Zaleski Adam © "Zabierajcie się ze wszystkim – pojedziecie!"

Deportacje – dane liczbowe Liczba wywiezionych osób była przez wiele lat wielką niewiadomą. Nie było bowiem żadnych wiarygodnych źródeł jej pozyskania. Stosowano w szerokich granicach oceny szacunkowe. Pamiętam, że określano ją w latach 40. XX wieku, po naszej wywózce, na podstawie plotek w szerokich granicach, na około 800 tys. do 2 mln osób. Nawet po umowie Sikorski-Majski (lipiec 1941) nie można było dokonać rejestracji rozproszonej ludności polskiej na ogromnych obszarach ZSRR. Czynność ta, rozpoczęta wkrótce po zawarciu ww. umowy, przez Delegatury Ambasady Polskiej w Kujbyszewie (Moskwa była w tym czasie w strefie frontowej), została natychmiast potraktowania jako szpiegowska, a delegatów, niestety, aresztowano.

Dopiero w 1992 roku, po upływie pół wieku, pojawiły się dane, zaczerpnięte z ujawnionych ściśle tajnych, archiwów NKWD. Pomimo nieufności do nich niektórych historyków, wydaje się, że są one wiarygodne. Przekonanie, że dane, pochodzące z publikowanych obecnie, a dawniej utajnianych źródeł sowieckich są fałszywe – jest błędne.

Aparat represji NKWD działał niezwykle precyzyjnie i był kontrolowany skrupulatnie przez własne służby wewnętrzne, dlatego zaczerpnięte stamtąd informacje są wysoce prawdopodobne. Zupełnie inaczej należy traktować dane sowieckiego aparatu propagandowego oraz prasowe, w których informacje – przeznaczone do powszechnej publikacji w mass mediach – były świadomie oraz celowo zmieniane i fałszowane.

Weryfikacją tego poglądu może być następujące, moje uproszczone rozumowanie w odniesieniu np. do wywózki kwietniowej, obejmującej rodziny oficerów i policjantów, wymienionych w słynnym piśmie Berii do Stalina z 5 marca 1940 roku.

W rozkazie wymieniana jest liczba 14 700 + 11 000 = 25 700 więźniów. Licząc przeciętną rodzinę jednego więźnia na 3 osoby, daje to 77 tys. osób. Biorąc pod uwagę fakt, że nie wszyscy jeńcy mieli rodziny (samotni) i niektóre rodziny, mieszkające w tym czasie na terenie Generalnej Guberni, były poza zasięgiem NKWD, liczba 61 000 osób wywiezionych 13 kwietnia 1940 roku, podana przez NKWD, wydaje się wysoce prawdopodobna.

47