Aveleijn Aardewerk - 2023

Aveleijn Aardewerk

werken aan een gezonde aarde

‘Aardewerk’

Ooit zong Boudewijn de Groot (78): ‘Welterusten, meneer de president. Slaap zacht’, over de oorlog in Vietnam. Het openingsnummer van zijn meest recente album Windveren is opnieuw een protestnummer. Al bij de eerste woorden op zijn album word je verteld over de wereld waarin we leven. En klinkt protest tegen de manier waarop we met de aarde omgaan.

De Aarde is heel lief en zoet, Terwijl de mens zich mateloos uitleeft

Een lied dat mooi aansluit bij de keuze van Aveleijn om het duurzaamheidsprogramma ‘Aardewerk’ te noemen. We leveren een noodzakelijke bijdrage aan het werken aan een gezonde aarde. Ook benadrukken we met het woord ‘Aardewerk’ de integrale verbinding met het ‘Waardenwerk’ dat al jarenlang ons kompas in de uitvoering in het primair proces vormt.

Ons aardewerk is gebouwd rondom bewustmaking en bewustwording: het hart van ons programma. Het is onze overtuiging dat kennis over de klimaatverandering, het besef tot de noodzaak van handelen en begrijpen dat ook kleine stappen waardevol zijn, van belang zijn om daadwerkelijk gemotiveerd met het gezond maken van de aarde bezig te zijn.

Tegelijkertijd zien we ook allerlei wet- en regelgeving op ons afkomen die vragen om data en verantwoording om te kunnen laten zien dat onze inspanningen bijdragen en impact hebben. We proberen de balans tussen intrinsieke motivatie en vraag vanuit de systeemwereld in ons aardewerkprogramma vast te houden.

Green Deal 3.0: Samen werken aan duurzame zorg

In 2018 kwam het duurzaamheidsprogramma van Aveleijn goed van de grond met de ondertekening van de 2e Green Deal voor duurzame zorg. Inmiddels is er een volwassen ‘aardewerk’programma neergezet rondom de verschillende pijlers van de Green Deal 3.0 die in 2022 ook door Aveleijn is ondertekend.

De Green Deal 3.0 bouwt voort op de Green Deal 2.0. Er zijn concretere en ambitieuzere doelstellingen gesteld, de GD 3.0 is minder vrijblijvend. Naast de vaak gebouwgebonden maatregelen, zet de GD 3.0 ook in op gezondheidsbevordering en preventie. Onderwijs en het vergroten van bewustzijn vormen een aparte pijler in de GD 3.0.

Duurzaam Aveleijn: met Aardewerk maken we het verschil Een goede balans tussen werken aan intrinsieke motivatie, bewustwording en gedragsverandering rondom Aardewerk én verantwoording van data in tabellen en grafieken om de daadwerkelijke impact inzichtelijk te maken is een uitdaging.

Aveleijn biedt via dit verslag op beide onderdelen inzicht in de ontwikkeling van ons Aardewerk. Met verhalen over mooie voorbeelden van verduurzaming, verhalen over de inzet van de ervaringsdeskundigen van Team SAM, maar ook feiten en cijfers over de voortgang van ons programma.

We zijn blij met de aanstelling van onze coördinator Aardewerk die aan beide kanten van de weegschaal het evenwicht probeert te vinden en de organisatie op sleeptouw neemt. Ook zijn we trots op het project waarin we met vijf organisaties in de regio kijken naar de verduurzaming van het cliëntvervoer. Het zorgkantoor Menzis ondersteunt dit project met subsidies. Ook onze medewerkers doen mee in de verduurzaming van het vervoer in verschillende pilots.

We leveren steeds meer nieuwe locaties op die nagenoeg klimaatneutraal zijn. En zijn trots op de ontwikkeling die ons programma heeft gekend in de afgelopen jaren. Binnen verschillende dagbestedingslocaties krijgt de circulaire zorg op een mooie manier gestalte.

Nu we tegen de grenzen aanlopen van wat de aarde kan verdragen, realiseren we ons hoe belangrijk en waardevol ons programma is. We willen met het aardewerk programma een bijdrage leveren aan het gezond maken van onze aarde. We zoeken naar richtingen om impact te hebben en zetten kleine stappen voor een groots resultaat.

Vele druppels vormen een oceaan!

Susanne Bentvelsen

Lid Raad van Bestuur

Ambassadeur Green Deal in de zorg

Willem den Hartog

Voorzitter Raad van Bestuur

inhoud

2 Voorwoord

Susanne Bentvelsen & Willem den Hartog

6 Urgentie om te verduurzamen Gezonde en groene toekomst

8 Aardewerk Bart Braker

10 Bewustmaking

Team SAM helpt woningorganisaties verduurzamen

12 Gebouwen & Energie

Een duurzaam thuis bij de Eschhof

14 Spullen & Afval Kijk verder dan recyclen

16 Mobiliteit Verduurzaming van vervoersbewegingen

Groene leefomgeving 18

De groene belevingstuin van de Wielewaal

Voeding 20

Het duurzame bestaan in de tuinen van Rohaan

Wat kun je zelf doen? 22

Green Team 24

Over het Green Team

Wat kun je zelf doen? 24

Feiten & Cijfers 26

Duurzaamheidskompas 28

Colofon

Redactie

Inge Masselink, Susanne Bentvelsen, Bart Braker.

Met bijdragen van en dank aan

Susanne Bentvelsen, Willem den Hartog, Bart Braker, Green Team, Julia Mulder, Tim Hemmer, Linda Ligtenberg, Edward van Nielen, Felicitey Pril, John olde Olthof, Team SAM, Hanny Rouwenhorst, Janneke ten Hove, Dirk-Jan Wessels, Elke Stienissen.

Beeldmateriaal

Marlie Koggel

Ontwerp en realisatie

Chris Grootjans

Druk

GI Business Promotors

Contact communicatie@aveleijn.nl

gezonde en groene toekomst

De gevolgen van de broeikasgasuitstoot worden steeds meer zichtbaar; we hebben droge periodes die langer duren, extremere weersomstandigheden en de biodiversiteit neemt af. Uit het meest recente milieurapport van de Verenigde Naties uit 2023 blijkt dat we richting een opwarming van 1,5 graad of meer gaan. Vanuit alle klimaatrapporten klinkt de roep om in actie te komen. Al deze informatie schetst een doemscenario, maar er zit ook een hoopvolle boodschap in verscholen. Doordat we zoveel informatie tot onze beschikking hebben, komen we tot andere inzichten. Hierdoor kunnen we gerichte stappen zetten naar een groene en gezonde toekomst.

Wat doen wij zelf?

Klimaatverandering is een thema dat ons allemaal raakt, een thema waar we zowel hoofdrolspeler als lijdend voorwerp zijn. De zorgsector is verantwoordelijk voor 7% van de uitstoot van broeikasgassen, wij zijn daarmee onderdeel van het probleem. Wij, bij Aveleijn, willen daarom ook onderdeel zijn van de oplossing.

We willen onze impact op het klimaat reduceren om ook in de toekomst een betekenisvol leven te kunnen blijven bieden aan onze cliënten en medewerkers. Om onze ambities kracht bij te zetten, hebben wij ons in 2018 aan de Green Deal Duurzame Zorg 2.0 verbonden. Hier hebben we een vervolg aan gegeven met het tekenen van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 in december 2022. Hiermee uiten we de verantwoordelijkheid die we dragen in de branche, voor een gezonde en groene toekomst.

Met ons eigen Aardewerk programma dragen we bij aan de doelstellingen van de Green Deal 3.0 en gaan we zelfs een stukje verder. Het programma draait om vijf thema’s (Voeding, Mobiliteit, Spullen & Afval, Gebouwen & Energie en Groene Leefomgeving). Bij al deze thema’s staat bewustmaking centraal. We blijven ons inzetten om de kennis rondom duurzaamheid te vergroten binnen heel Aveleijn en betrokkenen en andere samenwerkingen. Door samen betere keuzes te maken voor het klimaat kunnen we onze impact op de aarde verminderen en ook in de toekomst een betekenisvol leven bieden.

aardewerk

Door wetenschappelijk onderzoek weten we inmiddels veel over de impact van de mens op ‘onze’ aarde. Deze planeet die we ‘van ons’ noemen, maar waar we slechts een radartje in een groter geheel zijn. De planeet waarop we leven en waarop we onderdeel zijn van een complex systeem. Onze invloeden hebben verstrekkende gevolgen voor natuur, dier en mens.

Van deze invloeden en de daaropvolgende klimaatproblemen zijn veel mensen zich wel bewust, maar overgaan tot actie blijft vaak lastig. Voor veel mensen voelt het klimaatprobleem als een ongrijpbaar groot onderwerp, waardoor men niet weet waar te beginnen.

“Hoe krijgen we mensen zover om in actie te komen voor een groenere en gezondere toekomst?”, vraagt Bart Braker zich af. Sinds november 2022 is hij coördinator duurzaamheid bij Aveleijn. Gedragsveranderingen hebben tijd nodig; dit weet hij als geen ander na 16 jaar op verschillende woonlocaties van Aveleijn gewerkt te hebben. Veranderprocessen gaan niet van de ene op de andere dag. ‘De gewoonten duren ook maanden, zo niet jaren, om in te slijten. Die maak je niet zomaar ongedaan. Ons doel is om het werken aan een duurzame toekomst toegankelijk te maken voor iedereen. Samen de schouders eronder!’

Programma

Om de impact van Aveleijn op het klimaat te reduceren hebben we het Aardewerk programma vormgegeven. Ieder thema in dit programma heeft zijn eigen doelstellingen voor 2030. We verminderen bijvoorbeeld de kilometers die we met de auto rijden, gaan vaker lopend of op de fiets. Een ander voorbeeld is het inzetten van slimme thermostaten, om zo het gasverbruik te verlagen. Er zijn veel duurzame keuzes die we kunnen maken om samen een positieve verandering teweeg te brengen. Om dit eenvoudiger te integreren in onze dagelijkse werkzaamheden, ontwikkelen we een ‘menukaart’ waarmee cliënten en medewerkers per thema kunnen kiezen welke initiatieven ze willen toepassen. De verzamelde duurzame acties staan beschreven met daarbij een handig stappenplan. Teams houden op die manier zelf de regie om een duurzame bijdrage te leveren aan wonen en werken binnen Aveleijn.

Meten = weten

De overheid legt steeds meer nadruk op duurzaamheid. Bedrijven en organisaties moeten inzichtelijk maken wat de milieu impact is. Zo zijn er verschillende rapportageverplichtingen voor bijvoorbeeld energieverbruik en duurzaamheidsinspanningen. Ook Aveleijn moet aantonen wat haar footprint is.

Bart Braker Coordinator Duurzaamheid

Aveleijn is begonnen met de Milieu Barometer om de klimaat-impact van de organisatie in kaart te brengen. Alle relevante gegevens worden in dit programma ingevoerd om zo de CO2 uitstoot per locatie inzichtelijk te maken. Dit geeft ons een duidelijk beeld van het verbruik en waar we duurzame innovaties kunnen inzetten om onze impact te reduceren.

Verschillende rapportageverplichtingen, zoals de energie audit EED, Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), kilometerregistratie en ESG rapportage komen op ons af. We zijn druk bezig hier een goede basis voor te leggen zodat deze gegevens straks goed inzichtelijk zijn.

Certificering

Via Milieu Platform Zorg (MPZ) is het mogelijk als organisatie een milieucertificaat te behalen. Hoewel certificering nooit ons primaire doel is geweest, richten we ons dit jaar op de mogelijkheden hiervoor om voor onszelf zicht te krijgen op de voortgang die we in ons programma boeken. We richten ons allereerst op de bronzen score.

Groene Tribe

Duurzaamheidscoördinator Bart wil door het opzetten van het programma Aardewerk cliënten en collega’s laten aanhaken op duurzaamheid. ‘We moeten samen tot het inzicht komen dat we een groene en gezonde toekomst willen voor iedereen. Leren van elkaar staat daarin centraal. Door regelmatig sessies te organiseren en handvatten te bieden willen we iedereen aangehaakt houden. Om te ontdekken dat we samen onze impact kunnen reduceren, ook door steeds stappen te zetten, groot of klein. We bouwen aan een groene tribe en willen onze omgeving inspireren om duurzame keuzes te maken voor deze aarde. We leven op deze aarde en daar moeten we zuinig op zijn, nu en in de toekomst!’

“We moved from being a part of nature to being apart of nature.”

David Attenborough

team sam helpt woningorganisaties verduurzamen

De ervaringsdeskundigen van Team SAM organiseerden in samenwerking met Elke Stienissen, van ‘Op naar Nul’, op 25 april 2023 een workshop over duurzaamheid. Hiermee werd invulling gegeven aan het idee van John olde Olthof, directeur bestuurder bij woningcorporatie Reggewoon, om verschillende woningcorporaties uit Twente bij elkaar te brengen om op een mooie manier om van elkaar te leren en op zoek te gaan naar manieren om elkaar te versterken. Zo kunnen we samen bijdragen aan een groenere en gezondere wereld.

Deze ochtend werd bijgewoond door ruim 30 medewerkers van woningcorporaties Reggewoon, Sint Joseph, Wonen Delden en huurdersorganisaties SHWE en HPF. Gezamenlijk werd gekeken naar de gevolgen van gedrag en daarmee de impact op het klimaat. En nog veel belangrijker: hoe we samen én als individu nog meer kunnen bijdragen aan een groenere, gezondere en duurzamere toekomst. Een mooie ontmoeting tussen mensen met en zonder beperking, waarbij veel nieuwe inzichten zijn opgedaan.

De deelnemers reageerden na afloop positief. Waar de meesten dagelijks al bevlogen bezig zijn met duurzaamheid, werden er nog volop nieuwe ideeën uitgewisseld. Ze gaven aan de opgedane kennis verder in de organisaties te willen verspreiden en een nauwere samenwerking op duurzaamheid aan te willen gaan. Een mooie uitkomst, want samenwerken leidt tot acties.

Van ontmoeting tot workshop

John olde Olthof is directeur bestuurder bij woningcorporatie Reggewoon en maakte kennis met Team SAM tijdens een eerdere inspiratiebijeenkomst over duurzaamheid en inclusie. Deze bijeenkomst werd voor samenwerkingspartners georganiseerd tijdens de Art Brut in Hengelo. De ervaringsdeskundigen van Team SAM vertelden in een video over duurzaamheid en wat dit voor hen betekent. Ook vertelden ze over de workshop die ze geven aan cliënten en medewerkers. Geïnspireerd door deze sessie opperde John het idee om met Team SAM een workshop te organiseren voor woningcorporaties in de regio.

Op de vraag ‘Hoe kunnen we samen de wereld iedere dag een beetje groener, gezonder en duurzamer maken?‘ liet John weten deze workshop graag voor bestuurders en medewerkers van Twentse woningcorporaties en huurdersorganisaties te organiseren.

‘Ook bij Reggewoon is duurzaamheid een thema dat verweven zit in allerlei activiteiten en diensten die wij dagelijks uitvoeren. Wij zoeken iedere dag naar ideeën om het beter te doen’, vertelt John olde Olthof.

John beschreef de leden van Team SAM als puur, eerlijk en ontwapenend. Waardoor naar zijn inschatting de acceptatie van tips en adviezen, op basis van de kennis van Team Sam over duurzaamheid, groot en dus effectief zouden zijn.

Aveleijn werkt op allerlei manieren samen met regionale organisaties en bedrijven aan een inclusieve en duurzame maatschappij waarin iedereen meetelt en meedoet. Want alleen samen maken we het verschil! Aveleijn was dan ook blij verrast met het idee van John om organisaties samen te brengen met behulp van Team SAM. Het initiatief werd beloond met een duurzaam kunstwerk in de vorm van een vis. ‘Het kunstwerk gemaakt van gerecyclede materialen heeft nu een mooie plek in de hal van ons kantoor in Nijverdal gekregen’, sluit John af.

Gebouwen & Energie Voeding

Mobiliteit

Spullen & Afval

Groene leefomgeving Bewustmaking

een duurzaam thuis bij de eschhof

In maart 2023 verhuisden 32 ouder wordende cliënten met een verstandelijke beperking van de Kloosterhof en Johanneshof in Borne naar hun nieuw gebouwde duurzame woonlocatie De Eschhof.

De nieuwe locatie ligt in het centrum van Borne, op loopafstand van alle voorzieningen. ‘Hierdoor kunnen bewoners met gemak even een boodschap doen of meegenieten van de reuring en kleuring van het centrum. Enorm belangrijk om onderdeel uit te blijven maken van de samenleving’, aldus Hanny Rouwenhorst (locatiemanager).

Duurzame bouw

Het voormalige klooster, waar onze cliënten eerder woonden, voldeed niet aan de eisen van deze tijd. Het was gehorig, onoverzichtelijk en voldeed niet aan onze duurzaamheidseisen.

De nieuwe locatie heeft twee woonlagen, is in de vorm van een hof gebouwd en biedt daardoor beschutting en privacy voor bewoners. De 32 appartementen van 7 bij 7 meter zijn levensloopbestendig en eenvoudig aan te passen aan de hulpvraag van de cliënt.

‘Duurzaamheid was een belangrijk thema bij de bouw. Er zijn bewuste keuzes gemaakt voor de toepassing van duurzame, onderhoudsarme en hernieuwbare bouwmaterialen’, vertelt Edward van Nielen, manager Vastgoed. De minimale energielasten zijn onder andere gerealiseerd door een hoogwaardige energiebesparende schil met gemetselde gevels in bakstenen, kunststof kozijnen met driedubbel glas en een hoogwaardig

geïsoleerde dakkap. Via warmtepompen worden het bodemwater en het zonlicht ingezet om de benodigde energie op te wekken; hierdoor is het gebruik van aardgas niet meer nodig. Om het verbruik van elektriciteit terug te dringen is er gekozen voor verlichting met aanwezigheidsdetectie. Die elektriciteit die wordt verbruikt komt van zonnepanelen, die tussen beide daken zijn geplaatst.

‘Ondanks dat de verhuizing een gigantische onderneming was, heb ik het als een mooi proces ervaren. We hebben van alle kanten veel hulp gehad. Er zijn voorafgaand aan de bouw veel bijeenkomsten georganiseerd, waarbij we samen met buren, verwantenraad, gemeente en een externe bouwprojectleider naar de plannen voor het pand hebben gekeken.

Zo hebben wij in eigen beheer op een nieuwe locatie een prachtig energieneutraal pand laten bouwen, dat volledig voldoet aan alle wensen. We moeten nog even landen en de laatste puntjes moeten nog op de ’i’, maar we zijn allemaal apetrots op deze nieuwe woon- en werkplek’, aldus Hanny.

Kijk verder dan recyclen!

Het recyclen van je afval, klinkt duurzaam toch? Zeker weten! Maar wist je dat je meer kunt doen dan alleen recyclen? Er zijn een heleboel andere manieren om het gebruik van grondstoffen te verminderen of zelfs te voorkomen.

Binnen Aveleijn zetten we ons in voor goede zorg en een gezonde planeet; leven vol betekenis, nu en in de toekomst. Daarom proberen we op veel vlakken in te zetten op duurzame toepassingen. Circulariteit is hier ook een belangrijk onderdeel van. Het principe van circulariteit is een wereld zonder afval, de producten van vandaag zijn de grondstoffen voor morgen. Hiermee zouden alle producten worden gedemonteerd en de materialen hergebruikt in nieuwe producten.

Het 10-R model

Het 10R-model is een van de bekendste denkmodellen over circulariteit, ontwikkeld door prof. Jacqueline Cramer, voormalig minister van VROM. Het model geeft inzicht in de stappen naar een circulaire economie. Zo kun je ervoor kiezen om oude spullen op te knappen in plaats van weg te doen, of juist de beslissing te nemen helemaal geen gebruik te maken van bepaalde producten. Daartussen zitten nog meer stappen die impact hebben op het verbruik van grondstoffen.

Het model wordt voornamelijk gebruikt binnen organisaties, maar is ook thuis toe te passen. Denk bijvoorbeeld aan de aanschaf van nieuwe kleding. Misschien kan die fijne spijkerbroek nog wel twee jaar mee, wanneer deze wordt gerepareerd. Dat oude bankje kan misschien met een paar schroeven en na een likje verf door de buurvrouw worden gebruikt. Iedereen kan bijdragen aan de circulaire economie!

Samenwerking Riwald

Met het 10R-model in gedachten zijn cliënten en medewerkers op zoek gegaan naar duurzame initiatieven om een bijdrage te leveren. In veel elektronische apparaten zitten schaarse grondstoffen die eenvoudig hergebruikt kunnen worden. Hierdoor hoeven er geen nieuwe grondstoffen worden gedolven en put het de aarde minder uit. In samenwerking met het verwerkingsbedrijf Riwald wordt er door daglocaties oude elektronische apparaten ingezameld.

Voorkomen van gebruik van producten en daarmee geen verbruik grondstoffen

Verminderen van het gebruik van grondstoffen door efficient gebruik of productie

Denk na over het gebruik van een product, kan het op andere manier, kan het intensiever gebruikt worden?

Een functionerend product door een ander laten hergebruiken

Onderhoud en reparatie om de levensduur van het product te verlengen

Product opknappen

Gebruik van een onderdeel in nieuw product met dezelfde functie

Gebruik van producten of onderdelen in een nieuw product, met een ander doel of functie

Verwerking van product voor hergebruik of naar grondstof

De terugwinning van energie uit materialen

Het startte met een pilot bij daglocatie De Roos in Goor. In grote containers op de locatie konden mensen hun oude elektronische producten inleveren. Cliënten vonden verschillende huishoudelijke apparaten in de container, waaronder magnetrons, stofzuigers en koffiezetapparaten. Ook grote apparaten zoals wasmachines, vaatwassers en ovens konden ingeleverd worden. Tijdens de drie maanden dat de container in Goor heeft gestaan, werd er ruim 1100 kilo ingezameld. Uit veel van deze apparaten konden herbruikbare grondstoffen worden gehaald.

Vanwege het grote succes in Goor, werd er ook een container geplaatst bij het Bestuurscentrum in Borne. De inzamelingsactie breidt zich langzamerhand uit naar steeds meer locaties, zoals De Bussenkamp in Hengelo, Het Klussenhuis in Almelo en de Voswinkel in Losser.

Cliënten worden bij het project betrokken: zo brachten cliënten van de Roos het inzamelingsproces in beeld,

zodat ze ook inzicht kregen in de materialen die worden teruggewonnen. Daarnaast zijn ze met medewerkers gaan flyeren in de wijk en hebben ze bewoners aangespoord om overbodige of defecte apparaten aan te bieden voor recycling. Als onderdeel van het programma krijgen cliënten een demonstratie door Riwald. Zo ontdekken ze welke stoffen hergebruikt kunnen worden voor het maken van nieuwe producten.

Op naar een circulaire economie

Het maken van duurzame keuzes is dus makkelijker dan het lijkt. Er zijn verschillende manieren om duurzaam om te springen met producten, daar helpt het 10R model bij. Dus sta je binnenkort met een oude spijkerbroek in de handen, kijk of je die kunt repareren. Of wil je de nieuwste smartphone bestellen? Misschien gaat de huidige nog wel twee jaar mee. Door de levensduur van producten te verlengen en producten slimmer te gebruiken draag je bij aan de groei naar een circulaire economie!

Verduurzaming van vervoersbewegingen

Aveleijn werkt op verschillende manieren aan het verduurzamen van vervoersbewegingen. Iedere collega kan hieraan bijdragen! Zo heeft Aveleijn een regeling voor leasefietsen in het leven geroepen en is het mogelijk gebruik te maken van (elektrisch) deelvervoer. Tim Hemmer, adviseur Planning en control, vertelt meer over deze vormen van vervoer en over de voordelen ervan.

Fietsend naar je werk

Fietsen is goed voor mens en milieu! Aveleijn wil medewerkers graag stimuleren om de fiets te pakken. Dit draagt niet alleen bij aan duurzaamheid, maar sluit ook aan op het thema vitaliteit. Daarom is er een fietsregeling met onder andere een fietsplan, waarbij er uitruil is van salaris of PBL-uren. Naast dit fietsplan is het sinds begin 2023 ook mogelijk een fiets te leasen. Dit doen we in samenwerking met Lease a Bike.

‘Een leasefiets is groen en je geeft tegelijkertijd een stukje voordeel aan de medewerker’, legt Tim uit. ‘Een fiets leasen is vaak een stuk goedkoper dan er zelf eentje kopen. Ook

geniet je gedurende de looptijd van het contract van een fiscaal voordeel. En niet te vergeten, het servicecontract dat wordt aangeboden. Zo is je fiets altijd netjes onderhouden.’ Aveleijn vergoedt elke maand een bedrag voor de fiets. Bovendien kan de fiets na 36 maanden leasen overgenomen worden voor circa 20% van de nieuwwaarde. Het totale voordeel kan hierdoor oplopen tot wel 35% ten opzichte van kopen.

Waarom medewerkers worden aangespoord om te fietsen?

‘Fietsen zorgt voor minder CO2 uitstoot en daarnaast worden medewerkers er vitaler van. Verder ben je in de stad vaak sneller met de fiets dan met de auto’, aldus Tim.

Reiskilometers

In 2022 werd door medewerkers en cliënten in totaal zo’n 9 miljoen kilometers afgelegd (2019: 11,8 miljoen kilometer. 7% van deze kilometers is duurzaam afgelegd: te voet, per fiets, met het openbaar vervoer en met elektrische auto’s. In 2019 waren deze percentages gelijk aan 2020. De komende jaren zet Aveleijn in op het terug dringen van het aandeel en het aantal “fossiele” kilometers.

‘Er komen mooie reacties van medewerkers op deze nieuwe regeling. Zo vertelde een collega in Hengelo dat hij naar aanleiding van het leaseplan een fiets heeft aangeschaft. Zonder deze regeling had hij dat nooit gedaan, omdat de fiets te duur is. Hij gaat nu elke dag fietsend naar het werk’, vertelt Tim.

Het leaseplan is een groot succes: in zes maanden tijd maken al 108 medewerkers gebruik van de regeling.

Deelvervoer

Naast de stimulans om te fietsen, wordt er bij Aveleijn deelvervoer aangeboden. Zo zijn er deelfietsen, maar ook deelauto’s. Tim: ‘Bij de aanschaf van deelauto’s proberen we wanneer mogelijk een elektrische auto te kiezen. Ruim een derde van het aantal deelauto’s is momenteel elektrisch en dit willen we blijven uitbreiden. Elektrisch rijden is duurzamer dan fossiele brandstof. We geven daarin graag het goede voorbeeld. Daarnaast proberen we het aantal deelauto’s te beperken. Zo denken we na over de vraag: ‘Hoe kunnen we met minder auto’s hetzelfde aantal kilometers rijden?’ Dat betekent dat wanneer een deelauto bijvoorbeeld stuk is, we niet meteen een nieuwe aanschaffen. We kijken eerst of we dit kunnen oplossen met het gebruik van een andere deelauto in de buurt. Het meest duurzame is om zo min mogelijk auto’s te gebruiken.’

Reserveringsapp

‘Binnenkort wordt het nog makkelijker om een deelauto te gebruiken! We bouwen een app waarmee je een deelauto kunt reserveren. Je kunt niet alleen kiezen uit auto’s die bij jou op de locatie staan, maar ook uit andere auto’s van Aveleijn in de buurt of zelfs op heel andere plekken. Zo proberen we dienstreizen met deelvervoer te stimuleren’, legt Tim uit. ‘Deelvervoer is een win-winsituatie: laat je eigen auto staan en pak – als het kan – de (elektrische) variant die we toch al hebben gekocht en waarvoor we al betalen.’

Komende tijd

‘Vanaf volgend jaar is het vanuit de overheid verplicht dat we registreren hoe onze medewerkers reizen. Daaropvolgend zal een doel vastgesteld worden om een bepaald percentage aan CO2 uitstoot te reduceren. Ik zou daarom graag onderzoeken hoe we nog meer mensen kunnen overtuigen op de fiets naar het werk te komen. Verder hoop ik door middel van de app het gebruik van deelvervoer onder onze medewerkers te kunnen verhogen’, sluit Tim af.

Door samen te kijken hoe we onze vervoersbewegingen kunnen verduurzamen, maken we de wereld een stukje groener!

De groene belevingstuin van de Wielewaal

In mei bestond locatie De Wielewaal tien jaar. En het was dubbel feest: de locatie opende namelijk ook de ‘hekken’ van haar nieuw aangelegde belevingstuin! In deze tuin komen buurtbewoners, duurzaamheid, vitaliteit én innovatie samen. Felicitey Pril, persoonlijk begeleider bij de Wielewaal en innovator, vertelt hier meer over.

Vooraf

‘Het plan voor een tuinverbouwing ontstond omdat de tuin van de Wielewaal erg verouderd was. De tuin was al tien jaar hetzelfde, dus hoog tijd voor vernieuwing. Daarnaast kwamen onze bewoners er niet vaak’, legt Felicitey uit. In samenwerking met de gemeente Enschede en woningcorporatie Ons Huis, is de Wielewaal vervolgens begonnen aan de verbouwing. ‘Cliënten werden ook bij dit proces betrokken. Zo mochten zij moodboards maken met hun wensen voor de tuin’, gaat Felicitey verder. ‘En een aantal van deze ideeën zijn ook toegepast!’

Belevingstuin

De tuin heeft een echte ‘make-over’ gekregen. Waar de tuin eerst bestond uit wat gras en vlinderplantjes, heeft de nieuwe inrichting veel groen en diverse, kleurrijke planten. Daarbij is ook een aantal planten hergebruikt. Felicitey vertelt: ‘Er staan grote bakken in de tuin met verschillende planten. Daarbij vonden we het belangrijk dat deze een ‘beleving’ geven. Er zijn daarom allerlei kleuren te zien en is er veel te ruiken en te voelen. Daarnaast staan er bankjes en hebben we terrasjes om te zitten. Én het is rolstoeltoegankelijk.’

Biodiversiteit

De tuin draagt bij aan de biodiversiteit in de wijk. Naast verschillende soorten planten is er ook een insectenhotel geplaatst, wat goed is voor de bijenpopulatie en de bestuiving van bloemen en planten.

Daarnaast lopen er kippen in de tuin die eieren leggen. ‘“Het kippenhok is favoriet onder de bewoners!’, lacht Felicitey. ‘Cliënten helpen bij de verzorging van de kippen. Dat vinden ze geweldig.’ Verder is er een egelkast, om ook die dieren een fijne plek te geven.

Naast al dit moois heeft de tuin ook een moestuin. ‘Momenteel zijn er al aardbeien in de tuin aan het rijpen. En we hopen de moestuin in de toekomst uit te breiden’, geeft Felicitey aan. ‘Ook denken we aan een robotmaaier voor de tuin, waardoor het gras met eigen gras bemest wordt.’

Vitaliteit & Innovatie

Voor veel bewoners is de nieuwe tuin een uitnodiging om meer te bewegen. Felicitey vertelt: ‘Je kunt er lekker wandelen en er worden voor een betekenisvolle dag veel actieve spellen gedaan. Ook de innovatieve muziekpaal

Qwiek.melody staat in onze tuin. Dit is een interactieve muziekzuil die bewegen stimuleert. Daarnaast is de tuin voor de fysiotherapeut een mooie plek om oefeningen te doen met de cliënt, ook in combinatie met de muziekpaal.’

Samenspel met de buurt

‘Het bijzondere aan deze tuin is dat het een buurttuin is. De hele buurt kan er gebruik van maken’, aldus Felicitey. ‘Ik zou het heel interessant vinden om het samenspel met de buurt uit te breiden. Momenteel wordt de tuin namelijk vooral gebruikt door cliënten voor een betekenisvolle dag of om een frisse neus te halen. Maar ook voor buurtbewoners, zoals omwonende ouderen, kan de tuin een fijne plek zijn om naartoe te gaan. En daardoor ontstaat meer interactie tussen onze bewoners en de buurt.’

Wat cliënten graag nog willen voor de toekomst? ‘De cliënten zouden een rommelmarkt, braderie of feest in de tuin geweldig vinden! En de tuin leent zich hier perfect voor. Het is een mooie ruimte voor een grote groep mensen. Ik ben benieuwd naar alle activiteiten die we in de toekomst gaan organiseren in de tuin!’ sluit Felicitey af.

Bewustmaking

Gebouwen & Energie Voeding Mobiliteit

Spullen & Afval

Groene leefomgeving

Scan de QR code om de reacties van cliënten op de nieuwe belevingstuin te zien.

Het duurzame bestaan in de tuinen van Rohaan

Het oude boerenerf Rohaan tussen Markelo en Goor is een 24-uursvoorziening. In de boerderij en de aangrenzende gebouwen is ruimte voor vijf woongroepen. Er zijn veel verschillende vormen van een betekenisvolle dag in en rond de boerderij en in de theeschenkerij. Bij Rohaan wonen volwassenen met een bijzondere hulpvraag. Naast een verstandelijke beperking is vaak sprake van complexe hulpvragen.

Zowel binnen als buiten van alles te doen

‘De prikkelarme omgeving is belangrijk voor onze cliënten’, vertelt Janneke ten Hove, manager van Rohaan. ‘We bieden veel structuur, planning, organisatie, overzicht en duidelijkheid, afgestemd op elke individu. Sommige bewoners houden erg van dieren. We hebben pony’s, een hangbuikzwijn en een grote vijver met vissen. Anderen werken in de omgeving. Zij houden de vele fiets- en wandelpaden netjes. In de keuken wordt lekker gekookt en gebakken door onze professionele kok Eelker en zijn assistenten. Steeds meer van wat ze nodig hebben aan groenten, kruiden en fruit, komt uit onze eigen moestuin.’

Kweken met Zorg in een bio diverse, ecologische voedseltuin

‘Een willekeurige bezoeker van locatie Rohaan in Markelo zal misschien denken: Oh leuk,.. mooie moestuin waar jullie zo samen in werken. ‘Maar...’ benadrukt begeleider

Dirk-Jan Wessels, ‘over iedere vierkante centimeter is nagedacht. Het idee achter de biodiverse en ecologische moestuin van Rohaan is dat we stap voor stap en in samenwerking met de bewoners, de begeleiders en de kok de bestaande moestuin herinrichten, passend bij de locatie en de duurzaamheidsdoelstellingen van Aveleijn. Zo onderhoudsarm mogelijk, want het mag geen extra belasting worden voor het zorgpersoneel. We produceren voedselgewassen voor keuken en woongroepen. We ontwikkelen een betekenisvolle dag op maat en borgen

deze activiteiten in een begeleidershandboek. Ook kennisoverdracht is belangrijk.’ Dirk-Jan is teeltadviseur en komt één dag per week naar Rohaan voor begeleiding en advies in de moestuin. ‘En ho! We zijn nog niet waar we wezen willen, hoor. De uitwerking van onze plannen kan nog beter, maar samen streven we ernaar om het hele jaar door activiteiten aan te bieden en steeds meer de keuken, de woongroepen en het theehuis te voorzien van de gevraagde gewassen.”

Gebruiks- en onderhoudsvriendelijk ingericht, afgestemd op de doelgroep

Dirk-Jan spreekt met de begeleiders en cliënten af wat er de komende tijd moet gebeuren in de tuin en wie wat gaat doen. Samen denken ze na over hoe de tuin zo onderhoudsvriendelijk mogelijk ingericht kan worden. Maar ook voor iedereen toegankelijk. Hij laat op een tekening de indeling van de moestuin zien. ‘Kijk we hebben centraal in de tuin een mooie kas voor het zaaigoed en opkweken van tomaten, sla en kruiden. Achter de kas is een plek waar we compost maken van snoeiafval en oude planten. Daarmee bemesten we de verschillende stukken grond en stimuleren we het natuurlijke proces.’ Een andere tekening laat zien hoe de irrigatie wordt aangelegd, ofwel het bewateringssysteem langs de verschillende, voor de cliënten overzichtelijke, groentebedden. Er zijn twee aardbeienvelden, een aardappelveld, stroken met peulen, wortels, uien en kool maar ook met vruchten en kruiden.

Op het plein naast de kas laat hij de kweekbakken zien waaraan zittend gewerkt kan worden. ‘We hebben ook ander zaaigoed gekocht in de vorm van pilletjes. Het is voorgekiemd zaad dat makkelijker is om te zaaien in en dat sneller opkomt en zich tot plant ontwikkelt. Verder gebruiken we zaadmatjes met kruidenzaden en zaaien we in perspotjes en zaaitrays.’ Dirk-Jan heeft instructies voor het zaaien en verzorgen van de planten op papier uitgewerkt. Naast foto’s van elke stap in het proces, heeft hij omschreven wat er gebeuren moet om ervoor te zorgen dat de planten goed groeien en vrucht dragen. ‘Zo bieden we verschillende werkzaamheden en wordt het zaaien en verzorgen voor iedereen overzichtelijk en hanteerbaar.’

Eigen tuintjes en eigen inbreng

Meerdere cliënten hebben binnen de grote moestuin een eigen groentetuintje waarvoor ze verantwoordelijk zijn. Zo vindt Nigel het heel interessant om zelfvoorzienend te kunnen worden. Hij heeft rode bietjes gezaaid waarvan hij een deel nu oogst en een deel laat staan voor het volgende jaar. Het zaad van de tweedejaars plant kan opnieuw gezaaid worden. Katja houdt van pittig eten. Zij heeft pepertjes, bruine bonen voor chili sin carne (zonder vlees) en andijvie voor stamppot andijvie gekweekt. Deze

worden verwerkt in het menu. De cliënten, de begeleiders en ook Dirk-Jan genieten met volle teugen als ze samen aan het werk zijn in de moestuin. ‘Dit zo samen doen geeft veel voldoening. Het buiten zijn, het zien groeien van de planten, de kennisoverdracht en vooral het plezier dat de cliënten hieraan beleven. Ik zie hoe het zelfvertrouwen en de eigenwaarde toenemen. Dat is zo mooi.’

Bio-divers, ecologisch en gezond

De tuin is met respect voor natuurlijk evenwicht ingericht. Het samen met de kok Eelker en de begeleiders opgestelde teeltplan is erop gericht om de keuken zo veel mogelijk jaarrond van bij het seizoen passende groentes te voorzien. ‘Door elk jaar de groenten te wisselen van plek ben je ziekten en plagen voor en maak je de grond beter geschikt voor de gewassen die je het jaar erna op die plek plant. Er wordt gebruik gemaakt van zaden die geteeld zijn zonder gebruik te maken van chemische bestrijdingsmiddelen. Er wordt zoveel mogelijk plantaardig (bij)bemest, turfvrije pot- en zaaigrond gebruikt en bekalkt met kalk op zeewierbasis. Er wordt niet meer gespit. De grond wordt eenvoudig bewerkt met een woelvork voor een gezonde bodem. Naast de voedseltuin is er een inheemse wilde bloementuin aangelegd met planten voor bijen, vlinders en

overige insecten, waaronder roofinsecten tegen bladluis. Tussen de bloemen staat een door De werkplaats gemaakt insectenhotel en er komt nog een bijenkast. We gebruiken geen bestrijdingsmiddelen en verbouwen alles op een biologisch verantwoorde manier. Dat maakt dat we lekker gezond eten. Elke dag!’

Proeftuin

‘De tuin van Rohaan is een proeftuin voor Aveleijn. Het is mooi om de betrokkenheid en het enthousiasme bij de cliënten, de begeleiders en het theehuis iedere dag te zien groeien. De activiteiten worden nog dagelijks uitgebreid. Steeds meer cliënten komen in onze tuin werken en vinden hierdoor een betekenisvolle invulling van hun dag. Het zou dan ook mooi zijn om dit initiatief ook op andere locaties door te voeren. Op deze manier brengen we duurzaam werken, als onderdeel van een betekenisvol leven, bij nog meer mensen onder de aandacht’, sluit Dirk-Jan af.

Oesterzwammenkwekerij ‘Zwammenhof’

Binnen Aveleijn zijn we druk bezig met de opstart van ‘Zwammenhof’. Zwammenhof gaat straks een zinvolle daginvulling bieden aan mensen met een licht verstandelijke beperking. We kweken samen met hen én een gemotiveerd team van begeleiders op koffiedik oesterzwammen in onze eigen kwekerij. Uiteindelijk maken we hiervan oesterzwamkroketten en bitterballen. Cliënten helpen mee in het gehele proces, en we kijken samen hoe we de cliënt zoveel mogelijk in zijn of haar kracht kunnen zetten. Onze locatie bevindt zich op landgoed het Zwanenhof in Zenderen, een prachtige plek middenin de natuur. Voor cliënten dus een prikkelarme rustige omgeving. Circulair ondernemen staat bij ons voorop, dus we maken alle processen zo duurzaam mogelijk. We verzamelen koffiedik voor het kweekproces en het restproduct is geschikt als mest voor de moestuin. We zijn altijd op zoek naar mensen en bedrijven die hierin wat voor ons kunnen betekenen en zoeken deze samenwerkingen dan ook actief op. We werken uiteraard samen met de Zwanenhof, maar daarnaast met verschillende lokale ondernemers. Zij helpen bijvoorbeeld bij het voorzien in koffiedik, of denk aan sponsoring in de vorm van een fietskar (Brama), zodat we hierin koffiedik kunnen inzamelen en vervoeren per fiets. We streven ernaar om in het najaar 2023 onze deuren te openen.

wat kun je zelf doen?

Op deze pagina zijn een aantal handige tools te vinden waarmee je direct zelf aan de slag kunt met duurzaamheid.

Tips voor thuis

Het expertisecentrum Milieu Platform Zorgsector ontwikkelde een document met 24 handige tips die je helpen de energierekening te verlagen. Download deze placemat door de QR code te scannen.

Groente- en fruitkalender

Lokaal verbouwde groenten en fruit van het seizoen hebben een kleinere impact op het milieu. Als je hiervoor kiest verklein je met je maaltijd je ecologische voetafdruk. Maar niet alleen dat is een voordeel, ook stimuleer je de lokale economie. Bovendien zijn seizoensgroenten en -fruit verder en hebben ze een grotere voedingswaarde. Dus ook nog gezond! Download de groente- en fruitkalender via onderstaande QR-code.

Duurzaamheidskalender 2023

Het gehele jaar door zijn er verschillende initiatieven die op nationaal of internationaal niveau worden georganiseerd. De initiatieven lopen uiteen van het welbekende Earth Hour tot de boomfeestdag. Download de kalender op A4 formaat via de onderstaande QR-code.

Duurzame dagen 2023

Het is ook mogelijk de duurzame dagen toe te voegen aan je eigen agenda, scan de QR-code en blijf direct op de hoogte van de duurzame dagen.

Groene Zorg Podcast

Susanne Bentvelsen was eerder dit jaar te gast bij de #GroeneZorgPodcast. De aflevering stond volledig in het teken van de gehandicaptenzorg. Ze neemt de luisteraar mee in de uitdagingen en de oplossingen die ze in de gehandicaptenzorg tegenkomt. Scan de QR-code om de aflevering te beluisteren.

green team

Over het Green Team

Om binnen Aveleijn zoveel mogelijk mensen kennis te laten maken met het thema Duurzaamheid is het Green Team opgericht. In het Green Team zitten collega’s van verschillende locaties die allemaal op een andere manier bezig zijn met duurzaamheid. In het Green Team heeft ieder een eigen thema: Voeding, Spullen & Afval, Mobiliteit, Gebouwen & Energie, Groene leefomgeving en Bewustmaking. Deze thema’s vormen de structuur voor ons programma Aardewerk. Wie verantwoordelijk is voor welk thema is te vinden in het overzicht hieronder. Het Green Team wordt aangevuld door bestuurslid Susanne Bentvelsen en Elke Stienissen, duurzaamheidscoach bij ‘Op naar Nul’.

Binnen de thema’s worden activiteiten en maatregelen bedacht en opgezet die leiden tot een lagere klimaat-

Marieke zandvoort-franke

Gedrag & Afval

henk verhoeff

Gedrag & Afval

thijs mekenkamp

Mobiliteit

alice isarin

Mobiliteit

linda ligtenberg

Mobiliteit

impact voor Aveleijn. De activiteiten en maatregelen zijn verschillend van aard en omvang. In deze uitgave zijn verschillende voorbeelden te zien en lichten we ook enkele resultaten van ons programma toe.

Iedere 6 weken staat er een meeting gepland voor het Green Team. Het doel van het Green Team is om samen zoveel mogelijk acties te ondernemen die bijdragen aan ‘duurzame zorg voor een gezonde toekomst’. Het team daagt medewerkers uit om na te denken over vragen als ‘wat is mijn impact op de aarde’, hoe kan ik die met alledaagse keuzes verkleinen?’of ‘hoe verwerk ik afval op een goede manier?’. Het is belangrijk dat de ‘community’ van Aveleijn, bestaande uit cliënten, medewerkers, vrijwilligers en hun relaties meedoen aan en bewust zijn van onze duurzaamheidsmissie.

petra staijen

Voeding

Shirley van der wal

Voeding

edward van nielen

Gebouwen

Het afgelopen jaar is het Green Team aan de slag gegaan om de duurzame visie in een concreet beleid te gieten met een duidelijk plan voor medewerkers en cliënten om aan de slag te gaan met duurzaamheid. Nog steeds werken we aan het verbeteren van deze plannen in een constant veranderende wereld.

In samenwerking met ‘Op naar Nul’ organiseert het Green Team workshops die zich richten op duurzaamheid. Deze zijn geschikt voor cliënten en medewerkers. Ook de ervaringsdeskundigen van Team SAM zetten zich in voor een groene en gezonde wereld.

Het werken aan deze groene en gezonde wereld lijkt soms lastig en een ongrijpbaar iets. Maar door samen te werken en waarde te hechten aan kleine stapjes komen we een heel eind!

albert marsman

Groene leefomgeving

Michiel broekmate

Groene Leefomgeving

Kirsten minnen

Groene Leefomgeving

Ben je na het lezen van deze duurzaamheidsuitgave geinspireerd geraakt om aan de slag te gaan met duurzaamheid? Of heb je vragen over het programma Aardewerk? Ook als je een interessant verhaal te delen hebt kun je altijd contact opnemen met Bart Braker, duurzaamheidscoördinator bij Aveleijn.

Dit kan via duurzaamheid@aveleijn.nl

Bart braker

Duurzaamheidscoördinator

Chris Grootjans Communicatie

feiten

Elektriciteit (kWh per jaar)

Deze staafdiagrammen geven het elektriciteitsverbruik van Aveleijn weer. In het groen vind je de opbrengst van de zonnepanelen. In 2021 wekken die een kwart van alle elektriciteit op.

Gas (m3 per jaar)

In deze tabel lees je af hoeveel gas Aveleijn heeft verbruikt per jaar.

1 Vanwege de Coronapandemie zijn de activiteiten en de zorg van Aveleijn op andere wijze uitgevoerd. Dit is één van de redenen dat het energieverbruik lager is uitgevallen.

cijfers

Aveleijn verbruikte in 2022:

72.640.000 liter water

Dat is een stijging van 9,2% ten opzichte van 2021.

Bij 51 locaties wordt afval gescheiden ingezameld door Renewi. In totaal werd daarbij in 2022 ruim 280.000 kilo afval verwerkt. Sinds de start van de metingen in 2020 gooien we al 6,9% minder afval weg! Meer dan 86% van dit afval valt in de categorie restafval. 48% van het afval werd duurzaam hergebruikt als grondstof (16%) en groene energie (32%). 33% van het afval werd gebruikt voor de opwekking van grijze energie. 19% van het afval is niet hergebruikt. Aveleijn zet in op reductie van het aantal kilo afval per persoon en op verlaging van het aandeel restafval.

7 1 1 8 1 A1

16

32 3319 A

duurzaamheidskompas

Om richting te geven aan onze duurzaamheidsambities heeft Aveleijn een duurzaamheidskompas ontwikkeld. Dit kompas bevat richting gevende principes voor de door Aveleijn gehanteerde thema’s Voeding, Mobiliteit, Spullen & Afval, Groene Leefomgeving en Gebouwen & Energie. Met het duurzaamheidskompas wil Aveleijn duurzaamheid eenvoudig en toegankelijk maken.

GROENE LEEFOMGEVING: Zichtbaar, beschikbaar en bereikbaar groen vanuit al onze locaties.

VOEDING: Seizoensgebonden, streekgebonden, biologisch en fairtrade. Gezond eten = duurzaam eten.

SPULLEN EN AFVAL: We werken volgens het 10R model bij dagelijkse keuzes en bij het maken van besluiten.

MOBILITEIT: Sturen op minder en kortere verplaatsingen, wat er aan verplaatsingen nodig is, is schoon en efficiënt.

GEBOUWEN & ENERGIE: Alle gebouwen van Aveleijn zijn in 2040 “Paris Proof”.