze waterinlaatpoort vermeld. Het is één van de waterpoorten waar de Dommel de stad binnenkwam.

De Dommel ontspringt in de buurt van Peer in België. Op oude kaarten kan men de loop van de Dommel nog door het Bossche Broek zien lopen. De rivier komt door de stadsmuur in het Voldersgat dat vroeger een 'Meertje' moet zijn geweest.

Dit 'Meertje' werd in de 14' eeuw gebruikt door de 'vollers'. Dit waren arbeiders die de wolharen stoffen hier in dit water wastte, het aaneenhechten, het zogenaamde vollen. "Het was beter ende bequamen om lijnwaet te suyveren ende te bleijken dan erg hens elders in het landt." De zuiverheid van het water op deze plaats moet natuurlijk gezocht worden in het feit dat hier het water nog 'schoon' de stad in kwam.

Het Voldersstraatje vernoemd naar het Volders gat is in de nacht van 31 mei op 1 juni 1940, vermoedelijk door een Engelse vliegtuigbom getroffen, waardoor 6 personen om het leven kwamen.

In 1988 zijn na afbraak van de huizen archeologische onderzoeken gedaan met als resultaat, funderingen van een 14e eeuws stenen huis (1300-1325).

Volgens de geschiedschrijver Van Heurn zijn bij het bouwen van de ves-

ringmuren en het graven van de stadsgrachten aan de zuidzijde omstreeks 1519 de drie openingen aangebracht.

Ondanks de grote doorlaatopeningen was er in 1574 zand ondet de fundering weggespoeld.Na de restauratie hiervan werd de waterinlaarpoort 'de Drie Heeckelen' genoemd. Na de inname van de stad door Frederik Hendrik in 1629 kreeg het de naam 'Groote Hekel'.

De openingen werden afgesloten door drijvende houten balken voorzien van ijzeren staven met scherpe punten, waardoor ze op vlashekels leken. In 1668 worden twee nieuwe bogen aan de Grote Hekel aangebracht. Tot ver in de 19' eeuw is voorts de oostelijke waterdoorlaat een onderdeel geweest van de

scheepsvaartroute van en naar de MeierlJ. Gezien het feit dat onze stad op het laagste punt van Noordoost-Brabant ligr, heeft het altijd last gehad van hoog water. Niet alleen buiten de stadsmuren maar ook in de stad hadden de Bosschenaren meestal in de winter last van natte voeten. Op oude foto's is dat ongemak goed te zien. Daarom besloot de gemeenteraad op 14 mei 1880 een krediet van 150.000 gulden beschikbaar te stellen. Later in 1884 werd het stoomgemaal aan de Grote Hekel gebouwd.

Het gemaal dat in de volksmond het 'watermesjien' werd genoemd, regelde de waterstand in de Binnendieze. Het heeft gestaan op de kop van de Zuid wal en de Oude Dieze waar nu zitbanken staan. Vanhieruitkunjeookdeplanten op en bij de muren zien, onder andere de muurleeuwebek, gele helmbloem, klein glaskruid, waterzuring en het barbarakruid. Nadat erin 1965eenauto het gemaal binnen was gereden heeft men het kort daarop gesloopt. De Oude brug, zoals te zien is op oude ansichten, was te smal voor het toenemende verkeer en werd 1965gesloopt. Er werd een brede dam ingelegd met een duiker.

Dankzij foto's die Jan van der Eerden in mei 1965 maakte kon de brug voor een groot gedeelte in de historische siniatie worden hersteld. Over de brug

K-N JANUARI 1998

5

MOETTE NOU TOCH'S KIJKE • VAN DE REDACTIE

ligt het eetcafé 'De Roode Leeuw' met van 1928. (Oude Dieze 23 en 25) Voor het zijn uitgebouwde terras over het water. café op de foto staan ongeveer twintig De naam 'De Roode Leeuw' zou volgens jonge mannen met fietsen. Sommige het Brabants Dagblad van 26 juli 1991 fietsen hebben een carbid lantaarn niets te maken hebben met het feit dat voorop.In het pand rechts van de brug er voor de Tweede Wereldoorlog het aan de Triniteidstraat heeft Dr. Otjes echtpaar De Rooij - De Leeuw hier het gewoond. En in het grote pand voor café uitgebaat hebben. Volgens de ons, Oude Dieze 12 was voorheen de krant stond hier al in 1760 een herberg Keuringsdienst van Waren in gehuismaar het vermeld niet of het toen ook vest. de naam De Roode Leeuw droeg. Zelf heb ik vernomen dat de naam ook af- Jo Hendriks komstig zou kunnen zijn van de Limburgse 'rode leeuw' die ook in ons stadswapen staat. Bij deze stadstoegang zouden namelijk karren uit Limburg die op doortocht waren aangelegd hebben.

Ik heb een foto van het cafépand in bezit waar aan de gevel een uithangbord met een rode leeuw hangt. Op het raam boven de deur staat de naam van eigenaar H. van Roosmalen. Deze eigenaar wordt vermeld in het adresboek

ansidiun offoto's: colkctitJoHtnlriks Bronmit

EtnhiarrnuwDmBoscli DmBoscligistmnmuiaisurm Door ck 6omm Dm Boscli zitn Boscli6oom6(ru[nummu z AcliLimTijd 's-Hatogm6oscli Waterstad Aárts6ock 19z8 Bra6ants Dag6(ru[ 1JjuG 1988 Bra6antsDag6(a{ z6juG 1991 Bra6antsDag6(a{ 19aug. 1965 Bra6antsDag6(ru[ 6nov. 1986

VAN DE REDACTIE EEN NIEUWE TOEKOMST VOOR HET KRING-NIEUWS? Zoals u in het vorige Kring-Nieuws hebt kunnen lezen is er op de begroting 1998 een bedrag vanf 8400 gereserveerd voor de uitgave van 4 nummers van het Kring-Nieuws in 1998. Als u dat vergelijkt met het bedragvanf 14.700 op de begroting van 1997(zie Kring-Nieuws van december 1996) zult u zich kunnen voorstellen, dat deze drastische vermindering (ook) voor de redactie als donderslag bij heldere hemel kwam. De soep wordt echter niet zo heet gegeten, als hij wordt opgediend. In de toelichting bij de begroting 1998 lezen we immers bij post 12. Kring-Nieuws: "In het kader van het lustrum komt er in 1998 een extra uitgave" en "Voorts zijn er verkenningen over de inrichting van het toekomstige Kringblad".

Binnen de redacti~ leeft al enige maanden het idee om het Kring-Nieuws nog beter te maken dan het nu al is. Diezelfde mening heeftookhetKringbestuur. Hetprobleemdaarbij is, dat een verbetering gepaard gaat met een verhoging van de productiekosten van het Kring-Nieuws.

Het voorgaande heeft er toe geleid, dat de redactie op 9 december j 1. met een bestuursdelegatie heeft gesproken over de toekomst van het Kring-Nieuws. Afgesproken is dat het bedrag vanf 8-400 verhoogd zal worden met een nog onbekend bedrag ter compensatie van de stijging van de papierprijzen.

Er zullen in i998 met dit bedrag 5 Kring-Nieuws-afleveringen verschijnen in de maanden januari, maart, mei, juli en november, die elk uit minimaal 8/ 12 pagina's zullen bestaan.

Het maartnummer zal waarschijnlijk aangevuld worden met een special van de lustrumcommissie, dat extern (d.w.z. niet drukkend op de Kring-Nieuws-begroting) gefinancierd

zal worden. De redactie en het bestuur hebben verder besloten, dat er in september 1998 een proefuummer zal verschijnen van een nieuw Kring-Nieuws. De redactie heeft al enige ideeën voor dit nummer op papier gezet, maar zou graag van u, Kring-Nieuws-lezer, willen horen wat u van het huidige Kring-Nieuws vindt.

Wij zouden als redactie graag het antwoord hebben op vragen als: Ziet u het Kring-Nieuws als mededelingenblad of alf ) torisch tijdschrift ofals combinatie?

Welke rubrieken leest u?

Watmistu in het Kring-Nieuws?

Wat vindt u van de kwaliteit van de artikelen?

Is het A4-formaat goed of ziet u liever een ander formaat? et cetera.

De belangrijkste vraag van de redactie is echter: Bent u bereid artikelen te schrijven voor het Kring-Nieuws?

Immers als het proefuummer in september goed aanslaat bij de Kringleden dan zal de redactie in 1999 en later op die voet verder gaan. De continuïteit moet echter wel gewaarborgd blijven. En daarvoor zijn (niet uitsluitend door redactieleden geproduceerde) artikelen nodig!

Kringleden, ik hoop, mede namens de andere redactieleden, dat u zich door dit artikel aangesproken voelt en samen met ons wilt nadenken over her Kring-Nieuws in de toekomst.

Theo van Herwijnen mede namens de overige redactieleden

K-N JANUARI 1998

6

MOETTE NOU TOCH'S KIJKE

MOETTE NOU TOCH'S KIJKE DE SINT JANSSTRAAT vernoemdengerunddoorD.J.H. van Tussenbroek. Toen waren het nog twee afzonderlijke panden.Omstreeks 1910 woonde in het pand Jan Geertzen, die hier een Hotel, CaféRestaurant, en Uitspanning 'Het Anker' runde. Het pand deed tevens dienst als stalhouderij. Logies met ontbijt kostte toenf 1,25 en een diner f l,oo. Ofschoon de paardentractie nog in de meerderheid was, hield Jan Geertzen al rekening met de automobielen blijkens de aankondiging op de muur.

Let eens op de vergelijking van de twee ansichten.

~ · .' li ·.

.

1 '1 .

1

1 ..

~I

··:···

Helemaal op de hoek aan de walkant op nummer 14 was het café van Jo Jacobs. Dit pand heette oorspronkelijk 'Waalwijk'. Nu zit er een Mexicaans eetcafé in.

Aande andere zijde van het voormalig café 't Kroontje op nummer 8 staat een pand dat de naam 'Het Cruis' draagt. Het heefi: een sluitsteen boven de poort met het jaartal 1810 en met de letters HB eronder. Het blokboek van 1802/1808 in het gemeente archief geefi: aan dat er ene H.Bettevil van beroep 'karlayer' (karrenlader) woonde. Eigenaar van het pand was A. Baij ens. Het is mogelijk dat H. Bettevil dit pand in 1810 heeft aangekocht en toen die hardstenen sluitsteen met H.B. 1810 heefi:geplaatst. Volgens de buurman zou heteen pomphuis zijn geweest. In 1928 zou er een distilleerderij in hebben gezeten.

Jan-Pieter van Lieshout van Dansinstituut Voetisch is er mee gestopt. De bedrijfsleider heefi: de dansschool overgenomen. Het wordt nu 'Voetisch Dansinstituut & Partycentrum'.

De eigenaar van' t Kroontje was destijds Charles Kroon die het in 1957 van de vorige eigenaar Cor van Geffen had gekocht. Zijn zoon, Wim Kroon, nam het café op 1januari1966 over. Samen met Nico Kroon runde hij het café. 't Kroontje was een gezellig café waar vele verenigingen onderdak hadden gevonden zo ook WiKaTro een vogelvereniging waar ik jaren lid van ben geweest.

Het was er goed toeven.Na lezingen en vergaderingen van de vogelvereniging bleven we lekker lang plekke.

In 1979 verkocht Wim Kroon het pand aan Wim Verweij.

De nieuwe eigenaar liet het pand grondig verbouwen. Hij schiep een doolhof van gangen en kamertjes. Na een brand heeft het pand een jaar leeg gestaan. Verweij verkocht het café in 1989 aan Jan-Pieter van Lieshout. Tijdens de verbouwing van de dansschool werd onder het pand een kelder uit de 15e eeuw gevonden.

Voorheen was op deze plek het café 'r Kroontje gevestigd.

Het cafépand dateert uit 1819 en is vele malen verbouwd.

Het pand nummer 10, dat uit twee panden is ontstaan, heet 'Het Gorcumsch-schip' met als tweede naam 'Den Anker'. In 1869 werd het pand 'Het (Den) Anker' al als logement

Naast het pand 'Het Cruis' ligt eerst' n gangetje en vervo 1gens nummer 6, dat ook uit 2 panden bestaat. De naam vJn die panden waren in 1603 'De Stad Heusden' en later in 1666 heette het 'Het Visserke'. Op 2a woondde in 1928 Wed. J.M. Burg. Aan de overzijde van de straat sraat het Koepoortje. Het poortje is afgesloten door een deur. Het is vernoemd naar het pand rechts ervan , het pand 'De Koepoort,' dattegenwoordig onderdeel uitmaakt van het pand het 'Keershuis'.

Het pand het 'Keershuis' op de hoek Sint-Jansstraat en Lepelstraat is een laatgotisch huis en dateert uit de 15' eeuw.

Omdat keers, kaars betekent zal er naar alle waarschijnlijkheid een kaarsenfabr.iek in hebben gezeten. Het in- en uitgaande verkeer, dat de Sint-Janspoort gebruikte, verving aan het Keershuis de kaarsen van de lantaarns van hun rijtuigen en namen tevens voor thuis ook wat kaarsen mee. Rond 1900 is het 'Keershuis' bewoond door bakker H. van Elswijck. Jrr dit pand heefi: ook de lijstenfabriek van Frans Coppens gezeten. Hij was in 1935 als timmerman een lijstenfabriek in de Korte Putstraat begonnen. De orders voor de zware barokke lijsten kwamen uit binnen- en buitenland. Na het overlijden van Frans Coppens in 1965 begint Frans Coppens jr. in 1968 een lijsten winkel in de Lepelstraat. Het pand het 'Keershuis' wordt door Mevrouw Coppens-Verhagen in 1976 verkocht aan Toon van Stiphout. Deze, heefi: het pand laten restaureren door het architectenbureau Teering en Van de Laar.

K-N JANUARI 1998

7

MOETTE NOU TOCH'S KIJKE • COMMISSIE BINNENSTAD

Bronntn:

Adris6oek 1869; Acfris6oek 19z8; Bossche Omrory 1981; Bra6ants D'l!J61iuf 7 má 1985Doorlóyauf 8royaul; De hur Wim Kroon; Dansinstituut Vottisc~ oud( namen van huiun rn straten tt 's-Hato8rn6osc~ 's-Hato8rn6osch in owk ansichten dt~n 1 in 2; Gemerntt archief 's-Hato8m6osch

Jo Hendriks

WORDT VERWACHT Eind december 1997 komt het boek 'Verdwenen schadsgezichten' uit en zal dan ook in het · Kringhuis verkrijgbaar zijn, prij sf 28,50. Dit boek

bevat een aantal Bossche verhalen en liedjes die in de loop van twintig jaar zijn verzameld.

COMMISSIE BINNENSTAD Reactie op het rapport, "Parade, de Bossche stadssalon".

Het rapport, waarvan een goede samenvatting in Kring-Nieuws is verschenen, is gemaakt in opdracht van de Commissie Binnenstad door een viertal leden van deze commissie. Deze zogenaamde Werkgroep Parade heeft zich laten bijstaan door vier externe deskundigen.

Toen het rapport gereed was heeft de Commissie Binnenstad in een extra vergadering het voorliggende stuk besproken en daarbij een aantal fundamentele kanttekeningen geplaarst. Het stuk is vervolgens, alsmede de notulen van de vergadering met de genoemde kanttekeningen, aan het Bestuur van de Kring aangeboden.

Dit critisch commentaar is echter niet opgenomen in het artikel in het Kring-Nieuws, vandaar dat de Commissie Binnenstad hiervoor a~snog de aandacht vraagt.

Kanttekeningen van leden van de Commissie Binnenstad.

Kort samengevat: - Opvallend is dat in het rapport de historische ontwikkeling weinig gestalte wordt gegeven.

De maat en de vorm zijn bijvoorbeeld uit de 18' eeuw.Verder blijkt het verhaal inhoudelijk kort door de bocht. Zo wordt het plein als cultuurplein bestempeld, wat eigenlijk pas van de laatste tijd is, en de meeste evene-menten die er plaatsvinden hebben weinigmetcultuurtemaken.Verder gaat het Groene Verhaal wel erg ver, juist in een oude stad komt de verstedelijking

tot zijn recht door de geringe aanwezigheid van groen.

- In de Inleiding staat: "De Kring is een groot voorstander van een integratie van een weloverwogen behoud van de cultuur-historische elementen van de stad met een eigentijdse vormgeving van nieuwe bouwelementen. Historische kwaliteiten van onze binnenstad mogen en moeten samengaan met uitingen van hedendaagse vormgeving".

Vanuit Heemkundig standpunt geldt echter het tegendeel.

Moderne vormgeving moet en mag samengaan met de door de eeuwen gevormde kwaliteit van de binnenstad, mirs in harmonie en met respect voor het bestaande.

- In het rapport is veel aandacht besteed aan het culturele aspect van de parade. Onze cultuur is echter bepaald door religie. Juist dit plein met de kathedraal, het bisschoppelijk paleis en de plebanie vormt een religieus element in de stad.

Hieraan gaan de opstellers geheel voorbij, meer nog, men speelt met de gedachte genoemd element, daar afbraak en verlegging van het plein, op te offeren aan toerisme en theater.

- Het valt op dat het realiseren van een toeristisch informatiecentum als een rode draad door het verhaal loopt. Het is nog maar de vraag ofer een dergelijk cennum moet komen en zo ja, of dat dan juist op de Parade moet staan. Er zijn wellicht betere plaarsen te bedenken.

J. vanEe, voorzitter Commissie Binnenstad

Secretariaat van KRING "VRIENDEN VAN 's-HERTOGENBOSCH" Postbus 1162 5200 IE 's-Herfogenbosch

KRINGHUlS Vlsstraat 4.2b 5211 DN •s-Hertogenbosch Telefoon 073-6135098 Telefax 073-6146021 Openlngstl}den: Maandag t/m zaterdag van 10.00 • 17.00 uur Zon- en feestdagen van 12.00· 17.00 uur bovendien op donderdag van 18.00-21.00uur BETALINGEN - Postgiro 3.119.716 - Bank van Lanschot rek.nr.

22.51.91.202 - Jaarlijkse bijdrage minimaal

f 25,,...- Jeugdleden

f 1S,l<rlng-Nleuws is het zes maal ; per Jaarvel'$ch!)nend t1Jdschl1fti van de Kring "Vrienden van 's-Hertogenbosch".

REDACTIE: Aart Bogers, Jack van Elfen, Theo van Herwijnen, Jan Korsten, Atl Unders (voorzltter/se· oretartsJ en Stan Swarts.

AANDIT NUMMER I WERKTEN MEDE: J . van Ee, Jo Hendriks, Frans Sluyter en Stan SWarts REDACTfE~ADRES:

Secretariaat Kring-Nieuws Postbus 11>62

5200 Bê 's-Hertogenbosch VORMGEVING; Jack van Elfen en Atl Llnders DRUK: Prtntex 's-Hertogenboseh Oplage 1700 stuks

Niets uit deie uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

K-N JANUARI 1998

8