teux21

21

0

ÅÎÙÖÕËËÏ

ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ - ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ - ÌÁÑÔÉÏÓ 2003 ÔÅÕ×ÏÓ 21o 53o)

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÌáéÜíäñïõ 23 11528 ÁèÞíá http://www.mednet.gr/greek/soc/ede

cyanmagentayellowblack

3

ÔÅÕXÏÓ 21

ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ Ôé íÝá õðÜñ÷ïõí ãéá ôçò êáéíïýñãéåò éíóïõëßíåò ................................................................................................................... 8 ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ Íåüôåñåò åîåëßîåéò óå õëéêÜ êáé ôå÷íéêÝò óôï ÷þñï ôïõ ÄéáâÞôç ........................................................................ 16 ÉùÜííá ÈõìÝëëç ÍÝá óõóêåõÞ ìÝôñçóçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò ìéáò ÷ñÞóåùò ........................................................... 18 Óôáõñéáíüò ×áñÜëáìðïò O ÄéáâÞôçò êáé ç øõ÷ïëïãßá ôïõ áóèåíïýò ìå ÷ñüíéï íüóçìá .................................................................................. 20 Ìáñßá Äïýñáëç ÓôÞëç ãéá ôá åðáãÝëìáôá õãåßáò Óôåöáíéáßá íüóïò óôïí Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç: Íåþôåñïé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ............................................... 26 ÁíäñÝáò Ìåëéäþíçò Áóðéñßíç Þ ÁíôéáéìïðåôáëéáêÜ ãéá üëïõò ôïõò Äéáâçôéêïýò; ......................................................................................... 30 Éùáííßäçò ÉùÜííçò ÄéáôñïöÞ êáé õãåßá ôçí ÓáñáêïóôÞ ............................................................................................................................................ 31 ÅëÝíç ÌåíåãÜôïõ Ìéá óåëßäá ãéá ôï äéáâÞôç óôï internet ................................................................................................................................... 34 Ãåþñãéïò ËÜôóéïò

3

cyanmagentayellowblack

5

ÔÅÕXÏÓ 21

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ Ôï ðåñéïäéêü áõôü áðåõèýíåôáé óå Üôïìá ìå äéáâÞôç êáé óå åðáããÝëìáôá õãåßáò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôï äéáâÞôç Åêäßäåôáé áðü ôçí ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÄéáíÝìåôáé ÄùñåÜí Ôá êåßìåíá ôùí äéáöçìßóåùí åßíáé õðü ôçí åõèýíç ôùí äéáöçìéæïìÝíùí êáé ü÷é ôçò ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò

Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéï ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò Ðñüåäñïò Áíôéðñüåäñïò Ãåíéêüò Ãñáììáôåýò Ôáìßáò ÌÝëç

ÌðåíñïõìðÞ ÌáñéÜííá ÓáöëéÜíçò ÉùÜííçò Áíáóôáóßïõ ÅëÝíç Óùôçñüðïõëïò ÁëÝîçò ÄéäÜããåëïò ÔñéáíôÜöõëëïò ÊåöáëïãéÜííçò Íéêüëáïò Ìåëéäþíçò ÁíäñÝáò Öéëéððßäçò Ößëéððïò

ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ "ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá": Åðßôéìïò Ðñüåäñïò: ÁëéâéæÜôïò ÉùÜííçò Õðåýèõíïò Óýíôáîçò: Âáæáßïõ ÁíäñéáíÞ Ãñáììáôåýò: Éùáííßäçò ÉùÜííçò ÌÝëç: ÁëáâÝñáò Áíôþíçò ÌçôñÜêïõ Áóçìßíá Áíáóôáóßïõ ÅëÝíç ÌðåíñïõìðÞ ÌáñéÜííá Âáóéëüðïõëïò ×Üñçò Ôåíôïëïýñçò Íéêüëáïò Çñáêëåéáíïý ÓôõëéáíÞ ÔïõñíÞò Óõìåþí ÈõìÝëëç ÉùÜííá Ôóáìáóßñïò ÉùÜííçò Êïößíçò ÁèáíÜóéïò

Ôá÷. Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 23 - ÁèÞíá 11528 http://www.mednet.gr/greek/soc/ede

ÉäéïêôÞôçò: ÅËËÇÍÉÊH ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊH ÅÔÁÉÑÅIÁ - Åêäüôçò: ÅØÉËÏÍ

5

cyanmagentayellowblack

6

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÊÁÔÁËÏÃÏÓ ÓÕÍÅÑÃÁÔÙÍ ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ

ÔÅÕ×ÏÓ 21ï

Ðáéäßáôñïò, ÅðéìåëÞôñéá Á´, Á´ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ, Õðåýèõíç Äéáâçôïëïãéêïý ÊÝíôñïõ, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí Ð & Á Êõñéáêïý

×áñÜëáìðïò Óôáõñéáíüò

Åéäéêåõüìåíïò åíäïêñéíïëüãïò, Á åíäïêñéíïëïãéêü ôìÞìá Äéáâçôïëïãéêü êÝíôñï. ÃÐÍÁ ÁËÅÎÁÍÄÑÁ.

Ìáñßá Äïýñáëç

Øõ÷ïëüãïò, ÌïíÜäá Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç êáé Ìåôáâïëéóìïý Íïóïêïìåßï Åñßêïò ÍôõíÜí

ÉùÜííá ÈõìÝëëç

Íïóçëåýôñéá Ð.Å. Äéáâçôïëïãéêü ÊÝíôñï Íïóïêïìåßï Ðáßäùí Ð ê´ Á Êõñéáêïý

ÁíäñÝáò Ìåëéäþíçò

Áí. Ä/íôÞò , Õðåýèõíïò Äéáâçôïëïãéêïý ÊÝíôñïõ ÔæÜíåéï Íïó/ìåßï ÐåéñáéÜ

ÉùÜííçò Éùáííßäçò

Ðáèïëüãïò, ÅðéìåëçôÞò Â', Õðåýèõíïò Äéáâçôïëïãéêïý Éáôñåßïõ Êùíóôáíôïðïýëåéï Óõãêñüôçìá, Ð.Ã.Í.Í. Éùíßáò "Áãßá ¼ëãá"

ÅëÝíç ÌåíåãÜôïõ

ÊëéíéêÞ äéáéôïëüãïò áðüöïéôïò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ McGill ÌïíÜäá Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç êáé Ìåôáâïëéóìïý êáé Õðåýèõíïò ôìÞìáôïò Äéáéôïëüãùí Íïóïêïìåßï Åññßêïò ÍôõíÜí,

ÓôÝëëá ÇñáêëåéÜíïõ

Áíáðëçñþôñéá äéåõèýíôñéá, Äéáâçôïëïãéêü êÝíôñï ÔæÜíåéï Íïóïêïìåßï

6

cyanmagentayellowblack

8

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Ôé íÝá õðÜñ÷ïõí ãéá ôçò êáéíïýñãéåò éíóïõëßíåò

Ï

Üìåóïò óôü÷ïò ôçò éíóïõëéíïèåñáðåßáò åßíáé ç áðïìßìçóç üóï ôï äõíáôüí ìå ìåãáëýôåñç áêñßâåéá ôçò öõóéïëïãéêÞò Ýêêñéóçò ôçò éíóïõëßíçò áðü ôï ðÜãêñåáò ìå áðþôåñï óôü÷ï ôç ìåßùóç ôïõ êéíäýíïõ ôùí åðéðëïêþí ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç. Áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç åßíáé ç áóöÜëåéá, ç êáëÞ áíï÷Þ êáé ç ðïéüôçôá æùÞò ôùí áóèåíþí. ÕðÜñ÷ïõí äéÜöïñá ðñïâëÞìáôá ôá ïðïßá ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí éíóïõëéíïèåñáðåßá êáé ôá ïðïßá Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôïí ôñüðï áðïññüöçóçò ôçò éíóïõëßíçò: Ôá ìüñéá ôçò éíóïõëßíçò ôåßíïõí íá óõíåíþíïíôáé êáé íá ó÷çìáôßæïõí ìéêñïáèñïßóìáôá. Ôá áèñïßóìáôá áõôÜ ôçò éíóïõëßíçò åðéâñáäýíïõí ôçí áðïññüöçóç ôçò áðü ôï óçìåßï ôçò õðïäüñéáò Ýíåóçò. Ãéá íá áðïññïöçèåß ç éíóïõëßíç èá ðñÝðåé íá äéáóðáóèåß óå áðëïýóôåñá ìüñéá ìå ìéá äéáäéêáóßá ðïõ åßíáé áñãÞ. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé üóï åõêïëüôåñá êáé ãñçãïñüôåñá äéáóðþíôáé ôá ìéêñïáèñïßóìáôá ôçò éíóïõëßíçò, ôüóï ðéï ãñÞãïñç åßíáé ç äñÜóç ôçò êáé üóï âñáäýôåñá ôüóï ðéï âñáäåßá åßíáé áõôÞ. ÁðïôÝëåóìá ôçò äéáäéêáóßáò áðïññüöçóçò ôçò éíóïõëßíçò åßíáé íá ìçí áõîÜíïíôáé ôá åðßðåäá áõôÞò üóï áðáéôåßôáé ìåôÜ ôç ÷ïñÞãçóç ôçò ôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò (Regular Þ Actrapid), üôáí õðÜñ÷åé áíôßóôïé÷á ìåãÜëç áýîçóç ôçò ôéìÞò ôïõ óáê÷Üñïõ ìåôÜ ôï ãåýìá ëüãù ôçò áðïññüöçóçò ôçò ôñïöÞò áðü ôï Ýíôåñï. ÅðéðëÝïí, 4-5 þñåò ìåôÜ ôçí õðïäüñéá Ýíåóç ôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò õðÜñ÷åé ìåãÜëç óõãêÝíôñùóç éíóïõëßíçò óôï áßìá äõóáíÜëïãá, ç ïðïßá áõîÜíåé ôïí êßíäõíï õðïãëõêáéìßáò äéüôé ôçí ðåñßïäï åêåßíç Ý÷åé ïëïêëçñùèåß ç áðïññüöçóç ôçò ôñïöÞò ôïõ ãåýìáôïò. ÊáôÜ ãåíéêÞ äéáðßóôùóç, åðßóçò, ôùí åðéóôçìüíùí ïé õðÜñ÷ïõóåò ìïñöÝò éíóïõëéíþí ìÝóçò êáé ìáêñÜò äñÜóçò äåí åîáóöáëßæïõí éêáíïðïéçôéêÜ åðßðåäá âáóéêÞò éíóïõëßíçò. Ùò åðßðåäá âáóéêÞò éíïõëßíçò åíïïýìå ôá åðßðåäá ôïõ öáñìÜêïõ ðïõ ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí óõíå÷þò óôïí ïñãáíéóìü, éäßùò óôá ìåóïäéáóôÞìáôá ôùí ãåõìÜôùí, üðùò ðáñáôçñåßôáé óå Ýíá Üôïìï ðïõ äåí Ý÷åé óáê÷áñþäç 8

äéáâÞôç. Ôá ðñïâëÞìáôá áõôÜ ïäÞãçóáí ôïõò åñåõíçôÝò íá áíáæçôÞóïõí íÝåò ìïñöÝò éíóïõëßíçò, ôá ëåãüìåíá áíÜëïãá éíóïõëßíçò, âáóéæüìåíïé óå íÝåò åñÖùôïãñáößá áðï çëåêôïíéêü ãáóôçñéáêÝò ôå÷íé- ìéêñïóêüðéï êñõóôÜëëùí éíêÝò ìå ôç âïÞèåéá óïõëßíçò ôçò ìïñéáêÞò ãåíåôéêÞò, ðåñß ôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980. Ôñïðïßçóç åíüò êáé ìüíï áìéíïîÝïò ìåôáâÜëåé ôçí ôñéóäéÜóôáôç äïìÞ ôïõ ìïñßïõ ôçò éíóïõëßíçò êáé ïäçãåß óå óçìáíôéêÝò áëëáãÝò ôùí âéïëïãéêþí éäéïôÞôùí ôïõ. ¸÷ïõí äéáðéóôùèåß äéáöïñÝò áðü ôéò æùéêÝò éíóïõëßíåò Þ ôéò éíóïõëßíåò ðïõ ðáñÜãïíôáé ìå âéïìç÷áíïðïéçìÝíåò ôå÷íéêÝò, äåí Ý÷åé, üìùò, ðåñéãñáöåß ôïîéêÞ äñÜóç ôùí íÝùí áõôþí áíáëüãùí óôïí Üíèñùðï. ÉÍÓÏÕËÉÍÅÓ ÕÐÅÑÔÁ×ÅÉÁÓ ÄÑÁÓÇÓ Äýï åßíáé ïé êáéíïýñãéåò éíóïõëßíåò õðåñôá÷åßáò äñÜóçò ðïõ êõêëïöïñïýí óôï åìðüñéï. Ç éíóïõëßíç ëßóðñï (lispro, ôï åìðïñéêü üíïìá ôçò ïðïßáò åßíáé Humalog) êáé ç áóðÜñô (aspart, ôï åìðïñéêü üíïìá ôçò ïðïßáò åßíáé Novo-Rapid). Ç äçìéïõñãßá ôùí áíáëüãùí áõôþí âáóßóèçêå óôçí õðüèåóç üôé ç ìåßùóç ôçò ôÜóçò óýíäåóçò ôùí ìïñßùí ôçò éíóïõëßíçò óå áèñïßóìáôá åßíáé äõíáôüí íá ïäçãÞóåé óå ôá÷ýôåñç áðïññüöçóç ôçò éíóïõëßíçò êáé âñá÷ýôåñï ÷ñüíï äñÜóçò. ÊïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ïìÜäáò áõôÞò ôùí éíóïõëéíþí åßíáé ç ôá÷ýôåñç êïñýöùóç ôùí åðéðÝäùí ôçò éíóïõëßíçò êáé ç âñá÷ýôåñç äéÜñêåéá äñÜóçò óå ó÷Ýóç ìå ôçí áíèñþðéíç éíóïõëßíç ôá÷åßáò äñÜóçò. Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ÷áìçëüôåñåò ôéìÝò ìåôáãåõìáôéêÞò ãëõêüæçò 1 êáé 2 þñåò ìåôÜ. Óõíåðþò ôá áíÜëïãá éíóïõëßíçò õðåñôá÷åßáò äñÜóçò Ý÷ïõí éäéáßôåñç óçìáóßá ãéá ôá Üôïìá ðïõ óõíçèßæïõí íá áñ÷ßæïõí ôá ãåýìáôÜ

cyanmagentayellowblack

9

ÔÅÕXÏÓ 21

1. Éíóïõëßíç LisPro (Çumalog) Ç éíóïõëßíç ëßóðñï åßíáé Ýíá âéïóõíèåôéêü áíÜëïãï áíèñþðéíçò éíóïõëßíçò, óôï ïðïßï Ý÷ïõí áíôéóôñáöåß ïé èÝóåéò ôùí áìéíïîÝùí ðñïëßíçò (Â28) êáé ëõóßíçò (Â29) óôï Ýíá Üêñï ôçò Â-áëõóßäáò ôïõ ìïñßïõ ôçò éíóïõëßíçò. ¸÷ïõí ãßíåé äéÜöïñåò ìåëÝôåò åëÝã÷ïõ ôçò ôïîéêüôçôáò ôïõ áíáëüãïõ áõôïý óå áñïõñáßïõò êáé óêýëïõò ÷ùñßò ðáèïëïãéêÜ åõñÞìáôá Äåí Ý÷ïõí áíáöåñèåß óôïé÷åßá ôïîéêÞò äñÜóçò êáé ôåñáôïãÝíåóçò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áíáðáñáãùãéêÞò ðåñéüäïõ Þ ôçò ðåñéüäïõ áýîçóçò óå áñïõñáßïõò. ÅðïìÝíùò ç éíóïõëßíç áõôÞ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ìéêñÜ ðáéäéÜ êáé åãêýïõò. ÌåôÜ ôçí õðïäüñéá Ýíåóç, ç éíóïõëßíç ëßóðñï áñ÷ßæåé íá äñÜ ðïëý ãñÞãïñá, óå 5-15 ëåðôÜ. Tá åðßðåäá éíóïõëßíçò óôïí ïñü åßíáé äéðëÜóéá óå ëéãüôåñï áðü ôï ìéóü ÷ñüíï ðïõ áðáéôåßôáé áðü ôçí ßäéá äüóç éíóïõëßíçò ôá÷åßáò äñÜóçò (Ó÷Þìá 1 êáé 2). Óõíåðþò ç éíóïõëßíç ëßóðñï äéáèÝôåé ðëÝïí áêñéâÞ äñÜóç óôá ãåýìáôá, ìå áé÷ìÞ 30 ëåðôÜ Ýùò 1 þñá ìåôÜ ôçí Ýíåóç, ç ïðïßá ðñáêôéêÜ åîá-

3.0 É íóïõëßíç ïñïý (ng/mL )

ôïõò áìÝóùò ìåôÜ ôçí Ýíåóç éíóïõëßíçò. Åðßóçò, ç ÷ïñÞãçóÞ ôïõò óõó÷åôßæåôáé ìå ìéêñüôåñï áñéèìü õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí, êáèþò, åðßóçò, êáëýôåñç áíôßëçøç áõôþí.

2.5

Humulin Regular (No=10) Humalog ( No=10)

¸íåóç

2.0 1.5

ÌÝóç ôéìÞ + SE

1.0 0.5 0.0 -60

0 60 Ãåýìá

120 180 240 300 360 420 480 X ñüíïò (minutes)

Ó÷Þìá 1. Åðßðåäá éíóïõëßíçò ïñïý ìåôÜ áðï õðïäüñéá Ýíåóç éíóïõëßíçò Humalog Þ Humulin Regular óå aóèåíåßò ìå ÓÄÔ1

250

¸íåóç

Humulin Regular (No=10) Humalog ( No=10)

200 Åðßðåäá 150 ãëõêüæçò (mg/ dL) 100

MÝóç ôéìÞ +SE

50 0

-60

60 120 180 240 300 360 420 480 0 Ãåýìá ×ñüíïò (minutes)

Ó÷Þìá 2. Åðßðåäá ãëõêüæçò ìåôÜ áðï õðïäüñéá Ýíåóç éíóïõëßíçò Humalog Þ Humulin Regular óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1

öáíßæåôáé óå 4 þñåò ìåôÜ áðü áõôÞí (Ðßíáêáò 1). ÌåãÜëåò ðïëõêåíôñéêÝò ìåëÝôåò Þ Üëëåò ìéêñüôåñåò ìåëÝôåò óå åíÞëéêåò áóèåíåßò ìå Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç Ôýðïõ 1 (ÓÄÔ1) êáé Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç Ôýðïõ 2 (ÓÄÔ2) êáèþò åðßóçò ìåëÝôåò óå ðáéäéáôñéêïýò áóèåíåßò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ç áýîçóç ôïõ óáê÷Üñïõ ìåôÜ ôá ãåýìáôá åßíáé ÷áìçëüôå-

Ðßíáêáò 1 Éíóïõëßíç

¸íáñîç ÄñÜóçò

Êïñýöùóç ÄñÜóçò

ÄéÜñêåéá ÄñÜóçò

Regular-Actrapid

30-60 ëåðôÜ

2-4 þñåò

6-8 þñåò

Lispro-Aspart

5-15 ëåðôÜ

1-2 þñåò

4-5 þñåò

NPH

1-2 þñåò

5-7 þñåò

13-18 þñåò

Ultralente-Ultratard

2-4 þñåò

8-10 þñåò

18-30 þñåò

9

cyanmagentayellowblack

10

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ñç ìåôÜ áðü ôç ÷ïñÞãçóç ôçò éíóïõëßíçò ëßóðñï óå ó÷Ýóç ìå ôçí éíóïõëßíç ôá÷åßáò äñÜóçò Regular. ¼ôáí ç éíóïõëßíç ëßóðñï åíßåôáé 15 ëåðôÜ ìåôÜ ôçí ÷ïñÞãçóç ãåýìáôïò ç ìåôáãåõìáôéêÞ áýîçóç ôïõ óáê÷Üñïõ åßíáé ðáñüìïéá ìå åêåßíç ðïõ ðáñáôçñåßôáé üôáí ç éíóïõëßíç ôá÷åßáò äñÜóçò Regular åíßåôáé áìÝóùò Þ 20 ëåðôÜ ðñéí áðü ôï ãåýìá. ÅðïìÝíùò, ç éíóïõëßíç õðåñôá÷åßáò äñÜóçò ëßóðñï åßíáé éäáíéêÞ ãéá íá ÷ïñçãåßôáé êáé ìåôÜ áðü ãåýìáôá éäéáéôÝñùò óå ïñéóìÝíåò êáôçãïñßåò áóèåíþí üðùò ìéêñÜ ðáéäéÜ üôáí äåí åßíáé äõíáôüí íá õðïëïãéóèåß åðáêñéâþò ç ðïóüôçôá ôïõ ãåýìáôïò ðïõ åðéèõìåß íá ëÜâåé ï áóèåíÞò. Ðñïóï÷Þ óå ðåñßðôùóç õðïãëõêáéìßáò ðñï ôïõ ãåýìáôïò üôáí ðñüêåéôáé íá ÷ïñçãçèåß éíóïõëßíç ëßóðñï. Ëüãù ôçò ôá÷åßáò äñÜóçò ôçò ëßóðñï èá ðñÝðåé ðñþôá íá äéïñèùèåß ç õðïãëõêáéìßá êáé íá åðáíÝëèïõí ôá åðßðåäá ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò óôï öõóéïëïãéêü êáé óôç óõíÝ÷åéá íá ÷ïñçãçèåß ç éíóïõëßíç ëßóðñï. Ç äéüñèùóç ôçò ôõ÷áßáò õðåñãëõêáéìßáò Þ ôçò õðåñãëõêáéìßáò êáôÜ ôç äéÜñêåéá áóèÝíåéáò ãßíåôáé áðïôåëåóìáôéêüôåñá ìå ôçí éíóïõëßíç ëßóðñï óå ó÷Ýóç ìå ôçí éíóïõëßíç ôá÷åßáò äñÜóçò Regular. Ïé ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ç áíôéêáôÜóôáóç ôçò ôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò Regular ìå ôçí éíóïõëßíç ëßóðñï ÷ùñßò ôáõôü÷ñïíç áíáðñïóáñìïãÞ ôçò äüóçò ôçò âáóéêÞò éíóïõëßíçò äåí óõíïäåýåôáé áðü âåëôßùóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ, üðùò áõôüò åêöñÜæåôáé ìå ôïí ðñïóäéïñéóìü ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò. Ôï ãåãïíüò áõôü áðïäüèçêå óôçí áýîçóç ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò ðñéí áðü ôï åðüìåíï ãåýìá, ðáñÜ ôç âåëôßùóç ôùí ìåôáãåõìáôéêþí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò ìå ôï õðåñôá÷åßáò äñÜóçò áíÜëïãï. Áíôßèåôá, ðñïóèÞêç ôçò ìÝóçò äñÜóçò éíóïõëßíçò NPH (óôï 30% ôçò ðñï ôïõ ãåýìáôïò äüóçò ôçò éíóïõëßíçò ëßóðñï) óôçí éíóïõëßíç ëßóðñï, éäßùò óôï ìåóçìåñéáíü ãåýìá, Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôç âåëôßùóç ôùí åðéðÝäùí ôïõ óáê÷Üñïõ áñãÜ ôï áðüãåõìá. ÅÜí äåí ðñïóôåèåß NPH áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí åðéäåßíùóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ, éäéáéôÝñùò óå ó÷Þìáôá ðïëëáðëþí åíÝóåùí ðïõ ÷ïñçãåßôáé ìéá äüóç ìÝóçò äñÜóçò NPH ðñï ôïõ ýðíïõ êáé õðåñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíç ëßóðñï ðñï ôùí ãåõìÜôùí.

10

ÏðùóäÞðïôå, Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ç áíáðñïóáñìïãÞ ôçò äüóçò êáé åíäå÷ïìÝíùò ôïõ ó÷Þìáôïò ôçò âáóéêÞò éíóïõëßíçò ãéá íá åðéôåõ÷èåß ï Üñéóôïò ãëõêáéìéêüò Ýëåã÷ïò óôç èåñáðåßá ìå éíóïõëßíç ëßóðñï. ×ïñÞãçóç éíóïõëßíçò ëßóðñï áíôß ôçò ôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò Regular åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôç ìåßùóç êáôÜ 12% ôçò óõ÷íüôçôáò ôùí õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí, éäéáéôÝñùò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò íýêôáò. ÅÜí ôï ãåýìá åßíáé ðëïýóéï óå ëßðïò áëëÜ ÷áìçëÞò ðåñéåêôéêüôçôáò óå õäáôÜíèñáêåò õðÜñ÷åé ìåãáëýôåñïò êßíäõíïò ìåôáãåõìáôéêÞò õðïãëõêáéìßáò ìå ôçí éíóïõëßíç ëßóðñï óå ó÷Ýóç ìå ôç Regular. Ãéá ôï ëüãï áõôü ç äüóç ôçò éíóïõëßíçò ëßóðñï óå áíÜëïãá ãåýìáôá ðñÝðåé íá ìåéþíåôáé óå ó÷Ýóç ìå ôç Regular. Må ôç ëßóðñï ç õðïãëõêáéìßá óõíÞèùò óõìâáßíåé 90 ëåðôÜ ìåôáãåõìáôéêÜ åíþ ìå ôç Regular áñãüôåñá. Ç óõ÷íüôçôá ôùí óïâáñþí õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí ìåéþíåôáé êáôÜ 20-30% ìå ôç ÷ñÞóç éíóïõëßíçò ëßóðñï. ¼ôáí ï áóèåíÞò ãõìíÜæåôáé 1-2 þñåò ìåôÜ ôçí Ýíåóç ôçò ëßóðñï ç ðôþóç ôùí åðéðÝäùí ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò åßíáé ìåãáëýôåñç óå ó÷Ýóç ìå ôç Regular. Aíôßèåôá, üôáí áóêåßôáé áñãüôåñá (3 þñåò ìåôÜ ôçí Ýíåóç) ç ðôþóç ôùí åðéðÝäùí ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò åßíáé ìéêñüôåñç. O áóèåíÞò ðïõ åðéèõìåß íá áóêçèåß áìÝóùò ìåôÜ ôçí Ýíåóç ôçò éíóïõëßíçò ëßóðñï, èá ðñÝðåé íá ìåéþóåé ôçí ðñï ôïõ ãåýìáôïò äüóç áõôÞò êáôÜ 20-30%.

Oé ìåëÝôåò Ýäåéîáí åðßóçò üôé ç éíóïõëßíç ëßóðñï õðåñôåñåß ôçò ôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò Regular óôç ÷ñÞóç óôçí áíôëßá ôçò éíóïõëßíçò.

2. Iíóïõëßíç aspart (Novo Rapid) H éíóïõëßíç áóðÜñô ðñïêýðôåé ìåôÜ áðü áíôéêáôÜóôáóç ôçò ðñïëßíçò óôç èÝóç 28 ôçò  áëõóßäáò ôïõ ìïñßïõ ôçò éíóïõëßíçò ìå ôï áóðáñáãéíéêü ïîý Ôïîéêïëïãéêüò Ýëåã÷ïò óå äéÜöïñá ðåéñáìáôüæùá äåí Ýäåéîå äéáöïñÝò ìåôáîý ôçò éíóïõëßíçò áóðÜñô êáé ôçò áíèñþðéíçò éíóïõëßíçò. Ç éíóïõëßíç áóðÜñô Ý÷åé ðá-

cyanmagentayellowblack

11

ÅëÝõèåñç éíóïõëßíç pmol/l

ÔÅÕXÏÓ 21

350

10 ìïí. åíéüìåíåò õðïäïñßùò

Éíóïõëßíç aspart Éíóïõëßíç lispro

300 250 200 150 100 50 0 0

1

2

3

4

5

¿ñåò Ó÷Þìá 3. Ðñïößë ðëÜóìáôïò ôçò éíóïõëßíçò aspart Ýíáíôé ôçò éíóïõëßíçò lispro

ñüìïéá äñÜóç ìå åêåßíç ôçò éíóïõëßíçò ëßóðñï (Ó÷Þìá 3). Áñ÷ßæåé êáé äñÜ ðïëý ãñÞãïñá óå 515 ëåðôÜ. ÖèÜíåé óôç ìåãßóôç óõãêÝíôñùóÞ ôçò óôá 40 ëåðôÜ óå ó÷Ýóç ìå ôçí ôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíç, ç äñÜóç ôçò ïðïßáò, üôáí ÷ïñçãåßôáé ðñéí áðü ôï ãåýìá, êïñõöþíåôáé óôá 97.5 ëåðôÜ óýìöùíá ìå ìéá ìåëÝôç óå ðÜó÷ïíôåò áðü ÓÄÔ1. Ç óõãêÝíôñùóç áé÷ìÞò åßíáé äéðëÜóéá ìå ôï áíÜëïãï éíóïõëßíçò Ýíáíôé ôçò éíóïõëßíçò Regular. ÁðïôÝëåóìá áõôÞò ôçò äñÜóçò åßíáé ç âåëôßùóç ôçò ìåôáãåõìáôéêÞò ôéìÞò ãëõêüæçò ìåôÜ áðü ÷ïñÞãçóç éíóïõëßíçò áóðÜñô Ýíáíôé ôçò éíóïõëßíçò ôá÷åßáò äñÜóçò Regular. ¼ðùò êáé óôç ëßóðñï ïé ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ç èåñáðåßá ìå ôï áíÜëïãï áõôü ôçò éíóïõëßíçò ìåéþíåé ôïí êßíäõíï ôùí óïâáñþí õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí êáé âåëôéþíåé ôïí ãëõêáéìéêü Ýëåã÷ï éäßùò üôáí ðñïóáñìüæåôáé ç äüóç Þ êáé ï áñéèìüò ôùí åíÝóåùí ôçò âáóéêÞò éíóïõëßíçò. ¢Áëëùóôå ç áóðÜñô üðùò êáé ç ëßóðñï ìðïñåß íá áíáìéãíýåôáé ìå áóöÜëåéá ìå ôçí áíèñþðéíç éóïöáíéêÞ éíóïõëßíç ãéá Üìåóç Ýíåóç. Ç ôá÷åßá áðïññüöçóç ôçò éíóïõëßíçò áóðÜñô åðéôñÝðåé ôç ìåôáãåõìáôéêÞ ÷ïñÞãçóÞ ôçò óå ðáéäéÜ êáé åíÞëéêåò ðñïóöÝñïíôáò ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò ðñïóáñìïãÞò ôçò äüóçò áíÜëïãá ìå ôï ìÝãåèïò ôïõ ãåýìáôïò. Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò éíóïõëßíçò áóðÜñô åßíáé áíÜëïãç åêåßíçò ôçò Ëßóðñï ùò ðñïò ôç óõíå÷Þ ÷ïñÞãçóç éíóïõëßíçò õðïäïñßùò óå áíôëßá

éíóïõëßíçò. Öáßíåôáé, åðßóçò, üôé ç ÷ïñÞãçóç ôçò éíóïõëßíçò áóðÜñô ìåéþíåé ôç ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 óå ó÷Ýóç ìå ôçí éíóïõëßíç Regular óå áíáëüãïõ ôýðïõ ìåëÝôåò.

NÝá ìåßãìáôá: ¸÷åé ôåëåõôáßùò êõêëïöïñÞóåé óôéò ÇÐÁ Ýíá ìåßãìá éíóïõëßíçò ç ëåãüìåíç äéöáóéêÞ éíóïõëßíç áóðÜñô (BIAsp30) ç ïðïßá áðïôåëåßôáé áðü éíóïõëßíç áóðÜñô 30% êáé 70% ðñùôáìéíéêÞ éíóïõëßíç ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôçí éíóïõëßíç áóðÜñô, ç ïðïßá åßíáé áíÜëïãç ôçò éíóïõëßíçò ìÝóçò äñÜóçò NPH). Ôï ìåßãìá áõôü åðéôõã÷Üíåé êáëýôåñá ìåôáãåõìáôéêÜ óÜê÷áñá óå ó÷Ýóç ìå ôï ãíùóôü ìåßãìá Ì3 (30% éíóïõëßíç regular, 70% éíóïõëßíç NPH) óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1 êáé ÓÄÔ2 . Ùóôüóï, ç ìáêñï÷ñüíéá áðïôåëåóìáôéêüôçôá (ìåôÜ 2 ÷ñüíéá) Þôáí ðáñüìïéá óôá äýï ìåßãìáôá óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2. Åêôüò áðü ôï ìåßãìá áõôü Ý÷åé êõêëïöïñÞóåé óå ÷þñåò åêôüò ÅëëÜäïò êáé ìåßãìá ìå éíóïõëßíç ëßóðñï (25% ëßóðñï, 75% ðñùôáìéíéêÞ éíóïõëßíç ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôç ëßóðñï êáé ç ïðïßá ïíïìÜæåôáé NPL) ôï ïðïßï üðùò êáé ôï ðñïçãïýìåíï ìðïñåß íá ÷ïñçãçèåß áìÝóùò ðñéí áðü ôï ãåýìá. Ç äéÜñêåéá ôçò ÍPL åßíáé ðáñüìïéá ìå åêåßíç ôçò ÍPH áëëÜ ðáñáôåßíåé ôï ÷ñüíï æùÞò ôïõ ìåßãìáôïò Ç ÷ñÞóç ôïõ ìåßãìáôïò áõôïý åðéôõã÷Üíåé êáëýôåñç âåëôßùóç ôïõ ìåôáãåõìáôéêïý åëÝã÷ïõ óå ó÷Ýóç ìå ôï ìåßãìá 30/70 regular/NPH. Eêôüò áðü ôï ðáñáðÜíù ìåßãìá ôçò ëßóðñï (25%) óôéò ÇÐÁ Ý÷åé êõêëïöïñÞóåé êáé ôï ìåßãìá ôùí 50/50 êáé ðñüêåéôáé íá êõêëïöïñÞóåé ôï 75/25 (75% ëßóðñï, 25% NPL). ÁÍÁËÏÃÁ ÌÁÊÑÁÓ ÄÑÁÓÇÓ Ç äñÜóç êáé ïé áíÜãêåò ôïõ ïñãáíéóìïý óå âáóéêÞ éíóïõëßíç êáôÜ ôéò íõêôåñéíÝò þñåò ðáñïõóéÜæïõí éäéáéôåñüôçôåò êáé ðïéêéëïìïñößá. Ïé áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1 ðáñïõóéÜæïõí ðïéêßëåò áíÜãêåò óå éíóïõëßíç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò íýêôáò ð.÷ ìéêñüôåñåò áíÜãêåò éíóïõëßíçò ìåôáîý ìåóïíõêôßïõ êáé 0300 ðì êáé ðåñßðïõ 30% ìåãáëýôåñåò áíÜãêåò óå éíóïõëßíç ìåôáîý 0400 êáé 0700 ðì êõñßùò ëüãù ôçò ìåéùìÝíçò åõáóèçóßáò óôçí éíóïõëßíç óôï Þðáñ. Ç éäáíéêÞ, åðïìÝíùò, âáóéêÞ éíóïõëßíç ìåôÜ áðü ôçí õðïäüñéá Ýíåóç ðñÝðåé íá êáëýðôåé ôéò ðáñáðÜíù áíÜãêåò ðáñÝ11

cyanmagentayellowblack

12

÷ïíôáò ìéêñüôåñç ðïóüôçôá éíóïõëßíçò ôéò ðñþôåò ìåôáìåóïíýêôéåò þñåò óå ó÷Ýóç ìå ôï äåýôåñï ôìÞìá ôçò íýêôáò. ÊÜôé áíÜëïãï åßíáé åöéêôü ìåôáâÜëëïíôáò ôï âáóéêü ñõèìü ìå ôçí áíôëßá óõíå÷ïýò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò. Áíôßèåôá ïé äõï ÷ñçóéìïðïéïýìåíåò âáóéêÝò éíóïõëßíåò, ç ìÝóçò äñÜóçò éóïöáíéêÞ (NPH Þ Protophane) êáé ïé éíóïõëßíåò ìáêñÜò äñÜóçò Ultratard Þ Ultralente ðáñïõóéÜæïõí ôñßá öáñìáêïêéíçôéêÜ êáé öáñìáêïäõíáìéêÜ ìåéïíåêôÞìáôá. 1) Óå áíôßèåóç ìå ôéò öõóéïëïãéêÝò áíÜãêåò ç éóïöáíéêÞ ðáñïõóéÜæåé ðáñïõóéÜæåé ðñïößë äñáóôçñéüôçôáò ìå ðñþúìç êïñýöùóç 4-5 þñåò ìåôÜ ôçí õðïäüñéá Ýíåóç 2) 5-6 þñåò ìåôÜ ôçí êïñýöùóç ðáñïõóéÜæåé ôá÷åßá åîáóèÝíçóç ôçò äñáóôéêüôçôáò ôçò 3) ìåãÜëç ðïéêéëïìïñößá óôçí áðïññüöçóç ìåôÜ ôçí õðïäüñéá Ýíåóç. Ôï ôåëåõôáßï åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ôüóï ôçò éíóïõëßíçò ìÝóçò üóï êáé ìáêñÜò äñÜóçò. Ïé ðáñÜãïíôåò ïé ïðïßïé åõèýíïíôáé ãéá ôçí ðïéêéëïìïñößá óôçí áðïññüöçóç äåí åßíáé ãíùóôïß. Ãéá ôïõò ëüãïõò áõôïýò áíáæçôÞèçêáí íÝá áíÜëïãá éíóïõëßíçò ìáêñÜò äñÜóçò. Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí áíáëüãùí ìáêñÜò äñÜóçò åßíáé üôé åðéôõã÷Üíïõí êáëýôåñåò ôéìÝò ðñùúíïý óáê÷Üñïõ áßìáôïò, ìåéþíïõí ôç óõ÷íüôçôá ôùí íõêôåñéíþí õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí êáé Ý÷ïõí óôáèåñüôåñç áðïññüöçóç êáé ðëÝïí ðñïâëÝøéìï ðñïößë.

1. Éíóïõëßíç glargine (HOE 901- åìðïñéêü üíïìá: Lantus) H éíóïõëßíç ãêëáñôæßí äçìéïõñãÞèçêå ìå ôçí êáéíïýñãéá ôå÷íïëïãßá, áðïôåëåß äå áíÜëïãï áíèñþðéíçò éíóïõëßíçò ìå ðáñáôåôáìÝíç äñÜóç. Ôï ìüñéï ôçò ãêëáñôæßí Ý÷åé ìåôáâëçèåß êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï þóôå íá ãßíåôáé ðåñéóóüôåñï äéáëõ-

12

Ñõèìüò ÷ñçóéìïðïßçóçò ãëõêüæçò (mg/kg/h)

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

6 5 4 3 2 1 0 0

10

20

30

Ùñåò ìåôÜ õðïäüñéá. Ýíåóç 0,3ÉU/kg éíóïõëßíçò

Éíóïõëßíç glargine

Éíóïõëßíç NPH

Ó÷Þìá 4. Óýãêñéóç äñáóôéêüôçôáò Glargine êáé NPH óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1

ôü óå üîéíï pH êáé ëéãüôåñï äéáëõôü óôï öõóéïëïãéêü pH ôïõ õðïäïñßïõ éóôïý. ÌåôÜ ôçí Ýíåóç óôïí õðïäüñéï ÷þñï ç éíóïõëßíç ãêëáñôæßí ó÷çìáôßæåé ìéêñïêáèéæÞóåéò óôï öõóéïëïãéêü, ïõäÝôåñï pH ôïõ õðïäïñßïõ ÷þñïõ. Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí êáèõóôÝñçóç ôçò áðïññüöçóçò áëëÜ êáé ôçí óôáèåñÞ ó÷åôéêÜ áðåëåõèÝñùóç ôçò. ÅðåéäÞ ç éíóïõëßíç ãêëáñôæßí åßíáé óå üîéíï äéÜëõìá äåí åßíáé äõíáôüí íá áíáìåé÷èåß ìå éíóïõëßíåò ðïõ åßíáé óå ïõäÝôåñá äéáëýìáôá üðùò ç Regular Þ ç Actrapid. Ðñïóï÷Þ ç éíóïõëßíç ãëáñôæßí åßíáé óå äéáõãÝò äéÜëõìá! ÌåëÝôåò óå ðåéñáìáôüæùá Ýäåéîáí üôé ç éíóïõëßíç ãëáñôæßí åßíáé áóöáëÞò êáé ü÷é ôïîéêÞ. Ðñïò ôï ðáñüí ùóôüóï, äåí äéáôßèåôáé óå åãêýïõò åíþ Ý÷åé ÷ñçóéìïðïéçèåß óå ìåëÝôåò óå ðáéäéÜ, èá ðñÝðåé üìùò íá åêôéìçèåß ç áóöÜëåéÜ ôçò ìåôÜ áðü ìáêñï÷ñüíéåò ìåëÝôåò. Ç éíóïõëßíç ãêëáñôæßí Ý÷åé ðáñáôåôáìÝíç äñÜóç, óå óýãêñéóç ìå ôçí éíóïõëßíç NPH, ç ïðïßá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ó÷åôéêÜ åðßðåäï ðñïößë, ÷ùñßò áé÷ìÝò, Ý÷åé äå ÷áìçëüôåñç äñáóôéêüôçôá êáôÜ 50% êáé äõï öïñÝò ìáêñýôåñç ôçò éóïöáíéêÞò éíóïõëßíçò (Ó÷Þìá 4). Ðïéêßëåò ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ç ÷ïñÞãçóç ôçò éíóïõëßíçò ãëáñôæßí ìéá öïñÜ çìåñçóßùò ðñéí áðü ôçí êáôÜêëéóç ðñïêáëåß óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ íçóôåßáò, Ýùò êáé 50%, óå óýãêñéóç ìå ôç ÷ïñÞãçóç ìéáò Þ äýï åíÝóåùí NPH. AíáöÝñåôáé, åðßóçò,

cyanmagentayellowblack

13

ÔÅÕXÏÓ 21 óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôùí åðåéóïäßùí íõêôåñéíÞò õðïãëõêáéìßáò óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1 êáé ÓÄÔ2 êáèþò åðßóçò êáé óå ðáéäéáôñéêïýò áóèåíåßò. Óå ìéá ìåëÝôç óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 Ý÷ïõí åðßóçò áíáöåñèåß êáé ÷áìçëüôåñåò ôéìÝò óáê÷Üñïõ áßìáôïò ìåôÜ ôï äåßðíï. Óýãêñéóç ôçò ãëáñôæßí ìå éíóïõëßíç ultralente êáé ÍPH Ýäåéîå üôé ç glargine ðáñïõóéÜæåé ìéêñüôåñç äéáêýìáíóç ìåôáîý ôùí áóèåíþí óå ó÷Ýóç ìå ôéò ÍPH êáé ultralente. Ç éíóïõëßíç ãêëáñôæßí êõêëïöïñåß óôï åîùôåñéêü. Óôç ÷þñá ìáò ðñüêåéôáé íá êõêëïöïñÞóåé óôï åìðüñéï óôéò áñ÷Ýò ôïõ 2004. Ðñïò ôï ðáñüí äéôßèåôáé ìüíï ãéá åñåõíçôéêïýò óêïðïýò.

2. Éíóïõëßíç íôåôåìßñ (detemir, NN304 Novo Nordisk) Ôï áíÜëïãï áõôü ðñïêýðôåé ìåôÜ áðü ðñïóèÞêç åíüò êåêïñåóìÝíïõ ëéðáñïý ïîÝïò óôç èÝóç Â29 ôïõ ìïñßïõ ôçò éíóïõëßíçò ìå ôáõôü÷ñïíç áðÜëåéøç ôçò èñåïíßíçò óôç èÝóç Â30. ÓõíäÝåôáé ìå ôéò ðñùôåúíåò ôïõ ïñïý ìå áðïôÝëåóìá ôçí ðáñáôåôáìÝíç äñÜóç ôïõ.

MåëÝôåò óå ÷ïßñïõò Ýäåéîáí üôé ç áðïññüöçóç ôçò íôåôåìßñ åßíáé óçìáíôéêÜ ðéï ðáñáôåôáìÝíç óå ó÷Ýóç ìå ôçí NPH. ÐáñïõóéÜæåé ëéãüôåñï åêóåóçìáóìÝíç êïñýöùóç åíþ ç ìÝãéóôç óõãêÝíôñùóç åðéôõã÷Üíåôáé 4-6 þñåò ìåôÜ áðü ôçí Ýíåóç. Óçìáíôéêü ìåéïíÝêôçìá åßíáé ôá ÷áìçëÜ åðßðåäá ðëÜóìáôïò. ÌåëÝôç óå 59 áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1 Ýäåéîå üôé ç éíóïõëßíç íôåôåìßñ åßíáé åîßóïõ áðïôåëåóìáôéêÞ ìå ôçí NPH ùò ðñïò ôç ìåßùóç ôùí åðéðÝäùí ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò áðáéôåßôáé ùóôüóï, ìåãáëýôåñç äüóç êáôÜ 2,3 öïñÝò. ÐáñïõóéÜæåé óôáèåñüôåñç áðïññüöçóç êáé ìéêñüôåñç äéáêýìáíóç óôïí ßäéï áóèåíÞ êáé ðåñéóóüôåñï ðñïâëÝøéìá åðßðåäá óáê÷Üñïõ, êáèþò êáé ìéêñüôåñï êßíäõíï õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí óå ó÷Ýóç ìå ôçí NPH. Ç éíóïõëßíç áõôÞ äåí âñßóêåôáé åëåýèåñá óôï åìðüñéï. ÄïêéìÜæåôáé ðñïò ôï ðáñüí óå åñåõíçôéêÝò ìåëÝôåò óôï åîùôåñéêü.

êáé ÷ïñçãåßôáé ðñï ôùí ãåõìÜôùí óõíäõáæüìåíç ìå éíóïõëßíç ìáêñÜò äñÜóçò åßíáé áóöáëÞò êáé áðïôåëåóìáôéêÞ üôáí ÷ïñçãåßôáé ôüóï óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1 üóï êáé ÓÄÔ2. Ç ÷ïñÞãçóç ôçò éíóïõëßíçò ôá÷åßáò äñÜóçò (regular) ìÝóù ôùí ðíåõìüíùí Ý÷åé ðñáãìáôïðïéçèåß óå 14 âñá÷åßåò ìåëÝôåò ðïõ Üñ÷éóáí áðü ôï 1925. Óýìöùíá ìå ôéò ìåëÝôåò áõôÝò ìå ôç ÷ïñÞãçóç åéóðíåüìåíçò éíóïõëßíçò åðéôõã÷Üíåôáé óçìáíôéêÞ áðïññüöçóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ìåßùóç ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò ÷ùñßò óçìáíôéêÝò ðáñåíÝñãåéåò áðü ôïõò ðíåýìïíåò. Áí êáé óôéò áñ÷éêÝò ìåëÝôåò õðÞñ÷å ðñïâëçìáôéóìüò ãéá ôç äéáêýìáíóç ôçò äüóçò Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß óõóôÞìáôá ÷ïñÞãçóçò ðïõ ìåéþíïõí ôç äéáêýìáíóç ôçò äüóçò ôçò éíóïõëßíçò óå âáèìü ðïõ íá åßíáé óõãêñßóéìç ìå ôçí õðïäüñéá ÷ïñÞãçóç. Ç åéóðíåüìåíç éíóïõëßíç ÷ïñçãåßôáé 1) õðü ôç ìïñöÞ áåñïæüë êáé 2) óõóôçìÜôùí îçñÜò óêüíçò. Óôï áåñïæüë, ôá óùìáôßäéá ôçò éíóïõëßíçò åßíáé ìåãÝèïõò 2-3 mm êáé ç éíóïõëßíç åßíáé õðü õãñÜ ìïñöÞ, ÷ïñçãåßôáé äå ìå ìéá åéäéêÞ óõóêåõÞ ðïõ Ý÷åé äïóïìåôñçôÞ. Ìéá áðü ôéò ðéï åðéôõ÷çìÝíåò óõóêåõÝò åßíáé ç AERX ôçò åôáéñåßáò Aradigm. Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá áõôÞò ôçò éíóïõëßíçò áíÝñ÷åôáé óôï 16% ôçò õðïäüñéáò éíóïõëßíçò. Óôá óõóôÞìáôá îçñÜò óêüíçò ç éíóïõëßíç åßíáé õðü îçñÜ ìïñöÞ óå óùìáôßäéá ðïõ Ý÷ïõí ìÝãåèïò ìéêñüôåñï áðü 5 ìéêñÜ. Êáé óôçí ðñïêåéìÝíç

Åéóðíåüìåíç éóíïõëßíç Ðïéêßëåò ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ç åéóðíåüìåíç éíóïõëßíç ðïõ åßíáé ôá÷åßáò äñáóçò (regular)

ÓõóêåõÞ åéóðíåüìåíçò éíóïõëßíçò ÁÅR× 13

cyanmagentayellowblack

14

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ðåñßðôùóç ÷ñçóéìïðïéåßôáé åéäéêÞ óõóêåõÞ ìå äïóïìåôñçôÞ. Ç éíóïõëßíç áõôÞ åéóðíåüìåíç áðïññïöÜôáé áðü ôïí âëåíïãüíï ôùí ðíåõìüíùí. Óå ìéá áðü ôéò ðéï ìáêñï÷ñüíéåò ìåëÝôåò ìÝ÷ñé óÞìåñá óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1 êáé ÓÄÔ2, ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ç éíóïõëßíç õðï ôç ìïñöÞ åéðíåüìåíçò óêüíçò ãéá 3 ìÞíåò ðñßí áðü ôá ãåýìáôá. Óýìöùíá ìå ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ìåëÝôçò áõôÞò ï ãëõêáéìéêüò Ýëåã÷ïò ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôçí åéóðíåüìåíç éíóïõëßíç åßíáé óõãêñßóéìïò ìå åêåßíïí êáôüðéí õðïäüñéáò ÷ïñÞãçóçò Óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 ðïõ äïêéìÜóèçêå ç åéóðíåüìåíç éíóïõëßíç êáôüðéí áðïôõ÷ßáò ôùí áíôéäéáâçôéêþí äéóêßùí ìåéþèçêå óçìáíôéêÜ ç óõ÷íüôçôá ôùí õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí ìå ôáõôü÷ñïíç âåëôßùóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ. Åìöáíßæåé êáëÞ åðáíáëçøéìüôçôá áðïôåëåóìÜôùí. ¸íá äõíçôéêü ðëåïíÝêôçìá ôçò èåñáðåßáò ìå åéóðíåüìåíç éíóïõëßíç åßíáé üôé áðïññïöÜôáé êáé áðïìáêñýíåôáé áðü ôçí êõêëïöïñßá ðéï ãñÞãïñá óå ó÷Ýóç ìå ôçí õðïäüñéá Ýíåóç. Ç êïñýöùóç ìåôÜ ôçí áðïññüöçóç ðáñáôçñåßôáé óå 5-60 ëåðôÜ åíþ áðïìáêñýíåôáé áðü ôçí êõêëïöïñßá óå 60-150 ëåðôÜ. H äüóç ç ïðïßá áðåëåõèåñþíåôáé óôçí Ýîïäï ôïõ áåñïæüë Ý÷åé âñåèåß üôé áðïôåëåß ôï 8-25% ôçò õðïäüñéáò äüóçò áíÜëïãá ìå ôç ìåëÝôç. ÌåãÜëçò êëßìáêáò ôñÝ÷ïõóåò ìåëÝôåò èá áðïäåßîïõí ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá êáé áóöÜëåéá ôïõ ðñïúüíôïò ìáêñï÷ñüíéá. ÅíäïññéíéêÞ ÷ïñÞãçóç éíóïõëßíçò ¹äç áðü ôï 1935 åß÷å ôåèåß ç ðñüôáóç ãéá åíäïññéíéêÞ ÷ïñÞãçóç éíóïõëßíçò, ùóôüóï ìÝ÷ñé ôï 1980 åëÜ÷éóôåò ðñïóðÜèåéåò Ýãéíáí ëüãù, êõñßùò, ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôçò ðôù÷Þò äéáâáôüôçôáò ôïõ âëåííïãüíïõ ôçò ñéíüò. ÐåéñáìáôéêÜ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ìåãÜëåò äüóåéò êáé ðõêíÜ äéáëýìáôá éíóïõëßíçò (U 200-U 500, óå áíôßèåóç ìå ôá äéáëýìáôá ðïõ êõêëïöïñïýí óÞìåñá óôï åìðüñéï ôá ïðïßá åßíáé U 100, äçëáäÞ Ý÷ïõí 100 ìïíÜäåò éíóïõëßíçò áíá ml äéáëýìáôïò) åíþ ôßèåôáé åñþôçìá ùò ðñïò ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ öáñìÜêïõ óå ðåñßðôùóç öëåãìïíÞò ôùí âëåí-

14

íïãüíùí (üðùò ð.÷ óå ðåñßðôùóç ñéíéêÞò óõìöüñçóçò). Ãéá ôç âåëôßùóç ôçò âéïäéáèåóéìüôçôáò ðñïôÜèçêáí äéÜöïñåò äåóìåõôéêÝò ïõóßåò (÷ïëéêÜ Üëáôá, ðáñÜãùãá áéèÝñá, ðïëõåèõëåíßïõ). Ìå ôá íÝá óêåõÜóìáôá åðéôõã÷Üíåôáé êïñýöùóç ôùí åðéðÝäùí 10-20 min ìåôÜ ôç ÷ïñÞãçóç óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ1, ùóôüóï õðÜñ÷åé ðåñéïñéóìÝíïò áñéèìüò ìåëåôþí êáé ðñÝðåé íá ìåëåôçèåß ðåñéóóüôåñï ç ìÝèïäïò áõôÞ ãéá íá åîá÷èïýí áóöáëÞ óõìðåñÜóìáôá. ¸÷åé, åðßóçò, äïêéìáóèåß óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 óôïõò ïðïßïõò äéáðéóôþèçêå ìåßùóç êáôÜ 40-50% ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò ìåôÜ ôï ãåýìá óôá 60 ëåðôÜ êáé 50-60% óôá 120 ëåðôÜ. Áðü ôïõ óôüìáôïò éíóïõëßíç ÌÝ÷ñé óÞìåñá äåí Ý÷åé ÷ïñçãçèåß éíóïõëßíç áðü ôïõ óôüìáôïò óå ÷áðÜêéá äéüôé ç áðïññüöçóç áðü ôï ãáóôñåíôåñéêü óùëÞíá åßíáé ðïëý ðôù÷Þ (áðïññïöÜôáé ëéãüôåñï áðü ôï 0.5%). ¸÷ïõí ÷ñçóéìïðïéçèåß äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò ìå åíéó÷õôÝò áðïññüöçóçò Þ áíáóôïëåßò åíæýìùí ðïõ åðéôñÝðïõí óôáäéáêÞ áðïññüöçóç, üìùò, ôá áðïôåëÝóìáôá Þôáí ðôù÷Ü êáé ðñïò ôï ðáñüí äåí õðÜñ÷ïõí êëéíéêÝò ìåëÝôåò ìå ôá óõóôÞìáôá áõôÜ Ùóôüóï, ôåëåõôáßùò, ìåëåôÜôáé ìå ìåãáëýôåñç åðéôõ÷ßá ç áðïññüöçóç áðü ôï âëåííïãüíï ôïõ óôüìáôïò êáé öÜñõããïò ìå äéÜöïñá óõóôÞìáôá. Áðü áõôÜ ôçí ìåãáëýôåñç åðéôõ÷ßá ðáñïõóéÜæåé Ýíá õãñü áåñïæüë (Ïralin) ôçò åôáéñåßáò Genetex Biotechnology áðü ôçí Êáëéöüñíéá. Óýìöùíá ìå ìéá ìåëÝôç óå 24 áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2, ç ÷ïñÞãçóç ôïõ áåñïæüë áõôïý óå áóèåíåßò óôïõò ïðïßïõò ç èåñáðåßá ìå ôá áíôéäéáâçôéêÜ äéóêßá åß÷å áðïôý÷åé, åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôç âåëôßùóç ôùí åðéðÝäùí ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò 2 þñåò ìåôÜ áðü ôï öáãçôü. Áðáéôïýíôáé ùóôüóï ðåñéóóüôåñåò ìåëÝôåò ïé ïðïßåò èá äåßîïõí ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò áãùãÞò áõôÞò. ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ Éáôñüò

cyanmagentayellowblack

16

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Íåüôåñåò åîåëßîåéò óå õëéêÜ êáé ôå÷íéêÝò óôï ÷þñï ôïõ ÄéáâÞôç

Ó

å óõíÝ÷åéá ðñïçãïýìåíïõ ôåý÷ïõò ó÷åôéêÜ ìå ôá ôå÷íéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôéò ëåéôïõñãßåò íåüôåñùí ìåôñçôþí óáê÷Üñïõ áßìáôïò êáé Üëëùí óõóêåõþí, áîßæåé íá óçìåéùèïýí ïñéóìÝíá ðñïúüíôá êáé åîåëßîåéò óôï ÷þñï ôïõ äéáâÞôç. ÍÝïé ìåôñçôÝò óáê÷Üñïõ áßìáôïò:

ÌåôñçôÞò FreeStyle (INNOVACT) ×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ìåôñÞóåéò ôñé÷ïåéäéêïý ïëéêïý áßìáôïò. Ïé êáéíïôïìßåò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ìåôñçôÞ åßíáé üôé: • Áðáéôåß ðïëý ìéêñÞ ðïóüôçôá áßìáôïò, 0,3 (ìL) ìéêñüëéôñá áßìáôïò, äçëáäÞ ðåñßðïõ üóï ôï êåöÜëé ìéáò êáñößôóáò, óå áíôßèåóç ìå Üëëïõò ìåôñçôÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí 3 Ýùò 5 ìéêñüëéôñá, äçëáäÞ äåêáðëÜóéá ôïõëÜ÷éóôïí ðïóüôçôá.

• ÐáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ìÝôñçóçò ôïõ óáê÷Üñïõ óôï áßìá êáé áðü Üëëá óçìåßá, åêôüò ôùí äáêôýëùí ôïõ ÷åñéïý, üðùò óôï áíôéâñÜ÷éï, ôï âñá÷ßïíá, ôï ÷Ýñé, ôï ìçñü, ôç ãÜìðá.

• Ôï óôõëü ôóéìðÞìáôïò äéáèÝôåé äýï äéáöïñåôéêÜ êáðÜêéá, åéäéêÜ ó÷åäéáóìÝíá ãéá ôçí ðåñéï÷Þ ðïõ èá ãßíåé ç ìÝôñçóç: Ýíá êáðÜêé ãéá ôá äÜêôõëá êé Ýíá ãéá ôá õðüëïéðá óçìåßá ôïõ óþìáôïò.

• Ï ÷ñüíïò ìÝôñçóçò åßíáé êáôÜ ìÝóï üñï 15 äåõôåñüëåðôá. Ï ÷ñüíïò ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ï ìåôñçôÞò, åîáñôÜôáé áðü ôá åðßðåäá óáê÷Üñïõ óôï áßìá. ¼óï õøçëüôåñá åßíáé ôá åðßðåäá, ôüóï ðåñéóóüôåñïò ÷ñüíïò ÷ñåéÜæåôáé ãéá íá âãåé ôï áðïôÝëåóìá.

• Ïé åíäåßîåéò Lo (Low) êáé Hi (High) åìöáíßæïíôáé üôáí

16

ôï áðïôÝëåóìá ôçò ìÝôñçóçò åßíáé <20 mg/dl Þ >500 mg/dl áíôßóôïé÷á.

• Ëåéôïõñãåß ìå äýï ìðáôáñßåò ôýðïõ ÁÁÁ, ìå ÷ñüíï æùÞò ðåñßðïõ ãéá 1000 ìåôñÞóåéò.

• Áðïèçêåýåé ôéò ôåëåõôáßåò 250 åíäåßîåéò ìå ôçí çìåñïìçíßá êáé ôçí þñá ôçò ìÝôñçóçò, åíþ õðïëïãßæåé ôï ìÝóï üñï ôùí ôåëåõôáßùí 14 çìåñþí, õðïäåéêíýïíôáò ôïí áñéèìü ôùí ìåôñÞóåùí ðïõ óõìðåñéëáìâÜíïíôáé óôï ìÝóï üñï ôùí 14 çìåñþí.

• Ç ëÞøç óôáãüíáò áßìáôïò ãßíåôáé ìå áíáññüöçóç ìüíï áðü ôç ìßá åê ôùí äýï ðëåõñþí ôçò ôáéíßáò. ÌåôñçôÞò One Touch Ultra (Johnson) ÐëåïíåêôÞìáôá ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ìåôñçôÞ: Ôï ìéêñü ôï ìÝãåèïò • Ç ëÞøç óôáãüíáò áßìáôïò ìå áíáññüöçóç • Áðáéôåß ðïëý ìéêñÞ ðïóüôçôá áßìáôïò (ôïõëÜ÷éóôïí 1(ìL) ìéêñüëéôñï) • Äßíåé ôï áðïôÝëåóìá ôçò ìÝôñçóçò ìÝóá óå 5 ìüëéò äåõôåñüëåðôá, ìáæß ìå ôçí çìåñïìçíßá êáé ôçí þñá ôçò ìÝôñçóçò.

• ÐáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ìÝôñçóçò êé áðü Üëëá óçìåßá, åêôüò ôùí äáêôýëùí ôïõ ÷åñéïý.

• Ðñïåéäïðïéåß ãéá ôïí Ýëåã÷ï êåôïíþí óôï áßìá Þ óôá ïýñá, óå ôéìÝò >240 mg/dl. ¢Aëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ìåôñçôÞ åßíáé: • Ïé åíäåßîåéò Lo êáé Hi åìöáíßæïíôáé üôáí ôï áðïôÝëåóìá ôçò ìÝôñçóçò åßíáé <20 mg/dl Þ >500 mg/dl áíôßóôïé÷á.

• Áðïèçêåýåé ôéò 150 ðéï ðñüóöáôåò ìåôñÞóåéò óáê÷Üñïõ óôï áßìá ìå ôçí çìåñïìçíßá êáé ôçí þñá ôçò ìÝôñçóçò.

• ÐáñÝ÷åé ôïõò ìÝóïõò üñïõò ôéìþí ìåôñÞóåùí ôùí 14 êáé 30 çìåñþí.

• ¼ëá ôá äåäïìÝíá ìåôáöÝñïíôáé áðü ôç ìíÞìç ôïõ ìåôñçôÞ óôïí Ç/Õ, ìÝóù åéäéêïý ðñïãñÜììáôïò.

• Ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôïõ ìåôñçôÞ áðáéôåßôáé ìéá ìðáôáñßá ëéèßïõ 3V, ðïõ äéáñêåß ðåñßðïõ ãéá 1000 ìåôñÞóåéò.

cyanmagentayellowblack

17

ÔÅÕXÏÓ 21 Êáé óôïõò äýï ìåôñçôÝò Ãéá ôç óùóôÞ êáé åõêïëüôåñç ìÝôñçóç áðü Üëëá óçìåßá ôïõ óþìáôïò åêôüò ôùí äáêôýëùí: • Ôñßâåôå åëáöñÜ ôçí åðéöÜíåéá ðïõ ðñüêåéôáé íá ôóéìðÞóåôå, þóôå íá èåñìáíèåß êáé íá áõîçèåß ç áéìÜôùóç ó’ áõôÞ ôçí ðåñéï÷Þ.

• Áðïöýãåôå ôï ôñýðçìá óôéò ðåñéï÷Ýò ìå åìöáíåßò öëÝâåò Þ åëéÝò, þóôå íá ìçí áéìïññáãÞóåé ôï óçìåßï ôçò Ýíåóçò.

• Áðïöýãåôå ôï ôñýðçìá óå óçìåßá ðïõ ðñïåîÝ÷ïõí ôÝíïíôåò Þ ïóôÜ, üðùò óôïõò êáñðïýò Þ ôïõò áóôñáãÜëïõò. Óçìáíôéêü!! Åßíáé ðñïôéìüôåñï ïé ìåôñÞóåéò íá ãßíïíôáé áðü ôá äÜêôõëá ôùí ÷åñéþí üôáí õðÜñ÷åé ðïëý ãñÞãïñç ìåôáâïëÞ ôçò ãëõêüæçò áßìáôïò, üðùò: • ¼ôáí õðÜñ÷åé õðïøßá õðïãëõêáéìßáò • Ôéò çìÝñåò áóèÝíåéáò • ÁìÝóùò ìåôÜ áðü óùìáôéêÞ Üóêçóç • ÁìÝóùò ìåôÜ áðü Ýíá ãåýìá • ÁìÝóùò ìåôÜ áðü Ýíåóç éíóïõëßíçò ¼ôáí ç ãëõêüæç ôïõ áßìáôïò ìåôáâÜëëåôáé ðïëý ãñÞãïñá, ôï äåßãìá áßìáôïò áðü ôçí Üêñç ôùí äáêôýëùí åìöáíßæåé ãñçãïñüôåñá áõôÞ ôçí áëëáãÞ, óå ó÷Ýóç ìå ôï äåßãìá áðü ôï âñá÷ßïíá. ÍÝïé ôñüðïé ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò (÷ùñßò åíÝóåéò)

ôï äÝñìá ó÷çìáôßæïíôáò ðôõ÷Þ ìå ôá äýï äÜêôõëá êáé åéóÜãïõìå ôïí êáèåôÞñá ìå ãùíßá 30ï-45ï. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ï êáèåôÞñáò åéóá÷èåß óôï äÝñìá áöáéñïýìå ôç âåëüíá, ðïõ ÷ñçóéìåýåé áðëÜ ùò ïäçãüò ãéá íá ãßíåé ôï ôóßìðçìá êáé ç åéóáãùãÞ ôïõ êáèåôÞñá. ¸ôóé, äåí õðÜñ÷åé êáíÝíáò êßíäõíïò ôñáõìáôéóìïý ãéá ôï ðáéäß, áöïý óôï óþìá ôïõ ðáñáìÝíåé Ýíáò ìáëáêüò êáèåôÞñáò. Ôï Insuflon óõãêñáôåßôáé óôç èÝóç ôïõ áðü Ýíá äéáöáíÝò áõôïêüëëçôï, ðïõ äåí åñåèßæåé ôï äÝñìá êáé ðáñÜëëçëá åðéôñÝðåé ôïí ïðôéêü Ýëåã÷ï ôïõ êáèåôÞñá. Ôïðïèåôåßôáé áðïêëåéóôéêÜ óôçí ðåñéï÷Þ ôçò êïéëéÜò, üðïõ êáé ðáñáìÝíåé åðß 3 ðåñßðïõ çìÝñåò. Óå Üëëåò ÷þñåò, äéáôçñåßôáé ãéá ôïõëÜ÷éóôïí 7 çìÝñåò. Áõôü óçìáßíåé üôé ìåéþíåôáé áéóèçôÜ ï áñéèìüò ôùí åíÝóåùí éíóïõëßíçò, áöïý ãéá ôïõëÜ÷éóôïí 3 çìÝñåò ç éíóïõëßíç ãßíåôáé äéáìÝóïõ ôïõ êáèåôÞñá.

2.Injex (ROSCH) Ðñüêåéôáé ãéá óýóôçìá ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò ÷ùñßò âåëüíá. Ç éíóïõëßíç äéáðåñíÜ ôï äÝñìá êáé öôÜíåé óôïí õðïäüñéï éóôü êÜôù áðü õøçëÞ ðßåóç, ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç

Ï öüâïò ôçò Ýíåóçò Þ ï ðüíïò ðïõ ðïëëïß éó÷õñßæïíôáé üôé ðñïêáëåß, áðïôåëåß óçìáíôéêü ðñüâëçìá ãéá áñêåôÜ ðáéäéÜ, êõñßùò ìéêñüôåñçò çëéêßáò, êÜíïíôáò ôéò êáèçìåñéíÝò åíÝóåéò éíóïõëßíçò ìéá äõóÜñåóôç äéáäéêáóßá. Ìßá ëýóç ãéá ôÝôïéïõ åßäïõò ðñïâëÞìáôá áðïôåëïýí ôá ðáñáêÜôù ðñïúüíôá: 1.Insuflon Ðñüêåéôáé ãéá êáèåôÞñá ðïëëáðëþí åã÷ýóåùí éíóïõëßíçò. Åßíáé ìéêñüò óå ìÝãåèïò:18mm ìÞêïò êáé 25G åîùôåñéêÞ äéÜìåôñï. ÅéóÜãåôáé óôïí õðïäüñéï éóôü, üðùò áêñéâþò åéóÜãåôáé ç óýñéããá éíóïõëßíçò êáé ç ðÝíá ìå âåëïíÜêé 8 mm, ãéá ôçí Ýíåóç éíóïõëßíçò. ÄçëáäÞ, áíáóçêþíïõìå

âåëüíáò. Ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôç ÷ñÞóç ïðïéïõäÞðïôå ôýðïõ éíóïõëßíçò, áêüìç êáé óå áíÜìéîç éíóïõëéíþí. ÉùÜííá ÈõìÝëëç Íïóçëåýôñéá

17

cyanmagentayellowblack

18

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÍÝá óõóêåõÞ ìÝôñçóçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò ìéáò ÷ñÞóåùò

Ç

ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç åßíáé Ýíáò äåßêôçò ãéá íá õðïëïãßæïíôáé ôá åðßðåäá ôïõ óáê÷Üñïõ óôï áßìá ôïõò ôåëåõôáßïõò ôñåéò ìÞíåò. Ïé ðåñéóüôåñåò ìåëÝôåò ðïõ ðáñïõóéÜæïõí óôïé÷åßá ãéá ôïí äéáâÞôç êáé ôéò åðéðëïêÝò ôïõ Ý÷ïõí ùò ìÝãåèïò êáëïý åëÝã÷ïõ ôïõ óáê÷Üñïõ óõãêåêñéìÝíåò ôéìÝò ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ìéá ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç (êëÜóìá HbA1c) ðñÝðåé íá åßíáé êÜôù áðü 7% (ìå ìÝãéóôç öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ ôçò ìåèüäïõ, ìå ôçí ïðïßá ìåôñÜôáé ç ãëõêïæõëéùìÝíç, ðåñßðïõ ôï 6%) ãéá íá èåùñÞóïõìå ôçí ñýèìéóç ôïõ óáê÷Üñïõ ùò éêáíïðïéçôéêÞ. Ôï 7% áíôéóôïé÷åß óå Ýíá ìÝóï üñï óáê÷Üñïõ ôñé÷ïåéäéêïý áßìáôïò ðåñßðïõ 150mg/dl.¸íá ðñüâëçìá ðïõ õðÜñ÷åé óôç ÷þñá ìáò åßíáé üôé äåí Ý÷ïõí üëá ôá åñãáóôÞñéá (åéäéêÜ óôçí åðáñ÷ßá) ìç÷Üíçìá ðïõ íá ìåôñÜ ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç.

A1c Now Ç óõóêåõÞ ìÝôñçóçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò A1c Now åßíáé Ýíáò ìåôñçôÞò ìéáò ÷ñÞóçò ðïõ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ôüóï áðü ôïí éáôñü, üóï êáé áðü ôïí êáëÜ åêðáéäåõìÝíï áóèåíÞ. Ç óõóêåõÞ åéóÜãåôáé óôçí ÅëëÜäá áðü ôçí åôáéñåßá innovact. ×ñçóéìïðïéþíôáò åßôå ôñé÷ïåéäéêü áßìá, åßôå öëåâéêü äåßãìá ìÝóá óå 8 min, áêïëïõèþíôáò ìéá äéáäéêáóßá 3 âçìÜôùí ìðïñåß êÜðïéïò íá Ý÷åé Ýíá áîéüðéóôï áðïôÝëåóìá ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò (êëÜóìá HbA1c) ÷ùñßò ôçí áíÜãêç åñãáóôçñßïõ. Ç ìÝèïäïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé åßíáé áíïóïúóôï÷çìéêÞ, åíþ ï õðïëïãéóôÞò ôçò óõóêåõÞò åêôåëåß 25 ôïõëÜ÷éóôïí ÷çìéêÜ êáé çëåêôñïíéêÜ ôåóô þóôå íá ðåñéïñßóåé ôçí ðéèáíüôçôá ëÜèïõò. Ç ìÝèïäïò åßíáé ðéóôïðïéçìÝíç áðü ôï åèíéêü ðñüãñáììá ãéá ôïí êáèïñéóìü êáé ôçí ïñéïèÝôçóç ôçò HbA1c (NGSP) ôùí ÇÐÁ. ÌåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí óôá ôÝëç ôïõ 2002 ãéá íá åðéâåâáéùèåß ç áêñßâåéá ôçò ìåèüäïõ Ýäåéîáí áðïôåëÝóìáôá ôçò ôÜîåùò ôïõ 99% ãéá öëåâéêü äåßãìá êáé 98% ãéá 18

ôñé÷ïåéäéêü äåßãìá áðü ôá áêñïäÜêôõëá. Áõôü ðñáêôéêÜ óçìáßíåé êáìßá äéáöïñÜ óå öëåâéêü äåßãìá êáé ìßá áðüêëéóç ±0.1% Ýùò ±0.2% óå ôñé÷ïåéäéêü äåßãìá óå ó÷Ýóç ìå ôçí ìÝèïäï áíáöïñÜò. ÌåëÝôåò ðéóôüôçôáò (äçë. ôçò áêñßâåéáò ôùí ìåôñÞóåùí üôáí ìåôñÜôáé ôï ßäéï äåßãìá) Ýäåéîáí äéáêýìáíóç ôéìþí 5.38%CVs. Ôï ïëéêü óöÜëìá (óõíäõáóìüò ðïõ ðñïêýðôåé áðï ôá åðéìÝñïõò óöÜëìáôá áêñßâåéáò êáé ðéóôüôçôáò) åßíáé 0.8% óå áðüëõôåò ôéìÝò HbA1c. ÁõôÞ ç ôéìÞ åßíáé ìÝóá óôá üñéá ðïõ ïñßæåé ôï NGSP, ðïõ åßíáé áðüêëéóç Ýùò 1% óå ó÷Ýóç ìå ôç ìÝèïäï áíáöïñÜò óôï 95% ôùí ðåñéðôþóåùí. Ç óõóêåõÞ Ý÷åé åãêñéèåß áðü ôï FDA.

ÓêÝøåéò êáé åðéöõëÜîåéò 1) Ïé ëåðôïß ÷åéñéóìïß ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá íá ãßíåé óùóôÜ ç ìÝôñçóç áðåõèýíïíôáé óôïí åéäéêü êáé óôïí êáëÜ åêðáéäåõìÝíï áóèåíÞ ðïõ êÜíåé óõ÷íÜ ÷ñÞóç ôçò ìåèüäïõ. ÐÜíôùò áîéïóçìåßùôï åßíáé üôé ìðïñåß íá ãßíåé åêðáßäåõóç áêüìç êáé áðü ôï ßíôåñíåô óôï site ôçò åôáéñåßáò http://www.metrika.com (óôá ÁããëéêÜ).

2) Èá ðñÝðåé íá ôïíéóèåß ç áäõíáìßá ôçò ìåèüäïõ íá äþóåé áîéüðéóôá áðïôåëÝóìáôá óå áéìïëõôéêÝò êáôáóôÜóåéò (ð.÷ ìåóïãåéáêÞ áíáéìßá) üðïõ õðÜñ÷ïõí õøçëÜ åðßðåäá Üëëùí áéìïóöáéñéíþí óôï áßìá üðùò áéìïóöáéñßíçò F, S êáé C. ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé óôçí ÷þñá ìáò ôï ðïóïóôü óôï ãåíéêü ðëçèõóìü ðïõ öÝñåé óôßãìá ôçò ìåóïãåéáêÞò áíáéìßáò åßíáé õøçëü. Áõôü ðñÝðåé íá ëçöèåß óïâáñÜ õðüøç, åéäéêÜ áí ðáñÜôõðá åðé÷åéñçèåß íá ôåèåß äéÜãíùóç ìå âÜóç ôçí ôéìÞ ôçò Hba1c.

3) Ðñïóï÷Þ! Ï ðñïóäéïñéóìüò ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò äåí õðïêáèéóôÜ ôéò êáèçìåñéíÝò ìåôñÞóåéò óáê÷Üñïõ áßìáôïò.

4) Ìðïñåß íá ðñïêëçèåß óýã÷õóç óôïí áðëçñïöüñçôï áóèåíÞ áðï ôçí åíäå÷üìåíç äéáöïñÜ ôéìþí ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò ìåôáîý A1cNow êáé ìåèüäïõ áíáöïñÜò ôïõ Üëëïõ åñãáóôçñßïõ. ÐÜíôá üôáí èÝëïõìå íá óõãêñß-

cyanmagentayellowblack

19

ÔÅÕXÏÓ 21 íïõìå ôéìÝò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò ðñÝðåé íá ðñïóÝ÷ïõìå ôçí ìÝãéóôç öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ ðïõ äßíåé ôï êÜèå åñãáóôÞñéï Þ ìÝèïäïò. Ç ìÝãéóôç öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò ôçò ìåèüäïõ A1c Now åßíáé 6.5%.

5) ¸íáò êáëüò ôñüðïò ÷ñÞóçò ôçò óõóêåõÞò áðï ôïí áóèåíÞ èá Þôáí ç äéáðßóôùóç ôçò «ôÜóçò» ôçò ãëõêïæõëéþìåíçò áéìïóöáéñßíçò ìåôáîý äýï åðéóêÝøåùí óôï ãéáôñü ôïõ, Ýôóé þóôå áí åßíáé áíïäéêÞ íá ãßíåé ðñïóðÜèåéá âåëôßùóçò. Õðåíèõìßæåôáé üôé ôïí ôåëåõôáßï ìÞíá ðñü ôçò ìÝôñçóçò ç ìåôáâïëÞ ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò áíôéóôïé÷åß óôï 50% ôçò óõíïëéêÞò ìåôáâïëÞò ôçò óôï ôñßìçíï. Êáëü åßíáé ï ðñïóäéïñéóìüò ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò íá ãßíåôáé ìå ôçí ßäéá ìÝèïäï, óôï ßäéï äçëáäÞ ìç÷Üíçìá, þóôå íá åßíáé

Åéò ìíÞìçí John

óõãêñßóéìá ôá áðïôåëÝóìáôá äéüôé õðÜñ÷ïõí äéáöïñåôéêÝò ìÝèïäïé ðñïóäéïñéóìïý áðï íïóïêïìåßï óå íïóïêïìåßï, êáé áðï åñãáóôÞñéï óå åñãáóôÞñéï, ìå äéáöïñåôéêÞ ìÝãéóôç öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ. Ï ìåôñçôÞò áõôüò åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìïò óå Üôïìá ðïõ æïõí ìáêñéÜ áðï áóôéêÜ êÝíôñá êáé äåí êÜíïõí óõ÷íÝò åðéóêÝøåéò óôï ãéáôñü ôïõò. Âéâëéïãñáößá: 1. ADA Clinical Practice Recommendations 2000.

2. Diabetes Care 2002;25:275-8.

3. A1cNow Professional-use product insert. (Áðü http://www.metrika.com) 4. Åóþêëåéóôåò ïäçãßåò ÷ñÞóçò. Óôáõñéáíüò ×áñÜëáìðïò Éáôñüò

H. Karam (1929-2002)

Ç æùÞ ôïõ ÊáèçãçôÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Êáëéöüñíéáò John H. Karam, åðéöáíïýò äéáâçôïëüãïõ, óôáìÜôçóå áðüôïìá, ôï ìåóçìÝñé ôçò ÄåõôÝñáò ôçò 23çò ÓåðôÝìâñç 2002, üôáí âãáßíïíôáò óôï ðåæïäñüìéï, ýóôåñá áðü Ýíá ÓåìéíÜñéï ãéá ôï óáê÷áñþäç äéáâÞôç, Ýíá, ÷ùñßò Ýëåã÷ï, ü÷çìá ôçò ôá÷õäñïìéêÞò õðçñåóßáò ôçò ðüëçò ôïõ Áãßïõ Öñáãêßóêïõ ôïí ôñáõìÜôéóå èáíÜóéìá. Ï John H. Karam. äéåôÝëåóå ÊáèçãçôÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Êáëéöüñíéáò (Éáôñéêü ÊÝíôñï Áãßïõ Öñ áãêßóêïõ), ÄéåõèõíôÞò ôçò ÅíäïêñéíïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò ôïõ Íïóïêïìåßïõ Moffit êáé ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò ôçò ÌåôáâïëéêÞò ÅñåõíçôéêÞò ÌïíÜäáò ôïõ Ðáí/ìßïõ. ÄéåôÝëåóå ìÝëïò ðïëëþí åðéóôçìïíéêþí åôáéñåéþí äéáâçôïëïãéêïý êáé åíäïêñéíïëïãéêïý åíäéáöÝñïíôïò, ôçò ÁìåñéêáíéêÞò Åôáéñåßáò ¸ñåõíáò ãéá ôï ÄéáâÞôç (Research American Diabetes Association) êáé ìÝëïò ôçò ÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò ôïõ ðåñéïäéêïý "Diabetes". Ðñüôõðï áöïóéùìÝíïõ åñãÜôç ôçò åðéóôÞìçò, åìðíåõóìÝíïò äÜóêáëïò êáé åñåõíçôÞò, ï John Karam óõììåôåß÷å óôïí áãþíá êáôÜ ôïõ äéáâÞôç, ìå óõìöõåßò óôá ðíåõìáôéêÜ êýôôáñá ôïõ ôéò Üöèáñôåò áíèñþðéíåò áîßåò. Ç óõìâïëÞ ôïõ óôá 42 ÷ñüíéá (1960 - 2002) ôçò êëéíéêÞò êáé åñåõíçôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò ôïõ, óôï ðåäßï ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç, õðÞñîå óçìáíôéêÞ êáé ðñùôïðïñéáêÞ. ÅìåëÝôçóå éäéáßôåñá ôç óçìáóßá ôùí åðéðÝäùí éíóïõëßíçò óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðáèïöõóéïëïãßá ôçò ðá÷õóáñêßáò ( éíóïõëéíéêÞ áíôßóôáóç) êáé ôùí äéáöüñùí ôýðùí ôïõ äéáâÞôç, óå óõíåñãáóßá ìå ôïõò åðßóçò äéåèíþò ãíùóôïýò åñåõíçôÝò, ôïõò Gerold Grodsky, John Gerich êáé Graeme Belt.

H óõããñáöéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôïõ õðÞñîå ðëïýóéá óå ðåñéïäéêÜ êáé óõããñÜììáôá Åíäïêñéíïëïãßáò êáé ÄéáâÞôç. Ôåëåõôáßá ðñïóöïñÜ ôïõ ÊåöÜëáéá ìå èÝìáôá ãéá ôï Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç, ôçí õðïãëõêáéìßá êáé ôçí ðá÷õóáñêßá, óå ôñßá óõããñÜììáôá ôçò ãíùóôÞò óåéñÜò Lange (2003, Lange Medical series ôïõ Åêäïôéêïý Ïßêïõ Mcgraw - Hill). Ãéá ôçí óõìâïëÞ ôïõ óôçí åêðáßäåõóç ôùí ãéáôñþí êáé ôùí áôüìùí ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç, ôéìÞèçêå ôï 1993 áðü ôçí ÁìåñéêáíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá, ìå ôïí ôßôëï ôïõ "ÅîÝ÷ïíôïò Éáôñïý - Åêðáéäåõôïý óôï Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç" (Outstanding Physician Educator in Diabetes). Ôåëåõôáßï, áëë' ü÷é åëÜ÷éïôï, èÝëù íá õðïãñáììßóù ôç ìåãÜëç áãÜðç ôïõ ãéá ôçí ÅëëÜäá, ðïõ ôïõ ôçí åíÝðíåõóå ç óýæõãïò ôïõ Ìåñóßíá (êüñç ÅëëÞíùí ìåôáíáóôþí) êáé ôçí åäñáßùóå ìå ôéò óõ÷íÝò åðéóêÝøåéò ôïõ óôç ÷þñá ìáò. Åßíáé âÝâáéï, üôé ç áðïõóßá ôïõ è' áößóåé Ýíá äõóáíáðëÞñùôï êåíü óôïí éáôñéêü êüóìï ôïõ áíôéäéáâçôéêïý áãþíá êáé óôá Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç, ôï äçìéïõñãéêü üìùò Ýñãï ôïõ êáé ïé ðíåõìáôéêÝò ðáñáêáôáèÞêåò ôïõ, èá ìÝíïõí ãéá ðÜíôá óôçí êáñäéÜ êáé ôï íïõ ìáò êáé èá åîáêïëïõèïýí íá ìáò åìðíÝïõí óôç óõíÝ÷éóç ôçò ðïñåßáò ìáò ãéá ôï êáëü ôçò åðéóôÞìçò êáé ôçò êïéíùíßáò. Öþôçò ÐáõëÜôïò

19

cyanmagentayellowblack

20

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

O ÄéáâÞôçò êáé ç øõ÷ïëïãßá ôïõ áóèåíïýò ìå ÷ñüíéï íüóçìá Ôá óõíáéóèÞìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé óå Üôïìá ðïõ áíáêáëýðôïõí üôé ðÜó÷ïõí áðü ÷ñüíéá áóèÝíåéá.

Ï

é ÷ñüíéåò áóèÝíåéåò, ùò ãåãïíüò åßíáé éäéáßôåñá øõ÷ïðéåóôéêü êáé ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé Ýíôïíá áñíçôéêÜ óõíáéóèÞìáôá óôïí áóèåíÞ Ýôóé þóôå íá êáôáóôåß áíßêáíïò íá ÷åéñéóèåß ôçí êáôÜóôáóç. ÓõíáéóèÞìáôá üðùò ç Üñíçóç (äåí ôï ðéóôåýù ðùò áõôü óõìâáßíåé óå ìÝíá), ï èõìüò (ãéáôß åãþ;), ç êáôÜèëéøç (íéþèù ëõðçìÝíç êáé áâïÞèçôç ), ç åíï÷Þ (ðñÝðåé íá Ýêáíá êÜôé ëÜèïò), ôï áßóèçìá ôïõ áâïÞèçôïõ (äåí ìðïñþ íá ÷åéñéóôþ ôçí êáôÜóôáóç), êáé ôï áßóèçìá ôçò ÷áìçëÞò áõôïðåðïßèçóçò (êÜôé äåí ðÜåé êáëÜ ìå ìÝíá). ¼ëá ôá ðáñáðÜíù óõíáéóèÞìáôá åßíáé öõóéïëïãéêÜ êáé ëáìâÜíïõí ÷þñá êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò ðñïóáñìïãÞò ôïõ áôüìïõ óôçí íÝá, ãé áõôüí, ðñáãìáôéêüôçôá. Ìå ôçí áðïäï÷Þ ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôï Üôïìï óõíåéäçôïðïéåß ôï ðáñÜëïãï ôùí óêÝøåþí ôïõ, êÜíåé ñåáëéóôéêÝò óêÝøåéò ãýñù áðü ôçí áóèÝíåéá êáé ôïí ÷åéñéóìü ôçí êáôÜóôáóçò êáé áíáëáìâÜíåé ôçí åõèýíç ôïõ åáõôïý ôïõ

þóôå íá äéáôçñÞóåé ôçí õãåßá ôïõ ðñïóÝ÷ïíôáò óõóôçìáôéêÜ ôïí ôñüðï æùÞò ôïõ ÷ùñßò áêñüôçôåò êáé õðåñâïëÝò áõóôçñüôçôáò áëëÜ ïýôå êáé áðåñéóêåøßáò. Áêüìç êáé ìåôÜ ôçí áðïäï÷Þ ôïõ ðñïâëÞìáôïò áðü ôïí áóèåíÞ êáé ôçí ñåáëéóôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, ôá óõíáéóèÞìáôá áõôÜ äåí öåýãïõí ðïôÝ åíôåëþò áëëÜ åßíáé óçìáíôéêü íá ãíùñßæåé êáíåßò ðþò íá ôá ÷åéñßæåôáé. ¢Áñíçóç ¼ëïé ïé áóèåíåßò üôáí ìáèáßíïõí ãéá ðñþôç öïñÜ üôé ðÜó÷ïõí áðü ìéá ÷ñüíéá áóèÝíåéá ðåñíÜíå ìÝóá áðü ôçí Üñíçóç. Åßíáé ìéá áìõíôéêÞ óôÜóç ôïõ åáõôïý ìáò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç åíüò óôñåóïãüíïõ ãåãïíüôïò. ÓéãÜ óéãÜ âÝâáéá áíôéëáìâáíüìáóôå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé öåýãïõìå áðü ôï óôÜäéï ôçò Üñíçóçò. Ôï ðñüâëçìá åìöáíßæåôáé üôáí ï áóèåíÞò ðáñáìÝíåé ãéá ðåñéóóüôåñï ÷ñüíï óôï óôÜäéï áõôü êáé êáèõóôåñåß íá

Fernand Khnopff "Êëåßäùóá ôçí Ðüñôá óôïí Åõáôü ìïõ" 1891 ÍÝá ÐéíáêïèÞêç - Ìüíá÷ï 20

cyanmagentayellowblack

21

ÔÅÕXÏÓ 21 ðåñÜóåé óôï åðüìåíï óôÜäéï ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìéá ðéï þñéìç óõìðåñéöïñÜ. Ìå ôï íá åîáêïëïõèåß êáíåßò íá áñíåßôáé íá äå÷èåß ôï ðñüâëçìá, êáèõóôåñåß ôçí äéáäéêáóßá åêìÜèçóçò ôïõ óùóôïý ôñüðïõ óõìðåñéöïñÜò (üóïí áöïñÜ ôç æùÞ áëëÜ êáé ôçí äéáôñïöÞ åíüò áôüìïõ ìå äéáâÞôç), êáé âÜæåé ôçí õãåßá ôïõ óå êßíäõíï. ÌÞðùò áñíïýìáé ôï ðñüâëçìá; ÅÜí Ý÷åôå ðéÜóåé ôïí åáõôü óáò íá óêÝöôåôáé Þ íá ëÝåé ìéá áðü ôéò áêüëïõèåò ðñïôÜóåéò ßóùò èá Ýðñåðå íá ðñïâëçìáôéóôåßôå ìå ôï ãåãïíüò üôé åßíáé ðéèáíüí íá áñíåßóôå Ýíá êïììÜôé ðïõ áöïñÜ ôçí öñïíôßäá ôïõ åáõôïý óáò ùò ðñïò ôçí áóèÝíåéá ôïõ äéáâÞôç.

• Ìéá äáãêùíéÜ äå èá ìå âëÜøåé.

• Áõôü ôï ðñüâëçìá èá áõôïèåñáðåõôåß.

• Èá ðÜù áñãüôåñá óôïí ãéáôñü.

• Äåí Ý÷ù ôïí ÷ñüíï íá ôï êÜíù.

• Ï äéáâÞôçò ìïõ äåí åßíáé óïâáñüò. Ðþò íá îåöýãïõìå áðü ôçí Üñíçóç. ÑùôÞóôå ôïí èåñÜðïíôá éáôñü óáò ãéá üôé áðïñßåò Ý÷åôå üóïí áöïñÜ ôïí äéáâÞôç. ÌéëÞóôå óôçí ïéêïãÝíåéá êáé óôïõò ößëïõò óáò ãéá ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò èá ìðïñïýóáí íá óáò âïçèÞóïõí. Áðåõèõíèåßôå óå Ýíáí øõ÷ïëüãï þóôå íá âïçèçèåßôå ãéá íá îåðåñÜóåôå ôï ðñüâëçìá ôçò Üñíçóçò. Èõìüò ÓõíÞèùò ï äéáâÞôçò êáé ï èõìüò ðÜíå ðáñÝá. Ìðïñåß êáíåßò íá íéþèåé èõìü ãéáôß ï äéáâÞôçò áðåéëåß ôçí õãåßá ôïõ êáé Ý÷åé öÝñåé áëëáãÝò óôç æùÞ ôïõ. Åßíáé ðéèáíüí åðßóçò íá åßíáé êáíåßò èõìùìÝíïò ìå ôá ðñÜãìáôá ðïõ ðñÝðåé íá êÜíåé ãéá íá åëÝã÷åé ôïí äéáâÞôç ôïõ. Ôï ôé ðñïêáëåß ôïí èõìü åßíáé ëéãüôåñï óçìáíôéêü áðü ôï ôé ôïí êÜíïõìå ôïí èõìü ìáò ãéáôß åÜí äåí åëÝã÷ïõìå ôïí èõìü ìáò èá ìáò åëÝã÷åé áõôüò.

Ðþò íá åëÝãîïõìå ôïí èõìü ìáò.

• ÌÜèåôå ðåñéóóüôåñá ãé áõôüí. ÎåêéíÞóôå Ýíá çìåñïëüãéï èõìïý óôï ïðïßï èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôå ðüôå íéþóáôå èõìü, ðïõ âñéóêüóáóôáí êáé ìå ðïéïõò áíèñþðïõò ìáæß, ãéáôß íéþóáôå èõìü êáé ôé êÜíáôå. ¼óï êáëýôåñá êáôáëáâáßíåé êáíåßò ôïí èõìü ôïõ, ôüóï åõêïëüôåñá ôïí åëÝã÷åé.

• Äéþîôå ôïí èõìü. ÅÜí íéþèåôå üôé îåêéíÜôå íá èõìþíåôå, áñ÷ßóôå íá ìéëÜôå áñãÜ, ðÜñôå âáèéÝò áíÜóåò, ðéåßôå Ýíá ðïôÞñé íåñü, êáèßóôå êÜôù, ÷áëáñþóôå êáèéóìÝíïé Üíåôá, ôïðïèåôÞóôå ôá ÷Ýñéá óáò óôï ðëÜé.

• Åêôïíùèåßôå. ÎåêéíÞóôå ìéá öõóéêÞ äñáóôçñéüôçôá üðùò ôæüêéí, ãõìíáóôéêÞ.

• Äåßôå ìéá èëéâåñÞ ôáéíßá êáé áöÞóôå ôïí åáõôü óáò íá óõãêéíçèåß êáé íá êëÜøåé.

• ÊÜíå ôïí èõìü óáò íá öáßíåôáé áóÞìáíôï. ÑùôÞóôå ôïí åáõôü óáò ðüóï óçìáíôéêüò Þôáí ï ëüãïò ðïõ óáò Ýêáíå íá èõìþóåôå. ÌåñéêÝò öïñÝò êÜðïéá ðñÜãìáôá åßíáé ôüóï áóÞìáíôá ðïõ äåí áîßæïõí ïýôå êáí ôïí èõìü ìáò.

• ÃåëÜóôå ìå ôïí èõìü óáò. Âñåßôå êÜôé áóôåßï ó÷åôéêÜ ìå ôï ãåãïíüò ðïõ óáò Ýêáíå íá èõìþóåôå. ÐïëëÝò öïñÝò ôï ãÝëéï ìðïñåß íá äéþîåé ôïí èõìü ìáêñéÜ.

• ÐÜñôå äýíáìç áðü ôïí èõìü óáò. Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï èá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôçí åíÝñãåéá ôïõ èõìïý óáò, åîáñôÜôáé åî’ ïëïêëÞñïõ áðü åóÜò. Ó÷åäéÜóôå, ôçí åðüìåíç öïñÜ, íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôïí èõìü óáò óùóôÜ. Ï èõìüò ìðïñåß íá ìáò äþóåé ôï êïõñÜãéï íá äéåêäéêÞóïõìå ôá äéêáéþìáôÜ ìáò Þ íá ðñïóôáôÝøïõìå Ýíá Üëëï Üôïìï. ÊáôÜèëéøç Ç êáôáèëéðôéêÞ äéÜèåóç ðïëëÝò öïñÝò óõíïäåýåé ôïõò áóèåíåßò ðïõ ðÜó÷ïõí áðü ìéá ÷ñüíéá áóèÝíåéá üðùò ï äéáâÞôçò. Ìðïñåß êáíåßò íá íéþèåé ìüíïò ôïõ ëüãù ôçò åðéðëÝïí öñïíôßäáò ðïõ ðñÝðåé íá äßíåé óôïí åáõôü ôïõ þóôå íá åëÝã÷åé ôï ðñüâëçìá ôïõ äéáâÞôç. Åßíáé åðßóçò ðéèáíüí åðéðëïêÝò óôçí èåñáðåõôéêÞ äéáäéêáóßá Þ áäõíáìßá åëÝã÷ïõ ôçò êáôÜóôáóçò, íá ðñïêáëïýí ôï 21

cyanmagentayellowblack

22

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ áßóèçìá ôçò èëßøçò. Ôï íá íéþèåé êáíåßò êÜðïéåò öïñÝò èëßøç, åßíáé ôåëåßùò öõóéïëïãéêü. ÅÜí üìùò êáíåßò áéóèÜíåôáé ðïëý èëéììÝíïò, êáé ÷ùñßò åëðßäá üôé ôá ðñÜãìáôá ìðïñïýí íá áëëÜîïõí ðñïò ôï êáëýôåñï ãéá ðåñéóóüôåñï áðü 2 åâäïìÜäåò ôüôå èá ðñÝðåé íá åëÝãîïõìå åÜí ðñüêåéôáé ãéá óçìÜäéá êáôÜèëéøçò.

ôÞóåéò, èá ðñÝðåé íá æçôÞóåôå âïÞèåéá áðü Ýíáí åéäéêü. ÅÜí áðáíôÞóáôå “íáé” óôçí ôåëåõôáßá åñþôçóç èá ðñÝðåé íá áðåõèõíèåßôå óå Ýíáí åéäéêü Üìåóá Þ ôï óõíôïìüôåñï äõíáôü.

Åíï÷Þ Ç åíï÷Þ åßíáé Ýíá óõíáßóèçìá ðïõ ìðïñåß íá íéþóïõìå ãéá ðñÜãìáôá ðïõ Ý÷ïõìå êÜíåé Þ ãéá ¸÷åôå êáôÜèëéøç; ðñÜãìáôá ðïõ äåí Ý÷ïõ• Êëáßôå óõ÷íÜ; ìå êÜíåé. ÅÜí äåí ðñïóÝ• Äåí Ý÷åôå óåîïõáëéêü ÷åôå ôçí äéáôñïöÞ óáò, åíäéáöÝñïí; Ý÷åôå êáéñü íá åðéóêåöôåß• Äåí Ý÷åôå åíÝñãåéá êáé ôå ôïí éáôñü óáò, äåí ìåüñåîç íá äñáóôçñéïôñÜôå ôá åðßðåäá ãëõêüðïéçèåßôå; æçò óõóôçìáôéêÜ ôüôå åß• Íéþèåôå óõ÷íÜ íåõñéáíáé ðéèáíüí íá íéþèåôå óìÝíïé; åíï÷Ýò ãéáôß ðáñáéôçèÞêáAlfred Dürer "Ç ìåëáã÷ïëßá" ×áñáêôéêü • ¸÷åôå ðñüâëçìá óõôå áðü ôçí ðñïóùðéêÞ óáò ãêÝíôñùóçò ôçò ðñïóï÷Þò óáò óå ìßá áó÷ïöñïíôßäá óå ó÷Ýóç ìå ôïí äéáâÞôç. ëßá; Ç åíï÷Þ ìðïñåß íá ìáò åðáíáöÝñåé óôï ðñü• Ôñþôå ðåñéóóüôåñï Þ ëéãüôåñï áð’ üôé óõíÞãñáììá öñïíôßäáò ôïõ åáõôïý ìáò êáé íá ãßíåé ç èùò êáé Ý÷åôå ðáñáôçñÞóåé áéóèçôÞ áëëáãÞ áéôßá ãéá èåôéêÝò áëëáãÝò. Ùò óõíáßóèçìá ãßíåôáé ôïõ óùìáôéêïý óáò âÜñïõò; åðßðïíï üôáí êáíåßò ìðáßíåé óôçí äéáäéêáóßá íá • ÎõðíÜôå íùñßò ôï ðñùß êáé ìåôÜ äõóêïëåýåêñéôéêÜñåé óõíå÷þò ôïí åáõôü ôïõ. ¼ôáí áõôü óôå íá îáíáêïéìçèåßôå; óõìâáßíåé, ôüôå åðçñåÜæåôå áñíçôéêÜ ç áõôïðå• ¸÷åôå ðñüâëçìá ìå ôï íá êáôáöÝñåôå íá êïéðïßèçóç ôïõ áôüìïõ êáé ðáñáéôåßôáé áðü êÜèå ìçèåßôå ôï âñÜäõ êáé îõðíÜôå êáôÜ ôç äéÜñðñïóðÜèåéá. Èá ðñÝðåé êáíåßò íá äßíåé ôï äéêáßùêåéá ôçò íý÷ôáò ðïëëÝò öïñÝò Þ êïéìüóáóôå ìá óôïí åáõôü ôïõ, êÜðïéåò öïñÝò íá åßíáé ðéï ðïëëÝò þñåò êáé ìå äõóêïëßá îõðíÜôå; êïíôÜ óôïõò óôü÷ïõò ôïõ åíþ êÜðïéåò Üëëåò • ÕðÜñ÷ïõí ðñÜãìáôá ðïõ ðáëáéüôåñá óáò ÝäéöïñÝò íá îåöåýãåé áðü ôï ðñüãñáììá. Ìéá õãéÞò íáí åõ÷áñßóôçóç ìå ôï íá áó÷ïëåßóôå ìáæß ó÷Ýóç ìå ôïí åáõôü ìáò ðñïûðïèÝôåé óåâáóìü ôïõò, åíþ ôþñá ôá âñßóêåôå áäéÜöïñá; óôï åíåñãåéáêü ìáò äõíáìéêü áëëÜ ôáõôü÷ñïíá • Íéþèåôå üôé ôßðïôå äåí êÜíåôå óùóôÜ êáé üôé êáé óôïõò óôü÷ïõò ìáò. åßóôå âÜñïò óôïõò óõíáíèñþðïõò óáò; • Íéþèåôå ðåñéóóüôåñï óôåíá÷ùñçìÝíïé ôï ðñùß Ðþò íá îåöýãïõìå áðü ôéò åíï÷Ýò. áð’ üôé áñãüôåñá, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò çìÝ• ÊÜíôå ìßá áëëáãÞ êÜèå öïñÜ. Óõãêåíôñþóôå ñáò; ôç óêÝøç óáò óå Ýíá ìüíï ðåäßï êáé ïñãáíù• ¸÷åôå óêåöôåß üôé èá Þôáí êáëýôåñá íá ìç èåßôå üóï êáëýôåñá ãßíåôå. Ìç îåêéíÜôå ðïëæïýóáôå; ¸÷åôå óêÝøåéò ó÷åôéêÜ ìå ôï íá êÜëÜ ðñÜãìáôá ìáæß. Ëüãïõ ÷Üñç, ìç îåêéíÞóåôå íåôå êáêü óôïí åáõôü óáò; Åß÷áôå ðïôÝ óêÝôçí ßäéá åâäïìÜäá Ýíá ðñüãñáììá äéáôñïöÞò øåéò áõôïêôïíßáò; êáé ãõìíáóôÞñéï.

• ÊÜíåôå óôáäéáêÝò áëëáãÝò. ×ùñßóôå ôïõò ìáÅÜí áðáíôÞóáôå “ü÷é” óå ëéãüôåñï áðü 3 åñù22

cyanmagentayellowblack

23

ÔÅÕXÏÓ 21

Alexandre Séon. "O èñÞíïò ôïõ ÏñöÝá" 1896 Ìïõóåßï D' Orsay Ðáñßóé

êñï÷ñüíéïõò óôü÷ïõò óå ðïëëÜ êáé âñá÷õ÷ñüíéá âÞìáôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá ìç ðñïóðáèÞóåôå íá ðåñðáôÞóåôå áðü ôçí ðñþôç êé üëáò çìÝñá 6 ÷éëéüìåôñá. Èá Þôáí êáëýôåñá íá îåêéíÞóåôå ìå 15 ëåðôÜ ðåñðÜôçìá ôçí çìÝñá êáé óôáäéáêÜ íá áõîÜíåôå ôïí ÷ñüíï Üèëçóçò þóôå íá öôÜóåôå óôïí ôåëéêü óáò óôü÷ï.

• Äþóôå ôçí Üäåéá óôïí åáõôü óáò íá ðáñåêôñáðåß êÜðïéåò öïñÝò. ×ùñßò åëðßäá Ìåñéêïß Üíèñùðïé õðïóôçñßæïõí üôé äåí Ý÷ïõí êáìßá åõèýíç üóïí áöïñÜ ôçí áíôéìåôþðéóç ôçò áóèÝíåéáò ôïõò. Ôá Üôïìá áõôÜ, Ý÷ïõí óõíÞèùò ôçí óôÜóç “äåí ìðïñþ”. Ôá Üôïìá áõôÜ åßíáé óõíÞèùò åîáñôçìÝíá áðü ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò êáé áðü ôïõò èåñÜðïíôåò éáôñïýò ôïõò óôïõò ïðïßïõò Ý÷ïõí åíáðïèÝóåé ôçí õðüèåóç ôçò èåñáðåßáò ôïõò. ÈÝëïõí áðü ôïõò éáôñïýò ôïõò íá ðáßñíïõí üëåò ôéò áðïöÜóåéò ãéá ôçí æùÞ ôïõò êáé áõôïß ôï ìüíï ðïõ ðñÝðåé íá êÜíïõí åßíáé íá áêïëïõèïýí ôéò “óõìâïõëÝò ôïõ éáôñïý”. ÕðÜñ÷ïõí êÜðïéá Üôïìá ôá ïðïßá èåùñïýí ôïí åáõôü ôïõò èýìáôá, êáé åêìåôáëëåýïíôáé ôïí ñüëï áõôü, ãéá íá áðïêôïýí áõôÜ ðïõ èÝëïõí áðü ôïõò Üëëïõò. Áí êáé íéþèïõí üôé Ý÷ïõí êáé ìéá ðñïóùðéêÞ åõèýíç, äåí øÜ÷íïõí ìüíïé ôïõò íá âñïõí ôçí ëýóç ôùí ðñïâëçìÜôùí ôïõò ðáñÜ áñêïý-

íôáé óôï íá êáôçãïñïýí ôïõò Üëëïõò (ïéêïãÝíåéá, åñãáóßá, éáôñïß, öÜñìáêá) üôáí ôá ðñÜãìáôá äåí ðÜíå êáëÜ. Áí êáé ôá Üôïìá áõôÜ ðáñáðïíïýíôáé óõíå÷þò, ðáñ’ üëá áõôÜ, äåí êáôáâÜëëïõí êáìßá ðñïóðÜèåéá ãéá íá áëëÜîïõí êÜôé áðü ôçí æùÞ ôïõò. Ìéá Üëëç êáôçãïñßá áíèñþðùí, øÜ÷íïõí êÜðïéï Üôïìï ãéá íá ìïéñáóôïýí ìáæß ôïõ ôçí åõèýíç ôçò êáôáóôÜóåþò ôïõò. ÔÝôïéá Üôïìá èá ôá áêïýóïõìå íá ëÝíå “ÐñáãìáôéêÜ ôñþù ðïëý êáé ðñÝðåé íá ÷Üóù êÜðïéá êéëÜ, áëëÜ ôé íá êÜíù ðïõ ç ãõíáßêá ìïõ ìáãåéñåýåé ðïëëÜ ôçãáíçôÜ öáãçôÜ!”. Ôá Üôïìá áõôÜ, âñßóêïíôáò ëÜèç óôçí óõìðåñéöïñÜ ôùí Üëëùí, áðïöåýãïõí íá õéïèåôÞóïõí ïé ßäéïé íÝïõò ñüëïõò êáé íá åðùìéóèïýí åõèýíåò. Ãéá ðáñÜäåéãìá ï ðáñáðÜíù Üíäñáò èá ìðïñïýóå êÜëëéóôá íá ðåé “èá ðñïóðáèÞóù íá äéáëÝîù ìáæß ìå ôç ãõíáßêá ìïõ, ôá öáãçôÜ åêåßíá ðïõ ìïõ áñÝóïõí êáé ìðïñþ íá öÜù þóôå íá ìçí õðÜñ÷åé ðñüâëçìá ìå ôçí äéáôñïöÞ ìïõ”. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ôá Üôïìá áíáëáìâÜíïõí ôçí åõèýíç ôïõ åëÝã÷ïõ ôçò áóèÝíåéÜò ôïõò. ÁíáëáìâÜíïíôáò åíåñãçôéêü ñüëï óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò áóèÝíåéÜò ôïõò åßíáé ðéèáíüí íá áêïýóïõìå ôá Üôïìá áõôÜ íá ëÝíå “ÐñÝðåé íá ÷Üóù âÜñïò êáé ãíùñßæù üôé åßíáé óôï ÷Ýñé ìïõ” Þ “Íïìßæù üôé Ý÷áóá ôïí Ýëåã÷ï êáé èá ðñÝðåé íá ôïí åðáíáêôÞóù”.

23

cyanmagentayellowblack

24

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ÁíáëÜâåôå ôçí åõèýíç ôçò áóèÝíåéÜò óáò.

• ÈÝôïõìå ëïãéêïýò êáé åöéêôïýò óôü÷ïõò.

• Áîéïëüãçóå ôçí ðñüïäï óïõ óå ó÷Ýóç ìå ôïí óôü÷ï óïõ.

• ÆÞôçóå áíôáìïéâÞ ãéá ôçí êáôÜêôçóç ôïõ óôü÷ïõ óïõ, áðü ôïí éáôñü óïõ Þ áðü ôï ïéêïãåíåéáêü óïõ ðåñéâÜëëïí.

• Âñåò äõíáìéêÝò êáé äïìçìÝíåò ëýóåéò óôá ðñïâëÞìáôá ðïõ óïõ ðáñïõóéÜæïíôáé êáé ìç ìÝíåéò ìüíï óôï íá ôá êáôáíïåßò.

• ÏñãÜíùóå Ýôóé ôïõò óôü÷ïõò óïõ þóôå ç ðñáãìáôïðïßçóÞ ôïõò íá ôáéñéÜæåé ìå ôïí ôñüðï æùÞò óïõ.

• ÁíôÜìåéøå ôïí åáõôü óïõ ãéá ôéò åðéôõ÷ßåò óïõ. ¼ôáí êáíåßò áíáëÜâåé ôçí åõèýíç ãéá ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõ öñïíôßäá óå ó÷Ýóç ìå ôïí äéáâÞôç, åßíáé ðéèáíüí íá ôïí áêïýóïõìå íá ëÝåé, “Áðü ôüôå ðïõ áíáêÜëõøá üôé ðÜó÷ù áðü äéáâÞôç, Ý÷ù ìéá äéáöïñåôéêÞ áíôßëçøç ó÷åôéêÜ ìå ôïí ôñüðï ðïõ ôï óþìá ìïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôï öáãçôü” Þ “Ï äéáâÞôçò ìå Ýêáíå íá êáôáëÜâù ðüóï óçìáíôéêü åßíáé íá íéþèåé êáíåßò êáëÜ”. Áõôïåêôßìçóç Ç áõôïåêôßìçóç ôïõ êáèåíüò Ý÷åé ìåãÜëï áíôßêôõðï óôçí æùÞ ôïõ êáèÝíá ìáò. Áðïäßäïõìå êáëýôåñá óôçí äïõëåéÜ, óôçí ìåëÝôç óôéò ðñïóùðéêÝò ìáò ó÷Ýóåéò üôáí íéþèïõìå êáëÜ ìå ôïí åáõôü ìáò. Åßíáé åõêïëüôåñï ãéá Ýíá Üôïìá ìå õøçëÞ áõôïðåðïßèçóç íá äéåêäéêÞóåé ðñÜãìáôá áðü ôçí æùÞ ôïõ êáé íá ôá êáôáöÝñåé êáèþò åðßóçò êáé ïé Üëëïé ôïõò áíôéìåôùðßæïõí èåôéêÜ. Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ïé “óçìáíôéêïß Üëëïé” (ãïíåßò, ößëïé) ìáò óõìðåñéöÝñïíôáé áðü ôçí ðáéäéêÞ ìáò çëéêßá, åðçñåÜæåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áíôéëáìâáíüìáóôå åìåßò ôïí åáõôü ìáò áëëÜ êáé ôéò éêáíüôçôÝò ìáò. Ç áõôïðåðïßèçóç äåí åßíáé êÜôé ìå ôï ïðïßï ãåííéüìáóôå, áëëÜæåé êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò æùÞò ìáò áíÜëïãá ìå ôéò äåîéüôçôåò ðïõ áðïêôÜìå êáé áõôÜ ðïõ êáôáöÝñíïõìå. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá áëëÜæåé áðü ìÝñá óå ìÝñá áíÜëïãá ìå ôá ðáñáêÜôù ãåãïíüôá.

• Ðþò ðéóôåýïõìå üôé åßìáóôå åîùôåñéêÜ ôçí çìÝñá áõôÞ.

• Ðþò áíôéäñïýí ïé Üëëïé óå ìáò.

• Ðüóï êáëÜ åßìáóôå óôçí õãåßá ìáò.

• Ðüóï ðñïåôïéìáóìÝíïé åßìáóôå ãéá ôéò õðï÷ñåþóåéò ôçò çìÝñáò.

• ÅÜí íéþèïõìå åõ÷Üñéóôá Þ äõóÜñåóôá ãéá ôï 24

ìÝëëïí ìáò. Ç áõôïåêôßìçóÞ óáò ìðïñåß íá Ý÷åé õðïóôåß Ýíá óïâáñü ðëÞãìá ëüãù ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç. Ìðïñåß íá áíôéìåôùðßæåôå ôïí åáõôü óáò ùò áóèåíÞ Þ åîáñôçìÝíï Üôïìï. Ìðïñåß åðßóçò íá óêåöôüóáóôå üôé êÜôé äåí ðÜåé êáëÜ ìå óáò. Ï äéáâÞôçò ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôçí áõôïðåðïßèçóÞ óáò êáé ìå èåôéêü ôñüðï. Ïé áðïöÜóåéò ðïõ ðñÝðåé íá ðÜñåôå ìðïñåß íá áõîÞóïõí ôçí áõôïðåðïßèçóÞ óáò êáèþò âëÝðåôå üôé ìðïñåßôå íá åëÝã÷åôå ôïí åáõôü óáò êáé áíáêáëýðôåôå üôé Ý÷åôå éêáíüôçôåò ðïõ äåí ãíùñßæáôå üôé õðÜñ÷ïõí óå óáò. Ï ìüíïò ôñüðïò ãéá íá áðïêôÞóåôå õøçëÞ áõôïðåðïßèçóç Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôá äéêÜ óáò ðéóôåýù ãéá ôïí ßäéï óáò ôïí åáõôü. Ðþò íá âåëôéþóåôå ôçí áõôïåêôßìçóç óáò.

• Âñåßôå ôé óáò êÜíåé íá íéþèåôå êáëýôåñá ãéá ôïí åáõôü óáò.

• Óêåöôåßôå ôñüðïõò ðïõ èá ìðïñÝóïõí íá ðñïêáëïýí ôéò êáôáóôÜóåéò åêåßíåò ðïõ óáò êÜíïõí íá íéþèåôå êáëÜ.

• Áíáãíùñßóôå, êÜèå ìÝñá, êÜôé ðïõ óáò áñÝóåé óôïí åáõôü óáò. Ìðïñåß íá óáò áñÝóåé ï ôñüðïò ðïõ íôýíåóôå, üôé ìáãåéñåýåôå êáëÜ Þ üôé åßóôå êáëüò/ç óå êÜðïéá óðïñ.

• Íá óõíáíáóôñÝöåóôå ìå Üôïìá ðïõ óáò öÝñïíôáé êáëÜ.

• Áíôéìåôùðßóôå ôá Üôïìá ðïõ óõíçèßæïõí íá óáò êñéôéêÜñïõí, Äåßîôå ôïõò üôé äåí ðñüêåéôáé íá ôï áíå÷ôåßôå Üëëï.

• ÅêöñÜóôå óôïõò óõíáíèñþðïõò óáò ôéò áíÜãêåò êáé ôéò åðéèõìßåò óáò. Ìçí ðåñéìÝíåôå íá êáôáíïÞóïõí ôé èÝëåôå áðü ôçí óõìðåñéöïñÜ óáò.

• ÊÜíåôå êïìðëéìÝíôá óôïí åáõôü óáò êÜèå ìÝñá.

• ÊÜíåôå êïìðëéìÝíôá óôïõò Üëëïõò, ìðïñåß íá ôï áíôáðïäþóïõí.

• ÐñïóðáèÞóôå íá Ý÷åôå êÜðïéåò óôéãìÝò åõ÷Üñéóôåò ãéá ôïí åáõôü óáò, óå êáèçìåñéíÞ âÜóç.

• ÅÜí ôßðïôá áðü ôá ðáñáðÜíù äåí âïçèÜ, åðéêïéíùíÞóôå ìå Ýíá øõ÷ïëüãï. ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ Barbara J. Anderson PhD, Richard R. Rubin PhD. Practical Psychology for diabetes clinicians. 2nd edition American Diabetes Association 2001 Ìáñßá Äïýñáëç Øõ÷ïëüãïò

cyanmagentayellowblack

26

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÓôÞëç ãéá ôá åðáãÝëìáôá õãåßáò Óôåöáíéáßá íüóïò óôïí Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç: Íåþôåñïé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ÅÉÓÁÃÙÃÇ –ÃÅÍÉÊÁ: Ç êáñäéáããåéáêÞ íüóïò áðïôåëåß ôçí êõñéüôåñç áéôßá íïóçñüôçôáò êáé èíçóéìüôçôáò ôùí äéáâçôéêþí ôýðïõ 2 ðáãêïóìßùò. Áðü óõãêëßíïíôá äåäïìÝíá öáßíåôáé, üôé ç êáñäéáããåéáêÞ íüóïò åßíáé õðåýèõíç ãéá ôï 75% ôùí èáíÜôùí äéáâçôéêþí ôýðïõ 2 êáé ôï 35% ôùí èáíÜôùí äéáâçôéêþí ôýðïõ 1, åíþ ç óôåöáíéáßá íüóï (ÓÍ) åêôéìÜôáé üôé åõèýíåôáé ãéá ôá 3/4 ôùí èáíáôçöüñùí áõôþí êáñäéáããåéáêþí åðåéóïäßùí1. Áîéüðéóôåò ðëçèõóìéáêÝò ìåëÝôåò åîÜëëïõ (Framingham Study, Strong Heart Study)2, äåß÷íïõí ó÷åôéêü êßíäõíï èáíÜôïõ áðü óôåöáíéáßá íüóï äéðëÜóéï ãéá ôïõò äéáâçôéêïýò Üíäñåò êáé ðåíôáðëÜóéï ãéá ôéò äéáâçôéêÝò ãõíáßêåò. Ï äéáâÞôçò öáßíåôáé üôé åðéôåßíåé êáé åðáõîÜíåé éäéáßôåñá ôïí êáñäéáããåéáêü êßíäõíï. Ðïëý ãíùóôÞ êáé éäéáßôåñá áîéüðéóôç ìåëÝôç (MRFIT: 5åôÞò ðáñáêïëïýèçóç 350.000 áôüìùí, åê ôùí ïðïßùí 5500 Þóáí äéáâçôéêïß) Ýäåéîå üôé ôá Üôïìá ìå Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç (ÓÄ) ðáñïõóßáæáí ôñéðëÜóéá åðßðôùóç êáñäéáããåéáêÞò íüóïõ óå êÜèå ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ, áëëÜ êáé óå ïðïéïäÞðïôå óõíäõáóìü ôùí ðáñáãüíôùí áõôþí. Ó÷åôéêÜ ðñüóöáôç ÖéëëáíäéêÞ ìåëÝôç åîÜëëïõ (7åôÞò ðáñáêïëïýèçóç 2000 áôüìùí) ôåêìçñßùóå üôé ïé äéáâçôéêïß ìå åëåýèåñï éóôïñéêü ÓÍ ðáñïõóßáæáí ôçí ßäéá èíçóéìüôçôá áðü ÓÍ ìå ôïõò ìç äéáâçôéêïýò ðïõ åß÷áí üìùò éóôïñéêü åìöñÜãìáôïò (êáé Üñá åî ïñéóìïý ðáñïõóßáæáí óçìáíôéêÜ áõîçìÝíï êßíäõíï èíçóéìüôçôáò). Äåí ðñïêÜëåóå Ýôóé êáèüëïõ Ýêðëçîç ç ðñï Ýôïõò áíáêïßíùóç ôïõ NCEP (National cholester26

ol education programme) óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï ÓÄ èåùñåßôáé éóïäýíáìïò, áðü ðëåõñÜò áããåéáêÞò åðéâáñýíóåùò êáé âëÜâçò, ìå ôç ÓÍ. Ï éäéáßôåñá áõîçìÝíïò êáñäéáããåéáêüò êßíäõíïò óôïí ÓÄ óýìöùíá ìå ðëçèþñá ìåëåôþí áðïäßäåôáé êõñßùò óôï ïîåéäùôéêü óôñÝò, óôç äñáóôçñéïðïßçóç ôïõ åíæýìïõ ôçò ðñùôåúíéêÞò êéíÜóçò C, óôçí ãëõêïæõëßùóç ôùí ëåõêùìÜôùí êáé óôçí åíäïèçëéáêÞ äõóëåéôïõñãßá ðïõ ÷áñáêôçñßæåé éäéáßôåñá ôïí ÓÄ. ¼ëïé áõôïß ïé ðáèïöõóéïëïãéêïß ìç÷áíéóìïß åßíáé óõíÝðåéá êáé áðïôÝëåóìá ôçò õðåñãëõêáéìßáò êáé ìÝóù áõôþí êõñßùò ç õðåñãëõêáéìßá óõíäõÜæåôáé ìå áõîçìÝíï êßíäõíï óôåöáíéáßáò íüóïõ. Ïé ìç÷áíéóìïß áõôïß åßíáé õðåýèõíïé êáé ãéá ôçí áõîçìÝíç ðáñïõóßá ôùí êëáóóéêþí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ãéá ÓÍ áëëÜ ãéá ôçí ðáñïõóßá ðïëëþí íåþôåñùí. Ïé ðáñÜãïíôåò áõôïß, ðïõ êáôùôÝñù èá áíáöåñèïýí, Ý÷ïõí óáí ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ç áýîçóç ôïõ ìåãÝèïõò ôïõò óõíåðÜãåôáé áýîçóç ôïõ êéíäýíïõ ãéá ÓÍ, ãé’ áõôü êáé ðñïóäéïñßæïíôáé óáí ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ÓÍ.

ÊËÁÓÉÊÏÉ ÊÁÉ ÍÅÙÔÅÑÏÉ ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ Ïé êëáóéêïß ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ (õðÝñôáóç, õðåñëéðéäáéìßá, ðá÷õóáñêßá, êÜðíéóìá) –ó÷åôßæïíôáé âåâáßùò ìå ôç óôåöáíéáßá íüóï êáé óôá Üôïìá ìå ÓÄ. ÊÜðïéïé äå áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò áõôïýò ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü áõîçìÝíç óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò, üðùò ç õðÝñôáóç êáé ç õðåñôñéãëõêåñéäáéìßá. ÁíáöïñéêÜ ìå ôçí ðá÷õóáñêßá ðñÝðåé

cyanmagentayellowblack

27

ÔÅÕXÏÓ 21 íá åðéóçìáíèåß ç ðïëý óçìáíôéêüôåñç óõó÷Ýôéóç ôçò êïéëéáêÞò ðá÷õóáñêßáò ìå ôç ÓÍ óõãêñéôéêÜ ìå áõôÞí ôçò õðïäüñéáò ðá÷õóáñêßáò (êïéëéáêÞ ðá÷õóáñêßá =ÁõîçìÝíç ïìöáëéêÞ ðåñßìåôñïò >102 cm óôïõò Üíäñåò êáé >88cm óôéò ãõíáßêåò). Ç êïéëéáêÞ ðá÷õóáñêßá äçë. ç áõîçìÝíç ðáñïõóßá åíäïêïéëéáêïý ëßðïõò ó÷åôßæåôáé ìå áõîçìÝíç ðáñáãùãÞ åëåõèÝñùí ëéðáñþí ïîÝùí, ìå áýîçóç ôùí VLDL êáé ôùí ôñéãëõêåñéäßùí, ìå éíóïõëéíïáíôßóôáóç êáé õðåñéíóïõëéíáéìßá êáé ôåëéêÜ ìå áèçñïãÝíåóç. Ç éäéáßôåñç ðáñïõóßá áõôþí ôùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ìåñéêþò ìüíï ìðïñåß íá äéêáéïëïãÞóåé ôçí õðåñâïëéêÞ óõ÷íüôçôá ÓÍ óôï ÓÄ. Ç ðñüóöáôç âéâëéïãñáößá ðáñÝ÷åé áóöáëåßò êáé ôåêìçñéùìÝíåò ðëçñïöïñßåò ãéá áñêåôïýò íÝïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ÓÍ óôá Üôïìá ìå ÓÄ. ÐáñáèÝôïõìå ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò åî áõôþí: Õðåñïìïêõóôåúíáéìßá: Ç ïìïêõóôåúíç åßíáé áìéíïîý, åíäéÜìåóï ðñïúüí óôïí ìåôáâïëéêü êýêëï óýíèåóçò êõóôåÀíçò áðü ìåèåéïíßíç. Ç õðåñïìïêõóôåúíáéìßá åßíáé áðïôÝëåóìá êëçñïíïìéêÞò äéáôáñá÷Þò (áíåðÜñêåéá ôïõ åíæýìïõ óõíèÜóç â ôçò êõóôéíïèåéïíßíçò) Þ åðßêôçôçò äéáôáñá÷Þò êõñßùò ëüãù åëëåßììáôïò ôùí óõìðáñáãüíôùí âéôáìéíþí Â6, Â12. Ãíùóôüò ðáñÜãïíôáò êéíäýíïõ ãéá óôåöáíéáßá íüóï óôïí ãåíéêü ðëçèõóìü. Ðñüóöáôåò ìåëÝôåò êáé êõñßùò ç Hoorn study ôåêìçñéþíïõí üôé ç õðåñïìïêõóôåúíáéìßá åßíáé óçìáíôéêÜ éó÷õñüôåñïò ðáñÜãïíôáò êéíäýíïõ ãéá ÓÍ óôá Üôïìá ìå ÓÄ ôýðïõ ÉÉ óõãêñéôéêÜ ìå ìç äéáâçôéêïýò. Äýï ôåëåõôáßåò ðÜíôùò ìåôááíáëýóåéò ðïõ äçìïóéåýèçêáí ôï 2002 óôï ðåñéïäéêü JAMA ÷áñáêôçñßæïõí óáí ïñéáêÜ óçìáíôéêÞ ôçí ó÷Ýóç ãåíéêüôåñá ôçò ïìïêõóôåßíçò ìå ôç ÓÍ. Ãïíßäéá ìåôáôñåðôéêïý åíæýìïõ áããåéïôåíóßíçò (á-ÌÅÁ) Ôï ìåôáôñåðôéêü Ýíæõìï áããåéïôåíóßíçò É (ÌÅÁ) åßíáé Ýíæõìï- ðåðôßäéï, êëåéäß ãéá ôï óýóôçìá ñåíßíçò áããåéïôåíóßíçò, êáèþò ìåôáôñÝðåé ôçí áããåéïôåíóßíç É óå áããåéïôåíóßíç ÉÉ ðïõ åßíáé éó÷õñü áããåéïäñáóôéêü êáé åñåèéóôéêü ôçò Ýêêñéóçò áëäïóôåñüíçò ðåðôßäéï ìå óõíÝðåéá åõüäùóç ôçò áèçñùìáôéêÞò äéáäéêáóßáò. Ôá ðåðôßäéá ÌÅÁ óôï ðëÜóìá ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí ðïëõìïñöéóìü I/D (Insertion /deletion) óôï ãïíßäéï ôïõ ÌÅÁ. ÌåëÝôåò ðñüóöáôåò (êáé êõñßùò ÖéëáíäéêÞ ðñïïðôéêÞ ìå-

ëÝôç 2åôïýò ðáñáêïëïýèçóçò) óõó÷åôßæïõí ôï áëëÞëéï D ôïõ ãüíïõ ÌÅÁ ìå ôçí áèçñùìÜôùóç óå äéáâçôéêïýò ôýðïõ 2. Ôá åõñÞìáôá áõôÜ åíéó÷ýïõí ôçí Üðïøç üôé ï ãïíüôõðïò D/D ôïõ ÌÅÁ ó÷åôßæåôáé éó÷õñÜ ìå ôç ÓÍ óôïí ÓÄ êáé ôï D áëëÞëéï ôïõ ÌÅÁ ðéèáíüí íá áðïôåëÝóåé éó÷õñü ãåíåôéêü äåßêôç ãéá ôçí áíÜðôõîç ÓÍ óôá Üôïìá ìå ÓÄ. Ìéêñïëåõêùìáôéíïõñßá (ÌË) Åßíáé êëéíéêüò äåßêôçò áñ÷üìåíçò íåöñïðÜèåéáò. ÓõãêÝíôñùóç ëåõêþìáôïò óôá ïýñá 24þñïõ óôá åðßðåäá ôùí 30-300 mg/24h Þ ëüãïò áëâïõìßíçò ðñïò êñåáôéíßíç ôõ÷áßïõ äåßãìáôïò ïýñùí ìåãáëýôåñïò ôïõ 16 ÷áñáêôçñßæåé ôçí ÌË. ÓÞìåñá ðëÝïí ç ÌË èåùñåßôáé üôé åêôüò ôùí Üëëùí áðïôåëåß êáé Ýêöñáóç ãåíéêüôåñçò åíäïèçëéáêÞò êáé áããåéáêÞò âëÜâçò. ÐñïïðôéêÝò ìåëÝôåò ðáñáêïëïýèçóçò óõó÷åôßæïõí éó÷õñÜ ôçí ÌË ìå ôç ÓÍ åíþ ìåëÝôåò ðáñÝìâáóçò (HOPE, RENAAL êëð.) Ýäåéîáí üôé ç ìåßùóç ôçò ÌË åß÷å óáí áðïôÝëåóìá ôçí óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôçò åðßðôùóçò ôçò ÓÍ óôá Üôïìá ìå ÓÄ êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò ðáñáêïëïýèçóçò. Áíáìåíüìåíá åðïìÝíùò ç ÌË ôåßíåé íá èåùñåßôáé éó÷õñüò ðñïãíùóôéêüò äåßêôçò ãéá ÓÍ. ÁíáóôáëôÞò ôïõ åíåñãïðïéçôÞ ôïõ ðëáóìéíïãüíïõ (ÑÁÉ -1) Ôï ÑÁÉ-1 åßíáé áíáóôïëÝáò ôïõ éíùäïëõôéêïý óõóôÞìáôïò ìå óõíÝðåéá ôçí ìåßùóç ôçò áðïäüìçóçò ôïõ éíþäïõò êáé åíßó÷õóç ôçò ðñïèñïìâùôéêÞò êáé èñïìâùôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò. ÁõîçìÝíá åðßðåäá ôïõ ó÷åôßæïíôáé ôåëåõôáßá ìå áõîçìÝíç ðéèáíüôçôá ñÞîçò áóôáèþí áèçñùìáôéêþí ðëáêþí. ÁñêåôÝò ìåëÝôåò Ý÷ïõí ôåêìçñéþóåé ôï ÑÁÉ-1 óáí áíåîÜñôçôï ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá ÓÍ, åíþ ôåëåõôáßåò áíáöïñÝò ãéá ôçí äçìéïõñãßá ôçò áèçñùìáôéêÞò íüóïõ óôï ÓÄ ðñïóäßäïõí óôï ÑÁÉ-1 ðåñßïðôç èÝóç. Íåþôåñá ëéðéäáéìéêÜ ìüñéá Ç äéáâçôéêÞ äõóëéðéäáéìßá, ÷áñáêôçñéæüìåíç áðü áõîçìÝíá êõñßùò ôñéãëõêåñßäéá êáé ìåéùìÝíç HDL, åßíáé ãíùóôüò éó÷õñüò ðáñÜãïíôáò êéíäýíïõ ãéá ÓÍ. Ôçí ôåëåõôáßá 10åôßá íåþôåñá ëéðéäáéìéêÜ ìüñéá åìöáíßæïíôáé íá óõó÷åôßæïíôáé éó÷õñÜ ìå ôç ÓÍ. Óáí ôÝôïéá áíáöÝñïíôáé ç ApoB ôï Lp(a) (ëßãåò áíáöïñÝò) êáé êõñßùò ïé ìéêñÝò ðõêíÝò LDL. Ïé ìéêñÝò ðõêíÝò LDL åßíáé ðëïýóéåò óå 27

cyanmagentayellowblack

28

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ôñéãëõêåñßäéá, ïîåéäþíïíôáé åýêïëá êáé åßíáé åîáéñåôéêÜ áèçñïãüíåò. ÌåëÝôåò óçìáíôéêÝò üðùò ç Quebec study óõó÷åôßæïõí óçìáíôéêÜ ôá ìüñéá áõôÜ ìå ôç Ýêôáóç êáé óïâáñüôçôá ôçò ÓÍ óôï ÓÄ. ÐáñÜãïíôåò öëåãìïíÞò Óýìöùíá ìå íåþôåñåò áðüøåéò ç õðïêëéíéêÞ öëåãìïíÞ óõìâÜëëåé óôçí áíÜðôõîç ôçò áèçñùìÜôùóçò óôïí ãåíéêü áëëÜ êáé óôïí äéáâçôéêü ðëçèõóìü. Ôá åðßðåäá CRP êáé éíùäïãüíïõ, ó÷åôßæïíôáé éó÷õñÜ ìå ôï äåßêôç ìÜæáò óôüìáôïò (BMI), ôçí êïéëéáêÞ ðá÷õóáñêßá, ôçí éíóïõëéíïáíôßóôáóç êáé ôåëéêÜ ìå ôïí êßíäõíï ÓÍ. Éíóïõëéíïáíôßóôáóç Ç éíóïõëéíïáíôßóôáóç –ç ìåéùìÝíç äçë. éóôéêÞ ðñüóëçøç ãëõêüæçò –óõíïäåýåôáé áðü õðåñéíóïõëéíáéìßá êáé áðü ôçí óå áõîçìÝíá åðßðåäá ðáñïõóßá ðïëëþí ãíùóôþí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ (÷ïëçóôåñßíç, ôñéãëõêåñßäéá, õðÝñôáóç, ðá÷õóáñêßá, ìéêñïëåõêùìáôéíïõñßá). Ï üñïò “óýíäñïìï éíóïõëéíïáíôßóôáóçò” Þ “ìåôáâïëéêü óýíäñïìï” ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá ðåñéãñÜøåé ôï óýíïëï ôùí ðáñáãüíôùí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí éíóïõëéíïáíôßóôáóç. Ôï óýíäñïìï áõôü ó÷åôßæåôáé éó÷õñÜ ìå èñïìâùôéêïýò ðáñÜãïíôåò (ÑÁÉ-1, éíùäïãüíï) ðáñÜãïíôåò öëåãìïíÞò (CRP, TNF-a êëð.), åíäïèçëéáêÞ äõóëåéôïõñãßá êáé öõóéêÜ ìå áõîçìÝíï êßíäõíï ÓÍ, êáé áõôü ôåêìçñéþíåôáé ìå ðëåßóôåò üóåò ìåëÝôåò. ÕðÜñ÷åé ðÜíôùò ó÷åôéêÞ äõóêïëßá äéåñåýíçóçò ôïõ óõíäñüìïõ áõôïý, åðåéäÞ äåí õðÜñ÷åé óõìöùíßá ãéá ôá êñéôÞñéá ðïõ ôï ðñïóäéïñßæïõí, ðáñ’ üëï üôé áðü Ýôïõò (NCEP 2001) õðÜñ÷åé êëéíéêü ðëáßóéï ðïõ ïñéïèåôåß ôï ìåôáâïëéêü óýíäñïìï. ÁíáöïñéêÜ ìå ôçí õðåñéíóïõëéíáéìßá óáí äåßêôçò ôçò éíóïõëéíïáíôßóôáóçò êáé ôçí ó÷Ýóç ôçò ìå ôçí óôåöáíéáßá íüóï ðñÝðåé íá áíáöåñèïýí ôá åîÞò: Óôçí äåêáåôßá ôïõ ´80 ìåãÜëåò åðéäçìéïëïãéêÝò ìåëÝôåò êáèüñéóáí óáí óçìáíôéêÞ ôçí ó÷Ýóç õðåñéíóïõëéíáéìßáò êáé ÓÍ. Áñãüôåñá íåþ28

ôåñåò ìåëÝôåò áìöéóâÞôçóáí ôçí óçìáíôéêüôçôá áõôÞ, åíþ ìåôááíÜëõóç 17 ðáñïìïßùí ìåëåôþí ðñï 4åôßáò ðñïóäéüñéóå óáí “ðôù÷Þ” ôçí ó÷Ýóç õðåñéíóïõëéíáéìßáò êáé ÓÍ. Áõôü ðÜíôùò ðïõ åßíáé áíáìöéóâÞôçôï, åßíáé üôé ç åîùãåíþò ÷ïñçãïýìåíç éíóïõëßíç, üôáí ÷ïñçãåßôáé ãéá íá êáëýøåé ðñáãìáôéêÞ âéïëïãéêÞ õðïúíóïõëéíáéìßá, äåí åßíáé áèçñùìáôïãüíïò. ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ðëÞèïò íÝùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ðáñïõóéÜæïõí áðü ôçí âéâëéïãñáößá éó÷õñÞ óõó÷Ýôéóç ìå ôçí ÓÍ óôï ÓÄ. ÌåëëïíôéêÜ ìåãÜëåò ðñïïðôéêÝò ìåëÝôåò ðáñÝìâáóçò èá ôåêìçñéþóïõí ðïéïß áðü áõôïýò åßíáé êáé ôñïðïðïéÞóéìïé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ, êáé ðïéïé Ý÷ïõí ðñáãìáôéêÞ éó÷õñÞ ðñïãíùóôéêÞ áîßá ãéá ôç ÓÍ åöÜìéëëç ìå áõôÞí ôùí ãíùóôþí êëáóéêþí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ðïõ ðáñáìÝíïõí ðÜíôá éäéáßôåñá óçìáíôéêïß êáé åðßêáéñïé. ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ 1. Á. Ìåëéäþíçò “ÄéáâÞôçò êáé ÊáñäéÜ”,ó.148, åêä.

Med. Gr. Center 1999 2. Á. Ìåëéäþíçò “Ç óôåöáíéáßá íüóïò óôïí Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç” óôï Á. Ìåëéäþíç: “Ç ðñüëçøç ôïõ ÓÄ êáé ôùí åðéðëïêþí ôïõ”, 2001: 201-221.

3. Beckman JA, Geagel MA, Libby D: Diabetes and Atherosclerosis. JAMA 2002; 287: 257081.

4. Executive summary of the third report of the NCEP (Adult treatment panel III) JAMA 2001; 285: 2486-97.

5. Turner RC, Millns M, NeilHAW et al. Risk factors for CAD in NIDDM: UKPDS. BMJ 1998; 316: 823-8.

6. Hanley A, Stern M, Jaffner St: Insulin Resistance in the relation to the incidence of cardiovascular disease: The San Antonio Heart Study: Diab.

Care 2002; 25: 1177-84. ÁíäñÝáò Ìåëéäþíçò Éáôñüò

cyanmagentayellowblack

30

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Áóðéñßíç Þ ÁíôéáéìïðåôáëéáêÜ ãéá üëïõò ôïõò Äéáâçôéêïýò;

Ô

á äéáâçôéêÜ Üôïìá êéíäõíåýïõí ùò ãíùóôü 2 Ýùò 4 öïñÝò ðåñéóóüôåñï áðü êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá. Ç åðéâßùóç ôïõò åßíáé äå ðáñáðëÞóéá ìå áõôÞí ôùí ìç äéáâçôéêþí áôüìùí ðïõ Ý÷ïõí õðïóôåß Þäç Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ. Óôïí áõîçìÝíï áõôü êáñäéáããåéáêü êßíäõíï óõìâÜëëïõí êáèïñéóôéêÜ ç áèçñïóêëÞñõíóç êáé ç èñüìâùóç ôùí áããåßùí ðïõ ðáñáôçñïýíôáé óõ÷íüôåñá óôá Üôïìá áõôÜ. Ï ñüëïò ôùí áéìïðåôáëßùí óôç äéáäéêáóßá ôçò èñüìâùóçò åßíáé óçìáíôéêüò : Ôá áéìïðåôÜëéá óôï äéáâÞôç åßíáé , ôåêìçñéùìÝíá, ðéï åõáßóèçôá óå ðáñÜãïíôåò ðïõ ðñïÜãïõí ôç óõóóþñåõóÞ ôïõò. ¸íáò ôÝôïéïò ðáñÜãïíôáò åßíáé ç èñïìâïîÜíç ôá åðßðåäá ôçò ïðïßáò åßíáé áõîçìÝíá óôá äéáâçôéêÜ ôýðïõ 2 Üôïìá ìå êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá. Ç áóðéñßíç åìðïäßæåé ôç óýíèåóÞ ôçò, êáé Ý÷åé ÷ñçóéìïðïéçèåß åðéôõ÷þò ôüóï óôç ðñùôïãåíÞ üóï êáé óôç äåõôåñïãåíÞ ðñüëçøç ôùí êáñäéáããåéáêþí óõìâÜíôùí óôá äéáâçôéêÜ áëëÜ êáé óôá ìç äéáâçôéêÜ Üôïìá. ¼óïí áöïñÜ óôç ðñùôïãåíÞ ðñüëçøç (ôç ðñüëçøç äçëáäÞ êáñäéáããåéáêþí åðåéóïäßùí óå Üôïìá ìå äéáâÞôç ðïõ äåí Ý÷ïõí õðïóôåß ðïôÝ óôï ðáñåëèüí ôÝôïéï åðåéóüäéï) ç ìåãÜëç ìåëÝôç ðïõ Ýãéíå óå Üíäñåò ãéáôñïýò óôéò ÇÐÁ (Physicians’ Health Study) Ýäåéîå üôé ç ÷ïñÞãçóç 325 mg áóðéñßíçò çìåñçóßùò ìåßùóå ôï êßíäõíï êáñäéáêþí åðåéóïäßùí óôá Üôïìá ìå äéáâÞôç êáôÜ 60%. Ç Ìåôá-áíÜëõóç (=óõíïëéêÞ áíÜëõóç) ðïëëþí ìåëåôþí äåõôåñïãåíïýò ðñüëçøçò (äçë. ðñüëçøçò êáñäéáããåéáêþí åðåéóïäßùí óå Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí õðïóôåß Þäç êáôÜ ôï ðáñåëèüí Ýíá ôïõëÜ÷éóôïí êáñäéáããåéáêü êßíäõíï) ðïõ Ý÷ïõí ðñáãìáôïðïéçèåß, õðïóôçñßæåé ôç ÷ñçóéìüôçôá ôçò êáèçìåñéíÞò ÷ïñÞãçóçò áóðéñßíçò óå ìéêñÞ äüóç (75-325 mg) óôç ìåßùóç ôïõ êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ óôá äéáâçôéêÜ Üôïìá êáôÜ 25%.

30

¸ôóé, ïé ÄéáâçôïëïãéêÝò Åôáéñåßåò èåùñïýí åðéâåâëçìÝíç ôç ÷ñÞóç ôçò áóðéñßíçò êáèçìåñéíÜ áðü üëá ôá äéáâçôéêÜ Üôïìá ìå åíäåßîåéò ìáêñïáããåéáêÞò íüóïõ (éóôïñéêü óôçèÜã÷çò, åìöñÜãìáôïò ìõïêáñäßïõ, åã÷åßñçóçò áïñôïóôåöáíéáßáò ðáñÜêáìøçò, ðáñïäéêïý Þ ìüíéìïõ ÁÅÅ, äéáëåßðïõóáò ÷ùëüôçôáò Þ ðåñéöåñéêÞò áããåéïðÜèåéáò). ÅðéðëÝïí üìùò, óõíéóôïýí ôç ÷ñÞóç ôçò êáé ùò ðñùôïãåíïýò ðñüëçøçò áðü üëá ôá äéáâçôéêÜ Üôïìá ðïõ ðÝñáí ôïõ äéáâÞôç Ý÷ïõí Ýíá áðü ôá êáôùôÝñù: ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü óôåöáíéáßáò íüóïõ, åßíáé êáðíéóôÝò, Ý÷ïõí õðÝñôáóç, åßíáé ðá÷ýóáñêïé, Ý÷ïõí ëåõêùìáôéíïõñßá, äõóëéðéäáéìßá (÷ïëçóôåñüëç> 200 mg%, LDL ÷ïëçóôåñüëç> 100 mg%, HDL<45 mg% Üíäñåò, <55 mg% ãõíáßêåò, ôñéãëõêåñßäéá > 200 mg%) Þ åßíáé ðÜíù áðü 30 åôþí!. (äçë ðñáêôéêÜ ç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïøçößá ôùí äéáâçôéêþí áôüìùí). ¢Áôïìá ìå áëëåñãßá óôçí áóðéñßíç, áéìïññáãéêÞ äéÜèåóç, ðñüóöáôç áéìïññáãßá áðü ôï ðåðôéêü, åíåñãü çðáôéêÞ íüóï êáèþò êáé üóïé ëáìâÜíïõí áíôéðçêôéêÜ äåí ðñÝðåé íá ëáìâÜíïõí áóðéñßíç. Óôá äéáâçôéêÜ Üôïìá ìå áëëåñãßá óôçí áóðéñßíç ðñïôåßíåôáé ùò åíáëëáêôéêÞ ëýóç ç ÷ïñÞãçóç êëïðéäïãñÝëçò 75 mg. Ç åðéðëÝïí ìÜëéóôá ÷ïñÞãçóç êëïðéäïãñÝëçò óå äéáâçôéêÜ Üôïìá ìå êáñäéáããåéáêÞ íüóï (=äåõôåñïãåíÞò ðñüëçøç) óå Üôïìá ðïõ ëáìâÜíïõí Þäç áóðéñßíç ìåéþíåé ðåñáéôÝñù ôï êßíäõíï êáôÜ 8.7%. Ðáñüëá áõôÜ, ç óõíäõáóìÝíç ÷ïñÞãçóç êáé ôùí äõï ïõóéþí äåí óõíéóôÜôáé áðü êáíÝíá ðáãêüóìéï ïñãáíéóìü üóïí áöïñÜ óôá äéáâçôéêÜ Üôïìá (ìåôáîý ôùí Üëëùí ðñïâëçìáôßæåé êáé ôï éäéáßôåñá áõîçìÝíï êüóôïò óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñïóäïêþìåíï üöåëïò). Éùáííßäçò ÉùÜííçò Éáôñüò

cyanmagentayellowblack

31

ÔÅÕXÏÓ 21

ÄéáôñïöÞ êáé õãåßá ôç ÓáñáêïóôÞ

Ó

ôçí ðåñßïäï ôçò ÓáñáêïóôÞò êáé ôïõ Üãéïõ ÐÜó÷á ç äéáôñïöÞ ìáò åßíáé ðéèáíüí íá ðåñÜóåé ðïëëÝò äéáêõìÜíóåéò. Áðü ôçí ðåñéïñéóôéêÞ äßáéôá ôçò íçóôåßáò ôçò ÓáñáêïóôÞò óôï âáñý ìåíïý ôùí åïñôáóìþí ôïõ ÐÜó÷á, åðéâáñýíåôáé ï ìåôáâïëéóìüò ìáò êáé ôï ãáóôñåíôåñéêü ìáò óýóôçìá. Ïé éäéáéôåñüôçôåò ôçò äéáôñïöÞò ôçò íçóôåßáò, äçëáäÞ ç áðï÷Þ áðü æùéêÝò ôñïöÝò, êáé ç ðñüóëçøç ðïëëþí öõôéêþí ôñïöþí Ý÷åé ðÜñá ðïëëÜ èåôéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôçí õãåßá üëùí ìáò. Ç äéáôñïöÞ áõôÞ ðåñéÝ÷åé ôñïöÝò ìå ÷áìçëÝò óå ÷ïëçóôåñüëç, ìå ðïëëïýò óýíèåôïõò õäáôÜíèñáêåò êáé ðïëëÝò öõôéêÝò ßíåò. Ãé' áõôü ôïí ëüãï åíäåßêíõôáé ãéá Üôïìá ìå õðåñëéðéäáéìßá, óáê÷áñþäç äéáâÞôç, õðÝñôáóç, êáé äõóêïéëéüôçôá. Ðñïóï÷Þ üìùò óôéò áêüëïõèåò óõìâïõëÝò ãéá íá êáôáöÝñåôå íá ðñïóëáìâÜíåôå üëá ôá áíáãêáßá èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ ìÝóá áðü ôá íçóôßóéìá åäÝóìáôá êáé íá Ý÷åôå êÜëï Ýëåã÷ï óáê÷Üñïõ. · Ç íçóôåßá ôïõ ÐÜó÷á áíôåíäåéêíýåôáé óôá âñÝöç Ýùò êáé ôá 2 ðñþôá ÷ñüíéá. · ¼óï ãéá ôïõò åíÞëéêåò, ðáñáôçñåßôå óõ÷íÜ Ýëëåéøç óôá áêüëïõèá èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ âéôáìßíç Â12, ñéâïöëáâßíç (Â2), áóâÝóôéï, óßäçñï, øåõäÜñãõñï. Ãé áõôü êáëü èá Þôáí ìå ôçí óõìâïõëÞ ôïõ éáôñïý óáò Þ ôïõ äéáéôïëüãïõ óáò íá ðáßñíáôå óõìðëçñþìáôá Þ ðïëõâéôáìßíåò áí áðïöáóßóåôå íá êñáôÞóåôå áõóôçñÜ ôçí íçóôåßá ãéá üëç ôçí äéÜñêåéá ôçò óáñáêïóôÞò.

· Ãéá ôçí êáëýôåñç áðïññüöçóç óéäÞñïõ, íá óõìðåñéëáìâÜíåôå êÜðïéï åóðåñéäïåéäÝò óå êÜèå ãåýìá. Ìéá ðñáêôéêÞ óõìâïõëÞ åßíáé íá óôýâåôå ëåìüíé óå êÜèå ãåýìá Ðñïóï÷Þ óôï ôóÜé, ìçí ôï ðßíåôå ìáæß ìå ôá ãåýìáôá ãéáôß äåóìåýåé ôï óßäçñï. · ÖõôéêÝò ðñùôåÀíåò õðÜñ÷ïõí êõñßùò óå ôñïöÝò üðùò ôá öáóüëéá, ïé ãßãáíôåò, ôá ñåâßèéá, ïé öáêÝò, ç öÜâá ï êéìÜò óüãéáò, ôï ôá÷ßíé, åíþ æùúêÝò ðñùôåÀíåò ìðïñåßôå íá ðÜñåôå åÜí íçóôåýåôå áðï ôá üóôñáêá, ôéò ãáñßäåò, ôá ìáëÜêéá (êáëáìáñÜêéá, ÷ôáðüäéá êëð.) êáé ôçí ôáñáìïóáëÜôá (ðñïóï÷Þ óôï áëÜôé). Ôá ìáëÜêéá êáé ôá üóôñáêá ðáñüôé Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç ðåñéåêôéêüôçôá ÷ïëçóôåñüëçò, Ý÷ïõí êáé ôá ðñïóôáôåõôéêÜ ù-3 ëéðáñÜ ïîÝá). Áí êáé ìðïñåß íá ÷ñåéáóôåß íá åðáíïñãáíþóåôå ôï ðëÜíï äéáôñïöÞò óáò, áîßæåé ôïí êüðï íá áêïëïõèÞóåôå áõôüí ôïí ôýðï äéáôñïöÞò. Óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá, èá âñåßôå ìåñéêÜ áðü ôá ôñüöéìá ðïõ åðéôñÝðïíôáé üôáí íçóôåýïõìå. Äßðëá óå êÜèå ôñüöéìï åßíáé óçìåéùìÝíç ç ðïóüôçôá õäáôáíèñÜêùí áíÜ ìåñßäá. Ãéá íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôïí ðßíáêá áõôü ÷ñåéÜæåôáé íá ãíùñßæåôå ðüóïõò õäáôÜíèñáêåò ðñÝðåé íá ôñþôå óå êÜèå ãåýìá. Óå ìÝóï üñï Ýíá ãåýìá óõíÞèùò ðåñéÝ÷åé áðü 40 ìå 70ãñ õäáôÜíèñáêåò áíÜëïãá ìå ôçò ïëéêÝò èåñìßäåò ðïõ ÷ñåéÜæåóôå. ×ñçóéìïðïéÞóôå ôïí ðßíáêá áõôü ãéá íá êÜíåôå ôïõò óùóôïýò óõíäõáóìïýò ãéá íá Ý÷åôå êáëü Ýëåã÷ï óáê÷Üñïõ. Áí ÷ñåéáóôåßôå âïÞèåéá óõìâïõëåõôåßôå äéáéôïëüãï Þ ãéáôñü.

31

cyanmagentayellowblack

32

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ Ðßíáêáò Íçóôßóéìåò ôñïöÝò ÐñùôåÀíåò öõôéêÝò êáé æùúêÝò ¼óðñéá Ãßãáíôåò Öáóüëéá ÖÜêåò Ñåâßèéá ÖÜâá ÊéìÜò óüãéáò Tofu ÌáëÜêéá, êáëáìáñÜêéá, ÷ôáðüäé, ãáñßäåò ÔáñáìïóáëÜôá Ôá÷ßíé ÄçìçôñéáêÜ Ñýæé Øùìß ïëéêÞò áëÝóåùò ÖñõãáíéÝò ïëéêÞò áëÝóåùò ÆõìáñéêÜ Áëåýñé Ëá÷áíéêÜ ÙìÝò óáëÜôåò ÂñáóôÝò óáëÜôåò ËáäåñÜ ÖáóïëÜêéá Óðáíáêüñõæï ÁñáêÜò ÃåìéóôÜ Öñïýôá ÙìÜ öñïýôá Êïìðüóôåò (÷ùñßò ôï óéñüðé) ×õìïß (÷ùñßò ðñüóèåôç æÜ÷áñç) ËéðáñÜ ËÜäé Ìáñãáñßíç öõôéêÞ Îçñïß êáñðïß

Ìåñßäá

ÕäáôÜíèñáêåò (ãñáììÜñéá)

160 ãñ (ìåñßäá åóôéáôïñßïõ) 250 ãñ (1 âáèý ðéÜôï) 250 ãñ (1 âáèý ðéÜôï) 300 ãñ (1 âáèý ðéÜôï) ½ öëõôæÜíé* ½ öëõôæÜíé 100 ãñ 120 ãñ ìáãåéñåìÝíá (1 ìåñßäá) 3 êïõôáëéÝò ôçò óïýðáò 1 êïõôáëéÜ ôçò óïýðáò

40 30 30 30 15 20 20 0 5 30

1 öëõôæÜíé âñáóìÝíï 1 öÝôá ôïõ ôïóô 2 ôåìÜ÷éá 1 ìåñßäá åóôéáôïñßïõ ½ öëõôæÜíé

45 15 50 80

1 öëõôæÜíé 1 öëõôæÜíé

5 10

1 1 1 1

25 30 40 25

ìåñßäá ìåñßäá ìåñßäá ìåñßäá

300ãñ 200ãñ 300ãñ 200ãñ

1 ìéêñü öñïýôï Þ ½ öëõôæÜíé ½ öëõôæÜíé ½ öëõôæÜíé 1 êïõôáëéÜ ôïõ ãëõêïý 1 êïõôáëéÜ ôïõ ãëõêïý Ðåñßðïõ 10 ôåìÜ÷éá

15 15 15 0 0 0

1 öëõôæÜíé= 250ml Ðñïóï÷Þ óôá ëéðáñÜ, óôïõò îçñïýò êáñðïýò êáé óôá ìáëÜêéá ðïõ áí êáé äåí Ý÷ïõí õäáôÜíèñáêåò Ý÷ïõí ðïëëÝò èåñìßäåò.

ÅëÝíç ÌåíåãÜôïõ Äéáéôïëüãïò 32

cyanmagentayellowblack

34

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Ìéá óåëßäá ãéá ôï äéáâÞôç óôï internet ÁõôÞ ôç öïñÜ áðü ôéò óåëßäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò èá ðñïóðáèÞóïõìå íá ðñáãìáôïðïéÞóïõìå ìéá ðåñéÞãçóç óå Ýíáí äéêôõáêü ôüðï (site) ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ðáñï÷Þ âïÞèåéáò êáé ðëçñïöïñéþí ðÜíù óôï äéáâÞôç ìå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ. ÓõãêåêñéìÝíá óêïðüò ôùí óõããñáöÝùí åßíáé íá ôïíßóïõí ôç ìåãÜëç ó÷Ýóç ôïõ äéáâÞôç ìå ôéò íüóïõò ôçò êáñäéÜò. ¸ôóé, ôï site ïíïìÜæåôáé 'Take diabetes to heart', Ýíá åßäïò ëïãïðáéãíßïõ óôá áããëéêÜ, áöïý óå åëåýèåñç ìåôÜöñáóç óçìáßíåé "ÐÜñôå ôï äéáâÞôç óôá óïâáñÜ" áëëÜ êáé ôáõôü÷ñïíá "Áó÷ïëçèåßôå ìå ôï äéáâÞôç êáé ôçí êáñäéÜ óáò". Ç çëåêôñïíéêÞ äéåýèõíóç åßíáé http:// www.takediabetestoheart.com/. Óôçí áñ÷éêÞ óåëßäá óôï ìåóáßï ôìÞìá äåóðüæåé ôï êåíôñéêü óÞìá ôçò óåëßäáò, üðùò ôï âëÝðåôå êáé óôçí áñ÷Þ ôïõ Üñèñïõ áõôïý. Óôá äåîéÜ ôïõ õðÜñ÷åé Ýíá âñá÷ý ó÷üëéï - ÷áéñåôéóìüò áðü ôçí êá.

Phylicia Rashad, ôçí êåíôñéêÞ åêðñüóùðï ôýðïõ ôçò óõãêåêñéìÝíçò ðñïóðÜèåéáò ãéá åõáéóèçôïðïßçóç ôùí äéáâçôéêþí óôéò êáñäéáããåéáêÝò åðéðëïêÝò ôïõ äéáâÞôç. ¸ôóé, üðùò áíáöÝñåôáé óôç èÝóç áõôÞ ôçò áñ÷éêÞò óåëßäáò, ôï ðñüãñáììá 'Take diabetes to heart' áðïôåëåß ìéá óõíïëéêÞ ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí åíçìÝñùóç ðÜíù óôïí áõîçìÝíï êßíäõíï ðïõ åìöáíßæïõí ïé äéáâçôéêïß ôýðïõ 2 íá åìöáíßóïõí êáñäéáããåéáêÞ íüóï êáèþò åðßóçò íá ôïõò ðáñáó÷åèïýí ïäçãßåò áëëÜ 34

êáé ÷ñÞóéìá åñãáëåßá óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõò óôçí ìáêñü÷ñïíç áíôéìåôþðéóç ôïõ äéáâÞôç. Óôçí áñéóôåñÞ ðëåõñÜ ôçò áñ÷éêÞò óåëßäáò åìöáíßæïíôáé ìéá óåéñÜ áðü ôßôëïõò, êáèÝíáò áðü ôïõ ïðïßïõò ìáò ïäçãåß êáé óå áíôßóôïé÷ç èåìáôéêÞ åíüôçôá. ÁíáëõôéêÜ áõôÝò Ý÷ïõí ùò åîÞò

Áíáêáëýøôå ðåñéóóüôåñá ãéá ôçí éóôïóåëßäá Ç êá Phylicia Rashad, ãíùóôÞ ãéá ôïí ñüëï ôçò ùò Clair Huxtable óôçí åêðïìðÞ ôïõ êùìéêïý Bill Cosby ðñïóöÝñåé óçìáíôéêÞ âïÞèåéá óôçí óõãêåêñéìÝíç ðñïóðÜèåéá ðïõ ïíïìÜæåôáé Take Diabetes to Heart!. ¼ðùò Þäç áíáöÝñèçêå ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðñïóðÜèåéá åêðáßäåõóçò ôïõ êïéíïý áëëÜ êáé ôùí áóèåíþí ðÜíù óôï äéáâÞôç ôýðïõ 2 êáé ôç ó÷Ýóç ôïõ ìå êáñäéáããåéáêÝò ðáèÞóåéò, ïé ïðïßåò áðïôåëïýí ôçí õð' áñéèìüí Ýíá áéôßá èáíÜôïõ óôéò ÇÐÁ êáé ìßá áðü ôéò êýñéåò áéôßåò èáíÜôùí ó÷åôéæüìåíùí ìå ôï äéáâÞôç. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðñïóðÜèåéá åðéêåíôñùìÝíç óôéò ÇÐÁ. Ãéá ôï óêïðü áõôü ç Rashad, ç ïðïßá èá ôáîéäÝøåé óå üëç ôçí áìåñéêÜíéêç Þðåéñï ãéá íá ìïéñáóôåß ôçí ðñïóùðéêÞ ôçò ó÷Ýóç ìå ôï äéáâÞôç åßíáé áíõðüìïíç íá ðáñáêéíÞóåé áíèñþðïõò ìå äéáâÞôç ôýðïõ 2 íá ëÜâïõí ìÝôñá ðñïêåéìÝíïõ íá åëÝãîïõí ôç íüóï ðéï íùñßò êáé ðéï åðéèåôéêÜ. ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé êáé ôï ðñïóùðéêü ðáñÜ-

cyanmagentayellowblack

35

ÔÅÕXÏÓ 21 äåéãìá ðïõ áíáöÝñåé: Ï ðáôÝñáò ìïõ, ðïõ åß÷å äéáâÞôç, ðÝèáíå åîáéôßáò êáñäéáêÞò áíáêïðÞò. ¼ôáí äéÜâáóá ôï ðéóôïðïéçôéêü èáíÜôïõ ôïõ Ýìáèá üôé ç ðñùôáñ÷éêÞ áéôßá ôçò áíáêïðÞò Þôáí ï óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò. Äåí åß÷á óõíäõÜóåé ðïôÝ óôï ìõáëü ìïõ ôéò êáñäéáêÝò ðáèÞóåéò êáé ôïí äéáâÞôç. ¸ôóé åëÜ÷éóôïé Üíèñùðïé ìå äéáâÞôç óõíåéäçôïðïéïýí ðüóï óôåíÜ áõôÝò ïé áóèÝíåéåò óõíäÝïíôáé, êáé ôçí óçìáóßá ôçò óõíåñãáóßáò ìå ôçí ïìÜäá õãåéïíïìéêÞò ðåñßèáëøÞò ôïõò åíåñãÜ êáé áðïôåëåóìáôéêÜ ðÜíù óôï ðùò äéá÷åéñßæïíôáé ôïí äéáâÞôç ôïõò. Óå ìéá ðñüóöáôç Ýñåõíá ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå áðü ôçí ïñãÜíùóÞ ìáò, äéáðéóôþóáìå üôé ó÷åäüí ï Ýíáò óôïõò äýï áöñéêáíéêï-Áìåñéêáíïýò êáé ôïõò Éóðáíïýò óôéò ÇÐÁ ìå äéáâÞôç ôýðïõ 2 äåí èåùñåß ôéò êáñäéáêÝò ðáèÞóåéò êáé ôï äéáâÞôç íüóïõò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìåôáîý ôïõò" áíáöÝñåé ï êïò Malcolm Taylor. "Ç áíÜãêç ãéá ôçí åêóôñáôåßá ãéá ôï äéáâÞôç åßíáé éäéáßôåñá êñßóéìç óå áõôïýò ôïõò ðëçèõóìïýò õøçëïý êéíäýíïõ."

Ôá ãåãïíüôá ãéá ôï äéáâÞôç êáé ôéò êáñäéáããåéáêÝò íüóïõò Óôï ôìÞìá áõôü ôçò óõãêåêñéìÝíçò éóôïóåëßäáò ãßíåôáé ìéá ðñïóðÜèåéá íá äïèïýí áðáíôÞóåéò óå óõãêåêñéìÝíá åñùôÞìáôá. Ïé êáñäéáããåéáêÝò íüóïé áðïôåëïýí ôç êýñéá áéôßá èáíÜôïõ óôéò ÇÐÁ êáé ìßá áðü ôéò êýñéåò áéôßåò èáíÜôùí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï äéáâÞôç. ¸ôóé, óôï ôìÞìá áõôü ðáñáôßèåíôáé ìéá óåéñÜ áðü åñùôÞìáôá ìå ôéò áíôßóôïé÷åò áðáíôÞóåéò óå ìéá áðüðåéñá íá åîçãçèåß óôï åõñý êïéíü ç ó÷Ýóç ìåôáîý äéáâÞôç êáé êáñäéáããåéáêÞò íïóçñüôçôáò åíþ åðßóçò äßíåôáé Ýìöáóç óôá ìÝôñá óôá ïðïßá Ýíá äéáâçôéêüò ìðïñåß íá ðñïâåß þóôå íá åëáôôùèåß ï êßíäõíïò åìöÜíéóçò

åðéðëïêþí áðü ôçí êáñäéÜ. ÊÜðïéåò áðü ôéò âáóéêÝò åñùôÞóåéò åßíáé ïé åîÞò: • Åìöáíßæïõí ïé äéáâçôéêïß áõîçìÝíï êßíäõíï êáñäéáããåéáêÞò íüóïõ; • Ãéáôß ïé áóèåíåßò ìå äéáâÞôç åìöáíßæïõí áõîçìÝíï êßíäõíï: • Ôé ìðïñåß íá êÜíåé Ýíáò áóèåíÞò ìå äéáâÞôç ôýðïõ 2 ðñïêåéìÝíïõ íá ìåéùèåß ï êßíäõíïò ðïõ äéáôñÝ÷åé ãéá êáñäéáããåéáêÞ íüóï; • Ôé óõìâáßíåé ìå ôá Üôïìá ôá ïðïßá äåí Ý÷ïõí ìåí äéáâÞôç ôýðïõ 2 áëëÜ Ý÷ïõí óáöþò áõîçìÝíç áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç; ÄéáôñÝ÷ïõí êáé áõôÜ áõîçìÝíï êßíäõíï;

ÏìÜäåò õøçëïý êéíäýíïõ ¸÷åé âñåèåß üôé ïé ÁìåñéêÜíïé áöñéêáíéêÞò Þ ëáôéíï-/éóðáíéêÞò êáôáãùãÞò åìöáíßæïõí ôç äéðëÜóéá ðéèáíüôçôá äéáâÞôç ôýðïõ 2 áðü üôé áõôÜ êáõêÜóéáò êáôáãùãÞò. ¢Áëëåò ïìÜäåò õøçëïý êéíäýíïõ ðåñéëáìâÜíïõí éèáãåíåßò ÁìåñéêÜíïõò, áóéÜôåò ÁìåñéêÜíïõò êáé êáôïßêïõò ôïõ Åéñçíéêïý, êáèþò åðßóçò Üôïìá ìåãÜëçò çëéêßáò. Óå áõôü ôï ôìÞìá ôçò éóôïóåëßäáò ãßíåôáé ìéá ðñïóðÜèåéá, åðßóçò ìÝóù åñùôÞóåùí êáé áðáíôÞóåùí, íá åîçãçèïýí ïé ðéèáíÝò áéôßåò ãéá ôéò ïðïßåò ìåñéêÝò ïìÜäåò ðëçèõóìïý åìöáíßæïõí ìåãáëýôåñï êßíäõíï óáê÷áñþäç äéáâÞôç áðü üôé Üëëåò, êáèþò, åðßóçò, êáé ôá ìÝôñá ôá ïðïßá ìðïñïýí íá áêïëïõèÞóïõí ôá Üôïìá ôùí ïìÜäùí áõôþí, þóôå íá áíôéìåôùðßóïõí áðïôåëåóìáôéêÜ ôï äéáâÞôç ôýðïõ 2. ¸ôóé ïé áíôßóôïé÷åò åñùôÞóåéò Ý÷ïõí ùò åîÞò: • Ðïéá åßíáé ç åðéêñÜôçóç ôïõ ôýðïõ 2 äéáâÞôç ìåôáîý áöñéêáíï-Áìåñéêáíþí êáé éóðáíï/ëáôéíï-Áìåñéêáíþí; 35

cyanmagentayellowblack

36

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

• • • •

•

Åìöáíßæïõí ïé áöñéêáíï-Áìåñéêáíïß êáé ïé Éóðáíïß õøçëüôåñï êßíäõíï ãéá äéáâÞôç ôýðïõ 2; Ðïéïò åßíáé ç åðßðôùóç ôïõ ôýðïõ 2 äéáâÞôç óôïõò áöñéêáíï-Áìåñéêáíïýò êáé ôïõò Éóðáíüöùíïõò ÁìåñéêÜíïõò; Ãéáôß åìöáíßæïõí ïé ðñïçãïýìåíïé õøçëüôåñï êßíäõíï ãéá êáñäéáããåéáêÝò åðéðëïêÝò; Åßíáé ïé Üíèñùðïé ìå õøçëü êßíäõíï ãéá äéáâÞôç ôýðïõ 2 åíÞìåñïé ãéá ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôïõ äéáâÞôç ôýðïõ 2 êáé ôùí êáñäéáããåéáêþí ðáèÞóåùí; Ðïéá âÞìáôá ìðïñåß íá ëçöèïýí ãéá íá áíôéìåôùðéóôåß êáëýôåñá ï äéáâÞôçò ôýðïõ 2;

Ôé åßíáé ç áíôï÷Þ óôçí éíóïõëßíç; Áðü óáê÷áñþäç äéáâÞôç íïóïýí ðåñßðïõ 17 åêáôïììýñéá Üôïìá, ìüíï óôéò ÇÐÁ, êáé áðïôåëåß ôçí 6ç áéôßá èáíÜôïõ. Ï äéáâÞôçò áðïôåëåß åðßóçò Ýíá áðü ôá ðéï "áêñéâÜ" ðñïâëÞìáôá õãåßáò, áöïý ôá óõíïëéêÜ Ýîïäá ãéá ôç íüóï áíÝñ÷ïíôáé óôï ðïóü ôùí 100 åêáôïììõñßùí äïëáñßùí. Óå ìåãÜëï ìÝñïò ôá ðáñáðÜíù ïöåßëïíôáé ôéò åðéðëïêÝò ôïõ äéáâÞôç, óôéò ïðïßåò óõìðåñéëáìâÜíïíôáé ç êáñäéáããåéáêÞ íüóïò, ç ôýöëùóç ï áêñùôçñéáóìüò êáé ç íåöñéêÞ áíåðÜñêåéá. Óôï ôìÞìá áõôü ôçò éóôïóåëßäáò áðáíôþíôáé ïñéóìÝíá âáóéêÜ åñùôÞìáôá ðÜíù óôï óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2 êáé ôçí áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç, ôï ðñüäñïìï äçëáäÞ óôÜäéï ôïõ äéáâÞôç.

• Ôé åßíáé ï äéáâÞôçò ôýðïõ 2; • Ôé åßíáé ç áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç; • Ãéáôß ç áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç åßíáé ôüóï

36

• • • •

óçìáíôéêÞ; Ðïéïé åìöáíßæïõí áõîçìÝíï êßíäõíï; ÕðÜñ÷åé êÜðïéá åîÝôáóç ãéá ôçí áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç; Ðïéá åßíáé ôá óõìðôþìáôá ôïõ äéáâÞôç ôýðïõ 2; ÕðÜñ÷åé èåñáðåßá ãéá ôï äéáâÞôç ôýðïõ 2;

¸÷åôå êßíäõíï åìöÜíéóçò äéáâÞôç ôýðïõ 2; Óôï ôìÞìá áõôü õðÜñ÷åé Ýíá áðëü åñùôçìáôïëüãéï ðïëëáðëþí áðáíôÞóåùí, ìå âÜóç ôï ïðïßï ìðïñåß ï êÜèå åðéóêÝðôçò íá õðïëïãßóåé ôïí êßíäõíï ðïõ äéáôñÝ÷åé íá åìöáíßóåé óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2. ÏõóéáóôéêÜ ç óõãêåêñéìÝíç éóôïóåëßäá áðïôåëåß ôçí ðáñïõóßáóç óôï internet ôçò ðñïóðÜèåéáò ìéáò ïìÜäáò áíèñþðùí íá åíçìåñþóïõí ôüóï ôï åõñý êïéíü áëëÜ êõñßùò ôïõò ðÜó÷ïíôåò áðï äéáâÞôç ôýðïõ 2 ãéá ôç ó÷Ýóç ðïõ Ý÷åé ç íüóïò ôïõò ìå êáñäéáããåéáêÝò åðéðëïêÝò üðùò åßíáé ôï Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ, ç óôåöáíéáßá íüóïò ãåíéêüôåñá áëëÜ êáé ôá áããåéáêÜ åãêåöáëéêÜ åðåéóüäéá. ÐáñÜ ôïí ðåñéïñéóìÝíï ÷áñáêôÞñá ôçò üìùò áðïôåëåß ìéá ðïëý åíäéáöÝñïõóá áëëÜ êáé ÷ñÞóéìç ðñïóðÜèåéá, åíþ ôáõôü÷ñïíá ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé åßíáé óýã÷ñïíåò, êáôáíïçôÝò áëëÜ ôáõôü÷ñïíá êáé áñêåôÜ åêôåôáìÝíåò. Ðéóôåýïõìå üôé ðñüêåéôáé ãéá ìéá êáëáßóèçôç áëëÜ êáé êáëïó÷åäéáóìÝíç óåëßäá ôçí ïðïßá áîßæåé íá åðéóêåöôåß ï êáèÝíáò ìáò óôï åããýò ìÝëëïí. Ãåþñãéïò ËÜôóéïò éáôñüò

cyanmagentayellowblack

37

ÔÅÕXÏÓ 21

ÅÃÃÑÁÖÇ ÓÔÁ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ÅÐÙÍÕÌÏ: .................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................... ÏÍÏÌÁ: ........................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................................... Ç äéåýèõíóç ðïõ èÝëù íá ëáìâÜíù ôï ðåñéïäéêü ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá åßíáé: ......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... Ïäüò: .................................................................................................... Áñéè. ................................................ Ðüëç: .................................................................................................... Ôá÷. Êùä. : ..................................... Ôá÷õäñïìéêÞ Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 23 ÁèÞíá 11528

ÕÐÏÃÑÁÖÇ

Ôï ðåñéïäéêü ðñïóöÝñåôáé ÄÙÑÅÁÍ

ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÙÍ ÍÅÙÍ

(ãé' áõôïýò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôï äéáâÞôç êáé èÝëïõí íá åíçìåñþóïõí) 1. ¢ñèñï 2-3 äáêôõëïãñáöçìÝíùí óåëßäùí. Ìéêñüôåñï Üñèñï, ìå ðñáêôéêÝò óõóôÜóåéò, ïäçãßåò Þ ìå óçìåßá õðåíèýìéóçò.

2. Óôï êýñéï Üñèñï, íá õðÜñ÷ïõí 1 Ýùò 2 óçìåßá, ôá ïðïßá èÝëåé ï óõããñáöÝáò íá ôïíßóåé óáí êýñéá ìçíýìáôá. ÁõôÜ èá ôõðùèïýí óå Üëëï öýëëï (èá åêôõðùèåß ìÝóá óôï Üñèñï óå åéäéêü ðåñéèþñéï).

3. Óå êÜèå Üñèñï íá õðÜñ÷ïõí 2 ìå 3 êýñéåò âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò.

4. Íá ðåñéêëåßïõí ìÝóá óôï Üñèñï, 1 Ýùò 2 óêßôóá áí õðÜñ÷ïõí, óå ó÷Ýóç ìå ôï èÝìá..

5. ÅÜí åßíáé åöéêôü, ôï êåßìåíï íá åßíáé óå äéóêÝôá, óôï óýóôçìá word, version Windows 1995, ãéá PC ìå ìÝãåèïò ãñáììÜôùí 12.

6. Ôï Üñèñï íá óõíïäåýåôáé ìå ôï üíïìá ôïõ óõããñáöÝá, äéåýèõíóç êáé ôçëÝöùíï ôßôëï (ãéáôñüò, íïóçëåõôÞò ê.ëð.) êáé ôüðï åñãáóßáò, ìå çìåñïìçíßá áðïóôïëÞò.

7. Ôï Üñèñï íá óôáëåß: ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ðåñéïäéêïý ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá ÌáéÜíäñïõ 23, 115 28 ÁèÞíá 37

cyanmagentayellowblack

38

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÅÑÙÔÇÌÁÔÏËÏÃÉÏ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ “ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ” Åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôç óçìáíôéêÞ áíôáðüêñéóÞ óáò. ¸÷ïõìå Þäç ëÜâåé ôá ðñþôá óõìðëçñùìÝíá åñùôçìáôïëüãéá ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôïõ ðåñéïäéêïý ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ . Ïé ðáñáôçñÞóåéò êáé ïé ðñïôÜóåéò óáò åßíáé ïõóéáóôéêÝò êáé âïçèïýí åîáéñåôéêÜ ôçí ðñïóðÜèåéÜ ìáò. Äçìïóéåýïõìå îáíÜ ôï åñùôçìáôïëüãéï áîéïëüãçóçò þóôå íá äïèåß ç åõêáéñßá êáé óå Üëëïõò áíáãíþóôåò íá åêöñÜóïõí ôç ãíþìç ôïõò. Ðáñáêáëïýìå áðáíôÞóôå ôéò åñùôÞóåéò ðïõ áêïëïõèïýí. Ôï åñùôçìáôïëüãéï åßíáé áíþíõìï êáé ïé áðáíôÞóåéò óáò åìðéóôåõôéêÝò. Ç ãíþìç óáò åßíáé óçìáíôéêÞ. Ïé áðáíôÞóåéò óáò èá ìáò âïçèÞóïõí íá áîéïëïãÞóïõìå ôçí ðïéüôçôá ôïõ ðåñéïäéêïý êáé èá óõìâÜëëïõí óçìáíôéêÜ óôç âåëôßùóÞ ôïõ. Ìðïñåßôå íá ôá÷õäñïìÞóåôå ôï åñùôçìáôïëüãéï óôç äéåýèõíóç: ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ - ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ - ÌáéÜíäñïõ 23, 115 28 ÁèÞíá Þ íá ôï äþóåôå óôï ãéáôñü óáò êáôÜ ôçí åðßóêåøÞ óáò óôï äéáâçôïëïãéêü êÝíôñï Þ íá óõìðëçñþóåôå ôï ßäéï åñùôçìáôïëüãéï óôç óåëßäá ìáò óôï: Internet: http://www.mednet.gr/greek/soc/ede. Åõ÷áñéóôïýìå.

1. Ðïéá åßíáé ç ãíþìç óáò ãåíéêÜ ãéá ôï ðåñéïäéêü; Åîáéñåôéêü m

Ðïëý Êáëü m

Êáëü m

ÌÝôñéï m

2. Óáò åíäéáöÝñïõí:

ôá Üñèñá ãéá ôçí åíçìÝñùóç ôùí áôüìùí ìå äéáâÞôç (êáôçãïñßá á) ôá Üñèñá ãéá ôá åðáããÝëìáôá õãåßáò (êáôçãïñßá â) êáé ïé äõï êáôçãïñßåò (á & â)

Êáêü m

m m m

3. Ôï åýñïò ôùí èåìÜôùí ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé êáëýðôåé ôéò áíÜãêåò óáò ãéá åíçìÝñùóç; Ðïëý m

ÁñêåôÜ m

ÌÝôñéá m

4. Ðüóï éêáíïðïéçôéêÞ èåùñåßôå;

ÅëÜ÷éóôá m

Ðïëý ÉêáíïðïéçôéêÞ

ÉêáíïðïéçôéêÞ

m m m

ôçí ðëçñïöüñçóç-åíçìÝñùóç ôçí ðïéüôçôá ôçò åêôýðùóçò ôçí åéêïíïãñÜöçóç

m m m

ÌÝôñéá

m m m

ÊáêÞ

m m m

5. Ðïéá èÝìáôá èá åðéèõìïýóáôå íá ðáñïõóéáóôïýí óå åðüìåíá ôåý÷ç;

6. ÐñïóùðéêÜ óôïé÷åßá:

Çëéêßá: Öýëï: ¢ññåí m ÈÞëõ ÅñãÜæåóôå óôï ÷þñï õãåßáò; ¸÷åôå äéáâÞôç; - ôýðïõ É - ôýðïõ ÉÉ Åßóôå ãïíÝáò ðáéäéïý ìå äéáâÞôç; ¢ëëï:

m

Íáé Íáé Íáé Íáé

m m m m

¼÷é ¼÷é ¼÷é ¼÷é

m m m m

7. Ðüóï êáéñü äéáâÜæåôå ôá ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ; 8. Áðü ðïý ðñïìçèåýåóôå ôá ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ;

ÁðïóôÝëëåôáé ôá÷õäñïìéêþò m Áðü ôá ÄéáâçôïëïãéêÜ ÊÝíôñá m ¢ëëï:

9. ¸÷åôå óõíáíôÞóåé äõóêïëßåò óôï íá ðñïìçèåõôåßôå ôï ðåñéïäéêü; Íáé m

¼÷é m

10.Ðáñáêáëþ áíáöÝñáôå ðáñáôçñÞóåéò êáé ðñïôÜóåéò ðïõ èá ìðïñïýóáí íá óõìâÜëëïõí óôç âåëôßùóç ôïõ ðåñéïäéêïý:

#

38