In de teksten van Jesaja 49,15102 en Jesaja 66,13103 komt de ervaring van een kind dat getroost wordt door de moeder terug. In deze teksten worden tevens beelden van God als trooster zichtbaar.104 Een troostervaring is een ervaring van 'het zijn' bij de ander in liefde zodat de liefde wonden heelt. De ontmoeting van de mens in het diepst van zijn verdriet geeft ruimte aan hem die verdriet heeft, en dit wordt daardoor voor hem een ervaring van troost.105 Als iemand ervaart dat hij zijn pijn niet alleen hoeft te dragen, zal hij moed vatten om zijn weg te vervolgen, zoals naar voren komt in het beeld van de geslagen man die door de Samaritaan op de ezel naar de herberg werd gedragen. 106 Troost komt voort uit de moederschoot, uit barmhartigheid, en is een ervaring en een naam van God. 107 Barmhartigheid vraagt van de mens om God op de eerste plaats te zetten, zoals in het evangelie van Matteüs108 geschreven staat.109 Een troostervaring werkt bevrijdend en de mens is daarvoor afhankelijk van de ander omdat de mens zichzelf niet kan bevrijden. 110
God die als liefde tot de mens komt, opent de mens. Volgens Bouwman 111 ervaart de mens dit als een omhelzing en ontsluit God zichzelf als moederliefde. 112 God nodigt uit tot leven en in de relatie die tot stand komt vanuit God kan de mens zichzelf worden en zo kan het besef van zondig zijn doorbreken. Zondigheid betekent vervreemd zijn van God, niet zichzelf zijn, afgesneden zijn van het beeld en de gelijkenis zoals God de mens bedoeld heeft.113 Als het besef van die zondigheid doorbreekt zal de mens op weg gaan naar herstel.114 Dit herstel hangt samen met nederigheid. Nederigheid, humulitas, betekent bij de 102
Vgl. Jesasja 49,15: 'Zal een vrouw haar zuigeling vergeten, een moeder zich niet erbarmen over het kind van haar schoot? En zelfs als die het zouden vergeten; Ik vergeet u nooit!'
103 Vgl. Jesaja 66,13: 'Zoals een moeder haar kind troost, zo zal Ik u troosten: in Jeruzalem zult u getroost worden.' 104 Vgl. Wulf, Troost - Een naam van God, par. 2.2, geciteerd volgens: Een roos in de lente, 311. 105 Vgl. Wulf, Troost - Een naam van God, par. 1.3, geciteerd volgens: Een roos in de lente, 311. 106 Vgl. Lucas 10: 25-37 107 Vgl. Wulf, Troost - Een naam van God, par. 2.2w, in: Een roos in de lente, 311. 108 Vgl. Matteüs 22: 34-40 'Toen de farizeeën hoorden dat Hij de sadduceeën tot zwijgen had gebracht, kwamen ze bij elkaar en een van hen, een wetgeleerde, vroeg om Hem op de proef te stellen: ‘Meester, wat is het grootste gebod in de wet?’ Jezus zei hem: ‘ U zult de Heer uw God liefhebben met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: U zult uw naaste liefhebben als uzelf. Aan deze twee geboden hangen heel de Wet en de Profeten.' 109 De ander op de eerste plaats zetten komt in de katholieke traditie nadrukkelijk naar voren tijdens de vastenperiode. 110 ander/Ander God komt de mens ook tegemoet via anderen mensen. Overigens wordt in de rabbijnse traditie opgemerkt dat Messias ook de naam Menachem 'Trooster' draagt. Vgl.Riessen, Verder gaan dan Socrates? Over onderwijs, bezieling en innerlijkheid bij Kierkegaard en Levinas, 12: Voor Levinas verwijst dit volgens Riessen naar de belofte dat het werk aan herstel en vrede en gerechtigheid niet de laatste horizon is. De filosofie van Levinas valt buiten de scope van deze thesis, niet te min is het interessant de overeenkomst van betekenissen van God als Trooster verder te bestuderen. 111 Bouwman is wetenschappelijk onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en Radboud Universiteit Nijmegen. 112 Vgl. Bouwman, Gods eeuwige moederliefde, 41. 113 In hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op zondigheid. 114 Vgl. Bouwman, Gods eeuwige moederliefde, 41. Zo moet boetevaardigheid naar mijn idee ook worden begrepen. In hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op nederigheid.
24