24 numer dwumiesięcznika KdM już dostępny!

DWUMIESIĘCZNIK NR

04

LIPIEC 2021

T E M AT N U M E R U :

04

Azerbejdżan, Białoruś i…

Kraków?

02

Wybór

10

Miejska dżungla

03

#EkoZapakowani

11

Pogotowie

06

Nad wodą w Krakowie

08

Dziki park przy Łokietka – kolejny sukces mieszkańców

Obywatelskie 12

Krzyżówka

( 24)

(24)

Wybór 04

K

raków, początek lipca 2023 roku.

sta przedsięwzięcie pochłonęło pieniądze

ciele krakowskich hoteli i restauracji

środki przeznaczone wcześniej na budowę

Trwają III Igrzyska Europejskie. Właści-

zacierają ręce. Goszczą kilka tysięcy spor-

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

towców razem z wspierającymi ich ekipami,

szkoły podstawowej na Złocieniu, chodniki na Ruczaju i w Nowej Hucie czy kolektory

a także ponad sto tysięcy kibiców. Podob-

opadowe dla wciąż zalewanego Płaszowa.

wielu mieszkańców uciekło z miasta. Dzięki

cek Majchrowski zdecydował się na zacią-

cyjnego – bo przecież spora część miasta

dziei krakowskich hotelarzy i restauratorów

nie jak podczas Światowych Dni Młodzieży,

temu udało się uniknąć paraliżu komunikajest zamknięta dla ruchu. Polska reprezen-

tacja radzi sobie świetnie. Na koncie ma już

osiem złotych medali. Jacek Majchrowski nie kryje zadowolenia – sportowa impreza

okazała się sukcesem. Do tego dzięki niej

Funduszy i tak okazało się za mało, więc Ja-

gnięcie kolejnego kredytu. Mimo dużych nakibice nie dopisali. W mieście jest kilka ty-

sięcy przyjezdnych, głównie zza wschodniej

granicy – często z mało zasobnymi portfelami. Już wiadomo, że Igrzyska są klapą.

rząd przekazał sporą pulę pieniędzy na in-

Jest jeszcze trzecia opcja: taka, że Igrzysk

otworzy nowe Centrum Muzyki na Cichym

miasta jest już projekt uchwały w sprawie

westycje. Zaraz po Igrzyskach prezydent Kąciku, bo wtedy gotowa będzie już także

prowadząca do niego nowa linia tramwajowa z Azorów. A jesienią wybory prezyden-

ta miasta. Po tak udanym roku Majchrowski jest pewny zwycięstwa.

w Krakowie w ogóle nie będzie. W radzie

referendum, który złożyliśmy jako klub. Jeśli

radni pozostałych klubów zgodzą się z nami,

że o organizacji igrzysk powinni współdecy-

dować mieszkańcy, referendum dotyczące

igrzysk odbędzie się 10 października. A gdy

tak się stanie, każdy z nas będzie mógł sam

Ale może być inaczej.

ocenić sytuację i zdecydować, czy impreza

Kraków, początek lipca 2023 roku. Trwają

grożeń.

scy najważniejsi politycy PiS-u, z Jarosła-

Więcej na ten temat na stronie 4.

III Igrzyska Europejskie. W mieście są wszy-

...każdy z nas będzie mógł sam ocenić sytuację i zdecydować, czy impreza przyniesie więcej korzyści, czy kosztów i zagrożeń.

z krakowskiego budżetu. Przesunięto m.in.

wem Kaczyńskim na czele. Od 2019 roku

przyniesie więcej korzyści, czy kosztów i za-

rząd wielokrotnie obiecywał pieniądze na

miejskie inwestycje, ale finalnie nie dosypał do imprezy ani złotówki. Mimo to Jacek

Majchrowski zdecydował się na jej organi-

zację. Całkowicie zepchnięte na barki miaLider stowarzyszenia Kraków dla Mieszkańców

2

Kraków dla Mieszkańców w akcji:

#EkoZapakowani Czas pandemii oznaczał dla nas dodatkowy minus: nie mieliśmy możliwości wyjść do Was na ulice Krakowa z naszymi akcjami. Ale wreszcie wracamy! Ostatnie dni czerwca upłynęły nam pod znakiem #EKOzapakowanych – akcji, z którą wystartowaliśmy jesienią 2019 roku i wiemy, że Wam się spodobała. Możemy też obiecać, że to nie jest nasze ostatnie słowo w tym roku. Na ulice Krakowa planujemy wrócić z innym projektem jeszcze w wakacje – obserwujcie nas na Facebooku i Instagramie!

W dniach 24, 25 i 26 czerwca pojawiliśmy się z akcją #EKOzapakowani w trzech różnych miejscach Krakowa: na rondzie Mogilskim, na skrzyżowaniu ulic Wielickiej i Teligi oraz w parku Lotników. Jak w poprzednich latach, i tym razem mieszkańcy dopisali – mimo niezbyt dobrej pogody.

Na naszym stoisku rozdawaliśmy bawełniane torby na zakupy – ozdobione logo akcji. Zachęcaliśmy także, żeby do woreczków wielokrotnego użytku pakować w sklepach warzywa i owoce. Takie worki można uszyć np. z używanych firan.

Od ekspertów można było się dowiedzieć, jak żyć bardziej EKO, np. w jaki sposób samodzielnie przygotować domowe środki czystości i kosmetyki. Odwiedzający nas byli często zaskoczeni, jakie to proste i tanie. Furorę – podobnie jak w poprzednich edycjach – zrobiły próbki wykonanej przez nas pasty do czyszczenia w małych słoiczkach, którą obdarowywaliśmy mieszkańców.

3

Azerbejdżan, Białoruś i…

Kraków?

31 maja radni klubu Kraków dla Mieszkańców, Łukasz Gibała i Łukasz Maślona, złożyli projekt uchwały referendalnej.

Zgodnie z nią Krakowianie mają zagłosować za lub przeciw

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

04

(24)

organizacji w ich mieście III Igrzysk Europejskich w 2023 roku.

O tym, czy mieszkańcy będą mieli prawo głosu w tej sprawie, zdecyduje w sierpniu Rada Miasta Krakowa. Jeśli większość radnych uzna, że tak być powinno, do urn pójdziemy 10 października.

Cicha aplikacja

I trochę pieniędzy

Kraków i Małopolska zostały wybrane na organizatorów III Igrzysk Europejskich w czerwcu 2019 roku.

Była to jedyna kandydatura, jaka wpłynęła. Listy intencyjne w tej sprawie na krótko wcześniej podpisali w swoich gabinetach Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa i Witold Kozłowski, małopolski marszałek.

Nie tylko mieszkańcy o całej sprawie dowiedzieli się wtedy z mediów. Sprawa nie była także konsultowana z radą miasta.

Zarówno w przypadku Azerbejdżanu, jak i Białorusi trudno o rzetelne informacje o kosztach organizacji igrzysk – reżimy nie rozliczają się przed obywatelami z publicznych pieniędzy. Jeśli chodzi o Baku, oficjalnie padła kwota 1,2 miliarda dolarów. Biorąc jednak pod uwagę rozmach inauguracyjnej edycji, rzeczywiste nakłady musiały być znacznie wyższe.

Niektóre szacunki mówią o nawet 10 miliardach dolarów. Władze Białorusi były bardziej oszczędne. Początkowo planowano wydać 50 milionów dolarów.

Jednak później nawet w państwowych mediach pojawiła się kwota 250 milionów – czyli prawie miliard polskich złotych. Jak było naprawdę, pewnie nigdy się nie dowiemy.

Trochę historii Igrzyska Europejskie miały już swoje dwie edycje.

Gospodarzem pierwszej, inauguracyjnej, w 2015 roku była stolica Azerbejdżanu – Baku. Drugą edycję organizował w 2019 roku białoruski Mińsk. Między innymi z tego powodu impreza budzi kontrowersje – bo obydwoma tymi krajami rządzą dyktatorzy.

W przypadku Białorusi ostatnie wydarzenia dobitnie tego dowodzą. Przypomnijmy, że reżim Aleksandra Łukaszenki nie zawahał się porwać pasażerskiego samolotu po to, by aresztować lecącego nim opozycjonistę i dziennikarza, Ramana Pratasiewicza.

Minister – organizator Polski rząd, któremu bardzo zależy na organizacji igrzysk w Krakowie, przygotowania powierzył wicepremierowi i ministrowi aktywów państwowych, Jackowi Sasinowi. To między innymi w jego sprawie Najwyższa Izba Kontroli złożyła w maju do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Chodzi o tzw. „wybory kopertowe”. To właśnie Sasin przyznaje się do decyzji, których skutkiem było wydanie około 70 milionów złotych na 4

Początkowo planowano wydać 50 milionów dolarów.

Jednak później nawet w państwowych mediach pojawiła się kwota 250 milionów – czyli prawie miliard polskich złotych.

Jak było naprawdę, pewnie

Tak jest choćby w przypadku mistrzostw EURO 2020, rozgrywanych w tym roku w 10 państwach. Huczne fajerwerki na otwarcie, parady i organizowane z olbrzymim rozmachem imprezy towarzyszące to rzadkość. Stało się tak ze względu na niepotrzebne koszty, ale też dlatego, że rządzący pojęli, że potęgę kraju można – i warto – pokazywać na inne sposoby.

nigdy się nie dowiemy.

wybory, które się nie odbyły. „Pewnie zrobi igrzyska korespondencyjne – to dopiero będzie sukces na światową skalę!” – tak jeden z czytelników Gazety Wyborczej skomentował artykuł o tym, że to Sasin stanął na czele Biura Koordynacji Igrzysk Europejskich.

Mimo to rząd PiS, a ramię w ramię z nim i Jacek Majchrowski, reprezentują sposób myślenia rodem z drugiej połowy ubiegłego wieku. Dlatego tak uparcie prą do zorganizowania właśnie u nas Igrzysk Europejskich. Dziś olimpiady wciąż chcą organizować niemal wyłącznie takie kraje, jak Azerbejdżan, Białoruś, Rosja czy Chiny. To właśnie te ostatnie będą gospodarzem Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2022, których nie chcieli u siebie Krakowianie. Czy Kraków powinien dołączyć do takiego grona? Miejmy nadzieję, że miejscy radni w sierpniu dadzą mieszkańcom szansę o tym zdecydować.

Po staremu i po nowemu Jeszcze kilkadziesiąt lat temu organizacja dużej imprezy sportowej to było coś. Bycie gospodarzem igrzysk oznaczało prestiż i promocję kraju, było powodem do dumy – dlatego część z rządów ostro rywalizowała o to miano. Od tego czasu jednak wiele się zmieniło. Sportowe zmagania często odbywają się równolegle w kilku miastach, a nawet krajach.

Renata Ropska

5

Nad wodą w Krakowie 1 lipca otwarty został basen „Wandzianka” przy ul. Bulwarowej, w sąsiedztwie Zalewu Nowohuckiego. To w tej chwili jedyny odkryty basen w naszym mieście. Do 2019 roku mieszkańcy mogli korzystać z dwóch takich miejsc. Poza „Wandzianką” był to basen Clepardii przy ul. Mackiewicza, niedaleko Dworku Białoprądnickiego. W ubiegłym

że jest w tak złym stanie, że wymaga przebudowy. Na nią będzie trzeba poczekać kilka lat.

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

04

(24)

roku Clepardia nie działała z powodu pandemii. Potem okazało się,

6

zamknięte

istniejące

1.

basen Clepardii (ul. Mackiewicza)

2.

basen Cracovii

3.

basen Wisły Kraków

4.

basen Polfy (ul. Eisenberga)

5.

baseny "Krakowianka"

(ul. Żywiecka Boczna) 6.

basen Wandzianka

(ul. Bulwarowa) 7.

kąpielisko Bagry

8.

kąpielisko Przylasek Rusiecki

D

la blisko milionowego, drugiego co do wielkości miasta w Polsce jeden odkryty basen i dwa kąpieliska – Bagry i Przylasek Rusiecki – to stanowczo za mało. Ale w naszym mieście nie zawsze tak było. Niewielu Krakowian pamięta, że z odkrytego basenu można było kiedyś korzystać na… placu Inwalidów. Zdjęcie pływaczki, na którym w tle widać wlot ul. Sienkiewicza, zrobiono w czasach przedwojennych.

Ale żeby przypomnieć sobie inne krakowskie odkryte kąpieliska, nie trzeba cofać się w czasie aż tak daleko. Niewiele ponad 10 lat temu zamknięta została tzw. Polfa, czyli basen przy Eisenberga. Po latach prac w tym miejscu jest już basen kryty, ze strefami SPA, fitness i siłownią. Inwestycja, w ramach której miał powstać także zbiornik na wolnym powietrzu, okazała się jednak znacznie droższa, niż szacowali urzędnicy. Na odkryty basen nie wystarczyło środków.

Wielu mieszkańców, zwłaszcza z południa miasta, z pewnością świetnie pamięta tłumy ludzi, odpoczywających latem przy kompleksie otwartych basenów „Krakowianki” w Borku Fałęckim, przy ul. Żywieckiej Bocznej. Ten nie działa już od kilkunastu lat.

Teren przejął prywatny właściciel, z którym urzędnicy jak dotąd nie dogadali się w kwestii przywrócenia w tym miejscu otwartego kąpieliska.

Basen przy placu Inwalidów, w tle widać wlot ul. Sienkiewicza. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

jest ich coraz mniej. Potrzebę ich tworzenia dostrzegli radni klubu Kraków dla Mieszkańców, dlatego złożyli projekt uchwały w tej sprawie. Zakłada ona na początek odtworzenie otwartych basenów przy ul. Eisenberga i w Borku Fałęckim. Docelowo przynajmniej jedno otwarte miejsce do kąpieli miałoby powstać w każdej z dzielnic Krakowa. Teraz pozostaje tylko poczekać, jak zagłosują radni pozostałych klubów w radzie miasta.

W dobie pandemii, praktycznie uwięzieni w mieście, podczas upałów ubiegłego lata jeszcze dobitniej przekonaliśmy się, jak bardzo potrzebne są miejsca wypoczynku nad wodą – tymczasem z roku na rok

Adrianna Siudy

7

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

04

(24)

Dziki park przy Łokietka – kolejny sukces mieszkańców

W naszym dwumiesięczniku wiele już razy pisaliśmy o parkach, których jeszcze nie ma, a o które walczą mieszkańcy – często z naszym wsparciem. Tym razem piszemy o „Dzikim parku” przy ul. Łokietka. Robimy to z tym większą przyjemnością, że jest on znakomitym dowodem tego, że warto wywierać presję i walczyć o zieleń we własnym sąsiedztwie.

T

eren, który ograniczają ulice Łokietka, Składowa i Oboźna, na zdjęciach satelitarnych jest trójkątem zieleni pomiędzy gęsto ustawionymi blokami. To jeden z rejonów miasta najbardziej intensywnie zabudowywanych przez ostatnie lata. Nic więc dziwnego, że od kilku już lat mieszkańcy zabiegali o to, by w tym ostatnim zielonym w okolicy miejscu powstał park, a nie kolejne bloki.

To ostatnie było tym bardziej prawdopodobne, że działka nie należała do miasta. Dopiero uchwalony w 2018 roku plan zagospodarowania przestrzennego dla tego terenu przeznaczył ją pod „zieleń urządzoną”, co zagwarantowało, że nie zostanie zabudowana. Prawie dwa lata później pod naciskiem mieszkańców teren przeszedł w ręce miasta. Pomysł, żeby powstał „Dziki park” przy Łokietka, stał się już bardzo realny.

W 2020 roku kilka osób mocno zaangażowanych w walkę o park – radna dzielnicy V Natalia Schmidt-Polończyk, Alicja Żenczykowska, Kuba Kornecki i Tomasz Dziedzic – postanowiło zrobić coś, żeby 8

sprawa nabrała impetu. Wspólnie napisali i złożyli projekt w ramach budżetu obywatelskiego. Wśród okolicznych mieszkańców panuje zgoda co do tego, jaki powinien być ten park – i ten kierunek został też opisany w projekcie. Jego autorzy duży nacisk położyli na to, by park był półdziki, żeby nie zniszczyć istniejącej tam roślinności, a tylko dołożyć nową.

Mieszkańcom Krowodrzy projekt spodobał się tak bardzo, że w dzielnicowym budżecie obywatelskim zdobył największą liczbę punktów – aż 2.544 – pozostawiając kolejne propozycje daleko w tyle.

oświetlenie parku z wykorzysta- niem energii słonecznej

nasadzenie lub wysianie takich

roślin, by w parku kwiaty kwitły

od wczesnej wiosny do późnej jesieni

alejki z naturalną, a nie asfaltową czy betonową nawierzchnią

stworzenie ogrodu deszczowego W ostatnim czasie teren został wreszcie uprzątnięty, od strony ul. Składowej pojawiły się ławki i kosze na śmieci. Autorzy projektu do BO przygotowali ankietę dla mieszkańców, by Oczekiwania mieszkańców są proste i czytelne. Teci wskazali, gdzie powinny zostać ustawione – jej raz i my – stowarzyszenie Kraków dla Mieszkańców wyniki trafiły do ZZM. Urzędnicy nie nasadzili no- – będziemy się przyglądać pracom nad projektem wych roślin – ale grupa mieszkańców wzięła sprawy parku i pilnować, żeby był zgodny z oczekiwaniami w swoje ręce i robi to własnymi siłami. Nienaruszo- Krakowian, a nie urzędników. na pozostała oczywiście ulubiona przez wszystkich Jakub Zajda fiołkowa łąka.

24 czerwca odbyły się wywalczone przez autorów projektu do BO konsultacje społeczne w sprawie projektu parku. Mieszkańcy naciskali na nie, obawiając się, że urzędnicy Zarządu Zieleni Miejskiej postąpią tak, jak w przypadku wielu innych podobnych inwestycji – będą forsować kompletną zmianę tego miejsca na własną modłę, wylewając przy okazji tony betonu. Sąsiedzi parku podczas konsultacji dopisali – i jasno przedstawili swoje wymagania. Pojawiły się wśród nich między innymi:

Na zdjęciu od lewej autorzy projektu do budżetu obywatelskiego: Natalia Schmidt-Polończyk, Jakub Kornecki i Tomasz Dziedzic.

9

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

04

(24)

Miejska dżungla

SKOKOWY WZROST UDZIAŁU

17 marca 2021, 64%

TERENÓW ZIELONYCH W KRAKOWIE

W marcu mieliśmy do czynienia z największym skokiem. W zaledwie 6 dni udział terenów zielonych podniósł się o 8 punktów procentowych – do aż 64%.

Taką informację opublikował na Facebooku Piotr Kempf, dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej: „Jednym bardzo ważnym z obliczonych w pracy wskaźników był udział terenów zieleni (UTZ) w całkowitej powierzchni miasta. Dla Krakowa wyniósł on 64%”. Źródłem nowych danych był Instytut Rozwoju Miast i Regionów.

Mieszkańcy Krakowa często skarżą się na wciąż malejącą powierzchnię terenów zielonych. Ostatnie oficjalne informacje, płynące z krakowskiego Magistratu, dowodzą jednak, że jest zupełnie odwrotnie.

Zresztą, zobaczcie sami.

4 lutego 2021, 52%

„Ja cały czas powtarzam, 52% Krakowa jest terenami zielonymi”. Takie zdanie padło w opublikowanym 13 maja 2021, 72% na Facebooku wywiadzie z Jackiem Majchrowskim.

Rozmawiająca z nim prezenterka magistrackiej te- „Mamy ekspertyzę robioną przez Uniwersytet Rollewizji spytała, co będzie z użytkiem ekologicznym niczy, z której wynika, że 72% Krakowa jest pokryte na Klinach – bo mieszkańcy nie chcą, żeby tam się zielenią” – tę wspaniałą wiadomość przekazał osowięcej budowało i mówią, że jest za mało zieleni. biście Jacek Majchrowski w kolejnym, opublikowaPrezydent tak właśnie zaczął swoją odpowiedź. nym na Facebooku wywiadzie. Prezydent odnosił się do tego, że „Zielony Kraków” to zdaniem dziennikarzy Gazety Wyborczej jedno z 12 wyzwań dla na11 marca 2021, 56% szego miasta.

Niespełna miesiąc później udział terenów zielonych w Krakowie wzrósł do 56%. Tak wynika z artykułu Na kolejne dane czekamy z pewnym niepokojem. opublikowanego tego dnia na oficjalnej stronie Ma- Jeśli tendencja się utrzyma, jeszcze w tym roku Kragistratu – krakow.pl, pod tytułem „Kraków w czo- ków stanie się dżunglą – zostanie pokryty zielenią łówce najbardziej zielonych miast świata”. Można w 100%. Może braknąć miejsca dla mieszkańców. w nim przeczytać: „Zgodnie z szacunkami, ok. 36 proc. powierzchni Krakowa zajmują drzewa, a 20 Agata Szopińska proc. trawa.”. Jak łatwo obliczyć, łącznie daje to 56%.

Autorzy artykułu powołują się na ranking HusqvarTekst zainspirowany wiadomościami TeleKrówka z 16 maja 2021 r. (Krowoderska.pl). na Urban Green Space Index (HUGSI).

10

Pogotowie Obywatelskie

Zachowaj tę stronę, może się przydać.

Krzyżówka

1

2

3

4

litery na kolorowych polach, czytane kolejno,

10

11

w poziomie.

17

Autorem krzyżówki

18 20

19 22

21

dziękujemy za tak

23

bezcenny wkład kwartalnika!

24

25 29

26

27

30

31

04

(24)

28

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

14

16

jest Pan Edward Pięta,

w ten numer naszego

12

13 15

– serdecznie

8

9

Hasło krzyżówki tworzą

któremu – jak zwykle

7

6

5

32 33

34 POZIOMO 1. amator ośmiu kółek

35 24. do układania i ogryzania 25. cel wyprawy Kolumba 28. chaber bławatek

4. Byk lub Rak

5. zmora alergika

6. amerykanka dla Polaka

6. ze stangretem na koźle

31. ciepłe słowa nadziei

7. płynny środek odkażający

10. miejsce na wiersze

33. pali się pod nogami

11. Dorcia oficjalnie

9. dzieli pałac z kulturą

12. głoszona przez apostoła 13. łapana na promocjach

15. góry na pograniczu Rosji, Mongolii i Chin

32. spodnie pod spodnie 34. łysa w Tatrach

35. pomaga rodakom za granicą

PIONOWO

20. wyskoczyła z głowy Zeusa

1. łączy Kraków ze stolicą

22. artysta w buciskach

23. doktor od siedmiu boleści

14. miejsce pracy artysty

16. łajdactwo, gangsterstwo 19. lana lub kładziona

21. muzyczna lub logiczna

17. żaglowiec mniejszy od galeonu 18. drąży skałki

8. sportowe obuwie

22. córka stugłowego Tyfona

2. udzielany hurtownikom

3. sama się ustawia

23. gapa, fajtłapa

26. bita lub mleczna

27. Bartosiewicz, wydała album „Love” 29. metalowy sznurek

30. występują w sprawie

Dołącz do nas! www.KrakowDlaMieszkancow.com

Wydawca: Stowarzyszenie Kraków dla Mieszkańców

www.instagram.com/KrakowDlaMieszkancow

Redaktor naczelna: Renata Ropska

FB.com/KRKdlaMieszkancow

Stowarzyszenie Kraków dla Mieszkańców

Redakcja: ul. Kazimierza Wielkiego 60, 30-074 Kraków

Projekt kwartalnika, skład i ilustracje: www.stereoplan.pl

Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 60

Druk: Agata Pindel-Witek AW

zapraszamy w dni robocze od 9.00 do 17.00

biuro@krakowdlamieszkancow.com, tel. +48 516 381 647

Nie chcesz przegapić kolejnych numerów naszego kwartalnika? Wyślij maila o treści „KWARTALNIK” na adres prenumerata@krakowdlamieszkancow.com – dostaniesz je od nas w wersji elektronicznej.

Ten kwartalnik został wydrukowany na ekologicznym i certyfikowanym papierze. Drewno wykorzystane do jego produkcji pochodzi z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony.