◄
8 Έρευνα
Η ΝΕΑ ΕΡΥΘΡΑΙΑ ΚΑΘΕ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 28 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
Προσωρινός αρχαιολογικός χώρος με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού Με αφορμή την πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού με την οποία οριοθετείται ως προσωρινός αρχαιολογικός χώρος η περιοχή του υψώματος «Καστρίτσα» της Νέας Ερυθραίας, έστω η παρούσα έρευνα η οποία αναφέρεται στις αρχαίες αλλά και νεότερες δραστηριότητες της περιοχής.
Αρχαία Καστρίτσα: Η νεότερη Πατερίτσα
του ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΑΦΩΤΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Το οχυρωματικό τείχος Το Καστράκι (500 μ.) αποτελεί το δυτικότερο άκρο του Πεντελικού όρους και καθώς δεσπόζει της περιοχής εξασφαλίζει πανοραμική θέα όλου του λεκανοπεδίου της Αττικής. Στην κορυφή του σχηματίζεται βραχώδες πλάτωμα μακρόστενο και ωοειδές με κατεύθυνση από Νότο (Πολιτεία) προς Βορρά (Εκάλη). Το πλάτωμα περιβάλλεται στην περίμετρό με ισχυρό οχυρωματικό τείχος (α) (μήκος 420 μ., ύψος 2 μ. και πάχος 2,5 μ.) κατασκευασμένο από μεγάλους ακατέργαστους πλακοειδείς λίθους χωρίς συνεκτικά υλικά (ξερολιθιά). Διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση και είναι ορατό σε όλο σχεδόν το μήκος του κυρίως στη δυτική πλευρά που αντικρίζει τη Λεωφόρο Θησέως. Η μοναδική πύλη εισόδου στον εσωτερικό χώρο του πλατώματος ήταν στο νότιο σημείο του, που είναι και το υψηλότερο. Σήμερα είναι κατεστραμμένη από την κατασκευή μικρού δρόμου που οδηγεί στο Ναΐσκο του Αγίου Φανουρίου, που βρίσκεται εντός του τείχους. Τα κτίσματα Στην εσωτερική έκταση που περικλείεται από το τείχος διακρίνονται τα ίχνη των παρακάτω κτισμάτων. Παραλληλόγραμμο κτίριο (b) διαστάσεων 12,70 x 9,20 μ. (νότια στην πύλη της εισόδου). Λόγω της θέσεως εκτιμάται ότι στέγαζε τη φρουρά της πύλης, ενώ ταυτόχρονα χρησίμευε και ως παρατηρητήριο. Ναΐσκος του Αγίου Φανουρίου (νοτιότερα σε απόσταση 30 μ. από την πύλη) πρόχειρα κατασκευασμένος και ερειπωμένος. Κτίσμα τετράγωνο (c) διαστάσεων 10 x 10 μ. (βόρεια σε απόσταση 30 μ. από τον Αγ. Φανούριο) αποτελούμενο από 6 δωμάτια
και δίπλα του, ιδιαίτερο κτίσμα διαστάσεων 7x7, ίσως χώροι ενδιαιτήσεων και διοικητηρίου αντίστοιχα Δύο κτίσματα (d) και (e) διαστάσεων 3,70 x 2 μ. και 6 x 4 μ. (απέναντι από προηγούμενο κτίσμα και εφαπτόμενα στο ανατολικό τείχος) θεμελιωμένα σε βάθος 2 μέτρων, τα οποία ίσως χρησίμευαν ως αποθήκες εφοδίων και οπλισμό. Ίχνη και άλλων κτισμάτων (στο βορειοανατολικό μέρος του πλατώματος), των οποίων η δυσδιάκριτη κατάστασή τους δεν επιτρέπει τη χωροθέτησή τους. Όλα τα ανωτέρω κτίρια και κτίσματα έχουν κατασκευαστεί με τον ίδιο τρόπο και υλικό του οχυρωματικού τείχους. Κινητά Ευρήματα Τμήματα κεραμίδων Λακωνικού τύπου (στιλπνές, χρώματος μαύρο-κόκκινο) διασκορπισμένα σε όλους τους χώρους των γκρεμισμένων κτισμάτων (f- f- f ) Τμήματα και θραύσματα κεραμικών αγγείων διαφόρων χρήσεων όπως κάνθαροι (ποτήρια με ψηλό πόδι) λεκανίδα (μπωλ) μεγάλη και μικρή, λεκάνη νερού, πινάκια (πιάτα) χρώματος μαύρο ή κόκκινο, στιλπνά (γυαλιστερά) τα οποία συγκεντρώθηκαν ύστερα από επιφανειακή έρευνα, τα δε μεγαλύτερα σε μέγεθος ανευρέθησαν μέσα ή δίπλα στους λάκκους που είχαν ανοιχθεί για τη φύτευση δένδρων γύρω από τον Αγ. Φανούριο. Χάλκινα βυζαντινά νομίσματα σε ικανό αριθμό (θησαυρός) που είχαν καταχωθεί στο έδαφος για απόκρυψη και σήμερα φυλάσσονται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΌΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Μέχρι πρόσφατα επικρατούσε η εντύπωση ότι οι εγκαταστάσεις στο Καστράκι ανήκουν στην εποχή της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Νεότερες όμως έρευνες του 1960 ανατρέπουν την εκδοχή αυτή διότι: Κατά την περίοδο αυτή δεν έλαβε χώρα στην περιοχή αξιοσημείωτο πολεμικό γεγο-
Σχεδιάγραμμα της κορυφής
Πανοραμική θέα της Νέας Ερυθραίας από το Καστράκι (φωτό 1962) νός, ενώ επιπρόσθετα ο τρόπος κατασκευής του τείχους δεν είναι συμβατός με τη χρήση των τότε ατομικών πυροβόλων όπλων, καθώς δεν έχουν δημιουργηθεί οπές (ανοίγματα) σ’ αυτόν. Αντίθετα στο παρακείμενο πάρκο Σοφοκλέους υπήρχαν ανεπτυγμένοι αρκετοί ορθογώνιοι χαμηλοί λιθοσωροί, οι οποίοι χρησίμευαν ως σημεία ενέδρας (ταμπούρια) πράγμα το οποίο Ααναιρεί τη χρησιμότητα
των οχυρωματικών έργων στο Καστράκι. Οι λιθοσωροί αυτοί υπήρχαν μέχρι τη δεκαετία του 1950, οπότε διαλύθηκαν κατά την κατασκευή στην περιοχή πεδίου βολής (σκοπευτήριο του Στρατού). Επίσης, αποκλείεται η χρονολόγησή του στη Βυζαντινή περίοδο διότι δεν υπάρχουν οχυρωματικά έργα στην Αττική εκείνης της εποχής και επιπρόσθετα τα υλικά κατασκευής του τείχους και των κτισμάτων στο