CMYK
5
hrððkh, 9 MkÃxuBçkh, h012
www.sandesh.com
þk
nhw¾ ¾kLk nkuÞ fu yr¼»kuf çkå[Lk. hknw÷ økktÄe nkuÞ fu hknw÷ {nksLk. ÷uøkku çkúkLzLkkt xkuGÍÚke hBÞk s nþu. ¼køÞu s fkuE yuðe Mkur÷rçkúxe nþu su yk çkúkLzLkkt h{fzktÚke Lknª h{e nkuÞ. ÷uøkku h{fzktLke ËwrLkÞk{kt yu f Mxu x Mk Ãký Au yLku çkw r Ø rðõMkkððkLkwt MkkÄLk Ãký Au. ÷uøkku xkuGÍ RLkfkuÃkkuohuþLk ftÃkLkeyu õÞkhuÞ ÃkkuíkkLkwt ðu[ký ðÄkhðk {kxu {kfuoxLke sYrhÞkík {wsçkLkkt h{fzkt LkÚke çkLkkÔÞkt, Ãký nt{uþkt çkk¤fkuLke çkwrØûk{íkk ðÄu yu «fkhLkkt h{fzkt çkLkkððk Ãkh æÞkLk ykÃÞw t Au . yk s fkhýu ßÞkhÚke fBÃÞwxh økuR{ yLku Ã÷uMxuþLk suðe ðerzÞku økuR{Lkwt {kfuox ðæÞwt íÞkhÚke ÷uøkkuLkk Mku÷{kt ½xkzku Ãký ÚkÞku, Ãký ftÃkLkeyu yk ½xkzkLku MknLk fhðkLke ûk{íkk fu¤ðe. 2005Lkk ð»ko{kt íkku yuðe nk÷ík ÚkE økE níke fu ðerzÞku økuR{Lkk yk¢{ý Mkk{u ÷uøkku ftÃkLkeLkkt xkuÞLkwt Mku÷ Mkkð íkr¤Þu sELku çkuMke økÞwt. ftÃkLkeyu ÃkkuíkkLkk Ã÷kLx çktÄ fhe Ëuðk Ãkzu yLku fk{ fhíkk MxkV{kt Ú ke yzÄku y zÄ ÷kufkuLku Aqxk fhe Ëuðk Ãkzu yuðe nk÷ík ÚkE økE níke, Ãký yuðwt fhðkLku çkË÷u ÷uøkkuLkk zkÞhuõxhu ð[økk¤kLkk hMíkk íkhefu Ã÷kLx çktÄ fheLku ÷uøkkuLku VheÚke xkuÃk Ãkh ÃknkU[kzðk {kxu þwt fhðwt yuLkwt rhMk[o þY fÞwO yLku çku ð»ko ÃkAe LkðuMkhÚke ÷uøkkuLku {kfuox{kt RLxÙkuzâwMk fhe. ÷uøkkuLkk yíÞkhLkk ðkRMk [uh{uLk rf÷ku rffuo fÌkwt níkwt fu, “nuíkw Akuzðku Lknkuíkku yux÷u y{khe yuõMkhMkkRÍ ðÄe økE, Ãký yksu VheÚke Lktçkh ðLk çkLÞk ÃkAe y{u «MÚkkrÃkík fÞwO Au fu yksu Ãký ÷kufkuLku çkwrØ[kíkwÞo ðÄkhu yuðkt xkuGÍ øk{u s Au.” ‘÷uøkku’ xkuGÍ ¾hk yÚko{kt xkR{ÃkkMk fhðkLkk yLku {kLkrMkf çkki r Øfíkk ðÄkhðkLkk nuíkwÚke s çkLkkððk{kt ykÔÞkt níkkt, Vhf {kºk yux÷ku níkku fu yk xkuGÍLkwt {kfuo®xøk Lknkuíkwt fhðkLkwt, Ãký çkLÞwt ftE yð¤wt. ÷uøkkuLkku RríknkMk òuþku íkku ík{Lku Ãký yk yk¾e ðkík Mk{òE sþu.
xkR{ÃkkMk çkLÞku Vw÷xkR{ ðkík 1928Lke Au. ÷uøkku xkuGÍLkk VkWLzh [uh{uLk yku÷u rffo yu Mk{Þu zuL{kfoLkk rçk÷wLz þnuh{kt økuhus Ähkðíkk níkk. yk økuhus yux÷u ¼q÷Úke Ãký {kuxh økuhus Mk{síkk Lknª. yku÷uLkk økuhus{kt VŠLk[h çkLkíkwt yLku VŠLk[hLkwt rhÃku®høk fk{ Úkíkwt. yku÷uLkwt VŠLk[h økuhus ÔÞðÂMÚkík heíku yLku MkhMk heíku [k÷íkwt níkwt, Ãký yku÷uLku yuf ðkíkLkwt xuLþLk hnuíkwt fu íkuLkk ðfoMko LkðhkþLkk xkR{u fkhý rðLkk økkurMkÃk fhíkk níkk. yk økkurMkÃk çktÄ ÚkkÞ yLku ðfoMkoLke MkkÚku íkuLkk Vur{÷e {uBçkh Ãký Ôkksçke heíku xkR{ÃkkMk fhu yuðk nuíkwÚke yku÷u yu ÃkkuíkkLke LkðhkþLke Ãk¤ku{kt ÷kfzktLkk ç÷kuf çkLkkðeLku h{fzkt çkLkkÔÞkt, su yufçkeò MkkÚku òuzðkÚke y÷øk-y÷øk [esðMíkwyku çkLkíke níke. Mkk[k yLku MðMÚk xkR{ÃkkMkLkk nuíkwÚke çkLkkððk{kt ykðu÷k yk ç÷kuf yku÷uyu ÃkkuíkkLkk ðfoMkoLku ykÃÞk, su Äe{u-Äe{u yux÷k ÃkkuÃÞw÷h ÚkÞk fu zuL{kfoLkk ÷kufku yk ç÷kuf {ktøkðk {kxu yku÷uLkk økuhus Ãkh ykððk ÷køÞk. þYykík{kt yku÷uyu fux÷kf ÷kufkuLku h{ðk {kxu {Vík{kt ç÷kuf ykÃÞk, Ãký ÃkAe íkuýu yk ç÷kufLke ÷kRçkúuhe çkLkkðe yLku ÷kufkuLku huLx Ãkh h{fzkt h{ðk ykÃkðkLkwt þY fÞwO. yuf íkçk¬ku yuðku ykðe økÞku fu yku÷uyu VŠLk[hLku çkË÷u h{fzkt çkLkkððkLkwt fk{ s þY fhe ËeÄwt. yku÷u rffuo fÌkwt níkwt fu, “yk h{fzktLke ¾krMkÞík {kºk yux÷e níke fu íku rË{køkLku fMkhík fhkðíkkt níkkt. çkMk, ÷kufkuLku rË{køkLke yk fMkhík ÃkMktË ykðe økE yux÷u ™kLkkt çkk¤fkuLke MkkÚku {kuxuhkyku Ãký íkuLke MkkÚku h{ðk ÷køÞk.”
yktíkhhk»xÙeÞ Míkhu Lkk{Lkk 1928{kt ÷kfzktLkk ç÷kufLkkt h{fzkt çkLkðkt þY ÚkÞkt ÃkAe Auf yk h{fzkt çkeò s ð»koÚke ÷kufku{kt yríkr«Þ ÚkE økÞkt níkkt. 1930{kt yk h{fzktLkwt «kuVuþLk÷ «kuzõþLk Ãký þY ÚkE økÞwt níkwt, Ãký yuLku nsw MkwÄe Lkk{ yÃkkÞwt Lknkuíkwt. yku÷u rffoLkk {Lk{kt níkwt fu ðqzLk-ç÷kufLkkt yk h{fzkt
÷uøkku
rË{køkLku fMkhík fhkðíkkt h{fzkt çkLkkðíke ftÃkLke
VuõxTMk yuLz rVøkMko nuz õðkxoh MÚkkÃkLkk ykðf ™Vku r{÷fík MxkV fw÷ «kuzõx fux÷k Ëuþ{kt
: rçk÷wLz, zuLk{kfo : 31{e òLÞwykhe, 1932 : 503 r{r÷ÞLk zkì÷h (ð»ko 2011-12) : 112 r{r÷ÞLk zkì÷h (ð»ko 2011-12) : 70.011 rçkr÷ÞLk zkì÷h (ð»ko 2011-12) : 10,000 ÔÞÂõík : 1,200 (ËwrLkÞk¼h{kt) fkÞohík: 115Úke ðÄw Ëuþ{kt
¾heËðkLkku swðk¤ yufkË-çku ð»ko{kt çktÄ ÚkE sþu, Ãký yuðwt ÚkÞwt Lknª yux÷u yku÷uyu ykurVrþÞ÷ çkúkLz-Lku{ ‘÷uøkku’ ykÃkeLku Vw÷xkR{ h{fzktLkku Wãkuøk þY fhe ËeÄku. 1932{kt ÷uøkku ftÃkLke çkLke yLku 1945{kt yk ftÃkLke Ãknu÷e ðkh zuL{kfoLke çknkh Lkef¤e yLku 1951{kt ftÃkLke y{urhfk{kt Ëk¾÷ ÚkE. ÷uøkku y{urhfk{kt yuLxh ÚkÞk ÃkAe yuLkwt V÷f Mðk¼krðfÃkýu {kuxwt ÚkE økÞwt. y÷çk¥k, y{urhfk{kt Ëk¾÷ ÚkÞk Ãknu÷kt ftÃkLkeyu ðqzLk ç÷kufLku çkË÷u Ã÷kÂMxf ç÷kufLkkt xkuGÍ çkLkkððkLke þYykík fhe ËeÄe
hÂ~{Lk þkn níke. y{urhfk{kt ykÔÞk ÃkAe ÷uøkku {kxu MkkiÚke {kuxku çkurLkrVx yu ÚkÞku fu ft à kLke ÃkÂç÷rMkxe {kxu xeðe su ð k yÕxÙk{kuzLko {kæÞ{Lkku WÃkÞkuøk fhðk ÷køke. ÷u ø kku yksu Ëw r LkÞk¼h{kt çkkhMkkuÚke ðÄw xkuÞ çkLkkðu Au. ftÃkLkeLkkt xkuÞLke ¾krMkÞík yu Au fu yuLkk Lkuðwt xfk xkuÞ fLMxÙõþLkLkku rMkØktík þe¾ðLkkhk ykŠfxuõ[h÷ ÂMf÷ Ëþkoðíkkt Au. ÷uøkku yu nËu ÃkkuÃÞw÷h ÚkÞu÷e çkúkLz Au fu yk çkúkLzLkkt xkuÞLkku yíÞkh MkwÄe{kt ÷øk¼øk ËkuZMkku sux÷e rVÕ{{kt WÃkÞkuøk ÚkÞku Au.
÷u ø kku Mxw r zÞku Lkk{Lke ft à kLkeLke MkÂçMkrzÞhe ft à kLke ÃkkMku nku r ÷ðq z ÃkkuíkkLkk MkuxLkwt r{rLkyu[h yux÷u {kR¢ku ÷wf íkiÞkh fhkðu Au. ykÃkýu íÞkt h{fzkt çkLkkðíke ftÃkLkeyu õÞkhuÞ rð[kÞwO Ãký Lknª nkuÞ fu h{fzkt çkLkkðíkkt Ãknu÷kt [kRÕz MkkRrfÞkrxÙMxLke Mk÷kn ÷uðk{kt ykðu. ÷uøkku yu fk{ fhe hne Au. ËwrLkÞkLkk 20 ËuþkuLkk 100Úke ðÄw [kRÕz MkkRrfÞkrxÙMx ÷uøkku ftÃkLkeLke rhMk[o xe{{kt fk{ fhe hÌkk Au. çkk¤fkuLktw çkwrØ[kíkwÞo ðÄkhLkkhkt yk xku Þ Lku Mkki Ú ke {ku x ku Vxfku 2001Lkk yhMkk{kt Ãkzâku, ßÞkhu ðerzÞku økuR{Lkwt fÕ[h sLBÞwt.
ÃkeyuMk yLku ðerzÞku økuR{ yufðeMk{e MkËeLke þYykík ÷uøkku xkuGÍ {kxu yufË{ ¼khu¾{ ÚkELku ykðe níke. ðerzÞku øku R {, Ã÷u M xu þ Lk yLku xeðe økuRBMkLkk yk¢{ý Mkk{u çkk¤fku ÷uøkku suðe øku R { Aku z eLku Mðk¼krðfÃkýu yu rËþk{kt yuxÙuõx ÚkÞkt yLku ÷u ø kku L kk ðu [ ký{kt sçkhËMík ½xkzku LkkUÄkðku þY ÚkÞku. R÷uõxÙkurLkf økuR{Lkk yk yk¢{ý Mkk{u çk[ðk {kxu ftÃkLkeyu çku ð»ko{kt yuf rçkr÷ÞLkLkwt yuz fuBÃkuRLk fÞwO, Ãký yu fuBÃkuRLkÚke fkuE Vhf Ãkzâku Lknª yLku ÷uøkkuLkwt Mku÷ Mkíkík ½xíkwt s økÞwt. ykøk¤ fÌkwt yu{, yuf íkçk¬u ftÃkLkeyu ÃkkuíkkLkwt «kuzõþLk ÞwrLkx çktÄ fheLku {kºk rhMk[o fÞwO yLku yu rhMk[o ÃkAe ÷uøkkuLku LkðuMkhÚke ÷kìL[ fhðk{kt ykðe, su{kt yøkkWLkkt 600Úke ðÄw xkuÞ çktÄ fheLku yux÷kt s Mkk{u Lkðkt xkuÞ {kfuox{kt {qfðk{kt ykÔÞkt. y{urhfk, fuLkuzk, s{oLke suðk Ëuþku{kt íkku ÷uøkku çkúkLzLku Äe hey÷ 3-ze økuR{Lke xuøk÷kRLk MkkÚku ÷kìL[ fhðk{kt ykðe, suLkk fkhýu VheÚke yuf ð¾ík ÃkuhuLxTMk yLku ÃkAe çkk¤fku ÷uøkku xkuÞ íkhV ðéÞkt yLku {kºk yZkh {rnLkk{kt ftÃkLkeLkwt Mku÷ níkwt yu{ xku[ Ãkh ÃknkUåÞwt. ftÃkLkeyu su xufTrLkõMk MkkÚku Lkðkt xkuGÍ çkLkkÔÞkt níkkt yu òuELku ËwrLkÞkLkk Mkkík Ëuþkuyu íkku ÷uøkkuLkkt xkuÞ Ã÷unkWMkÚke Aêk ÄkuhýLkk rðãkÚkeoyku {kxu VhrsÞkík Ãký çkLkkÔÞkt. ¼khík{kt Ãký MxkLzzo Mfq÷Lkk Ã÷unkWMk{kt ÷uøkku xkuGÍ hk¾ðk{kt ykðu Au. caketalk@gmail.com
þwt fnu Au rMkBçkku÷?
‘÷uøkku’ yk þçË yíÞkhu Mkh¤íkkÚke çkku÷kÞ Au, Ãký sqs ÷kufkuLku ¾çkh Au yk çkúkLzLku{ zurLkMk þçË ‘÷uøk økkux’ ÃkhÚke ykÔÞku Au. ‘÷uøk økkux’Lkku yÚko ÚkkÞ Au Mkðo©uc heíku h{ku. yku÷uLku ßÞkhu çkúkLzLku{ þkuÄðkLkwt ykÔÞwt íÞkhu íkuýu çku ykuÃþLk íkiÞkh hkÏÞk níkk. yuf níkwt yu÷ku ðÕzo yLku çkeswt níkwt ÷uøk økkux. yk Lkk{ku {kxu ftÃkLkeLkk 10 f{o[kheyku MkkÚku ðkík fhðk{kt ykðe yLku yu Lkk{kuLke [[ko ÃkAe ÷uøk økkux ÃkhÚke ÷uøkku Lkk{ MkqÍTÞwt yLku ÷kfzktLkk ç÷kufLkkt yk h{fzktLku ÷uøkku Lkk{ ykÃkðk{kt ykÔÞwt. ÷uøkku çkúkLz{kt ykðíkk [khuÞ ytøkúuS {q¤kûkhku yufçkeò MkkÚku òuzkÞu÷k nkuÞ yLku yu{ Aíkkt Ãký y÷øk nkuÞ yuðe M{wÄ rzÍkRLk fhðk{kt ykðe Au. yk rzÍkRLk Mkq[ðu Au fu yufçkeòLku òuzeLku çkLkkððkLke yk økuR{ suðe Ëu¾kÞ Au yuðe s M{wÄ Ãký Au.
yku÷u rffoLkkt õðkuxTMk
h{fzktLke ®f{ík {kuxk ÚkÞk ÃkAe Mk{òÞ Au. xkuGÍ çkLkkðLkkhkyu yux÷wt ÞkË hk¾ðwt òuEyu fu íkuLkku fMx{h ¼rð»ÞLkku Lkkøkrhf Au. su h{fzkt çkwrØLkk rðfkMkLkwt fk{ fhe þfu yu s h{fzktLke ðuÕÞw fhðe. òu y{khkt h{fzkt Ãký yk fk{ Lk fhu íkku yu Ãký VUfe Ëuðkt. Ëhuf MkkuMkkÞxe yLku ÃkuhuLxTMkLke yuf s {n¥ðíkk nkuðe òuEyu yLku yu Au ykÃkýkt çkk¤fku.
ðk½Lke Mkðkhe fhLkkhLku ytíku íkku yu ðk½ s ¾kE òÞ Au y
{urhfkLkk «urMkzuLx ßnkuLk yuV fuLkuze {kºk y{urhfkLkk Lknª, rðïLke Mkur÷rçkúxe níkk. çkeò rðïÞwØ ÃkAe 1961{kt ßnkuLk yuV. fuLkuze y{urhfkLkk «{w¾ çkLÞk. ßnkuLk yuV. fuLkuzeyu «{w¾ÃkËLkk þÃkÚk økúný fhe su MktçkkuÄLk fÞwO yu{kt rðïLkk MkðoMk¥kkÄeþ hk»xÙLkk ðzk íkhefuLkk ykí{rðïkMkLkku hýxtfkh Au Ãký yu MkkÚku yu{kt økhðkE Ãký Au. {kuxk ¾kuhzkLke ¾kLkËkLke¼he ðkýe Au. íkuyku y{urhfk{kt s Lknª, rðï¼h{kt {kLkðeÞ MðíktºkíkkLke hûkk {kxu yuf hk»xÙ íkhefuLke MktfÕÃkLkk ònuh fhu Au. yksu y{urhfk søkík s{kËkh Au yu Ãkrh«uûÞ{kt ßnkuLk yuV. fuLkuzeLkwt ¼k»ký çkkhefkEÚke ðkt[ðk suðwt Au. fuLkuzeyu 20{e òLÞwykhe, 1961Lkk hkus ykÃku÷k ÃkËøkúný Mk{khkunLkk «rMkØ «ð[LkLkk {n¥ðLkk ytþku ðkt[eyu... WÃk«{w¾ ßnkuLkMkLk, r{Mxh MÃkefh, ©e{kLk ðzk LÞkÞ{qŠík, (Ãkqðo) «urMkzuLx ykEÍLk nkuðh, (Ãkqðo) ðkEMk «urMkzuLx rLkfMkLk, (Ãkqðo) «urMkzuLx x›{uLk, ©ØuÞ ÃkkËhe yLku MkkÚke Lkkøkrhfku. yksu ykÃkýu ÃkûkLkku {kºk rðsÞ {Lkkððk s yufºk ÚkÞk LkÚke Ãký ykÍkËeLkku sþLk {Lkkððk yufXk ÚkÞk Aeyu. yksLkku Mk{khkun økw÷k{eLkk ytíkLke MkkÚkuMkkÚk LkqíkLk «kht¼Lkk «íkefYÃk Au, su ÃkrhðíkoLkLke MkkÚkuMkkÚku Ãkwhkýk MktfÕÃkLkk LkðeLkefhý, áZefhýLku Mkq[ðu Au, fkhý fu yksu {U MkðoþÂõík{kLk «¼w yLku ykÃk MknwLke Mk{ûk su Ãkrðºk þÃkÚk økúný fÞko Au, yu yksÚke 175 ð»ko Ãkqðuo y{urhfkLke ykÍkËe «Mktøku ËuþLkk Ãkqðo rþÕÃkeykuyu økúný fÞko níkk, su yksu Ãký nsw MkwMktøkík Au. yksu ËwrLkÞk Mkkð çkË÷kE økE Au. yksu {Lkw»ÞLkk nkÚk{kt yuðe þÂõík ykðe Au fu íku ík{k{ «fkhLke {kLkðeÞ Ërhÿíkk yLku {kLkðeÞ SðLkLku rLk{qo¤ fheLku çkË÷kð ÷kðe þfðk Mk{Úko ÚkÞku Au yLku ykÃkýk Ãkqðoòu su ¢ktríkfkhe rMkØktíkku {kxu ÷zâk níkk, yu yksu Ãký rðï¼h{kt {wÏÞ {wÆkYÃku AðkÞu÷k Au. ykÃkýk Ãkqðoòu su rMkØktík Lku {kLÞíkk {kxu ÷zâk níkk, íku rMkØktík yu Au fu {Lkw»ÞLkk {q¤¼qík yrÄfkhku hkßÞ fu þkMkLkLke {nuhçkkLke Ãkh rLk¼oh LkÚke Ãký yu yrÄfkhku EïhË¥k Au, «¼wf]ÃkkÚke MkeÄk s «kÃík ÚkÞu÷k Au. ykÃkýu yu fËe Lk
‘ík{khku Ëuþ ík{khk {kxu þwt fhe þfþu yu ÃkqAku Lknª, Ãkhtíkw ík{u Ëuþ {kxu þwt fhe þfþku yu fnku!’ ¼q÷eyu fu rðï{kt yk {kLkðeÞ yrÄfkhLke su «Úk{ ¢ktrík ÚkE yuLkk ykÃkýu Mknw ðkhMkËkhku Aeyu. ¼÷u søkík yk¾wt yk MÚk¤ yLku fk¤Lkk Mke{kr[nTLkLku ðxeLku ykøk¤ ðÄu, Ãkhtíkw yk MkËe{kt sL{u÷e y{urhfkLke Lkðe ÃkuZeLku MðkíktºÞLke {þk÷ MkkUÃkkE Au. yk ðeMk{e MkËe ÞwØÚke ¾hzkÞu÷e Au, íkku ¼khu fxw
Classic
Speech yLkw¼ðkuLku ytíku þktrík «kÃík ÚkE Au. yk MkËe{kt ykÃkýu ykÃkýk «k[eLk ðkhMkkLkwt økkihð ÷E þfeyu yu{ Aeyu. ykÃkýwt hk»xÙ su {kLkðeÞ yrÄfkhku «íÞu «ríkçkØ Au yuLku ¢{þ: ûkeý fhðkLkk «ÞkMkku Mkk{u ykÃkýu yzøk çkLkeLku Q¼k hÌkk Aeyu. yk {kLkðeÞ yrÄfkhkuLkk y{urhfk{kt yLku MkkÚku MkkÚku ËwrLkÞk¼h{kt síkLk-Mkthûký {kxu yksu Ãký ykÃkýu y{urhfLk f]íkMktfÕÃk Aeyu. yksu ykÃkýu ËwrLkÞkLkk Ëhuf ËuþLku øk{u fu Lk øk{u, Ãký yu{Lku sýkðe ËEyu fu rðï{kt {kLkðeÞ MðkíktºÞLkk síkLk {kxu
ykÃkýu y{u fkuE Ãký ®f{ík [qfððk íkiÞkh Aeyu. fkuE Ãký òíkLkku çkkus WÃkkzðk íkiÞkh Aeyu. fkuE Ãký òíkLke nkz{khe ðuXðk íkiÞkh Aeyu. fkuE Ãký r{ºkLku Mk{ÚkoLk ykÃkðk yLku fkuE Ãký Ëw~{Lk ({kLkðíkkLkk Ëw~{Lk)Lkku rðhkuÄ fhðk íkiÞkh Aeyu yLku yk ík{k{ Mkt½»ko Lku çkr÷ËkLk ËwrLkÞk¼h{kt {kLkðeÞ MðkíktºÞ ykÃkðk {kxu hnuþu. ykÃkýk suðe MkktMf]ríkf Mk{kLkíkk yLku Ä{o-yæÞkí{Lkkt Mk{kLk {qr¤Þkt Ähkðíkk (ynª r¾úMíke Mk{wËkÞLkkt hk»xÙku yr¼«uík Au) sqLkkt MkkÚke hk»xÙku (rçkúxLk, £kLMk ðøkuhu) MkkÚku r{ºkíkkLke ðVkËkhe yLku rðïkMk Ëk¾ððkLkku Ãký yksu MktfÕÃk ÷Eyu Aeyu. òu ykÃkýu MktøkrXík hneyu íkku yuðwt fkuE MkknMk LkÚke fu su ÃkhMÃkhLkk MknfkhÚke Ãkkh Lk Ãkkze þfeyu, Ãkhtíkw òu rð¼krsík ÚkEyu íkku ykÃkýu ¼køÞu s ftE fhe þfeþwt, fkhý fu íkku ykÃkýu {w~fu÷eLke Ãk¤ku{kt fkuE ÃkzfkhLkku ¼køÞu s Mkk{Lkku fhe þfeþwt. y÷çk¥k, ¼tøkkýÚke ðuhrð¾uh ÚkE sEþwt. ßÞkt MðkíktºÞLkku WËÞ ÚkÞku Au yu Lkðkt hk»xÙkuLku ykðfkhðk MkkÚku yu{Lku yuf MktËuþku ykÃkeyu Aeyu fu sqLke MktMÚkkLkðkËLke ÄqtMkhe{ktÚke {wõík ÚkÞu÷e «ò Vhe «òMk¥kkfLkk Lkk{u Lkðe ðÄw yíÞk[khLke çkuzeyku{kt çktÄkE Lk òÞ íku òuðwt Ãkzþu. yu{ýu yu ÞkË hk¾ðwt Ãkzþu fu ðk½Lke Mkðkhe fhLkkhLku ytíku íkku yu ðk½ s ¾kE òÞ Au. ËwrLkÞk¼h{kt økk{zktyku{kt, ÍqtÃkzkt{kt ðMkíkk yLku Ërhÿíkk, Ëw:¾ËËo ðå[u Sðíkk ÷kufkuLke MknkÞ {kxu y{u «rík¿kk ÷Eyu Aeyu. yu ÷kufkuLku ÃkkuíkkLkk fhðk {kxu MkkBÞðkËeyku «ÞkMk fhíkk nkuÞ yux÷u yuLkk «ríkfkh {kxu Lknª Ãký Mkå[kELku ¾kíkh yu{ fheþwt. òu {wõík Mk{ks çknku¤e MktÏÞk{kt hnu÷k økheçkkuLku MknkÞ Lknª fhu íkku yu {ÞkorËík MktÏÞk{kt hnu÷k ©e{tíkkuLku Ãký çk[kðe Lknª þfu. ykÃkýe MkhnËkuLke Ërûkýu ykðu÷k ykÃkýk Ãkkzkuþe ÷kufþkne Ëuþku{kt (Ërûký y{urhfkLkkt LkðkurËík hk»xÙku) {wõík Mkhfkhku h[kÞ yLku «økrík ÚkkÞ íku {kxu {kºk ð[LkçkØ Lknª Ãký fkÞohík hnuðk MktfÕÃk fheyu Aeyu. yu s heíku ÞwLkku MktøkXLk ÔÞkÃkf yLku ðÄw þÂõíkþk¤e çkLku íku {kxu ykÃkýk «ÞkMkku hnuþu. yLkwMktÄkLk ÃkkLkk Lkt. 4 Ãkh
çkkÞkuøkúkVe
HITLER suLku ík{u yðøkýe Lk þfku! rnx÷h: ík{u íkuLku yðøkýe Lknª þfku!
Lkk{ yuzkuÕV yu÷kuEMk rnx÷h sL{ íkkhe¾ 20 yur«÷, 1889 sL{ MÚk¤ ykìMxÙeÞkLkwt çkúwLkkW økk{ {]íÞw íkkhe¾ 30 yur«÷, 1945 yku¤¾ s{oLk Mkh{w¾íÞkh, LkkÍe Lkuíkk s{oLk Mkh{w¾íÞkh yuzkuÕV rnx÷hLkk {wÆu søkíkLkk çku ¼køk Au. yuf ðøko rnx÷hLkku [knf Au, ßÞkhu çkeòu ðøko íkuLku rĬkhu Au, Ãký íkuLke yðøkýLkk þõÞ LkÚke. yuLkwt Lkk{ Ãkkuíku s yÃk{kLkLke ÔÞkÏÞk çkLke økÞwt Au, yu rnx÷hLku ¼w÷kððku søkík {kxu þõÞ LkÚke. nðu íkuLke ykí{fÚkk s{oLke{kt VheÚke AÃkkE hne Au, yu s çkíkkðu Au fu rnx÷h{kt fþwtf íkku yuðwt níkwt fu yuLku ÞkË fhðku Ãkzu...
CMYK
rnx÷hLkk rÃkíkk yu÷kuEMk rnx÷h ykìMxÙeÞk{kt Mkhfkhe f{o[khe níkk, ßÞkhu {kíkk {kheÞk yuLkk øk]rnýe níkkt. ‘rnx÷h’ MkhLku{ íkuLkk rÃkíkkLke Lknª Ãký {kíkkLke níke. yuzkuÕV íkuLkkt {kíkk-rÃkíkkLkwt [kuÚkwt MktíkkLk níkku. ykìMxÙeÞkLkk rðÞuLkk þnuh{kt íku {kuxku ÚkÞku yLku LkkLkkt-{kuxkt fk{ fhe økwshkLk [÷kðíkku. ynªÚke s íku{Lkk {Lk{kt ÞnqËeyku {kxu LkVhíkLkkt çkes hkuÃkkÞkt. Ãknu÷k rðïÞwØ (1914-1918){kt s{oLkeLkk ¼køku sçkhËMík ÃkAzkx ykðu÷e. WÃkhktík rçkúxLk MkrníkLkk rðsuíkk Ëuþkuyu ÞwØ {kxu s{oLkeLku sðkçkËkh Xuhðe s{oLke Ãkh støke Ëtz Vxfkhu÷ku. yk¾wt s{oLke Ëuðk{kt zqçku÷wt níkwt yu ð¾íku rnx÷hu ËkËkøkehe fhðkLkwt Lk¬e fhe 1934{kt Mk¥kk nkÚk{kt ÷eÄe. íkuýu LkkÍe ÃkûkLke MÚkkÃkLkk fhe yLku LkkÍeðkËLkku ¼hÃkqh «[kh fÞkuo. çkeò rðïÞwØ ð¾íku MkðuoMkðko çkLku÷ku rnx÷h Ãknu÷kt rðïÞwØ ð¾íku MkirLkf níkku. yu Ãknu÷kt íkku yu çkuÄh níkku Ãký íkkLkkþkn çkLÞk çkkË s{oLke{kt íkuLkkt zÍLkçktÄ hnuýkfku níkkt. rnx÷hLkku WÆuþ Ëw~{Lk rçkúxLk yLku íkuLkk MkkÚkeËkh Ëuþku Mkk{u çkË÷ku ÷uðkLkku níkku yux÷u íkuýu MktrÄyku Vøkkðe VheÚke ÞwØLke íkiÞkheyku ykht¼e. 1945{kt VheÚke ÞwØ þY ÚkÞwt, su çkeò rðïÞwØ íkhefu òýeíkwt Au. rnx÷hLku òufu Äkhe MkV¤íkk {¤e Lknª yLku ÞwØLkku ytík ykðu yu Ãknu÷kt 1945{kt íkuýu ykí{níÞk fhe ÷uðe Ãkze.
swðkLke{kt rnx÷h yuze (Adi) íkhefu òýeíkku níkku. rnx÷h f¤kÃkkh¾w níkku. íkuýu çku ð¾ík «ÞkMk fhðkt Aíkkt rðÞuLkkLke ykxo yufuzu{e{kt yuzr{þLk {éÞwt Lk níkwt. Mkh{w¾íÞkh Lk nkuík íkku yu r[ºkfkh nkuík. íkuýu fux÷ktf ÃkuR®LxøMk çkLkkðu÷kt, su nsw Ãký r÷÷k{ Úkíkkt hnu Au. ðkìf fhðk rMkðkÞ fkuE Ãký òíkLke fMkhík fu h{ík-øk{ík{kt íkuLku shk Ãký hMk Lk níkku. rnx÷hLku MkhfMk òuðkLkku çknw þku¾ níkku. rVÕ{ òuðkLkku Ãký íkuLku øksçk þku¾ níkku. hkus hkíku òu fk{ Lk nkuÞ íkku yuf yuf rVÕ{ òuíkku. ¾kMk fheLku s{oLke{kt «ríkçktÄ nkuÞ yuðe ÃkhËuþe rVÕ{ku íkuLku òuðe øk{íke. ÃkkuíkkLkk þheh Ãkh íku õÞkhuÞ fkuE y¥kh fu M«u ÷økkzíkku Lknª. økh{e ÚkkÞ íkkuÃký ònuh{kt rnx÷h õÞkhuÞ ykìðhfkux fkZíkku Lknª. rnx÷h ÃkkA¤Úke þkfknkhe çkLku÷ku. 1938{kt ‘xkR{’ {uøkurÍLku rnx÷hLku {uLk ykìV Ä Þh ònuh fhu÷ku. 56 ð»koLkk ykÞw»Þ{kt íkuLku 3 {uzÕMk Ãký {¤u÷k. rnx÷hLke çknw «ÏÞkík {qAku fkÃke Lkk¾ðkLke íkuLku Mk÷kn {¤u÷e. òufu rnx÷hu {qAku fkZðkLke Lkk Ãkkze yLku çkkË{kt íkku yu VuþLk çkLke økE. ÃkkuíkkLkk sLkhÕMk yLku yrÄfkheyku MkkÚkuLke r{®xøk{kt ðkhtðkh òuf fnuðkLke ykËík níke. rnx÷hLku Mðex ÃkËkÚkkuo ¾kðk çknw øk{íkkt. hkusLke Ãkkuýku rf÷kuøkúk{ [kuf÷ux íkku yu ¾kE síkku.