Wetenschappelijke Artikelen
Amerikaanse veiligheidsbeleid te moderniseren, de Europese onvrede over recalcitrantie inzake het Kyoto-protocol en van geschillen, die alleen op bilateraal niveau speelden (de duikbotenkwestie en Dip/o-Gate). Opvallend is het contrast met de eerste drie maanden van Bush' presidentschap. Schröder en Fischer lieten niets na om potentiële conflicten, met name over NMD, in de kiem te smoren. Doch de onenigheid cq ergernis over Kyoto zou stilaan als uitlaatklep voor andere latente spanningen gaan fungeren. Kanselier Schröder zou als gevolg daarvan meer de lijn van (het merendeel van) zijn Europese collega's gaan volgen en een enigszins koelere
Noten 1
2
Jeroen Bult ts htstortcus en publtcist. Hij ts gespectaltseerd m de geschtedents van de Bondsrepubliek.
16 Ber/mer Zettung,
12 juli 1994 heeft bepaald, dat
defensie-woordvoerder Volker Rühe
Duttse mtllta~ren ook b11 Out of
ztch een overtutgd voorstander
Ham voorspelde zelfs dat het
Area-operaties van de NAVO
etnde van de NAVO onafwendbaar
mogen worden mgezet, IS het
8
Dte Welt, 31 Januari 2001.
en De Volkskrant, 22 met 2001.
Is. Zie: P. van Ham, 'Veiligheid en
aantal ad hoc bijdragen der
9
Das ParlamenVAus Polltik und
Zie verder o.a.: Ote Zeil, no.22,
cultuur, of waarom de NAVO
Bondsrepubliek sterk toegenomen,
Zeitgeschichte, no.9,
teloorgaat', in: Internationale
met name onder de regenng-
23 februari 2001.
Spectator, no.10. oktober 2001,
Schröder. President Clinton drong
pp.480487.
tijdens een bezoek aan Duitsland,
tonen.
10 Frankfurter Rundschau, 22 februari 2001. 11 Franfurter Allgemeine Zeitung,
25 en 26 apnl 2001. 17 NRC Handelsblad, 21 mei 2001
24 mei 2001. 18 Washington Post, 1 met 2001. 19 Berliner Zeltung, 11 mei 2001. 20 Washington Post, 30 mei 2001. 21 Die Welt, 14 JUni 2001.
Een Uitstekend overzicht biedt:
dat tegelijkertijd plaatsvond, nog
W.-U. Frlednch (Hrsg.), Ote USA
eens aan op zo'n prominentere
28 februari 2001 en Neue Zürcher
und die deutscho Frago, 1945-
rol.
Zettung, 2 maart 2001. Medio
standpunten tiJdens hun treffen te
Een goede en soms zelfs
Jaren tachttg speculeerden
Freiburg (12 juni) op elkaar af. Landen als Groot-Bnttannië,
5
Schröder en Chirac stemden hun
a.M. 1991, I.h.b. pp.167-188.
profetische analyse biedt:
kanselier Kohl en ZiJn mtmster van
Schmidt gaf tijdens een leztng voor
J. Anderson and others, Germany
Economtsche Zaken Bangemann al
SpanJe en Italië zouden ztch echter
het International lnstttute for
and The Untted States:
over de economtsche en
ontvankelijker tonen voor Bush'
Strategie Studtos te Londen op 28
Constderattons for a Now
technologische voordelen van SDI
oktober 1977 te kennen ztch
Administration, The Amencan
voor de Bondsrepubliek. 12 Berlmer Zettung, 30 maart 2001.
tdeeen. 22 Berlmer Tageszeitung,
vooral zorgen te maken om de
lnstitute for Contemporary German
statiOnering van SS20-raketten 1n
Studies (AICGS), John Hopkins
Commentatoren zagen Schröders
zouden de V.S. toegeven in het
Oost-Europa. Deze wapens voor de
University, 2001.
ferme stellingname inzake Kyoto
geheim onderzoek te verrichten op
26 JUli 2001. Begtn september
Der Spiegel-online,
als een expressie van een
het gebied van blologische
19 januari 2001.
evidenter wordend Duits nationaal
oorlogsvoering (New York Times, 4
De oppositionele CDU/CSU liet
bewustzijn. Zie bijv. De Volkskrant,
Het betreft hter natuurliJk vooral de
zich bij monde van CSU-prominent
4 apnl 2001.
inzet van de Bundeswohr bij
Michael Glos nochtans aanzteniiJk
13 Berltner Zeitung, 13 JUni 2001.
vredesoperaties.
posttiever u1t over NMD.
14 Zie: Berltner Morgenpost.
Sinds de Tweede Senaat van het
Zte: Berliner Tageszeitung,
Bundesverfassungsgertcht op
16 februari 2001. Later zou ook
middellange afstand vielen buiten
6
het kader van de lopende SALT 11onderhandelingen. 4
New Vork en Washington op 11 september 2001 door de lafhartige aanslagen werden getroffen. Deze terroristische gruweldaden zouden verregaande consequenties hebben voor de wereldpolitiek an sich en een geheel nieuwe geopolitieke context voor de Duits-Amerikaanse relaties betekenen. •
Clingendael-onderzoeker Peter van
1990, Campus Verlag, Frankfurt
3
attitude jegens Washington in acht gaan nemen. Vanuit historisch perspectief bezien voert het evenwel te ver om van een crisissituatie te spreken. De Bondsrepubliek en de V.S. hebben voor hetere vuren gestaan, met name in de jaren zestig, begin en eind jaren zeventig en begin jaren tachtig. Gezien de cruciale rol, die Washington ook de komende decennia zal blijven spelen voor de Europese veiligheid, kan geen enkele Duitse regering zich een al te grote verwijdering van de enige supermacht ter wereld veroorloven. Schröder en Fischer beseffen dit heel goed. Mede daarom zouden zij ook onvoorwaardelijk achter de V.S. gaan staan, toen
7
JASON Magazine •
15 juni 2001. 15 Berliner Zeitung, 13 juli 2001.
nummer 1 2002
september 2001) 23 Dte Welt. 30 juli 2001. 24 Berlmer Zeltung, 2 augustus 2001. De oppoSitionele CDU/CSU interpreteerde Coats woorden als een (welkome) ondersteumng.
7