deneme
che’ye dair... ümit zafer
che’ye dair... “... Özledi¤in insan› kendinde oluflturmaya baflla...” (Saint-Exupery)
Le Monde Diplomatique yazar› I. Ramonet ile 2006’da yapt›¤› uzun röportaj›n bir yerinde flöyle der Castro: “... Baz› insanlar hiç ölmez. O kadar güçlü, kudretli, yo¤un bir varl›klar› vard›r ki öldüklerini, yok olduklar›n› düflünmek imkans›zd›r. Özellikle de duygular›n›zda ve hat›ralar›n›zda sürekli var olduklar› zaman...”
le prati¤e uygulad›klar› aras›nda hiçbir çeliflki bulunmayan insan, sade insan, kusursuz insan, düflünce ve eylem adam› olarak simgeledi¤i her fleyle Che’den örnek al›nmal›d›r...”
Yine uzun, yine güzel konuflur Fidel. Can yoldafl› Che’nin nas›l yaflad›¤›n› anlat›r. Ki aradan geçen yirmi y›l buna tan›kt›r. Ve ilk kez Che’ye dair düflüncelerini 2006’da böyle özet- flimdi söylemiyordur bunlar› Fidel. Che’nin leyen Fidel, 8 Ekim 1987 tarihinde Che’nin yir- Bolivya’daki ölüm haberi geldikten hemen minci ölüm y›ldönümünde yapt›¤› konuflma- sonra da, olanca keskinli¤iyle hayk›rm›flt›r hakikati. 18 Ekim 1967 tarihinde Havana’n›n da ise flunlar› söyler: “Che’nin yaflad›¤›n›, eylemlerini sürdürdü¤ü- Devrim Meydan›’nda toplananlara ve onlanü, asla ölmedi¤ini hayal eden birinin onun r›n flahs›nda cümle aleme, Che’nin yaflayacayaln›zca günlük hayatta de¤il, düfllerde de va- ¤›n› ilan etmifltir. roldu¤unu hissetmesinde bir gariplik yoktur. Nereden bakarsak bakal›m, devrimimizin ha- O gece sadece meydanda kalmaz Fidel’in sesi. yat›nda Che’nin her zaman var oldu¤u, hiç öl- Dalga dalga yay›l›r. Ki dünya halklar›n›n tek medi¤i, yap›lanlar›n ›fl›¤›nda onun her za- a¤›zdan ç›kan ortak sesidir bu. Böyle oldu¤u mankinden canl› göründü¤ü, emperyalizmin içindir ki, yank›s› bütün zamanlara ulafl›r. Koher zamankinden daha güçlü bir düflman› ha- nuflur Fidel. Coflkuyla, h›nçla, inançla konuflur. Che’nin özelliklerine, de¤er, erdem ve önderliline geldi¤i sonucuna var›r›z...” ¤ine dair cümleler kurar Fidel. Konuflur, anlaFidel hakl›d›r, çünkü o insanlar hiç ölmezler. t›r, paylafl›r ve bir yerde, art›k kaç›n›lmaz hale Dünyan›n son umudu ve tam da bu nedenle, gelen flu cümleyi kurar: “... Ve o öldü.” soylar› tükenmeyen birer flahin olduklar› için zaman› afl›p gönülden gönüle kanat ç›rparlar. Kabullenmenin zor, al›flman›n imkans›z olduUlaflt›klar› her gönüle adaletin, özgürlü¤ün, ¤u bir gerçekliktir bu. Kay›p büyük, ac› keskinkardeflli¤in ve sosyalizmin sevdas›n› b›rak›r- dir. Ve fakat, bu ac›y› da tarih bilinci ve Che’yle paylafl›lan ideallerin derman›yla da¤laman›n lar. Ve Fidel, konuflmaya devam eder: “... Çal›flmaya karfl› tutumuyla, kendi örne¤i- vaktindedirler. Ve o alanda bulunanlar›n flahne dayal› ö¤retim ve e¤itim yöntemleriyle, s›nda, cevab› örnek olacak bir soru yöneltir her fleyde öncü olmak iste¤iyle, en zor, en halka Fidel: a¤›r, en çok fedakarl›k gerektiren görevler için “...Ama, yine de, devrimciler bu a¤›r kayba nahemen öne at›lmas›yla; dava u¤runa can›n› s›l dayans›nlar? Onun yoklu¤una nas›l dayanvermeye her an haz›r bir kifli olarak, baflkalar› s›nlar? Che bu konuda görüflünü aç›klayacak için can›n› vermeye her an haz›r bir kifli ola- olsayd›, ne derdi acaba?” rak, gerçek dayan›flma timsali bir kifli olarak, Evet, nas›l dayan›l›r böyle bir ac›ya? Cevab›n› yoldafllar›n› asla hayal k›r›kl›¤›na u¤ratmayan arad›¤›m›z soru budur. Ki flimdi bir yanarda¤ insan, söyledikleriyle yapt›klar›, ö¤rettikleriy- a¤z›ndan dökülen lavlardan daha atefllidir
24 | TAVIR | EK‹M 2008
Fidel’in kelimeleri: “...Yüksek erdemlere sahip bir insan›n kayb›na üzülüyoruz. Üstün ahlakl› bir insan› yitirdi¤imiz için ac› duyuyoruz. Efli benzeri bulunmayan, duygulu, dost insan› kaybetti¤imiz için ac›l›y›z. Böylesine zeki ve yetenekli bir insan›n ölümüne kederleniyoruz...” Yürek yang›n yeridir flimdi ve en sönmez atefl, yürekte yanand›r. Ama o yang›n, tafl›mas›n› bilene ma¤rur bir kuvvet verir. Y›k›lmaz, yenilmez yapar. Ki ac›s›n› direncin harc› yapan bir kültürdür söz konusu olan. ‹flte o bilincin gücüyle, Che’nin fiziki ölümünden medet uman emperyalistlerin surat›na tokad› basar Fidel: “...Devrimci hareket için bu kayb›n ne boyutta oldu¤unu biliyoruz. Yine de emperyalistlerin zay›f yan› flu: Bir insan› fiziksel olarak yok ederlerse onun düflüncelerini, eserlerini, erdemlerini ve verdi¤i örne¤i de ortadan kald›rd›klar›n› san›yorlar...” Yan›l›yorlar elbette. Çünkü, Che gibi insanlar sadece fiziksel bir varl›ktan ibaret de¤ildirler. Onlar düflünceleri, eserleri, erdemleri ve yaratt›klar› örneklerle yaflarlar. Tarih, bu gerçekli¤in tan›¤›d›r. Ve halklar, bu gerçekli¤in yarat›c›s›d›r. Ve umut, bu gerçe¤in ad›d›r. Ki Fidel, umutlu olman›n sanat›ndan bahsetmektedir: “... Bir sanatç› ölebilir... ama asla ölmeyecek olan, yoluna hayat›n› adad›¤›, zekas›n› u¤runa seferber etti¤i sanatt›r...” Ve flimdi, bu sanat›n ayd›nl›¤›nda Fidel’in o sorusuna Che’nin verdi¤i cevab› an›msaman›n vaktindeyiz. Elbette, Fidel’in sorusuna Che’nin fiziki anlamda cevap vermesi mümkün de¤ildir. Ama Che’nin eylem, emek, de¤er ve idealin-