Â
februari 2020
STIPO, team voor stedelijke ontwikkeling, werkt aan betere steden. Samen met de gebruikers richten we ons op: Langdurige kwaliteit ademend met de wensen van de tijd, de ziel van de plek met onderscheidend vermogen waarin mensen willen blijven investeren, gelaagdheid voor meervoudig en divers gebruik voor een eerlijke en inclusieve stad, publieke kwaliteit met de openbare ruimte als plek voor interactie en de plinten als de kapstok van de omgeving, eigenaarschap van de mensen, ondernemers en gebruikers van de plek.
Voor meer informatie www.stipo.nl
Stipo | 2
Van placemaking naar place management werkzaamheden STIPO 2019
Achtergrond STIPO is haar activiteiten in de Tweede Walstraat, Vlaamsegas en omgeving rond de jaarwisseling van 2017/18 begonnen. Het gebied rond de Vlaamsegas was al decennialang een probleemgebied. Er werd veel drugs gedeald en er waren regelmatig opstootjes op straat. Samen met de slechte staat van de buitenruimte, verschillende verkrotte woningen en dichte luiken zorgde dit voor een onveilige omgeving voor bewoners en ondernemers. Overige Nijmegenaren meden het gebied te voet en met de auto kwamen ze er alleen om de auto te parkeren in de Molenpoort garage. De verschillende interventies hadden steeds slechts tijdelijk effect gesorteerd. Nadat het gebied in de nazomer van 2017 weer het nieuws had gehaald, ditmaal met een baksteen door de ruit van een bewoner, was de maat vol. Er was een stevige aanpak nodig die tot de transformatie van gebied tot een veilige en sociale woon-werkomgeving zou moeten leiden. Weliswaar met een rafelrandje, dat is onvermijdelijk en ook die plekken horen bij de stad. Aanpak 2017/2018 STIPO zette in op een snelle analyse van de ervaren onveiligheid door bewoners en ondernemers, vanuit diverse perspectieven: de professionals binnen en buiten de organisatie, de bewoners in het het gebied en de ondernemers in en rondom het gebied. Drugsoverlast is een breed begrip: hoe ziet overlast er in de praktijk uit? Wat betekent het voor het dagelijks leven van de ondernemers en bewoners? En wat is er nodig om snel verbetering te ervaren? Bewoners
ergerden zich aan het harde rijden van de drugsdealers en klanten, het fout parkeren en het vele lawaai dat de auto’s veroorzaakten door het harde optrekken van opgevoerde auto’s. Ondernemers lieten hun personeel alleen in ploegen buiten pauze houden en de horeca in de Tweede Walstraat sloot de deuren vervroegd uit zorg voor zowel de bezoekers als het eigen personeel. Men constateerde een visuele cirkel van verkrotting, donkere stegen, wegkijken door de gemeente, kleine huisvesting met tijdelijke bewoners, centralisatie van coffeeshops en verslavingsopvang in een klein gebied en dealers op straat. Gezamenlijke analyse met Placegame Een belangrijke stap in het begrijpen van de problematiek van het gebied was de organisatie van de placegame. Dit is een gezamenlijke gebiedsanalyse met alle stakeholders in de straten. Met winkeliers, bewoners, coffeeshophouders, wijkagenten, ambtenaren (economie, mobiliteit, grondzaken, wonen) en betrokkenen van sociale organisaties in de wijk zijn de straten nauwgezet in kaart gebracht en is een plan van aanpak gemaakt. Een cruciaal onderdeel van de placegame is dat de deelnemers zelf oplossingsrichtingen voor de korte en lange termijn benoemen, en dat ze daarbij nadenken over wat ze zelf kunnen bijdragen. Dit versterkt het eigenaarschap en biedt een gevoel van controle doordat er een handelingsperspectief aan de analyse wordt gekoppeld.
Stipo | 3
Snel resultaat en blijvende lange termijn impact De uitkomsten van de place game zijn vertaald naar korte termijn projecten rond kunst en groen welke de Tweede Walstraat snel een vriendelijker aanzicht gaven. Met een kleine groep ondernemers en bewoners werden de plannen uitgewerkt. Zo kwamen er ook een aantal kleinere activiteiten om de anonimiteit aan te pakken: een kleine markt, twee geveltuintjesdagen en de bijzonder geslaagde salsa dansavonden in de zomer (2018 en 2019 weer). De meer ingrijpende oplossingsrichtingen (verkeer, sloopnieuwbouw, diversificatie woningen, verbetering stedelijk weefsel) vonden hun weerslag in de gebiedsvisie die in 2019 door de raad is vastgesteld. De korte termijn projecten gaven energie en lieten zien dat het zin heeft om in actie te komen, de gebiedsvisie geeft vervolgens het vertrouwen dat de gemeente zich voor de lange termijn commiteerd en bereid is ambitieuze stappen te nemen. Doortastende gemeente Met bestuur, bewoners, ondernemers, pandeigenaren en het team van ambtenaren is het hele jaar in voortvarend tempo gewerkt aan de uitvoering van de benodigde stappen. Dat vroeg ook onconventioneel handelen en het opzoeken van de maximale ruimte om initiatief uit het gebied snel te kunnen faciliteren. STIPO heeft de gemeente begeleid in het inrichten van deze voorzieningen. Via de voorziening Tijdelijk anders gebruik (TAG), die door Nijmegen al voor grote projecten werd ingezet, is bestuurlijk mogelijk gemaakt om: ● Parkeerplaatsen in de Tweede Walstraat in te ruilen voor parklets (extra publieke ruimte ter grootte van een parkeerplaats)
● Maandelijkse weekendafsluiting van de Eilbrachtstraat ten behoeve van buurtactiviteiten zoals salsa dansen. Daarnaast is met de aankoop van de Tweede Walstraat 104-106 verijdeld dat een bestaande coffeeshop haar vierkante meters in het buurpand zou uitbreiden. STIPO heeft een profiel voor toekomstige huurders opgesteld en via naar netwerken in de stad en verschillende open dagen gezorgd voor de invulling van het pand. De nieuwe huurders zijn een interessante creatieve impuls voor de straat. Resultante van de aanpak in het eerste jaar was dat aan het eind van het jaar de eerste luiken in de straat weer open gingen. Een enorme mentale opsteker voor het betrokken team van STIPO en ambtenaren. Bewoners lieten heel letterlijk zien weer vertrouwen te hebben. Vervolgstappen Eind 2018 konden we vaststellen dat de sfeer en veiligheid in de Tweede Walstraat en omgeving gedurend het jaar langzaam prettiger was geworden. De drugs was zeker niet weg. Er waren nog steeds dealers op straat die voor overlast en onveiligheid zorgen. De concentratie van drugsdealers is wel verminderd, de ergste verkrotting is verstopt achter frisse verfkleuren en er gebeurt weer meer positiefs op straat, zoals de salsa avonden en de markt. Veel van deze verbeteringen zijn voortgekomen uit de samenwerking met ondernemers en bewoners in het gebied. Door deze verbeteringen is het vertrouwen ontstaan dat er iets kan veranderen. Zij voelen nu weer ruimte voor initiatief en onderlinge samenwerking en dat is een belangrijke stap vooruit. Stipo | 4
In 2019 heeft STIPO ingezet op: 1. meer loop in het gebied: ogen op de straat zijn een essentieel onderdeel van de aanpak die STIPO van het begin af aan heeft voorgestaan voor dit gebied. Nu er weer kleur op de muur zit en de ergste (onveilige) randjes zijn verdwenen is het van groot belang het gebied op de kaart te zetten en mensen naar de straten toe te trekken. ● vervolg Parklets ● afsluiting Eilbracht ● programmering 2. een gezamenlijk raamwerk organiseren rondom de programmering en samenwerking tussen de verschillende ondernemersorganisatieS, buurtnetwerken en andere betrokkenen. Het doel is het gebied positief op de kaart te zetten en te komen tot een zelfredzame bewoners- en ondernemers organisatie. ● vergroten cirkel van betrokkenen ● gebiedsprofilering ● lokaal team van ondernemers en bewoners als aanjager In dit rapport doen we verslag van de activiteiten en resultaten.
Stipo | 5
IN BEELD
Stipo | 6
Stipo | 7
Meer loop in de Tweede Walstraat: Parklets
voorbeelden van de kunstobjecten die in de Tweede Walstraat bij de parklet van NEUS hebben gestaan
Er is bestuurlijk ruimte gegeven via Tijdelijk Anders Gebruik om enkele parkeerplaatsen steeds voor een korte periode in te zetten als extra publieke ruimte. Doel was tweeledig: de Tweede Walstraat aantrekkelijker maken om te vertragen en doorheen te wandelen en de overlast van parkeren / drugsgerelateerd verkeer verminderen. ● er is een handleiding Parklets opgesteld en besproken met handhaving. Deze is nu ook in bezit van het Team Eigen Kwartier, voor eerste toetsing vervolg aanvragen.
● galerie Neus heeft tweemaal een succesvolle parklet gehad, eenmaal gekoppeld aan een expositie en eenmaal aan de Big Draw. ● Amanne heeft parklet laten maken, die niet aan de vereisten voldeed. De ziekte van de eigenaresse heeft helaas een vervolg verhinderd.
Stipo | 8
Meer loop in de Tweede Walstraat: Fietsparklet minder verrommeling, meer ruimte voor fietsen Aanvullend is er een fiets parklet gerealiseerd (op de plek van 2 parkeerplaatsen). Een terugkerende vraag was meer ruimte om fietsen te parkeren. De fietsenrekken op de Eilbrachtstraat waren overvol. Ook onder de Basicfit was het een rommeltje. Deze kruising (Eilbrachtstraat / Vlaamsegas) is een doorn in het oog van veel bewoners en ondernemers, en wordt door hen gezien als het slechtste en onveiligste stukje in het gebied. Het verplaatsen van de fietsen was een voorwaarde om hier aan te kunnen werken. De fietsparklet wordt goed gebruikt. Daarnaast zijn met bezorgsushibedrijf Okino afspraken gemaakt over het netjes plaatsen van hun scooters. De stoep is hierdoor beter begaanbaar en er staan geen scooters meer tegen de woningen.
Stipo | 9
Meer loop in de Tweede Walstraat: verfraaiing Kop Vlaamsegas groen en kleur Groen bij de Basicfit De Basicfit vraagt sporters de fietsen aan de overkant in de fietsparklet te plaatsen. De entree is verfraaid met grote bakken met bomen. Hierdoor is de zichtlijn vanuit de Van Welderenstraat richting Vlaamsegas flink verbeterd. Hetzelfde geldt voor de loop vanuit de Bisschop Hamerstraat over de Tweede Walstraat. Extra kleur op de muur STIPO heeft in de vorige periode samen met ondernemers de muren van het verkrot pand op de kop van de Vlaamsegas laten verven. Het ontwerp en de realisatie kwam voort uit de samenwerking met Anita Waltman, waarmee ook de Big Draw naar de buurt is gebracht. Afgelopen zomer hebben de ondernemers in de Vlaamsegas een vervolgstap gezet. Ook de bovenverdieping van het pand is nu geschilderd en het geheel is voorzien van bloemtekeningen.
Stipo | 10
Meer loop in de Tweede Walstraat: spelen en picnic-en op Marienburgplein groen en kleur Vanuit het gemeentelijke programma rond spelen was behoefte aan meer speelruimte voor kinderen in het centrum van de stad. De gemeente was op zoek naar een goede locatie en deze werd gevonden op het Marienburgplein. Op voorspraak van STIPO is ontwerperscollectief HUNK gevraagd met een invulling te komen. De gedachte was dat hun flying carpet - tapijt een goede invulling van het evenementenplein zou kunnen zijn. De flying carpet is op maat gemaakt en inmiddels gerealiseerd.
Stipo | 11
Meer loop door de Eilbrachtstraat: groen
Geveltuintjes bij bewoners en Coef In navolging van eerdere geveltuintjes-activiteiten is met bewoners gewerkt aan de realisatie van nieuwe geveltuintjes in de Eilbrachtstraat aan de kant zonder fietsenrekken. Bij Coef voor zijn tegen de gevel drie kleine groenplekken gerealiseerd. Daarnaast is bij de bewoner op de hoek een geveltuin aangelegd. Deze activiteit bracht een andere bewoner met groene vingers opnieuw in het vizier. Met hem bekijkt de gemeente of hij een vaste groene rol kan vervullen als vrijwilliger in het gebied (opkweken plantjes, onderhoud geveltuinen).
Tijdelijk groen om de straat te verzachten Na afsluiting van de Eilbrachtstraat (vooruitlopend op het ontwerp voor het ‘parkje’) is gestart met het verbeteren van de verblijfskwaliteit op de straat. Op voorspraak van bewoners en ondernemers in het gebied zijn samen met de studenten van studentenhuiskamer Perplex plantvakken gerealiseerd en gekleurde vakken op de straat. Input verzamelen voor ontwerp parkje Samen met de landschapsontwerper is een oploop georganiseerd op de Eilbrachtstraat om input op te halen over mogelijke invullingen van het groene parkje dat straks op de Eilbrachtstraat wordt gerealiseerd. Stipo | 12
Meer loop door de Eilbrachtstraat: programmering Net als vorige zomer organiseerde Amanne weer de hele zomer lang met succes maandelijks een Salsa en Calle Dos avond. Daarnaast is ook Perplex begonnen de straat meer te gebruiken. Zij hebben een avond met studenten buiten gehouden. Daarnaast hebben ze een plan van aanpak opgesteld om zowel de voorkant van hun pand van kleur te voorzien (in hetzelfde palet als de Eigen Kwartier kleuren) en de ruimte bij hen voor te gaan benutten met verplaatsbare zitplekken (die steeds naar binnen worden gehaald).
Stipo | 13
Stipo | 14
Het Eigen Kwartier: gebiedsbijeenkomst Een jaar na de placegame uit 2018 organiseerde STIPO een nieuwe gebiedsbijeenkomst met bewoners en ondernemers: hoe staan het gebied er nu voor? Zijn er verbeteringen te bespeuren, en wat is er nodig voor het komende jaar? Opvallend tijdens de bijeenkomst was de ruimte bij mensen om vooruit te kijken en plannen te maken. Het ging weinig over drugs of overlast. Voor STIPO was dit precies de bedoeling geweest van het eerste jaar aan activiteiten: rust creëren, verbinding brengen en zorgen dat er weer positieve ruimte ontstaat om samen te gaan bouwen. Het programma bestond uit een woord van de wethouder, kennismaking met nieuwe ondernemers in het gebied en een brainstorm over de WHY van het gebied. Daarvoor gingen ondernemers en bewoners in kleine groepjes naar buiten en via routes bij andere ondernemers en bewoners langs met een paar interview vragen. Uitkomsten K enmerkend voor de buurt is de spannende mix, hier passen kleinschalige activiteiten bij die voortkomen uit initiatief van bewoners en ondernemers zelf. Bewoners en ondernemers willen samen optrekken en niet apart georganiseerd zijn in bijv. een winkeliersvereniging. Overlast is nog niet weg, maar men kijkt positief naar de gebiedsvisie waarin veel verkeersmaatregelen zijn genomen. Samen alert blijven.
Actielijst voor 2019 uit het verslag van de bijeenkomst ●
●
●
●
Realisatie routekaartje van het gebied: mooi PR materiaal voor op de toonbank om ook jezelf in aan te prijzen. Samen met 512 en Extrapool gaan we aan de slag. Geïnspireerd door het kaartje van de Puha shop route uit Utrecht. Activiteiten rond groen, mobiliteit en verblijven, op en rond de Eilbrachtstraat: verbeterpunten doorvoeren, tijdelijke aantrekkelijke plek creëeren. Organisatie kleinschalige activiteiten: op basis van deze bijeenkomst denken we in ieder geval aan een picknick op het parkeerdak van de Molenpoort. Heb jij ook een idee en wil je ondersteuning, mail dan even! Matchmaking trekkingsrechten: we koppelen lokale initiatieven aan mogelijkheden voor (co-)financiering via Huis voor de Binnenstad , zoals de ideeën voor meer PR voor het gebied
Stipo | 15
Het Eigen Kwartier: gebiedsprofiel + kaartje Om het gebied meer kracht te geven is het nodig dat ondernemers en bewoners zich onderdeel van het gehele gebied gaan voelen, en niet van slechts 1 straat of pleintje. Er is behoefte elkaar te leren kennen en meer samen als gebied op te trekken. Tijdens een van de recente placemaking bijeenkomsten is daarom door ondernemers, bewoners en andere betrokkenen besloten om zich meer als gebied naar buiten toe te gaan profileren. Het doel is: ● kansen benutten en elkaars kracht en expertise op te zoeken ● de rijkdom en diversiteit van het gebied zichtbaar te maken voor Nijmegenaren en toeristen Een eerste stap in de gebiedscommunicatie is de ontwikkeling van een fysiek kaartje van het gebied waarop alle winkels, horeca en aantrekkelijke andere plekken zich presenteren. De naam voor het gebied werd het Eigen Kwartier, om recht te doen aan de eigenheid en eigenwijsheid van het buurtje. Het is ontworpen, gedrukt en georganiseerd door partijen uit het gebied zelf. Ondernemers konden tegen een kleine financiële bijdrage een plek op de kaart krijgen (borgen van eigenaarschap). Het creëren van een
interessante route stond daarbij centraal. Met familiebedrijven die al sinds jaar en dag in de buurt zitten, tot net gevestigde hippe concepten.
Stipo | 16
Het Eigen Kwartier: team In 2019 zijn de bestaande winkeliersverenigingen en de ondernemers uit de Vlaamsegas en de Tweede Walstraat, alsmede de bewoners uit het buurtje zich gaan verenigen onder de noemer het Eigen Kwartier. Doel Het ondernemers-en woonplezier versterken, en daarmee de veerkracht van de buurt. De omslag van onveilige plek met veel overlast naar bijzondere buurt met veel potentie, aantrekkingskracht en ruig randje verder doorzetten. Dit gebeurt onder meer door: ● Het gebied op de kaart te zetten: binnen en buiten Nijmegen, ontwikkeling PR strategie, jaarlijkse buurtactiviteit coördineren, gebiedskaartje onderhouden
● Het Eigen Kwartier gevoel verder te ontwikkelen: het buurtje gevoel, samenwerkingen onderling, kleine activiteiten, misschien een eigen biertje - informeel, ongedwongen, energiek ● De ondernemers en bewoners te vertegenwoordigen: via contacten gemeenten, overleg bij Huis van de Binnenstad
Organisatie De kern wordt gevormd door de ondernemers en bewoners uit de buurt. Eigen Kwartier Team Het Eigen Kwartier Team bestaat uit een of meerdere ondernemers per een van de vijf straten (Van Welderenstraat, Tweede Walstraat, Vlaamsegas, Eilbrachtstraat, Van Broeckhuijsenstraat en Marienburgplein) en een vertegenwoordiging van bewoners (3 a 4 personen - nu nog 1). Partners ● Huis van de Binnenstad Administratieve ondersteuning, financiële bijdrage vanuit trekkingsrechten, lobby & samenwerking ondernemers en PR en Communicatie oa. via intonijmegen.nl
● Gemeente Het uitvoeringsteam Vlaamsegas /Tweede Walstraat blijft betrokken bij de doorontwikkeling van de buurt, nu in de rol van vaste gebiedspartner, zowel praktisch als strategisch. ● Ikons aangetrokken als PR specialist en praktische ‘handjes’ om de gebiedscommunicatie verder vorm te geven. Stipo | 17
Het Eigen Kwartier: launch gebiedskaartje Het jaar 2019 is afgesloten met een feestelijke informele launch bij een van de horecaondernemers in het gebied. Alle deelnemende ondernemers konden daar hun stapeltje routekaartjes ophalen en voor hen die niet zelf konden komen hebben is gezamenlijk een rondje gelopen.
Stipo | 18
Aandachtspunten voor de toekomst ● Er is veel bereikt de afgelopen twee jaar, maar het is nog fragiel. ● Het team Eigen Kwartier is van goede wil, echter het is ook behoorlijk spannend om samen het hele buurtje mee op sleeptouw te willen nemen. En allen hebben ook gewoon hun eigen werk. Professionele support, zoals door Ikons geleverd, en blijvende aandacht van de gemeente is cruciaal. ● Nieuwe successen zijn nodig om de koers te bestendigen. Zodra meer bewoners en ondernemers merken dat de inspanningen resultaat hebben zullen ook zij aanhaken of tenminste stimulerend zijn. Daarvoor zijn twee punten belangrijk:
Kom langs in dit bijzondere buurtje in het centrum van Nijmegen. De plek waar eigenzinnige concepten zijn gevestigd en ondernemers met passie zich hebben verzameld. Je vindt er een unieke mix speciaalzaken en horeca, waar je uitstekend kunt winkelen. Van luxe designer kleding en vintage tot een high end bloemenwinkel. Familiebedrijven die kunnen buigen op honderdjarige ervaring en jonge mensen die vol bruisende nieuwe ideeën zitten. En tussendoor drink je een goede kop koffie, ga je lekker lunchen of sluit je dag af met een simpele vegetarische maaltijd of een sjiek diner. Eigengereid, eigenzinnig en eigenwijs vertoeven in het Eigen Kwartier.
○ uitbouw en resultaten van de gebiedscommunicatie ○ informele gezellige momenten met elkaar in het buurtje ● Betrokkenheid van het team en de buurt bij de uitwerking van de gebiedsvisie, zowel in meedenken en tijdig meenemen als door ruimte te bieden aan oppakken onderdelen ervan en kansen creëren voor lokale ondernemers. Bega niet de fout hoog over te gaan en van buiten partijen te betrekken terwijl er zoveel kracht is in de buurt zelf.
Stipo | 19