hayat›n içindeki
teori ‘Bar›flç›l Geçifl’ teorileri ve ‘Zor’un zorunlulu¤u -2 Merhaba! Güncel ve ayn› zamanda stratejik bir konu olarak gündemimize ald›¤›m›z “devrimin yolu” bafll›kl› sohbetimize devam ediyoruz. Sohbetimizin birinci bölümünün sonunda, emperyalizmi ve devleti do¤ru çözümleyemeyenlerin do¤ru bir devrim anlay›fl›na da sahip olamayaca¤›na vurgu yapm›flt›k. Önceki bölümde dikkat çekti¤imiz önemli bir nokta da, “bar›flç›l geçifl” teorisiyle proletarya diktatörlü¤ünün reddinin hemen her zaman yanyana bulunmas› idi. Bu da “sosyalizme bar›flç›l geçifl” teorilerinin asl›nda “sosyalizme geçmeme” teorileri olmas› demektir. Proletarya diktatörlü¤ünü reddedenler, burjuvaziyi tasfiye edip sosyalizmi infla etme gücüne ve iradesine de sahip olamazlar. Yine önceki sohbetimizden son bir hat›rlatma; Özlem belirtmiflti san›r›m; bu teoriler, yüzy›ld›r savunulmas›na ra¤men, bu teoriler do¤rultusunda sosyalizme geçilebilen tek bir örnek yok. fiimdi bar›flç›l geçifli teorilefltiren reformizmin, revizyonizmin çeflitli dönemlerdeki ortaya ç›k›fl biçimlerine ve o dönemlerde devrim ve sosyalizm mücadelesine ne gibi “katk›”larda bulundu¤una bakmaya devam edelim. San›r›m bu bölüm, Mazlum arkadafl›n özel ilgisinin oldu¤u bir döneme tekabül ediyor. Mazlum: Ben Latin Amerika’daki son seçim sonuçlar› üzerine ayaklar› havada, zafer sarhofllu¤una kap›lm›fl abart›l› de¤erlendirmeler okudu¤umda akl›ma hep II. Enternasyonal partilerinin seçim baflar›lar› sonucunda kap›ld›klar› zafer sarhofllu¤u geliyor. II. Enternasyonal partilerinin reformizminin derinleflmesi de ardarda seçim zaferleri ka-
Zor’un reddi, devrimin ve sosyalizmin reddidir zanmalar›n›n arkas›ndan gelmifltir. Bu sürecin hiç de¤iflmeyece¤ini, öyle bar›fl içinde sosyalizme ilerleyebileceklerini düflünmeye bafllad›lar. Ama bu gidiflat bildi¤imiz gibi onlar› sosyalizme götürmedi. Süreçlerin gelifliminde, dayan›lan toplumsal kesimlerde çeflitli farkl›l›klar olsa da, bir nokta dikkat çekici bir benzerlik tafl›yor. Mahir bu döneme iliflkin flunlar› belirtiyor: “Kapitalizmin burjuva anlamda refah› sa¤lad›¤› bu ‘bar›fl’ döneminde, Avrupa'daki II. Enternasyonal partileri, parlamenter yollardan büyük baflar›lar sa¤lad›lar. Özellikle Almanya'daki iflçi partisi dev seçim zaferleri kazand›. (Pek çok seçim bölgesinde oylar›n % 50'sinden fazlas›n› ald›.) Bu dönem, bütün bar›fl dönemlerinde oldu¤u gibi solda pasifist ve sa¤ e¤ilimlerin palazland›¤› bir dönemdir.” Ayn› dönemi Stalin de flu flekilde özetliyor: “Bu devre, kapitalizmin nisbeten sakin bir geliflme devri, emperyalizmin felaketli çeliflkilerinin henüz aç›kça belirmeye vakit bulamad›¤›; iflçilerin ve sendikalar›n ekonomik grevlerinin az çok 'normal' bir flekilde geliflti¤i; seçim mücadelesinin ve parlamento gruplar›n›n 'bafl döndürücü' baflar›lar sa¤lad›¤›, legal mücadele flekillerinin övgüleri ile göklere yükseltildi¤i ve legalite yoluyla kapitalizmin yenilece¤ine inan›ld›¤› bir çeflit savafl öncesi devre idi. Bir kelime ile bu devir, ‹kinci Enternasyonal partilerinin kendilerini besiye çekip semizlendikleri ve devrimi, kitlelerin devrimci e¤itimini ciddi surette düflünmek istemedikleri bir devir idi.” (Leninizmin ‹lkeleri, s: 17) O zaman bu zafer sarhofllu¤u sü38 5 fiubat 2006 / 38
rerken, Engels, II. Enternasyonal reformistlerinin “bar›flç›l geçifl”e iliflkin pasifist ve parlamenter hayallerini sert bir dille elefltiriyor. Elefltiriler ifle yaram›yor, onlar parlamentarizmin bata¤›na iyice saplan›yorlar. Ve emperyalist paylafl›m savafl› gelip çat›yor. O zaman ne yap›yor dersiniz bu “sosyalist” partiler? Emperyalist bir savafla giriflmekte olan burjuvazi, art›k “bar›fl” döneminin burjuvazisi de¤ildir; sert, gaddard›r. Ya direnerek savaflarak sosyalizmi savunacaklar, ya da burjuvaziye tabi olacaklard›r. II. Enternasyonal partileri, ikinci yolu seçiyorlar. Ve emperyalist savaflta, “kendi” burjuvalar›n› destekleyip iflçi s›n›f›na ihanet ediyorlar. Sosyalizme geçifl falan unutuluyor tabii.
Kemal: Bundan sonras›na ben devam edeyim. “Bar›flç›l geçifl teorileri”, bundan sonra uzun bir dönem geri planda kald›. Sovyet devrimi de “zor”la, silahl› ayaklanmayla gerçeklefltikten sonra, bu teorileri fazla savunan kalmad›. Ta ki 1950’lerin sonlar›na kadar! Revizyonizmin ve buna ba¤l› olarak “bar›flç›l geçifl”, “parlamenter mücadele” teorilerinin revaçta hale geldi¤i ikinci dönem ise, 1950’lerin sonlar› ve 1960’l› y›llard›r. (Bir önceki dönemde sözünü etti¤imiz T‹P reformizmi de esas olarak bu dönemin ürünüdür.) Bu dönem bar›flç›l geçifl teorilerinin bafl›n› çeken ise, –ki bu dönemin orjinal yan› buras›d›r– sosyalizme emekçilerin silahl› ayaklanmas› yoluyla geçen SBKP’den baflkas› de¤ildir. Evet, bu dönemde, dünyan›n üçte birinde halk iktidarlar› kurulmas›na, onlarca ülkede ulusal sosyal