RUSKE SLOVO 09

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ШПИВАНКИ НА 29. РУЖОВЕЙ ЗАГРАДКИ

РОК LXXV ЧИСЛО 9 (3826) НОВИ САД, 1. МАРЕЦ 2019.

1. ПPИ СТУДЗЕНКИ – Дарина Михняк, Mapкo Буила (Музика: Д. Новакович, Тeкcт: Д. Новакович, Аранжман: Д. Иcакoв)

■ НОВИ ФЕЛЬТОН: ҐУ 100-РОЧНЇЦИ

2. НАД POBHÏHУ – Борис Маґоч

(Музика: Б. Тубич, Тeкcт: С. Папуґа, Аранжман: Б. Тубич)

3. ПИСНЯ – Кристина Афич

ОД СНОВАНЯ РНПД

(Музика: С. Афич, Тeкcт: С. Афич, Аранжман: М. Сивч)

(Музика: А. Човс, Тeкcт: А. Папуґа, Аранжман: М. Пап)

5. НА КОНЦУ BAЛAЛA – Ивана Чордаш

(Музика: Ж. Гаргай, Тeкcт: Ж. Гаргай, Аранжман: Б. Милинкович)

6. МAМ СУШЕДУ – Марко Радишич

(Музика: М. Горняк Лелас, Тeкcт: Дю. Латяк, Аранжман: М. Лїкар)

7. МИЛИ ЛЮБОВИ – Ана Бучко, Гелена Ерноич

(Музика: А. Бучко, Тeкcт: А. Бучко Папгаргаї, Аранжман: Б. Ранкoвич)

8. ПАЙТАШКИ – Милена Никитович

(Музика: А. Тимко Мудри, Тeкcт: А. Тимко Мудри, Аранжман: М. Пап)

9. ТРИ ЯДЛОВЦИ – Тамара Салаґ, Уна Молнар (Музика: М. Лїкар, Тeкcт: Я. Грубеня, Аранжман: М. Лїкар)

ЦЕНА 30 ДИНАРИ Фото: Вероника Вуячич

4. ГИБАЙ ҐУ МНЄ – Александра Колбас, Мирослав Малацко

10. ШИЦКО ЦИ ПPЕБАЧИM – Катарина Кoчиш

(Музика: Лю. Загорянски, Тeкcт: Лю. Загорянски, Аранжман: Е. Малина)

11. ШКОРВАНЧКОВ ШПИВ – Ана Pимap Симунович (Музика: М. Сивч, Тeкcт: М. Римар, Аранжман: М. Сивч)

12. ЗБОГОМ МИЛИ – Танита Ходак

(Музика: О. Маґловски, Тeкcт: Дю. Латяк, Аранжман: Д. Иcакoв)

13. XTО ТО МОЖЕ ЗНАЦ – Михайло Будински

(Музика: М. Будински, Тeкcт: М. Будински, Т. Будински Дротар, Аранжман: М. Янкович)

14. ПРЕД HAШУ XИЖOЧKУ – Миpeлa Тимко

(Музика: С. Бесерминї, Тeкcт: С. Бесерминї, Аранжман: П. Попа)

15. ПТИЦИ – Саня Полдруги

(Музика: Т. Колєсар Ґвоїч, Тeкcт: М. Даждиу, Аранжман: Е. Малина)

16. ОГЕНЬ И ВОДА – Йовґен Надь

(Музика: Й. Надь, Тeкcт: М. Даждиу, Аранжман: Д. Радович)

Фотоґрафия: 0314P

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

Фотоґрафия: 0287P

■ „РУТЕН ТРЕШ ОРКЕСТРА” У НОВОСАДСКЕЙ МАТКИ

„РУЖОВА ЗАГРАДКА” У ЗНАКУ 70-РОЧНЇЦИ РАДИО НОВОГО САДУ Пише: Мария ТОТ, помоцнїца главного и одвичательного редактора Рускей редакциї Радио Нови Сад

Фестивал новей рускей народней шпиванки Радио теле- ентериєра и шветла, як и руски редакциї, радийска и визиї Войводини „Ружова заградка” уходзи до 29. того те ле ви зи й на и їх те раз глав ни ре дак то ре, Татя на рока зоз новима 16 композициями хтори и того року, Беук-Латяк и Славко Орос, новинаре, водителє, актере першей нєдзелї у марцу, буду виведзени уж традицийно директних преносох на габох радия и ТВ екранох РТВ. на бини Студия „М” Радио Нового Саду. Организацийни одбор фестивала, на чолє зоз Златицу З нїма ше наша музична документация збогацує на блїзко Няради, помоцнїцу главного и одвичательного редактора 400 шпиванки хтори ше каждодньово емитує на рускей про- Трецей програми Радия РТВ, почина пририхтовац нови грами РНС. Музику створели нашо творителє на нови сти- фестивал нєодлуга по законченю старого. Вєшенї ше хи, або вибрани з нашей литератури, креировали их аран- розписує конкурс, вжиме Фестивалски змисти уж форжере и продуценти, препознатлїви звук им дали музичаре з мовани, а у новим року по шветох, починаю проби. Креоркестрох РТВ. Пред публику их виведли нашо найлєпши ирує ше вше нову сцену, обдумує виставу, конферанса шпиваче, а на „Ружовей заградки” презентовани и велї но- муши задоволїц вимоги шицких, друкує ше рекламни ви, млади. Вони и нєшка шпиваю, а госци у вше полней са- материяли, ЦД, рихта награди побиднїком, коктел... ли на Фестивалу, попри жирия, У своєй ревиялней часци, Фегласаю за найкрасшу шпиванку стивал дава чесц вше новим Перши музични вечари финансийно по виборе публики. госцом и здогадує ше на, за винєсли нашо мали привреднїки, нас, значни рочнїци, людзох Перши вечар „З ружовей заа кед „Ружова заградка” постала або творчи досяги. градки”, здогаднїме ше, бул Фестивал, потримала ю РТВ НС. пред 29 роками, пияток 7. деТогорочни Фестивал „Ружова Нєшка Фестивал з векшого финансує и цембра 1990. року. У Студию заградка” у знаку ювилея, 70. „М” истого вечара предавана потримує РТВ, з помоцу наших спонзорох, рочнїци Радио Нового Саду. препознаваюци го нє лєм як потребу авдио касета зоз новима шпиРевиялна часц будзе богата нє Рускей редакциї РНС за продукцию ванками, хтора знята у сотрудлєм зоз найпопуларнєйшима нїцтве з „Руским словом”. Гонового музичного материялу, шпиванками хтори вишли з сци на першим вечаре присуалє и як бренд Хижи потерашнїх фе стивалох, алє ствовали промоциї 14 нових ше зоз словом и слику огляднє композицийох, хтори у сои на прейдзени седем децениї труднїцтве зоз ТВ Нови Сад зняти як споти за Телевизию роботи Радия, о чим того року друкована и кнїжка. Здои емитовани су у ТВ маґазину на рускей програми. гаднїме же пред 11 роками музичар и автор Андреи ДаУ рокох за нами у голу Студия „М” пред початком „Ру- ждиу зазначел нотни и текстуални записи зоз 17 Фестижовей заградки”, на виставох хтори углавним организо- валох у кнїжки „Ружова заградка 1990–2007”. вали Мария Тот и Олґа Карлаварис, свойо уметнїцки ро- Традицийно, Руски редакциї Радия и телевизиї РТВ диботи указали вецей як сто уметнїки з рижних уметно- ректно преноша Фестивалски веча р, а колегове зоз Русцох од карикатурох, дизайну облєчива, уметносци скла, скей редакциї телевизиї порихтаю и документарни прифотоґрафийох, по подобову уметносц. Перши викладал лог о радийским ювилею. наш наївец Янко Чизмар, на 8. „Ружовей заградки”, Нє було вельо тих хтори верели же ше Фе стивал „Ру1998. року, хтора дзекуюци анґажману теди редактора жова заградка”, хтори настал у найнєвигоднєйших 90. Рускей редакциї, Владимира Паланчанина, змистово тих рокох прешлого вику, отрима. Настал вон як мупреширена и орґанизацийно модификована, а потим и зични вечар, зоз єдней радийскей рубрики, а його запреглашена за Фестивал. Вона достала и свой лоґо, по- чатнїки новинар и музичар Владислав Надьмитьо, добовового уметнїка Любомира Сопки. продуцент Владимир Колбас, новинар Михал Роман, Перши музични вечари финансийно винєсли нашо мали музични редактор Дюра Дудаш, як и главни редакторе привреднїки, а кед „Ружова заградка” постала Фестивал, Рускей редакциї РНС Мирон Роман и Владимир Папотримала ю РТВ НС. Нєшка Фестивал з векшого финан- ланчанин хтори го потримали и унапредзели, и мали сує и потримує РТВ, з помоцу наших спонзорох, препозна- виру же годно предлужиц. Прилапели и други. „Ружоваюци го нє лєм як потребу Рускей редакциї РНС за про- ва заградка” ше намага дац вше дацо нове, вше дацо дукцию нового музичного материялу, алє и як бренд Хижи. вецей и вше кус лєпше, на задовольство нашей вирней Велька екипа у орґанизациї Фестивала. Окрем Музич- публики, хтора каждого року у марцу з нами и з новиней продукциї, дзе главни продуцентки Агнета Тимко ма шпиванками.■ Мудри, Татяна Колєсар Ґвоїч, оркестри и їх руководитеСтановиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово” лє, ту и велї знїмателє и технїка на преносу, дизайнере 2 РУСКЕ СЛОВО

1. MAРEЦ 2019.

ЗМИСТ

УВОДНЇК Пише: Славица ФЕЙСА, заменїца главного одвичательного редактора

■ Тижньовнїк 4–5. Активносци Националного совиту Руснацох

■ Нашо места 8. Рочна скупштина керестурского Добродзечного огньогасного дружтва

■ Економия 12–13. Совитованє „Добри дзень, ґаздо” у Новим Садзе

■ Култура и просвита 17. У школи „Петро Кузмяк” о образованю по руски

■Литературне слово 22. Приказ кнїжки „Там дзе слунко виходзи” Агнети Бучко Папгаргаї

■ Людзе, роки, живот 28–29.Фельтон: Ґу 100-рочнїци снованя РНПД

■ Духовни живот 31. И у Беоґрадзе пошвецани руски обисца

■ Информатор

32–35. Мали оглашки и In memoriam

■ Спорт 36. Скупштина Конїцкого клуба „Русин” у Руским Керестуре

Насловни бок У РКЦ наступела „Рутен треш оркестра” Авторка фотоґрафиї: Вероника Вуячич

НАЙВАЖНЄЙШИ ДАТУМ Хто зна чи бизме нєшка тоти шорики читали кед би ше нє зявел Александер Духнович национални будитель Русинох, после вецей як сто рокох як ше нашо предки приселєли ту, до Бачкей. Историчаре писали же ше його активизем найвироятнєйше одражел и на наших тедишнїх учительох з Горнїци – Петра Кузмяка, Михайла Врабеля и Михайла Поливки, бо з дзепоєднима Духнович, гваря, бул и приятель. Хто зна чи би нас ту було кед би нє було и Володимира Гнатюка хтори иницировал орґанизованє нашого националного и културного живота, упартого Дюри Биндаса, священїка и нашого визначного културного дїяча, та пароха и редактора Фирака, а вец и новосадского пароха Храниловича, новинара и писателя, дружтвеного дїяча хтори предшедовал на Сновательней схадзки РНПД-а 2. юлия 1919. року. И праве тот датум – 2. юлий 1919. року можебуц и найзначнєйши у дотерашнєй историї за тутейших Руснацох, бо од того дня Руснаци и наисце почали свой прави правдиви културно-национални препород. Виходза: Руски календар, Руски новини и перша кнїжка на руским язику... Костельник, Кочиш, Ковач – лєм предлужели тото цо розпочал Духнович. И наисце, хто зна чи би нас ище споминали кед би од того датума нє настали нашо институциї, кед би нє було новинох, Радия и Телевизиї по руски, и кед би ше наш културно-просвитни живот нє розвивал и нє напредовал по тамаль же би нєшка цала дружтвена структура була институцийно орґанизована прейґ Националного совиту рускей националней меншини у Сербиї. Правда, дружтвено-политична клима у тедишнєй держави була як плодна жем за шицко спомнуте, алє заш лєм шицко ше стало на наших людзох, на людзох преднякох хтори ту спомнути, а пре простор, велї и нє. Тото зробиме у Фельтону хтори од того числа обявюєме у наших новинох, а хтори пошвецени сторочнїци од снованя Руского народного просвитного дружтва (РНПД). У 17 предлуженьох наш визначни културни дїяч и публициста Дюра Латяк пише о жажди за шлєбоду при наших людзох, будзеню народней свидомосци при Русинох ише у XIX вику, пожертвовносци при Руснацох, грекокатолїкох, о наших преднякох и їх упартей борби и вельких заслугох же би зме ту були и нєшка. З другима словами, фельтон на чесц подняцох и поєдинцох, таких же их, нажаль, чежко годно повториц.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/VII, 21000 Нови Сад * Редакция: одвичательни редакторe – Славица Фейса, Ясмина Дюранїн, Микола М. Цап, Микола Шанта * редакторе/ки рубрикох – Мирон Горняк-Кухар, Александар Паланчанин, Мартица Тамаш, Олена Планчак-Сакач, Вероника Вуячич * новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Сандра Саламун, Златко Колєсар, Марина Джуджар * лекторка – Блажена Хома-Цветкович * ґрафична редакторка – Люпка Цвеїч * ґрафични дизайнерки – Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa a . d . B e o g r a d 160-923244-82 * Девизни рахунок 160-0050870024999-53 * Рукописи ше нє враца * Д ру ку є Д ру ка р н я graf” П е т р о ва р а д и н * ”Maxima E-mail: redakcija@ruskeslovo.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Директор др БОРИС ВАРҐА *** Главни одвичательни редактор ИВАН САБАДОШ

1. МАРЕЦ 2019.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК СХАДЗКА КООРДИНАЦИЇ НАЦИОНАЛНИХ СОВИТОХ

КУЛТУРА ПРИОРИТЕТ БУДЖЕТНОГО ФОНДУ На схадзки Координациї националних совитох єдногласно прилапени предклад о предлужованю предшедованя Националного совиту Мадярох за ище єден рок, прилапени Предклад о приоритетней обласци култури за финансованє з Буджетного фонду за национални меншини, а Координация завжала єдинствене становиско и о Нарису медийней стратеґиї Пишe: Марина ДЖУДЖАР

Н

а схадзки Координациї националних совитох котра отримана пондзелок 18. фебруара у Беоґрадзе, дзе ше першираз стретли представителє нових зволаньох меншинских совитох вибраних вєшенї, спред Националного совиту Руснацох присуствовали предсидатель Националного совиту рускей националней меншини Руснацох Борислав Сакач и секретар Совиту Таня Арва Планчак. Понеже предшедованє з Координацию тирва єден рок, у складзе з тим же Национални совит Мадярох бул предшедуюци, а Национални совит Румунох окончовал функцию заменїка, предшедованє од Мадярох требало припаднуц Румуном, медзитим пре цалком нове руководство у Националним совиту Румунох и вибор людзох котри у тим ище вше нє маю искуства и котри на тот завод нє жадали прилапиц таку одвичательну роботу, мандат мадярского предшедованя спорозумно предлужени.

– По демократских принципох, як приоритет положена култура. Медзитим, гевто цо ше мнє нє спачело, то же у обласци култури знаме же маме добре розробени тот фи нан си й ни по па тру нок, про єкт не од но сно буджетне финансованє на шицких уровньох, од локалней самоуправи та на висше, и то функционує роками перфектно. Ми дискутанти, одредзени национални совити инсистовали на образованю як приоритету, бо ше ту указали одредзени проблеми пре учебнїки и пре, най повем, нєможлївосц отримованя нормалного проце су настави. Спозорели зме и на сущни проблем, же кед нє будземе образовац младих на їх мацеринским язику, вецка кому ми правиме далєй, познєйше културу, за ко-

МАДЯРЕ ПРЕДШЕДУЮ ИЩЕ РОК – По не же си сте ма Ко ор ди на циї на кла да же би ка жди на ци о нал ни со вит мал буц пред ше ду ю ци, те раз на шо ре були Ру му нє. Алє во ни маю цал ком но ви на ци о нал ни со вит, пра ве ше офор ме ли, и шиц ки зме гла са ли, єд но гла сно да ли по три мов ку те ра шнь о му пред ше ду ю цо му ма дяр ско му на ци о нал но му со ви ту же би по ко нєц ро ка ро бе ли на тей функ циї, бо то ро бя цал ком ква ли тет но – гва рел Бо ри слав Са кач. Координация на тот завод розправяла и о предкладу приоритетней обласци за Буджетни фонд националних меншинох котри ше предклада на рочним уровню.

– Остатнї два роки потераз була финансована обласц информованя. Средства зоз того фонду ше розподзелюю по конкурсу, першого року то було милион 800 тисячи динари, а прешлого року 21 милион. Ище вше ше нє зна кельо будзе у тим року – толковала Таня Арва Планчак. По сле длугшей розправи о приоритетней обласци Координация ше опредзелєла же би того року то була култура и то же би ше финансовало насампредз формованє институцийох и установох култури, моцнєнє по стояцих установох култури, диґитализация хтора обовязна у наступних пейц рокох за шицки установи култури и защита нєматериялного културного нашлїдства у смислу уходзеня на Уне скову лїстину културного нашлїдства.

4 РУСКЕ СЛОВО

го ми то робиме далєй кед зме то нє поробели у початку – визначел предсидатель националного совиту Руснацох Борислав Сакач. Медзитим, понеже нє шицки меншински совити подєднак розвити, одно сно нє кажди сполнює шицки зверени обласци з домену меншинскей културней автономиї, того року култура до стала найвекшу потримовку: – Тераз, нажаль, од тих 23 националних совитох, лєм осем ше стараю о образованю на своїм язику, и вецка по демократским принципу гласаня наш глас нєдосц гласни, з тим же охабене же образованє будзе нарок приоритет – потолковал Сакач. ОД СОВИТОХ ШЕ ВИМАГА И ТОТО ЗА ЦО СРЕДСТВА НЄТ По не же у обра зо ва ню тиж єст ве льо про бле ми, да єд ни ста єм ни, а да єд ни но ви. Зоз ви мен ка ми да ске льо остат нїх за ко нох зоз об ла сци обра зо ва ня 1. MАРEЦ 2019.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

и националних меншинох держава зоз себе зняла велї обовязки и преруцела их на национални совит, а з тим ше одрекла и финансованя тих истих обовязкох, а националним совитом додзелєне же би то вони мушели финансовац, як цо то писанє наставних планох и програмох, прекладанє школских евиденцийох и подобне. На Координациї спозорене же буджети националних совитох то реално нє можу витримац и попровадзиц.

– Догварене же би ше заключенє на тоту тему послало Министерству просвити, науки и технолоґийного розвою, Канцелариї за людски и меншински права, и же би ше глєдало толкованє прецо то так поробене и же би ше вимагало винаходзенє ришеня за тоту ситуацию од державних орґанох, односно средства з котрих би ше то вифинансовало – потолковала Арва Планчак. Дискутовало ше и о проблему проєктного финансованя у обласци меншинскей културней самоуправи, насампредз же Совит сам углавним нє ма право конкуровац, алє лєм установи и институциї чий є снователь. То релативно вельки проблем за векшину националних совитох, понеже лєм мадярска заєднїца ма достаточне число установох у рижних обласцох хтори у компетенциї Совиту (нпр. предшколски установи, лєбо школи чий снователь, або соснователь, мадярски совит), же би могла ефикасно хасновац тоту можлївосц. Значи же и ту треба обдумац модус же би право проєктного финансованя наисце було и витворлїве.

СТРЕТНУЦЕ ЗОЗ ЗАЩИТНЇКОМ ГРАЖДАНОХ Исти дзень, представителє националних совитох були ни схадзки зоз Защитнїком гражданох Зораном Пашаличом, цо була перша така схадзка. Медзи иншим на схадзки бул спомнути и проблем заступеносци припаднїкох националних меншинох у орґанох державней управи, а як поведзене, Защитнїк потераз давал и вельку потримовку у реституциї, цо за дзепоєдни национални меншини наисце вельки проблем. Таки стретнуца препознати як потребни, так же догварене же ше буду отримовац квартално, и же ше за кажду схадзку будзе делеґовац єдна тема же би ше єй пошвецели шицки.

Координация розправяла и о Нарису медийней стратеґиї, Национални совит Мадярох дал свойо предкладанє видзеня за дополнєнє того Нарису, цо єдногласно прилапене же би то були и урядово становиско Координациї. Так же Координация завжала становиско по котрим часц у Нарису стратеґиї котри ше дотика информованя на меншинских язикох цалком нєприлаплїва, понеже зменшує здобути права припаднїкох националних меншинох. З Нарисом, и национални совити, як ношителє меншинскей културней самоуправи оставаю виключени з процесу одлучованя о питаньох у обласци информованя котри ше их директно дотикаю, цо за Координацию и поєдинєчни национални совити нєприлаплїве. Тото становиско уж презентоване на явней розправи о Нарису медийней стратеґиї у Новим Садзе.■ 1. МАРЕЦ 2019.

КОНСТИТУОВАНИ ВИВЕРШНИ ОДБОР НАЦИОНАЛНОГО СОВИТУ РУСНАЦОХ

ПРЕДСТОЯ ВЕЛЬО АКТИВНОСЦИ Конститутивна схадзка нового Вивершного добору Националного совиту Руснацох, отримана вовторок, 26. фебруара, у просторийох Заводу за културу войводянских Руснацох. Нови состав ма предсидателя и шейсц членох На схадзки прилапени вименки Дїловнїку о роботи Вивершного одбору, а у наступним периодзе, як констатоване, членох нового одбору очекує вельо активносци и роботи. Здогаднїме, у составе нового Вивершного одбору: Желько Ковач, предсидатель и члени Йоаким Рац, Марина Дудаш зоз Руского Керестура, Весна Раґаї Цап и Стеван Самочета зоз Коцура, Миломир Шайтош зоз Нового Саду и Микола Кухар зоз Дюрдьова. На схадзки оправдано нє присуствовала Марина Дудаш. На схадзки було бешедоване о пременкох Дїловнка о роботи Вивершного одбору хтори ше углавним одноша на число членох и компетенцийох Вивершного одбору.

– По новим Дїловнїку схадзки Вивершного одбору вецей нє буду отримовани телефонски, алє порядно и електронски. З тоту пременку вельо пошвидша и злєпша роботу Вивершного одбору. Нови способи комуникованя нам понукаю швидши и ефиксанєйши способ цо, як сом уж надпомнул злєпша нашу роботу – гварел предсидатель Вивершного одбору нашого Националного совиту Желько Ковач. Потим, у Точки 2, вименєни текст хтори ше одноши на компетенциї Вивершного одбору. Тераз, текст прецизнєйше одредзує овласценя Одбору. По новим одредзеню у Дїловнїку, Вивершни одбор директно запровадзує и стара ше о запровадзованю одлукох и других актох Националного совиту. На схадзки порадзене же у наиходзацим периодзе активносци Националного совиту и його Вивершного одбору буду унапрямени на нащиви локалним самоуправом и ришованю актуалних проблемох у подручних канцеларийох. На схадзки констатоване же у дзепоєдних локалних самоуправох ище вше єст проблеми кед слово о службеним хаснованю язика, а тиж так и кед слово о виучованю руского язика у школох. Вельки проблем у функционованю Националного совиту, створела нова система финансованя дїялносци Совиту. Пременки настали и кед слово о розподзельованю средствох Националним совитом. То причина же на рахунок Совиту нє було ище уплати зоз ресорних Министерствох и Секретариятох. То прави вельки почежкосци пре розписованє конкурсох. На схадзки присуствовал и предсидатель Националного совиту Руснацох Борислав Сакач. А. Паланчанин ВИПРАВКА У предходним чишлє „Руского слова” у тексту „Оправдана вимога, алє є сама по себе нє досц” нєпрецизно пренєшена часц вияви предсидателя Националного совиту Руснацох Борислава Сакача о суґестиї же би у Бачинцох домашнї орґанизовали локалну преславу Дня Руснацох. Сакач нє гварел же Бачинчанє за орґанизованє преслави „нє мали кеди” як обявене, цо у часци рускей явносци претолмаченє як кед би нє було дзеки за тото, алє гварел же „нє мали часу” пре кратки период по Националне швето. Модлїме за пребаченє собешеднїкох и читательох. М. Дж./ И. С.

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК ЗОЗ РОЧНЕЙ СКУПШТИНИ РУСКЕЙ МАТКИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ПРЕДЛОЖЕНИ ТРИБИНИ О ВАЖНИХ ТЕМОХ Порядна рочна скупштина Рускей матки (РМ) отримана всоботу, 23. фебруара у Руским Керестуре, а на нєй прешли рок оценєти як окремни и успишни за тоту орґанизацию

П

опри прилапених звитох и планох, було и надосц дискусиї, та и спроцивени становиска як о роботи Матки, так и о других актуалних питаньох у рускей заєднїци. Предсидатель Матки Дюра Папуґа поднєсол цало сни звит о прешлорочней роботи и финансийни звит, а поєдинєчни звити представителє ме сних одборох Матки з Кере стура, Мария Дорошки, з Кули Владимир Бучко и з Вербасу Деян Загорянски, реґионалного зоз Шиду Владимир Джуня, док спред городского одбору зоз Нового Саду пречитани по слани звит Наташи Макаї Мудрох. На Скупштини нє були представителє ме сного одбору з Коцура.

Члени Скупштини попри Звиту о роботи прилапели и Финансийни звит за прешли рок хтори презентовал предсидатель Матки Дюра Папуґа. Спрам винєшеного, вкупна сума достатих средствох зоз спомнутих уровньох за цалу Матку виношеле приблїжно 461 000 динари з тим же на рахункох зоз 2017. року оста ло дакус вецей як 11 000 динари. Вєдно тоти средства – 472 660 динари потрошени и на плановани розходи дзе уходзи и порядна дїялносц и проєкти и пенєж за путованя понеже Матка витворює и медзинародну активносц у Шветовим конґресу Русинох, Руснацох, Лемкох.

ВИТВОРЕНИ ДЗЕВЕЦ ПРОЄКТИ

И у планох за наступни период визначени подобни активносци и програми хтори Матка будзе витворйовац у своїх одборох, а хтори доприноша общим цильом Рускей матки у Сербиї, як и витворйованє правох шицких Русинох/Руснацох/Лемкох у жемох штреднєй Европи у котрих жию. У 2019. року акцинт дати на участвованю Матки на XV Шветовим конкреґу РРЛ хтори будзе у юлию у Словацкей, а пред тим, у марцу и участованє на Шветовей ради у Румуниї. У видавательстве плановани штвартого числа глашнїка „Руснак” и штири додатки, гоч прешлого року вишло лєм єдно число, а нова активносц будзе орґанизованє Подобовей колониї у октобру у Керестуре. Попри членох РМ, на Скупштини були присутни и госци, предсидатель Националного совиту Руснацох Борислав Сакач и член Вивершноґо одбору Националного совиту Миломир Шайтош, хтори и предсидатель УО Заводу за културу войводянских Руснацох и член Рускей матки. Предсидатель Совиту Сакач насампредз повинчовал РМ на єй роботи и доприношеню у чуваню националного идентитету, а потим одвитовал на вецей питаня хтори му поставени у дискусиї. У дискусиї участвовал и Миломир Шайтош хтори дакеди бул окреме активни член Матки а з тей нагоди зауважел руководству у даскелїх сеґментох, же на Скупштини єст вше менєй членох Матки, як и нєдостаточну активносц Матки на одредзених конкурсох. У дискусиї визначене и предкладанє хторе винєсол Михайло Катона о потреби орґанизовац трибини на уровню одборох Матки, як форму явней розправи о важних питаньох за руску заєднїцу, як на найвисшим так и на локалним уровню.■ Мария Афич

Як визначене у звитох, очуванє руского идентитету и рускей свидомо сци основни задатки Рускей матки, цо ше у прешлим року намагали витвориц през дзевец рижни проєкти з хторима ше конкуровало на општински, покраїнски и републични уровень и до нашого Националного совиту. Констатоване тиж и же одбори Матки у велїх случайох робя коло наших културноуметнїцких дружтвох, и члени им исти особи та ше вєдно роби и на велїх активно сцох и програмох, а нє маю и свойо окремни проєкти. Окремни значни проєкт єдино „Русин филм фест” хтори орґанизує Реґионални одбор зоз Шиду. Як, найзначнєйши у 2018. року визначени активно сци Рускей матки хтори були унапрямени на виберанки у самей Матки и єй одборох, а тиж и на виберанкох за Национални совит рускей националней меншини на хторих РМ мала свою само стойну лїстину „Млади маю першенство” хторей на чолє бул Борис Фейди иншак и предсидатель Форуму младих РМ.

6 РУСКЕ СЛОВО

ПЛАНИ ПОДОБНИ ЯК И ВЛОНЇ

1. MАРЕЦ 2019.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

ДРУЖТВО „РУСНАК” З ГОРВАТСКЕЙ

СТРЕТНУЦЕ ЗОЗ ПРЕДСИДАТЕЛЬКУ ДЕРЖАВИ На поволанку Уряду предсидательки Републики Горват скей, всоботу, 23. фебруара, у рамикох Дня отворених дзверох, делеґация Дружтва „Руснак” нащивела предсидательку Ре пу бли ки Гор ват скей Ко лин ду Ґра барКитарoвич. У со ставе делеґациї Дружтва „Руснак” на стретнуцу були Мийо Шайтош, Ивона Гнатко, Мирон Гнатко, Матей Бурчак и Ната лия Гнатко, а придружел ше ґу нїм и

Фото: Уряд предсидательки РГ

предсидатель Шветовей ради Шветового конґре су Русинох/Руснацох/Лемкох (РРЛ) Ште фан Лявинец. Понеже ше 14. Шветови конґрес РРЛ и 8. Шветови форум русинскей младежи, 2017. року першираз у ца ло сци отрима ло у Горват скей, у Осиєку и под високим покровительством предсидателя держави, предсидательки уручене Под зекованє, руски виданя и бабка „Колинда” у руским народним облєчиве, котрей ше окреме зрадова ла. З оглядом же спомнути Конґрес бул перши Шветови конґрес РРЛ котри потримани од предсидателя єдней держави, и у наздаваню же би то преро сло до традициї, пан Ште фан Лявинец, предсидатель Шветовей ради Шветового конґре су РРЛ, пре нє сол пред си дате ль ки Ре пу бли ки Горват скей поволанку же би присуствова ла на идуцим, 15. Шветовим конґре су РРЛ у Старей Любовнї у Словацкей, цо би була красна нагода же би ше покровительство прида ло урядовим представительом жеми орґанизатора, на цо Колинда Ґрабар-Китарoвич одвитова ла же єй буд зе мило прилапиц поволанку. Стретнуце закончене зоз заєднїцким фотоґрафoваньом з предсидательку и обиход зеньом єй Уряду. И. Грецешин 1. МАРЕЦ 2019.

STANOVISKA Пише: Мария ПЕРКОВИЧ, новинарка и активистка

ОДЛЇВ РОЗУМA „Чом бизме тих людзох хтори наисце µωρότατοι (будали и пол), а любели би буц мудри як Талес, вец з полним правом нє наволали µορωσόφοι (мудри будали)?” (Еразмо Ротердамски, Похвала шалєнству) Министер роботи Зоран Дьордєвич нєдавно виявел же емиґрация „питанє шицких питаньох”, понеже од початку 21. вику зоз Републики Сербиї пошли 654 тисячи особи, насампредз млади. Вєдно з предпоставеним числом од 300 тисячи тих хтори пошли под час воєних дзеведзешатих, то скоро милион младих людзох. Министер прето предложел формованє Координацийного цела за ришованє „одлїву мозґох”. У духу того одиходзеня од розума, такой наявел же у тим Целу, на виробку Стратеґиї за сперанє економских миґрацийох анґажовани будзе „тим експертох хтори будзе мац лоґистичну потримовку Влади, без политичних уплївох”. Гей, без политичних уплївох Гевти Еразмово „мудри будали”, найволя кед у политичним дружтве на нїч нєт уплїву политики. Бо, уплїв политики вимага якетаке роздумованє, штудиранє, голєм даяке напруженє розума. Плус голєм яки-таки дружтвени консензус. Медзитим, превельке то, вец, напруженє за нїх, як цо пред пейц виками замерковал Еразмо, а так то и нєшка. Прето вец, його нєшкайши юнаки найволя повесц цошка цо им перше придзе на розум, а то флоскули хтори нє чуєме по першираз. У тим смислу, проблем „одлїву мозґох” нє будзе под политичнима уплївами, гоч то абсолутно политичне питанє, та мож предпоставиц же „експерти” з Координацийного цела на мире комплетую свойо виглєдованя, поровнаю их з дотерашнїма безсмисловима виглєдованями яки вшелїяк водзени дзешка по швеце, и вец на єдним месце видрукую резултати и заключеня. Алє, попри одсуства „политичного уплїву”, уж маме и єдно конкретне, так повесц, епохалне предкладанє, тераз з найвисшого места у Републичним заводу за статистику, а то „потримовка за отверанє малих подприємствох и поднїмательни бизниси”. Флоскула хтора ше уж децениями прецагує на тих и подобних полухудобних просторох, и хтора уж децениями нє дава резултати, бо анї нє може мац резултати. То зна озда кажди студент хтори покладал Политичну економию пре хтору мушел звладац природу капитала. Накратко: природа капитала же би роснул и чежел ґу монополу. То утвердзене пред 150 роками, та кажда приповедка о „малих подприємствох и поднїмательох” лєм идеолоґийна молга. Вельки шветово економиї вельки праве прето же маю ґлобални, мултинационални компаниї, а нє дзекуюци фамелийним бизнисом и малим привреднїком. Значи, „мудри будали” одлїв мозґох, наш par exellance политични проблем и далєй буду ришовац з нєполитичнима средствами, а економски проблеми без консултованя економскей науки. Розумлїве, бо кед би ше тоти проблеми наисце мало ришовац так як фах и здрави розум накладаю, вец би шицки политичаре, и терашнї и бувши, мушели щезнуц зоз политичней сцени. Вєдно з експертами, аналитичарами, фаховцамии и другима корифеями либералней економиї. Медзитим, вец би щезли и їх привилеґиї, а знаме же им уродзени лєм порив за отриманьом. У медзичаше, одлїв розума ше нєзастановююцо предлужує, а Болоня и подобни дружтвени експерименти лєм му олєгчую роботу. Алє, то уж друга тема... Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА МИНИСТЕР ЗОРАН ДЬОРДЄВИЧ У ШИДЗЕ

ДЕРЖАВА ЗВЕКША ПРАВА БОРЦОХ Министер за роботу, занятосц, борецки и социялни питаня у Влади Републики Сербиї Зоран Дьордєвич стретнул ше зоз членами Здруженя воєних инвалидох општини Шид. Пришол спатриц проблеми хтори вони маю, алє их и поинформовац о напруженьох хтори держава пребера же би злєпшала їх положенє. Министер з тей нагоди поручел же у пририхтованю єден нови, такволани кровни закон, хтори будзе реґуловац питаня дакедишнїх борцох и членох їх фамелийох.

– Тот закон би мал заменїц коло 12 други закони и уредби у хторих ше реґулує питаня дакедишнїх борцох. На єдним месце у єдним закону буду реґуловани шицки питаня, цо олєгча же би були витворени вашо права – поручел министер Дьордєвич. Вон далєй додал же держава за борцох опредзелєла два раз вецей средства як скорей. У 2018. року опредзелєни 50 милони динари, а у 2019. року 100 милиони. Тиж поволал Здруженє же би конкуровало за проєкти Минстерства и так доставало средства за одредзени активносци. Держава затераз нє предвидзела вибудов квартельох по вигодних ценох, як цо уж почала вибудов квартельох за моци безпечносци. Дьордєвич тиж гварел и же, наприклад, члени фамелиї погинутого борца нє можу мац предносц у доставаню роботи, бо кед би то стало у кон-

курсу, вец би то було дискриминованє других гражданох.

– Можем повесц же сайт нашого Министерства отримує особа з инвалидитетом хтора у кочику и тоту роботу окончує з дому. Слово о вредней особи на хтору ше мож опрец кед дацо треба додац на сайт, або вименїц и кед прешол роботни час, або позно вечар. То приклад як мож достац роботу кед дахто квалитетни и вренди фаховец – гварел Дьрдєвич. З активносцами Здруженя министра упознал його предсидатель Милош Остоїч. З тей нагоди министер Дьордєвич Здруженю подаровал лаптоп хтори олєгча административну роботу Здруженя. Вл. Дї.

ОТРИМАНИ ВИБЕРАНКИ ЗА СОВИТИ МЗ НА ПОДРУЧУ ОПШТИНИ ШИД

ВЕЛЇ ГЛАСАЧЕ ОСТАЛИ ДОМА Виберанки за Совити месних заєднїцох на подручу општини Шид отримани внєдзелю. До виберанкового списку були уписани 30 195 гласачох, а вишло гласац на уровню општини 38 одсто уписаних. Гласало ше на 14 виберанкових местох у Шидзе и ище 20 местох у валалох општини. У Шидзе уписани 13 500 гласаче, а вишло гласац менєй од трецини, точнєйше 29 одсто, односно дакус вецей од 4 000 гласаче. Високе одволанє на гласанє призначене у Бикичу, дзе було уписано 220 гласачох, а гласали 140, або 63 одсто. У Бачинцох од уписаних 1.036 гласачох гласали 403, або 38 одсто. У Беркасове

8 РУСКЕ СЛОВО

право гласац мали 995 гласаче, а гласали 324, або 33 одсто. У шицких Ме сних заєднїцох окрем Люби, було кандидатох кельо ше и виберало. У Шидзе Совит будзе мац дзевец членох, у Бикичу три, а у Беркасове и Бачинцох пейц чле-

нох. Лєм у МЗ Люба, дзе ше вибера ло тиж пейц членох, було осем кандидати и у тим валалє виходносц на гласанє була 69 одсто. По словох Ромка Папуґи, предсидателя Виберанковей комисиї, под час гласаня внєдзелю нє призначени инциденти або проблеми, так же гласанє було реґуларне. Папуґа додава же спрам предписаньох зохабени час од 48 годзин за подношенє можлївих пригваркох, по вовторок по 20 годзин. Кед пригварки нє будзе, буду преглашени урядово резултати и найвироятнєйше на пияток, 1. марца, и обявени у Службеним глашнїку општини Шид. Вл. Дї.

1. МАРЕЦ 2019.

mesta@ruskeslovo.com

ДОБРОДЗЕЧНЕ ОГНЬОГАСНЕ ДРУЖТВО РУСКИ КЕРЕСТУР

ОБЕЗПЕЧУЮ ОСНОВНИ УСЛОВИЯ ЗА ИНТЕРВЕНЦИЇ Приоритет у тим року будзе купованє нового камиона, котри керестурски огньогасци нїяк нє можу купиц зоз власних средствох, понеже их скоро анї нє маю, з оглядом на тото же вони добродзечна орґанизация. После упартого глєданя ришеня, нєдавно утвердзени план як ше го набави

У

просторийох Добродзечного огньогасного дружтва (ДОД) у Руским Керестуре, прешлого тижня була отримана порядна Рочна скупштина на котрей предсидатель Михайло Рац поднєсол Звит о роботи у прешлим року, як и Финансийни звит з 2018. року, а найвецей бешедоване о проблему же камион стари, и наглей потреби купованя новшого, а коло чого уж порушани перши крочаї, та у чечуцим року керестурски огньогасци обчекую камион насампредз векшого капацитету. На Скупштини були члени ДОД, алє и госци зоз огньогасних дружтвох зоз Пиньвиц и Крущичу, Општинского огньогасного союзу и Професийней єдинки зоз Кули. У мено Конїцкого клубу „Русин” бул його предсдиатель Желько Папуґа и Елемир Надь, а зоз Месней заєднїци секретар Михайло Сабадош и предсидатель Совиту МЗ Владимир Олеяр. НА ТЕРЕН 20 РАЗ У року за нами, ДОД виходзело 20 раз на терен гашиц огень, з котрих три раз гашели обисца у валалє. Од трох интервенцийох гашеня огня на обисцох, єден огень бул наисце вельки, дзе погорела векша часц обисца од задку и помоцни обєкти, друга интервенция дзе погорела єдна простория, треци огень бул меншого интензитету, а дзекуюци швидкей и благочасовей реакциї членом ДОД зопарте ширенє огня. Предсидатель Рац, у своїм Звиту представел и случай огня у дворе у валалє кед интервеновали на гашеню 300 роло балох слами котри були адекватно одложени, нє були у дотику зоз обєктом, около брадла бул олєгчани приступ, но з оглядом на количество, тот огень гашели цалу ноц, а шицко закончене кед ше остатки ютредзень вивезло зоз двора. Штири раз гашели комини у обисцох, цо єден з проблемох котри ше стрета з рока на рок. Тиж єден векши проблем то и палєнє жатвових остаткох у хотаре, дзе ДОД интервеновала дзешец раз. Число интервенцийох у хотаре зменшане, понеже у валалє активно на терену роби єден польочувар, а за палєнє предвидзени и одвитуюци каребни мири, прецо реґистровани польопривредни ґаздовства можу остац без субвенцийох. Раз виходзели помогнуц гашиц огень до Кули кед горело шмециско, а нєзвичайни огень бул концом рока кед ше на драги Маршала Тита улїци запалєла авто превозка. На

1. МАРЕЦ 2019.

щесце, шицки интервенциї прешли без жертвох. И того року активносци ДОД були унапрямени на пририхтованє за жатву, препатрани превозки котри участвовали у жатви, як и процивогньови апарати. ДОД орґанизовал и порядни дежурства под час жатви у составе єден шофер и огньогашец у змени. У пририхтованю за жатву препатрели 19 комбайни, 31 трактор и 25 процивогньово апарати. У КАСИ ЛЄМ ПОПРИ ПАЛЬЦУ Цо ше дотика финансийох з котрима розполагало ДОД у прешлим року, вони були скромни, алє заш лєм векши як рок скорей. Удало ше им обезпечиц дотацию зоз општинскей каси 120 000 динари и 60 000 динари зоз самодоприносу Месней заєднїци, цо средства котри ше им нє удало реализовац рок скорей. По шицким, найвекши трошок им стари и дослужени камион, алє ше им удало обилїц фасаду и конк у їх просторийох. Керестурски огньогасци активно участвовали на схадзкох Општинского огньогасного союзу (ООС) прейґ котрого участввали и на конкурсу за средства зоз локалней самоуправи. Госцовали и на рочних скупштинох огньогасних дружтвох у Пиньвиц, Крущичу, Сивцу, Коцуре, Петроварадину, ООС у Кули и шицких локалних здруженьох, а визначели и добре сотруднїцтво зоз Конїцким клубом „Русин”, Здруженьом майстрох, Здруженьом спортских рибарох „Коляк” и Здрженьом пензионерох, Месну заєднїцу Руски Керестур и ЯКП „Руском”. Понеже огньогасци уж роками бешедую о тим же керестурски камион уж дотривал, ма вецей як 40 роки, капацитету лєм 2 000 литри, а тераз го уж нє мож анї реґистровац, за ньго маю лєм полису осиґураня, цо свойофайтове обезпеченє у случаю транспортного нєщесца. Владимир Олеяр у мено МЗ винєсол план за набавку огньогасного камиона, за котрим уж роками иснує потреба, а цо и найвекши проблем керестурских огньогасцох. План набавки усоглашени на заєднїцкей схадзки Совиту МЗ и представительох ДОД. Конєчно догварене, а на Рочней скупштини ище раз потвердзене, же ше новши камион и капацитету голєм 7 000 литри планує купиц зоз добродзечних прилогох котри по шицких обисцох и привреднїкох у валалє буду зберац представителє зоз ДОД и Совиту МЗ починаюци 11. марца.■ М. Джуджар

РУСКЕ СЛОВО 9

НАШО МЕСТА ПРОЄКТИ У ОПШТИНИ ВЕРБАС

СРЕДСТВА ШЕ ВИХАСНУЄ ЗА БУДОВАНЄ ПАРКИНҐУ Предсидатель Покраїнскей влади Иґор Мирович прешлого тижня уручел представительом локалних самоуправох контракти за реализацию проєктох у облацох водоподмирйованя и защити водох, локалного и реґионалного розвою, транспортней инфраструктури, енерґетичней ефикасносци, култури, предшколского и основного образованя и воспитаня и у обласци спорту. Єден з тих контрактох достала и општина Вербас, а средства котри достати буду вихасновани за финансованє проєкта „Инфраструктурне опреманє у блокох 100 и 44 у Вербаше”. За тот проєкт зоз буджету АП Войводини видвоєне 56 408 901,85 динари, а контракт у мено општини Вербас подписал предсидатель општини Милан Ґлушац.

– Одличне сотруднїцтво зоз Покраїнску владу зме предлужели и у тим року, а финансийни средства котри зме достали буду вихасновани за два проєкти – за вибудов паркинґу котри будзе мац 63 места у центре Верба-

Фото: vrbas.net

су и за опреманє роботней зони у блоку 100. Зоз тим ришиме вельки проблем нєдостатку паркинґ местох у городзе, а то єден зоз предусловийох за привредни розвой того места – гварел предсидатель општини Вербас Милан Ґлушац. З. К.

У КОЦУРЕ

ОГНЬОГАСЦИ ЗАВАРЛИ СЕЗОНУ БАЛОХ

Сезона балох ше помали закончує, а у Коцуре после вецей рокох и Добродзечне огньогасне дружтво орґанизовало Огньогасни бал, всоботу, 23. фебруара, у Пелетовей сали. На балу було коло 170 особи, а окрем Коцурцох, пришли и госци зоз Руского Керестура, Вербасу, Нового Саду, Ґложану и Жаблю, хтори ше вешелєли у добрей атмосфери, уживали у смачней вечери и красним амбиєнту. Грал „Кикирики бенд”, а весело було до позних годзинох. Орґанизаторе обезпечели богату томболу за котру дарунки даровали числени спонзоре, а главна награда ЛЦД телевизор, котри обезпечело Добродзечне огньогасне дружтво, пошла до Вербасу. Огньогасни бал пришли потримац и предсидатель Огньогасного союзу Войводини Синиша Шавия, директорка за родну ровноправносц зоз Нового Саду Дияна Милович, предсидатель Совиту Месней заєднїци Коцур Желько Бєлан и член Ради за социялна питаня и вибеженцох општни Вербас Даниєла Илич. З. К.

10 РУСКЕ СЛОВО

„LEAR” ГЛЄДА НОВИХ РОБОТНЇКОХ У Велькей сали Месней заєднїци у Коцуре, 21. фебруара, подприємство „LEAR” зоз Нового Саду, котре ше занїма зоз продукцию инсталацийох за авта Форд „фокус” и Форд „Цмакс”, отримало презентацию у котрей представена робота того подприємства пре находзенє, односно вербованє нових роботнїкох. Представнїки подприємства „LEAR” Зорица Василєвич и Неда Якопович, присутним представели оддзелєня и роботи за котри мож конкуровац, а бешедовали и о плаци, бонусох, контрактох и можлївосци напредованя у тим подприємстве. На презентациї були коло 20 особи, а заинтересовани такой могли пополнїц прияву и окончиц интервю за роботу. Даскельо присутни на презентациї уж апликовали за роботу у тим подприємстве, а на прешлотижньовей презентациї прияви пополнєли и окончели интервю ище 10 нови потенцялни роботнїки. Подприємство „LEAR” тиж, кед обезпечи достаточне число роботнїкох зоз Коцура, обезпечи автобуски превоз, котри окрем Коцурцох на роботу будзе одвожиц и роботнїкох зоз Савиного Села и Равного Села. Заинтерсовани за роботу ше можу приявиц и прейґ мейлу posao@lear.com або на телефони: 021/2156435; 066/8891198 и 066/8891217. З. К.

1. МАРЕЦ 2019.

mesta@ruskeslovo.com

ПЕРША ТОГОРОЧНА АКЦИЯ ДАВАНЯ КРЕВИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ДРАГОЦИНУ ЧЕЧНОСЦ ДАЛИ 34 ОСОБИ У Руским Керестуре, 26. фебруара, 34 гражданє дали крев у першей тогорочней акцииї добродзечного даваня креви, у општини Кула. Акция отримана у просторийох Дома култури, а орґанизовал ю Червени криж Кула вєдно зоз Заводом за трансфузию Войводини. Гражданє Керестура ше одволали у стандардним чишлє, а давателє були рижних ґенерацийох, од тих найстарших по рокох, алє и по стажу, як цо Ириней Семан, хтори того дня 111-раз дал крев, та по осемнацрочних матурантох Школи „Петро Кузмяк”, хторих було дзевецеро цо першираз дали крев, понеже и керестурска Школа уж од скорей активна у тей гуманитарней обласци. Так у акциї у екипи Червеного крижа, першираз участвовали и три млади нєдавно обучени волонтерки штредньошколки з керестурскей Ґиманзиї Сара Планчак, Марина Надь и Ивана Веселинович.

Перша од трох тогорочних акцийох даваня креви у кулскей општини почала концом януара у Сивцу, тераз є отримана у Керестуре и Крущичу, а у марцу будзе реализована и у других местох општини. М. А.

РУСНАЦИ У КАНА ДИ

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ЖИМСКИ СХОД У САСКАТУНУ

ОТРИМАНИ ПЕРШИ „НАШ БАЛ”

Руснаци зоз канадскей провинциї Саскачеван 23. фебруара отримали традицийни жимски пратки. Зишли ше коло 30 фамелиї (вецей як 50 одроснути особи и вельо дзеци). Найвецей було зоз Саскатуна, потим зоз Норт Батлфорду и других местох. Саскатунски парох о. Янко Колошняї ше остарал за отримованє сходу у церковней сали, як цо то було и скорей. На поволованє зоз телефоном, цо анї кус нє мала робота, подняла ше панї Еуфемия Шимко, а шицки ґаздинї порихтали стародавни єдла и други лакотки. Кажда з присутних фамелийох накратко бешедовала о приходу до Канади и дзепоєд1. МАРЕЦ 2019.

них власних искуствох прилагодзованя. О перших кореньох насельованя Руснацох у Саскачевану бешедовал Любомир Медєши. Найбаржей ше радовали мали дзеци. Єден з найважнєйших цильох тих сходох, то праве же би ше дзеци медзи собу упознали ище док су мали. Указало ше же вязи медзи нїма тирваю и познєйше, кед одрошню. Источасно, дзеци на таких сходох маю вецей нагоди бешедовац зоз велїма людзми по руски, нє лєм зоз своїма родичами. Вони видза же то єст вецей людзох „хтори так бешедую”, та маю стимулацию научиц бешедовац по руски. Лю. М.

У Руским Керестуре 23. фебруара отримани перши НАШ бал котри настал од дакедишнього Младежского балу чия традиция тирвала осем роки. На балу було 225 госцох, насампредз зоз Руского Керестура, Дюрдьова, Нового Саду, Кисачу, Коцура, Кули, Червинки, Лалитю, та и зоз Горватскей котри ше вешелєли до самого рана. За музику бул задлужени „Пицикато бенд” у полним составе (Саня Дивлякович, Мирон Сивч, Михаил Рамач, Янко Крайчик, Александар Човс и Кристиян Няради). Орґанизаторе балу були Златко Рац, Себастиян Планчак, Звонимир Русковски и Кристиян Няради, а праве вони ше постарали же би за госцох пририхтали и богату и интересантну томболу. Так лаптоп рахункар за першу награду остал у Руским Керестуре, телевизор и тапетарски кавч пошли до Дюрдьова, бициґла до Нового Саду, а рожень и праше остали тиж у Керестуре. М. Дж.

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ СОВИТОВАНЄ „ДОБРИ ДЗЕНЬ, ҐАЗДО” У НОВИМ САДЗЕ

УСПИШНИ АҐРАР У ЕРИ ҐЛОБАЛИЗАЦИЇ Пише: Мартица ТАМАШ

ОД МАРЦА БУДЗЕ РЕҐРЕСОВАНЕ ГОРИВО – Польопривреднїки у Сербиї од 1. марца можу достац субвенциї за дизел гориво. Министерство будзе субвенционовац 60 литри дизел горива по гектаре зоз по 20 динари по литри, цо по гектаре виноши 1 200 динари. Максимално ше будзе субвенционовац гориво за 20 гектари. Тоти 1 200 динари, будзе ше виплацовац вєдно з 4 000 динари по гектаре, хтори того року дава Министерство, то вєдно 5 200 динари. Право на субвенциї важи за шицки обласци польопривредней продукциї – гвари Катанич. Польопривреднїком за субвенциї нє будзе требац нїяки фискални рахунки, алє им держава будзе автоматски, на бази прияви гектарох у Трезору, од 1. марца по 30 април, виплацовац потримовку за дизел гориво. Як гварене, хто поднєше вимогу, субвенция будзе виплацена о пейц днї.

12 РУСКЕ СЛОВО

Поволанки за ИПАРД з 2018. року за купованє тракторох, ище нє заварти, бо нє потрошени шицки средства. У 2019. року буду розписани штири поволанки за ИПАРД у вкупней суми од 80 милиони еври за купованє тракторох, машинох, вибудов обєктох з нєобходну технїчну опрему

Н

ауково-фахове совитованє „Добри дзень, ґаздо” на Польопривредним факултету у Новим Садзе стреду, 20. фебруара, як реґионалне, орґанизовали польопривредни совитодавни служби зоз Нового Саду, Вербасу и Зренянину. Викладаня у амфитеатру провадзели вецей як 250 польопривредни продукователє з Бачки, Банату и часци Сриму блїзко при Новим Садзе и свойо продукти: нашенька, гної и защитни средства, представели двацец нашеньково и хемийни подприємства. Присутних перше привитал директор Польопривредней совитодавней служби Нови Сад Милош Марич, а потим директорка Департману за землєдїлство и заградкарство др Драґана Латкович. Вона гварела же програма Совитованя направена спрам интересованьох польопривреднїкох и же на два предходни совитованя у Сенти и Сримскей Митровици пришли вецей як 600 польопривреднїки. За успих совитованьох вельо значи Протокол о сотруднїцтве, хтори концом януара подписали Польопривредни факултет и Покраїнски секретарият за польопривреду, водопривреду и лєсарство, як и добре сотруднїцтво зоз польопривреднима фаховима службами и здруженями польопривреднїкох.

– Знаме же нє лєгко буц землєдїлєц, бо од шатви по предаванє урожаю єст вельо нєсиґурносци, та циль совитованьох же би ше польопривредни продукователє оспособели успишно функционовац у ери ґлобализациї, же би були конкурентни и богати. Ми, аґрономе, знаме же то оможлївює лєм добри, вельки урожай. Кед урожай мали, профиту нєт. За шицко тото треба и знанє и Польопривредни факултет роби у служби преношеня знаня и твореня кадрох. Задовольни зме же и тоти цо закончели у нас факултет робя и на своїх маєткох и добре напредую – гварела др Латкович. ТРЕБА ВИХАСНОВАЦ ШИЦКИ ПОТЕНЦИЯЛИ Декан Польопривредного факултету проф. др Неделько Тица привитуюци присутних гварел же кед ше сце звекшац продуктивносц, треба злєпшац опременосц ґаздовствох. Треба вихасновац шицки потенцияли як цо реґресована нафта, субвенциї за купованє погонских и приключних машинох, конкурсни линиї Покраїнского секретарияту за польопривреду, Министерства польопривреди и средства з ИПАРД програми. Вон гварел же треба водзиц рахунка о управяню з ризиком, бо 1. МАРЕЦ 2019.

ekonomija@ruskeslovo.com

польопривредна продукция у велькей мири завиши од хвилї и климатских факторох и то може вплївовац на нашу будучносц у обласци польопривреди. Отвераюци совитованє „Добри дзень, ґаздо” покраїнски секретар за польопривреду, водопривреду и лєсарство др Вук Радоєвич визначел же Секретарият хтори вон водзи од початку фебруара розписал осем конкурси за субвенциї у польопривреди и поволал польопривреднїкох же би ше приявйовали на розписани конкурси. Гварел же добра вистка же после уводзеня ИПАРД, Министерство польопривреди будзе польопривреднїком софинансовац купованє дизел горива, за цо у буджету Сербиї предвидзени два милиярди динари и то конкретна и важна потримовка польопривреднїком за ярню шатву. Радоєвич гварел же нїґда нє було вецей пенєжи у аґрарним буджету Войводини за польопривреднїкох як того року, єст 1,3 милиярди динари и наявел стартап конкурс за младих польопривреднїкох до 40 рокох, по хторим им буд зе субвенционоване до 90 одсто инве стициї. Вон гварел же ше од початку фебруара по конєц марца отрима седем преподаваня у Войводини, же знанє барз важне и же вери же польопривреднїки на тих преподаваньох учую ква ли тет ни ин форма циї хто ри год ни применїц у пракси и од хторих буду мац хасну. Помоцнїк покраїнского секретара за польопривреду Владислав Крсманович одвитовал на питаня польопривреднїкох, алє ше мале число питаньох одношело на роботу того секретарияту. Питаня и зауваги одношели ше на трошки за одводньованє, узурпованє польопривредней жеми, реституцию, пензийне и здравствене осиґуранє польопривреднїкох. ВЕЛЬКЕ ИНТЕРЕСОВАНЄ ЗА НОВИ ЗАКОН О ПОЛЬОПРИВРЕДНЕЙ ЖЕМИ О мирох аґрарней политики у Сербиї и приношеню нового закона о польопривредней жеми бешедовали помоцнїк министра за польопривреду Ненад Катанич и совитнїк министра польопривреди др Драґан Милич. Ненад Катанич гварел же Министертво у тим року ма за седем милиярди векши аґрарни буджет як прешлого року и же у планє же би того року були виплацени и заостати потримовки ґаздовством з 2017. и 2018. року. Вон нє могол повесц точни термини за виплацованє и кельо вимоги з тих рокох Управа за аґрарни плаценя ище треба же би обробела.

1. МАРЕЦ 2019.

ЦИЛЬ – ВЕКШИ УРОЖАЙ Микола Кухар з Дюрдьова: – Жиєме у тим чаше кед информациї вельо знача. Шицко ше меня: гибриди, клима, прави ше нови селекциї, та треба чуц хтори нови гибриди найлєпши, бо нам циль векши урожай. Садзим кукурицу, жито и сою, то стандард у нас у Дюрдьове, а мам и дакус малини. Прешли рок бул добри. Робим мою жем як треба и вше патрим дзвигнуц урожай, а аренди досц драги та нє робим жем другим. Ище увидзим хтори гибриди засадзим тей яри. Оливер Гарди з Дюрдьова: – Любим присц и чуц дацо нове и хаснує ми кед дацо нове дознам. Робиме коло 50 гольти жеми, садзиме кукурицу, жито и найвецей сої, а тиж так и ґереґи, два гольти того року. Пластенїки направени, тих дньох почнєме полнїц мещки и садзиц ґереґи. Владимир Олеар з Коцура: – Прешлого року садзели зме кукурицу, жито, сою и цвиклу, а того року нє будзем садзиц цвиклу. Засадзим кукурицу, слунечнїк и сою. Мам жита, добре випатра. Двараз зме го прикармели, рихтам ше го прикармиц и треци раз коло 10 марца. Влонї кукурица добре зродзела, добре зме предали вилупану, маме и полни чардаки, док вилупаме кукурицу и чутки предаме. Михайло Михняк з Коцура: – Мам жита и будзем садзиц кукурици и сої. Од шацох кукурици будзем садзиц Декалб, Пионир и дацо од наших. Прешлого року кукурица ми добре зродзела, 80 метери по голту, задовольни сом и презадовольни.

Совитнїк министра Драґан Милич гварел же на єшень до скупштинскей процедури войдзе нови закон о польопривредней жеми, у хторим будзе предвидзена можлївосц предаваня державней польопривредней жеми. Гварел и же будзе окремни закон о комасациї и комасацийним поступку. Польопривреднїки у приношеню такого закона видза можлївосц же би млади людзе купели польопривредну жем по вигодних условийох.

– У закону будзе отворена можлївосц за купованє державней жеми, алє нє будзе писац модел, то будзе ствар банкох и рижних фондох – гварел Милич. Цалу програму совитованя могло ше провадзиц на интернету, прейґ линка на веб сайту Польопривредного факултета у Новим Садзе. ■

РОЗПИСАНИ КОНКУРС ЗА СОФИНАНСОВАНЄ КОМАСАЦИЇ Покраїнски секретар за польопривреду Вук Радоєвич на совитованю гварел же того дня, 20. фебруара, розписани Конкурс за локални самоуправи за додзельованє стимулацийох за софинансованє активносцох при поступку комасациї на териториї АП Войводини у 2019. року. Тоти средства предвидзени за предлужованє скорей розпочатих поступкох комасациї, за реконструкцию, санацию и ушоренє каналскей мрежи у функциї одводньованя и наводньованя и ушоренє драгох през хотар при поступкох комасациї.

РУСКЕ СЛОВО 13

ЕКОНОМИЯ ЗДРУЖЕНЄ ПРОДУКОВАТЕЛЬОХ ПАПРИҐИ „КАПСИКУМ АНУМ” З РУСКОГО КЕРЕСТУРА У БЕОҐРАДЗЕ

КЕРЕСТУРСКИ ПАПРИҐАРЕ БУЛИ НА АҐРОМАРКЕТОВИМ САЙМЕ

Керестурски паприґаре стреду, 20. фебруара, були на домашнїм сайму компаниї „Аґромаркет” з Беоґраду, на котри одход орґанизовало Здруженє продуковательох паприґи „Капсикум анум”. Паприґаре мали нагоду присуствовац на даскельо науковофахових викладаньох котри були орґанизовани зоз вецей обласцох, защити и прикармйованя рошлїнох, а окреме за польодїлски, заградкарски култури и овоцнїки. Шицки присутни мали нагоду и дискутовац о проблемох котри их окреме цикавели. Попри тим, на сайме було вецей як 10 000 виложени продукти котри ше хансує у польопривреди, у першим шоре препарати, менша механїзация и даскельо нашеньски хижи. Тродньови, 12. саям „Аґромаркету” орґанизовани од 18. по 20. фебруар, потримали го вецей як 3 000 партнерe зоз жеми и иножемства, а уход бул дошлєбодзени лєм з поволанку. Перши дзень бул резервовани за госцох зоз Босни и Герцеґовини и Чарней гори, а други два за домашнїх польопривреднїкох. Компания „Аґромаркет” уж вецей роки прейґ спонзорства потримує отримованє манифестациї „Днї керестур-

скей паприґи”, а учашнїки су и Жимскей школи, дзе вше отримаю даскельо викладаня у валалє. М. Дж.

НЄМЕЦКА ОРҐАНИЗАЦИЯ „ХЕЛП“ ПОМАГА САМОЗАНЯТОСЦ НА ПОДРУЧУ ОПШТИНИ ШИД

ЛЄГЧЕЙШЕ ПИЛЇЦ НА НОВИМ БАНСЕКУ Нємецка гуманитарна орґанизация „Хелп” зоз пенєжнима дотациями оможлївює порушованє самозанятосци на подручу општини Шид. Слово углавним о катеґорийох гражданох хтори очежано доставаю роботу, а маю намиру и жаданє сами порушац власну роботу. „Хелп” додзелює менши польопривредни машини и пластенїки, а медзи машинами хтору додзелєл и такволани бансек, машина за пилєнє и щипанє древа. Єдну таку машину нєдавно достал Ален Ившич (26) зоз Куковцох при Шидзе. Вредносц машини вецей як 3 000 еври, а и локална самоуправа участвовала у набавки зоз одредзенима средствами, як и сам подношитель вимоги хтори мушел обезпечиц пейц одсто вредносци.

– Роками мой оцец пилєл древо на стародавним бансеку на власни погон. Кед зме чули за конкурс, конкуровал сом и достал нови бансек. З доставаньом новей машини реґистровал сом дїялносц и тераз окончуєм урядово тоту

14 РУСКЕ СЛОВО

значну услужну дїялносц – були то слова Алена Ившича кед го нащивели представнїки „Хелпа”, локалней самоуправи и новинаре. Бансек мож заквачиц за авто, та Ален гвари же одтераз услуга будзе и квалитетнєйша и швидша, бо на авту лєгчейше сцигнуц з єдного валалу до другого. Окрем у Куковцох, древа пилї и у Бачинцох, Шидзе, Ердевику и других местох. Медзитим, гоч роками вєдно з оцом пиля древа, Ален абсолвент дефектолоґиї на Медицинским факултету у Новим Садзе.

– Мушел сом робиц з оцом же бизме заробели за витримованє фамелиї и мойо школованє. Пре роботу дакус и пожнїм зоз закончованьом факултета, алє ше наздавам же положим и тоти штири испити хтори ми остали же бим дипломовал на дефектолоґиї. Кед же достанєм роботу у фаху, оцови будзе лєгчейше пилїц и щипац древа на новим бансеку – гвари Ален Ившич. Предраґ Ердоґлия, заступнїк гуманитарней орґанизациї „Хелп” гвари же Ален приклад и другим же би ше тиж ошмелєли и конкуровали за порушованє власней роботи. „Хелп” и у 2019. року предлужи додзельовац такволани ґранти за порушованє роботи у шидскей општини. Задовольни и Зоран Семенович, заменїк предсидателя општини Шид, хтори гварел же локална самоуправа препознава потреби за роботнима местами и же зоз одредзену финансийну учасцу помага же би заинтересовани особи достали даяку машину хтора им хиби у роботи. Вл. Дї.

1. МАРЕЦ 2019.

ekonomija@ruskeslovo.com

ЗДРУЖЕНЄ ЖЕНОХ „БАЙКА” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

НА РОЧНЕЙ СКУПШТИНИ У ФОКУСУ ЗВИТ О РОБОТИ

Штварток, 21. фебруара у ресторану „Червена ружа” отримана порядна Рочна скупштина Здруженя женох „Байка” на котрей представени Звит о активносцох у прешлим року, а по шицким заключене же и 2018. рок бул успишни

З

оглядом на тото же „Байка” активна през цали рок и дзечнє участвує и орґанизує рижни активносци и манифестациї, а котри уж роками традицийни. Заш лєм у Звиту видвоєни соорґанизация „Керестурского сайму”, пририхтованє етно стола з нагоди Централней преслави Дня Руснацох и рекреативни путованя за їх членох. САЯМ НАЙУСПИШНЄЙШИ

Участвованє на манифестациї „Днї керестурскей паприґи”, орґанизованє „Домашнього шпайзу”, як и госцованє на манифестацийох у Кули, Крущичу и Червинки, тиж значни активносци. Велї активносци Здруженє реализує дзекуюци сотруднїцтву зоз Месну заєднїцу Руски Керестур, Националним совитом Руснацох, Општину Кула и АП Войводину. Як наисце вельку роботу визначели пририхтованє етно стола з нагоди Централней пре слави Дня Руснацох за 300 особи, цо була активносц дзе ше активовали шицки члени. Кед слово о путованьох, єдна з представнїкох кере стурских здруженьох на фахових викладаньох на Златибору була Наталия Емейди, а за шицких членох бул орґанизовани одход до Суботици на саям квеца, нащиву Синаґоґи, Єврейскей општини и етно хижи „Торньош”. Предсидателька Здруженя Славица Катона, виражела окремне задовольство же ше им на Сайме удатно сполнює єден з основних задаткох оживйованя старих реме слох и пе стованє и розвой любови ґу традициї, окреме при младих, понеже Саям з рока на рок вше нащивенши и за ньго ше чує надалєко. ПРЕДСТАВЕЛИ ШЕ И ДРУГИМ По сле сайма, влєце у авґусту членїци „Байки” були учашнїци емисиї на приватней телевизиї, дзе указали як то вони робя, а як дознаваме у дискусиї, красна часц коло 15 минути пошвецена праве им. По сле того ше представели и австрийским новинаром на едукативней роботнї у про сторийох Каритасу кед им правели капущанїки и пироги, а подобну роботню правенє домашнїх галушкох отримали скорей зоз учашнїками Медзинародного волонтерского кампу. Свойо роботи и продукти представяли туристом зоз Словениї и Италиї, а були орґанизовани и интерни ро1. МАРЕЦ 2019.

УЧАСТВОВАЛИ И НА РОБОТНЕЙ АКЦИЇ Члени здруженя ше орґанизовали през рок же би нарезали дикинь за свойо потреби, попри тим активно участвовали у пораєню, кельо то було у їх можлївосцох, найстаршей рускей хижи у валалє после реконструкциї, котра окончена з потримовку АП Войводини.

ботнї рисованя на склу и вишиваня на хлєбовкох з домашнього платна. ПОРИХТАНИ ЗА КОНКУРСИ З финансийного и того року дїловали скромно, алє позитивно. Удатно реализовали средства по проєктох зоз Општини Кула и АП Войводини, як и средства за пририхтованє етно стола. Здруженє приходовало и зоз членарини и з предаваня власних продуктох, алє ше з тих приходох вимирює трошки порядней дїялно сци. Шицки члени попри предаваня Байкових сувенирох, маю можлївосц предавац и свойо власни продукти рижних файтох и з рижних материялох, а з котрима ше представя валал и руску традицию. Членарина од початку иснованя Здруженя остала иста, 100 динари мешачно. Катонова и на тот завод виражела обчекованя од новоформованей Локалней акцийней ґрупи у Општини Кула, у чиєй роботи участвовали и Наталия Емейди и вона, а наглашела же обчекую конкурси же би ше приявйовали зоз своїма проєктами.■ М. Джуджар

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА СХАДЗКА УО ДРУЖТВА ЗА РУСКИ ЯЗИК, ЛИТЕРАТУРУ И КУЛТУРУ

ЗБОРНЇК НА ВИКИПЕДИЇ

Перша схадзка УО Дружтва за руски язик, литературу и културу у тим року отримана штварток, 21. фебруара, у Заводзе за културу войводянских Руснацох. Понеже ше того дня означує и Дзень мацеринского язика, схадзка почала зоз читаньом реферата о важносци мацеринского язика, хтори пречитала Блаженка Хома Цветкович. На схадзки було слово о нових виданьох зоз 2018. року, а то нове, 23. число Зборнїка роботох Studia Ruthenica, подобови каталоґ Стретнуце у Боднарова XIV и Мултиязични часопис Нови мост 2. Було бешеди о змисту яки будзе у 24. чишлє „Рутеники”, як и план Видавательней дїялносци Дружтва за 2019. рок. У першей часци 23. числа зборнїка Studia Ruthenica, обявени прилоги зоз Округлого стола, хтори у рамикох 27. Дньох Миколи М. Кочиша отримани 1. децембра 2017. року у Новим Садзе под назву „Културолоґийни процеси у русинистики”. На сходу було бешеди о 140 рокох народзеня о. Дюри Биндаса, и о културолоґийних процесох у русинистики, и на нїм було аж 17 учашнїкох. Друга часц Рутеники ма зазначене цо бешедоване на схадзки Активу вихователькох 2. септембра 2017. року о предшколским воспитаню и образованю. У трецей часци ше находза прилоги о новших виданьох (словнїкох (2), о виданьох Дру-

жтва (19) и о других виданьох (3), хтори написали аж 20 авторе. Здогадованя на визначних дїячох при Руснацох, як и значни рочнїци и ювилеї зазначени у штвартей и пиятей часци, а зазначене и хто достал награди и припознаня. Хронїка Дружтва облапя написи, школски роботи школярох штреднїх школох у Новим Садзе, а дати и препатрунок активносцох Дружтва през цали рок. Дружтво у тим року планує видац 5 публикациї, а литературно-подобови конкурс дзецинских роботох ище вше тирва, по конєц фебруара. Зборнїк роботох Studia Ruthenica, ше од 22. октобра 2018. року находзи на Википедиї. Б. Х-Ц.

У ЗАВОДЗЕ ЗА КУЛТУРУ ВОЙВОДЯНСКИХ РУСНАЦОХ

О ЛИТЕРАТУРИ КАШУБОХ

У Заводзе за културу войводянских Руснацох, прешлого вовторку отримане преподаванє проф. зоз Филолоґийного факултета у Ґданьску др Душана-Владислава Паждєрского о литератури Кашубох од початку по 19. вик, а у рамикох Еразмус плус проєкта. Дзекуюци тому проєкту нашо професоре и студенти можу пойсц на їх факултет, а и тиж и з їх Факултету можу присц на наш Филозофски. Професор Паждєрски гварел же Кашуби то меншина окружена зоз славянами и то приноши иншаки проблеми як кед би були окружени з ґерманами, прето же славянски язики подобни и асимилация швидша и гварел же то славянски народ хтори жиє у Польскей на Ґданьким приморю и Кашубским поозерю, а їх предки Поморянє споминаю ше першираз 1046. року. Початки кашубскей писменосци починаю зоз записом етнонима Кашуби 1238. року, а Божески записи о привредних питаньох зоз елементами кашубского язика зявюю ше 1402. року. Перши писани памятнїки то Катехис, у прекладзе Михала Понтануса потим преклади Мартина Лутера на польски язик алє зоз вельким числом кашубизмох чий автор протестански священїк Шимон Крофей. Перши кашубски поета, Хєронїм Дердовски, бул, у ствари, процивнїк политичней активносци Цейнови. Од шлїдуюцих авторох зявел ше Ярош Дердовски хтори писал поеми Кашуби под Бечом, (вишли аж 8. виданя того дїла), и Яшек зоз Кнєї, тиж поема о гумористичних дожицох леґиня з валалу хтори ше залюбює и Кашубски куцик або мирка и єден меце. Зявю ше и писатель Александар Май-

16 РУСКЕ СЛОВО

ковски, кашубски лїкар зоз своїм першим романом Ремусово дожица, гварел Паждєрски. О литературним язику Кашубох писал и Як Карновски. Медзитим, рух хтори окреме значни за формованє кашубскей язичней норми то такв. „зжешенєдр Душан-Владислав ци”(сотруднїки кашубского часоПаждєрски писа „Кашубски союз” чийо припаднїки основу за язик беру сиверни бешеди и до першого плану кладу акцент, хтори по теди бул вше у другим планє. Споминаюци кашубски язик проф. Паждєрски гварел же єден од найвизначнєйших його преучовательох бул Фридрих Лоренц, Нємец хтори цали свой живот пошвецел преучованю Кашубох и хтори видал диялектолоґийну збирку зоз присловками, приповедками, леґендами под назву Поморянски тексти, 1924, (999 розлични тексти на 836 бокох, Словиньска ґраматика, Увод до кашубскей етноґрафиї и др). Далєй, Бернард Зехта у периодзе од 1967 по 1976 написал монументални Словнїк кашубских бешедох, котри видати аж у 7 томох. Од важнєйших виданьох треба спомнуц Словнїк кашубского або поморянского язика Стафана Рамулта (1993). Ґраматика кашубско язика Хани Макурат 2016, и вшелїяк Кашубско-сербски словнїк проф. Душана Паждєрского и Гани Макурат хтори вишол 2017. року и ма коло 9000 одреднїци зоз кратку ґраматику и историятом.■ Б. Х-Ц.

1. МАРЕЦ 2019.

kultura@ruskeslovo.com

ДЗЕНЬ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

РОБОТНА СХАДЗКА О ОБРАЗОВАНЮ З нагоди Дня мацеринского язика, штварток, 21. фебруара, у керестурскей Основней школи и ґимназиї зоз домом школярох „Петро Кузмяк”, отримана роботна схадзка представительох локалней самоуправи, Националого совиту рускей националней меншини и Школи

Н

а схадзки присуствовали предсидатель Општини Кула Дамян Милянич, просвитни инспектор Општини Кула Зоран Ракич, спред НСРНМ предсидатель Борислав Сакач, предсидатель Вивершного одбору Желько Ковач и предсидателька Одбору за образованє Мелания Римар, а спред Школи директорка Хелена Пашо Павлович и педаґоґинї Мария Шанта и Любица Няради. ШКОЛА З КОТРУ ШЕ ШИЦКИ ХВАЛЯ З тей нагоди, бешедоване о значносци и єдинственосци образованя на руским мацеринским язику котре як таке, наисце єдинствене на швеце.

– Така єдинствена школа значи наисце вельо за кулску општину, то нам потвердзенє єдней добрей пракси одношеня ґу шицким националним заєднїцом котри жию у тей держави. З другого боку, тота школа презентує и цалу державу у котрей национални заєднїци можу витвориц свойо права цо нє случай у других державох котри и вельо розвитши од нашей – потолковал предсидатель општини Кула Милянич. Дотхнута тема и можлївосци приводзеня школярох зоз иножемства, цо предложел предсидатель Националного совиту, а котре претаргнуте пре компликовани формално-правни процедури. О тим як Национални совит Руснацох спатра ситуацию у керестурскей школи, надалєй предлужел його предсидатель Борислав Сакач.

– Тота универзална и єдинствена школа барз значна за цалу руску заєднїцу, могло би повесц же за остатнї 100 роки то якишик максимум котри сполнюєме на тих просторох. Мацерински язик, основа же би зме ше отримали, и Европски совит препознава язик и виру як елементи значни за очуванє нациї, а ми маме и єдно и друге. Нєшка ме окреме занїмало же яки привредни плани локалней самоуправи, бо то нам значне за нашу штредню школу котра ище вше нє обовязна, алє ше роби на тим. Кед би штредньошколске образованє постало обовязне, можеме обчековац подзвигованє квалитету образованя вообще – виявел Сакач. Директорка Пашо Павлович направела огляднуце на проєкти котри у планє реализовац з цильом злєпшаня настави, як и на модернизованє настави зоз електронскима дньовнїками.

– Того року ше тот дзень означує кед школяре на позарядовим розпусту, ми мушели одложиц програму з тей нагоди, а отримали зме наисце конструктивну схадзку. Було бешеди о сотруднїцтве Школи и локалней самоуправи котра на високим уровню. За нас важни проєкт реконструкциї крова чию реализацию обчекуєме. Планує1. МАРЕЦ 2019.

ме направиц проєкт за отримованє професийней настави, фаховей пракси за напрям туристичного технїчара. Тиж зме бешедовали о значносци нашого мацеринского язика, и о єдинственосци основней и штреднєй школи, а ту и ґимназия на сербским наставним язику и оддзелєнє туристичного технїчара, цо остатнї роки пополнєте дзекуюци закладаню Општини котра финансує у цалосци драгово трошки школяром. Спомнути и Дом школярох у котрим змесценє преважно хасную школяре зоз оджацкей општини – виявела директорка Школи Хелена Пашо Павлович. ЦО ЗОЗ СЕРБСКИМ ОДДЗЕЛЄНЬОМ? Потим на кратко на самим концу схадзки спатрена и можлївосц формованя сербского оддзелєня у першей класи основней школи на инициятиву предсидателя Милянича и инспектора Ракича, цо урядово, з дописом до Министерства просвити, науки и технолоґийного розвою Школа вимагала на початку того школского року, алє є нє реализоване пре нєдостаточне число школярох чийо родичи виражели таке жаданє. Як наглашела директорка, приношенє такей одлуки ше нє стої на школскей управи, и же вони при упису до першей класи каждого року анкетую родичох же на яким наставним язику жадаю же би їх дзецко провадзело наставу, у складзе з тим, а спрам потребох конєчну одлуку приноши Министерство. Сход вихасновани и же би учашнїки схадзки побешедовали и зоз наставнїками и професорами у Школи котри викладаю руски и сербски язик. Шветочна програма котру пририхтали школяре, пре позарядови розпуст, на тот завод одложена за 28. фебруар.■ М. Джуджар

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА РОЧНА СКУПШТИНА У РКУД „ГАВРИЇЛ КОСТЕЛЬНИК” У КУЛИ

ПРЕДСТАВЕНЕ ДЇЛОВАНЄ У 2018. РОКУ Порядна Рочна скупштина Руского културно-уметнїцкого дружтва „Др Гавриїл Костельник” у Кули була отримана пияток, 22. фебруара, на котрей представене дїлованє Дружтва у прешлим року и плани за наступни. У Звиту активносцох з 2018. року, предсидатель Дружтва Владимир Бучко визначел орґанизацию програми з нагоди локалней преслави Дня Руснацох, участвованє женскей и хлопскей шпивацкей ґрупи на општинскей смотри у Руским Керестуре, а потим женскей на зонскей у Червинки и покраїнскей у Вербаше. Тиж и участвованє на Фестивалу „Най ше нє забудзе” у Дюрдьове и „Червена ружа” у Руским Керестуре. Дружтво було орґанизатор и активносцох за младших членох, так удатно орґанизовали уж традицийни сход рецитаторох у рамикох „Костельниковей єшенї”, од прешлого року под назву „Михайло Зазуляк”, а наймладши члени пририхтали и дзецинску представу „Вай-фай принцеза” котра премиєрно бавена у Кули, Шидзе и у Новим Садзе. Першобутно було плановане же би представа була премиєрно бавена на Драмским мемориялу „Петро Ризнич Дядя”, медзитим пре субєктивни причини з реализацию ше пожнєло, так же аж того року будзе бавена на Мемориялу, потим плановане виводзенє и у Коцуре. За руски дзеци у Кули заплановали и одход на Фестивал дзецинскей творчосци Руснацох у Войводини „Веселинка”, понеже прешлого року пре рижни обовязки дзецох то нє було витворене. Медзи конкретнима планами за 2019. рок и робота драмскей секциї за одроснутих котра би требала порихтац представу у режиї Янка Лендєра, а цо плановане реализовац по конєц рока. Члени РКУД виражели жаданє же би у їх орґанизациї була отримана и промоция кнїжки Михала Рамача „Дуга над Дунайом”, цо вошло до плану, алє през дискусию розпатрани и проблем же чи будзе пу-

блики? У прешлим року мали єдну презентацию кнїжки „Нє бац ше од живота” авторки и членїци Меланиї Арваї, котра була окреме удатна и нащивена. Заплановани активносци за наступни рок подрозумюю отримац потерашнї уровень як за младших так и за старших членох, алє ту и плановане орґанизовац округли стол на котрим би тема була фокусована на можлївосци преширеня членства, цо вецейрочни проблем у Дружтве. Члени шпивацких ґрупох предложели и вимагали можлївосц же би сотрудзовали з даяким оркестром, з чим би им були олєгчани наступи на векших манифестацийох, понеже вони потераз проби маю лєм зоз гармонику, а то потвердзела и фахова руководителька Еуфемия Планкош же то наисце нєдосц. Дзепоєдни присутни на Скупштини зауважовали и слабу присутносц їх шпивацких ґрупох, односно мали круг манифестацийох и фестивалох на котрих наступаю. Предложене же ше проблем оркестра пробує ришиц прейґ сотруднїцтва зоз Домом култури Руски Керестур. М. Дж.

„РУТЕН ТРЕШ ОРКЕСТРA” У НОВОСАДСКИМ РУСКИМ КУЛТУРНИМ ЦЕНТРУ

МУЗИЧНИ МИНИЯТУРИ Нєкаждодньова музична подїя була у Руским културним центру пияток, 22. фебруара, кед „Рутен треш оркестра” пририхтала концерт. На концерту, хтори тирвал длужей од годзини, були одграти, як цо гварел Мирослав Пап, миниятури хтори маю дотику зоз етносом, зоз сучасну музику, алє су обробени на їх ориґинални способ.

– Єдна екипа людзох ше нашла ту у Матки источашнє и на истим месце, цо ше ридко случує, та зме могли и

18 РУСКЕ СЛОВО

презентовац тото цо робиме. Мено оркестру „Рутен треш оркестра” виведзене од „трешка”. Прето же ми претресаме и витресаме и винїмаме найлєпшe овяти зарна, найлєпши ноти и вец их складаме до композициї на наш способ – гварел Мирослав Пап. Члени „Рутен треш оркестри” – Катарина Кочиш (вокал), Марта Райда (флаута), Єлена Ґудураш (виолина), Мирослав Фейди (кларинет), Мирослав Пап (ґитара), Александар Човс (бас ґитара) и Михаїл Римар (перкусиї) уж єден час приходза до Руского културного центру и тот концерт резултат їх сотруднїцтва. Концерт почал на 19 годзин и 34 минути цо виолинисткиня Єлена Ґудураш потолковала же кед ше радзели на кельо годзин почнє концерт, було им важне же би то нє було анї вчас, а анї позно, вец похопели же оркестер ма седем членох – троме хлопи и штири женски особи, та вишло число 34. Популарносц такей програми була попровадзена и потримана зоз аплаузами публики, а шлєбодни места у сали нє було. В. В.

1. МАРЕЦ 2019.

ФЕБРУАР 2019. рок ЧИСЛО 2

Ася ПАПУҐА

*** У полусну, кед павучина ратує мотиви панїка пребера можлївосци. Окупани и чисти, скоро нєпрепознатлїви, а заш лєм тот исти Страх шеда на пристол зоз нову, швицацшу коруну. Слаби и нєсвидоми думки клєкаю на колєна и витаю велїчезносц Пана. Були моцни кед шветлосц дня скривала совисц. Тераз лєм косцанїки, падаю и чекаю заповиди. Добру ноц, чи збогом?

1. МАРЕЦ 2019.

*** Зло у души, зло у очох, зло на дланї. Даремни и згнїти, а горди и себични. Ту! Зло ту!

*** Усиловносц оцудзеня пренашла єдну. Лядову. Страшну. Отровну. Краса фалшивосци страцела другу. Цеплу. Мирну. Потребну.

Викривени твари, кирвави ошмихи и злонамирни погляди. Лєца доокола зоз шивима власами, зоз храстами на ґамбох, зоз остатками прешлих жертвох за нохцами.

Войни, руйнованя и вилїви у души. Калїченя, крев и склєнчини.

Ту! Зло ту!

Жвератко оружиє. Жвератко щит.

У душох. У очох. На дланьох.

Єдна процив другей. Ляд процив Огня, Босорка процив Русалки, отров процив потреби.

Алє их нєт два. Лєм єдна.

РУСКЕ СЛОВО 19

literaturne@ruskeslovo.com

Марина ХОМА

Ода страху Мили,

ПРЕДСТАВЯМЕ ВАМ Зденка ВАЛЕНТ БЕЛИЧ Народзена 1975. року, главна и одвичательна редакторка часопису „Нови живот”, поетеса и есеїсткиня. Дипломовала на Филозофским факултету у Новим Садзе. У тей хвильки є докторантка на Катедри естетики Универзитета Комненского у Братислави. Занята є у Покраїнскей влади. Добитнїца награди за преклад „Павел Орсаґ Хвєздослав” (2012) и за „Преклад рока” (2015). У чаше кед ушорйовала часопис „Нови живот” достала „Припознанє за унапредзенє словацко-сербских литературних вязох” (2016) Наградзована за поезию (1994, 1997, 2017). Обявела двоязичну кнїжку писньох „Етеризация” (2018). Пририхтала кнїжку „Имиґранти у Вавилонскей кули” (2017) хтора обявена и на словацким язику (2018). За видаванє ушорела вецей кнїжки и преложела вецей як трицец наслови зоз словацкого на чески язик. Членїца є Дружтва новосадских писательох, Здруженя писательох прекладательох Сербиї, Дружтва писательох Войводини и Клубу нєзависних писательох з Братислави. Жиє у Новим Садзе.

ЦИХОСЦ У ЦМОТИ Кед Адам меновал єства, зявеня и предмети, нє знал же имитує свойого творителя. Нє гварим же зоз тим ожил швет иншак мертви за нас – безменни, алє же творел себе ознова а иншак. Гевто нєменоване дзень-нєшка кучи у цмоти и дихци нам за шию гевта чарна дзира шмерци. Пребудзце Адама, нє закончел роботу.

20 РУСКЕ СЛОВО

НА ПРАГУ

ОЛЄГЧАНЄ Змокла сом. Спреведла сом ше на хвильку же виходи исную и ходзела сом до кругу. Бо жем наисце округла, (знам же знаце же и ви нєдалєко пойдзеце) а нам дата лєм тота кружнїца. Кельо ми лєм часу требало же бим зрозумела же тоти дражки, заш лєм, визлїзани! Дижджово капки нєшка падаю до горе, же би ми подаровали жадане олєгчанє.

Сцискац праве кажду клянку цо вам дойдзе до рук вредне за кажду осуду. Тельо нїчомносци нє станє до писнї. Чом ше гнївац на замкнути дзвери? Жажда же би ше отворели лєм раз єдни єдини дзвери присутна у мнє одвше. Алє, до чорта, отверала сом шицки шором з любопитлївосци, гордосци, галавосци, або зоз жажди дознац шицки тайни – нє мойо, цудзи. Алє, нє вошла сом до хижи кед ше дзвери сами отворели. Запрепасцено сом ше скаменєла на прагу. Чи ту треба войсц?

1. МАРЕЦ 2019.

Найвирнєйши мой провадзачу, ти хтори ме, так повесц, нїґда нє напущуєш. Дзекуєм ци же ши вше зо мну, дакеди менєй, дакеди вецей, алє нє препущуєш нагоду же биш провадзел мой живот. Моя ши найкрасша креация и безконєчно сом горда на тебе. Знам же нащивюєш и других людзох, то ци робота, алє зо мну по ставаш наисце цошка окремне. За каждого ши цошка окремне. Яки зме лєм траґични сценариї вєдно створели; од давеня у глїбокей води, по умераня на авто-драги. Алє нє шмеме забуц анї гевти менєй важни приповедки о вихабеней плаци, лєбо о тим як ше мачка нїґда нє враци дому. Поправдзе, тоти остатнї наслови звуча баржей як даяки комични приповедки. Видзиш, ознова тото робиш. Цали час ме забавяш! А чи паметаш гевту приповедку о вичней осамено сци? Тота нам єдна з найлєпших! Розумим же мушиш буц и з другима людзми. Вообще сом нє любоморна, лєм ше наздавам же знаю ценїц твою знаходлївосц и свою мрию. Наздавам ше же ци припознаваю заслуги як и я и же розумя же сце у креїрованю вєдно, же це, поправдзе, и вони видумали и же су щешлїви кед ше того здогадню. Дакеди нам очежуєш, знаш? Пущиш нас най подумаме же ти главни и пущиме це най нас водзиш. То нє барз у шоре, алє ти нє виновати за тото, боже ствена креацийо. Ти лєм прето ту же биш помогол людзом, же би ше им цо лєгчейше витворело тото цо нє жадаю, алє и тото муши дахто робиц. Нє виновати ти же це видумали и же це каждодньово видумую. Знаш, думам же би це людзе баржей почитовали кед би ше могли од це дакус оддалїц. Далєко од того же думам же ТИ тот хтори би ше мал оддалїц. Муша видумац спо соб як ше оддалїц од це же би видзели же яке ти прекрасне єство. Мушим и я, та це прето нєшка забиєм. Пребач ми, алє лєпше так. Лєм нєшка, обецуєм. Лєм же бим могла нєшка функционовац. Алє, кед ми будзеш барз хибиц, створим це, нє старай ше. Алє у тей хвильки лєпше идз ґу дакому другому. Обецай ми же му нє будзеш вельо допивац и нє приповедай вельо. Будз цихи, уж кед го мушиш провадзиц, а кед же придзе до даяких заєднїцких сценарийох, нє инсистуй же би их ти водзел. Пущ людзох же би були креативни, а кед похопя же вам приповедки цалком иреални, можебуц же застановя же би ци указали чесц. И нє будз пребарз ароґантни, скромно ше поцагнї и придз док будзеш поволани. Любим це и бочкам.

1. МАРЕЦ 2019.

РУСКЕ СЛОВО 21

literaturne@ruskeslovo.com

Марина ХОМА

Ода страху Мили,

ПРЕДСТАВЯМЕ ВАМ Зденка ВАЛЕНТ БЕЛИЧ Народзена 1975. року, главна и одвичательна редакторка часопису „Нови живот”, поетеса и есеїсткиня. Дипломовала на Филозофским факултету у Новим Садзе. У тей хвильки є докторантка на Катедри естетики Универзитета Комненского у Братислави. Занята є у Покраїнскей влади. Добитнїца награди за преклад „Павел Орсаґ Хвєздослав” (2012) и за „Преклад рока” (2015). У чаше кед ушорйовала часопис „Нови живот” достала „Припознанє за унапредзенє словацко-сербских литературних вязох” (2016) Наградзована за поезию (1994, 1997, 2017). Обявела двоязичну кнїжку писньох „Етеризация” (2018). Пририхтала кнїжку „Имиґранти у Вавилонскей кули” (2017) хтора обявена и на словацким язику (2018). За видаванє ушорела вецей кнїжки и преложела вецей як трицец наслови зоз словацкого на чески язик. Членїца є Дружтва новосадских писательох, Здруженя писательох прекладательох Сербиї, Дружтва писательох Войводини и Клубу нєзависних писательох з Братислави. Жиє у Новим Садзе.

ЦИХОСЦ У ЦМОТИ Кед Адам меновал єства, зявеня и предмети, нє знал же имитує свойого творителя. Нє гварим же зоз тим ожил швет иншак мертви за нас – безменни, алє же творел себе ознова а иншак. Гевто нєменоване дзень-нєшка кучи у цмоти и дихци нам за шию гевта чарна дзира шмерци. Пребудзце Адама, нє закончел роботу.

20 РУСКЕ СЛОВО

НА ПРАГУ

ОЛЄГЧАНЄ Змокла сом. Спреведла сом ше на хвильку же виходи исную и ходзела сом до кругу. Бо жем наисце округла, (знам же знаце же и ви нєдалєко пойдзеце) а нам дата лєм тота кружнїца. Кельо ми лєм часу требало же бим зрозумела же тоти дражки, заш лєм, визлїзани! Дижджово капки нєшка падаю до горе, же би ми подаровали жадане олєгчанє.

Сцискац праве кажду клянку цо вам дойдзе до рук вредне за кажду осуду. Тельо нїчомносци нє станє до писнї. Чом ше гнївац на замкнути дзвери? Жажда же би ше отворели лєм раз єдни єдини дзвери присутна у мнє одвше. Алє, до чорта, отверала сом шицки шором з любопитлївосци, гордосци, галавосци, або зоз жажди дознац шицки тайни – нє мойо, цудзи. Алє, нє вошла сом до хижи кед ше дзвери сами отворели. Запрепасцено сом ше скаменєла на прагу. Чи ту треба войсц?

1. МАРЕЦ 2019.

Найвирнєйши мой провадзачу, ти хтори ме, так повесц, нїґда нє напущуєш. Дзекуєм ци же ши вше зо мну, дакеди менєй, дакеди вецей, алє нє препущуєш нагоду же биш провадзел мой живот. Моя ши найкрасша креация и безконєчно сом горда на тебе. Знам же нащивюєш и других людзох, то ци робота, алє зо мну по ставаш наисце цошка окремне. За каждого ши цошка окремне. Яки зме лєм траґични сценариї вєдно створели; од давеня у глїбокей води, по умераня на авто-драги. Алє нє шмеме забуц анї гевти менєй важни приповедки о вихабеней плаци, лєбо о тим як ше мачка нїґда нє враци дому. Поправдзе, тоти остатнї наслови звуча баржей як даяки комични приповедки. Видзиш, ознова тото робиш. Цали час ме забавяш! А чи паметаш гевту приповедку о вичней осамено сци? Тота нам єдна з найлєпших! Розумим же мушиш буц и з другима людзми. Вообще сом нє любоморна, лєм ше наздавам же знаю ценїц твою знаходлївосц и свою мрию. Наздавам ше же ци припознаваю заслуги як и я и же розумя же сце у креїрованю вєдно, же це, поправдзе, и вони видумали и же су щешлїви кед ше того здогадню. Дакеди нам очежуєш, знаш? Пущиш нас най подумаме же ти главни и пущиме це най нас водзиш. То нє барз у шоре, алє ти нє виновати за тото, боже ствена креацийо. Ти лєм прето ту же биш помогол людзом, же би ше им цо лєгчейше витворело тото цо нє жадаю, алє и тото муши дахто робиц. Нє виновати ти же це видумали и же це каждодньово видумую. Знаш, думам же би це людзе баржей почитовали кед би ше могли од це дакус оддалїц. Далєко од того же думам же ТИ тот хтори би ше мал оддалїц. Муша видумац спо соб як ше оддалїц од це же би видзели же яке ти прекрасне єство. Мушим и я, та це прето нєшка забиєм. Пребач ми, алє лєпше так. Лєм нєшка, обецуєм. Лєм же бим могла нєшка функционовац. Алє, кед ми будзеш барз хибиц, створим це, нє старай ше. Алє у тей хвильки лєпше идз ґу дакому другому. Обецай ми же му нє будзеш вельо допивац и нє приповедай вельо. Будз цихи, уж кед го мушиш провадзиц, а кед же придзе до даяких заєднїцких сценарийох, нє инсистуй же би их ти водзел. Пущ людзох же би були креативни, а кед похопя же вам приповедки цалком иреални, можебуц же застановя же би ци указали чесц. И нє будз пребарз ароґантни, скромно ше поцагнї и придз док будзеш поволани. Любим це и бочкам.

1. МАРЕЦ 2019.

РУСКЕ СЛОВО 21

ЛИТЕРАТУРНА КРИТИКА * ЛИТЕРАТУРНА КРИТИКА * ЛИТЕРАТУРНА КРИТИКА

КАЛЕИДОСКОП ЗАЦМЕНЯ ( Агнета Бучко Папгаргаї, „Там дзе слунко виходзи”, приповедки о войни, НВУ „Руске слово”, Нови Сад, 2018) нїжка Агнети Бучко Папгаргаї хтора К наволана по остатнєй приповедки у тей збирки, Там дзе слунко виходзи, одкри-

ва єдну нову писательку озбильного прозного анґажмана, хтора през дзешец цалосци, дзешец приповедки о войни, о котрей паметанє ище швиже и ище вше нательо боляце же нам ше видзи же тоти приповедки отвераю рани за хтори ше модлїме най ше цо скорей загоя. Особни дожица читателя з тих просторох, хтори мушел буц директно або индиректно уключени до войнових збуваньох, онєможлївюю читац приповедки як литературну фикцию, алє як прешвечлїви особни мемориябили людзох котрих стретаме и котри ище вше у себе ноша и нєпреривно преживюю свойо Голготи. Голготи на котри були осудзени, а нєвиновати, без можлївосци уплївовац на руйнованє жеми и ґазлованє судьбох малих людзох хтори лєм сламки ношени з форґовом препасци шицкого цо себе у своїх животох виградзели. Звонка лоґики о войновей стратеґиї здуманей у главох ирационалней сили, котра свою моц унапрямує на превласц над дачим цо и так о єден час нє будзе нїчийо, бо шицко на тим швеце може нєстац. Лєм живот ше и на погоренїску предлужує, випукнє после бурї и огня, нє оглядаюци ше на чловеково паметанє и на тото цо прешло и о чим история будзе писац так же страданє поєдинца будзе прикрите з интересами тих цо одлучую, цо зоз оружийом чи пенєжом доказую свою надмоц. Кажда приповедка о войни страшна, приповеда о часу у хторим за чловека, поєдинца, нєт анї ратунку анї склонїска, бо ше теди валяю шицки гаци хтори чували мирни цек живота, спокой фамелиї, валала, роду... Форґов того зла чловека претворює до бидла, указуюци же шицки вредносци до котрих верел можу постац терхи, котри ламу принципи достоїнства и чловечносци, претваря их до празних шкарупинох, а на їх месце оставаю як святи обращики за котри ше лапя фалатки моралу и вири хтори зачувал у себе и хтори як капки окрипеня за його душу руцену до пекла, у хторим шалєне бависко кирвавей судьби одлучи же як и чи вообше прежиє. А кед прежиє, яки калїченя у його души и целу останю, и як их вилїчи, або лєм залїчи... Папгаргайова здумано правела кнїжку так же шветло першей приповедки Боже древко и остатнєй Там дзе слунко виходзи зложела до параболи зоднука котрей ше ґрадираю подоби и збуваня хтори могли буц лєм нумеровани, нє титловани, хтори нароком правени зоз минимализмом белетризованя, же би звучали як автентични споведзи, хтори на папер виляли найстрашнєйши искуства з войни тих котри нє войовали. Так достати упеча-

ток правдивосци, котра нє селектована, алє вжата шором, и так найвирнєйше, нєпретенциозно и нєопредзелєно, нєострасцено гутори тот мали чловек, за чию правду, як у молитви ше вона заклада през свойо приповедки. Сензибилизована зоз блїзкосцу ґу своїм юнаком, вона ше уцагує до їх души, та на реалистични способ, яки нас здогадує на найлєпши боки прози Антония Исаковича, провадзи крижну драгу своїх нєменованих юнакох, хаснуюци материялни швет лєм як рамик котри одредзує їх нукашнї живот котри жию вше на прикрини буц, або нє... У тих описох котри дзекеди врещацо брутални, дзекеди депресивно обсесивни вона анї раз нє прекрочує гранїцу натурализма. Анї у єдней з тих приповедкох нєт процивеня з оружийом, кияком, лацом, бицом... Найчастейше чувство хторе намака кажду приповедку то страх, страх, страх... Нєутралносц, хтора виходзи зоз прикмети юнакох у тих дзешец приповедкох Агнети Бучко Папгаргаї, национално нє менована, алє препознатлїва. То людзе котри прешли през пекло цо им го хто зна хто привед до мирного валалу и занавше им потаргал орбиту їх каждодньовосци у котрей ше чувствовали нє идилично, алє як свойо на своїм, ґу котрим и їх способе живота и системи вредносцох писателька очивисно указує вельку прихильносц и порозуменє. У цалей кнїжки можебуц ше найду описи ситуацийох и подїйох хтори людзе препознаю, алє нє найду анї єдно мено, анї єден топоним, а анї вирску и националну идентификациї. Як кед би правела филмски кадри з котрима сце цо вирнєйше повесц цо наисце було, а у тим кадру видно и розрити дом и зрепеґане польо и покалїчених живих и мучнє похованих позабиваних. Бо слика бешедує тисяч слова и кед ше ю зна на прави способ ошветлїц вона и доказ и опомнуце. Факт же о часох у котрих було тельо нєвини жертви, за цо причини малому чловекови, та и тим наисце вельким людзом цалком нєясни, ище вше мало написане, а окреме у нашей литератури. Гоч, нажаль, велька часц Руснацох була директно залапена и потрафена зоз збуванями, окреме на просторох дзе бул фронт, же тоти подїї виволали вельки ламаня и у нашей националней заєднїци котри маю историйни пошлїдки. Зоз тоту кнїжку авторка з часци пополнює тот нєдостаток, на, поведло би ше, окреме упечатлїви способ. Кед би ше парафразовало наслов тей кнїжки, вец би вон могол глашиц Глєдаюци виход, дзе би тот виход могол буц и восток, а и глєданє як висц зоз цмоти у котрей шмерц каждодньовосц.■ (виривок) Ирина Гарди-Ковачевич

Число ушорела Олена Планчак-Сакач, подобово прилоги Коля Обровски

22 РУСКЕ СЛОВО

1. МАРЕЦ 2019.

kultura@ruskeslovo.com

КУЛТУРНО-УМЕТНЇЦКЕ ДРУЖТВО „ТАРАС ШЕВЧЕНКО” ДЮРДЬОВ

КОНТИНУИТЕТ И ПОРЯДНА ДЇЯЛНОСЦ

У рамикох нащиви явним подриємством и Дружтвом котри пе стую традицию у ме стох Општини Жабель, Чедомир Божич, предсидатель Општини Жабель, нащивел и Културно-уметнїцке Дружтво „Тарас Шевченко” у Дюрдьове. Предсидателя Божича и Радована Чолича, предсидателя скупштни Општини Жабель, штварток 21. фебруара, у про сторийох Дружтва дочекали члени Управного одбору Дружтва на чолє зоз предсидательом Миро славом Такачом и подпредсидательом Миколом Куха-

ром, котри и член Националного совита Руснацох. На схадзки бешедоване о сотруднїцтве општини и Дружтва, роботи и планох Дружтва, почежко сцох и потребох Дружтва, як и о општинских и покраїнских конкурсох котри ше дотикаю култури, очуваня традициї и других дїялно сцох котри запровадзує Дружтво. У розгварски предсидатель Божич гварел же КУД „Тарас Шевченко” активне и єдинствене по константним континуитету у роботи и членстве у општини цо видлїве на наступох и у шицких їх орґанизацийох.

– Нащивиме шицки нашо општински здруженя же бизме бешедовали зоз шицкима. Тото дюрдьовске Дружтво приклад добрей роботи котре каждого року вше лєпше роби и дава вше лєпши резултати. З нїма маме барз добре сотруднїцтво, а ми им максимално даваме потримовку и потримуєме шицки їх проєкти як по конкурсох, так и порядну дїялносц Подручней канцелариї Националного совиту зоз шедзиском у тим Дружтве. Любим их нащивиц, у нїх вше добре, роботне и позитивне розположенє. Їх роботу будземе и надалєй помагац – гварел предсидатель Божич. У опущеней комуникациї и бешеди зоз предсидательом Божовичом и предсидательом Чоличом познєйше бешедоване и на други теми котри цикавя шицких жительох Дюрдьова. Вони двоме дзечнє одвитовал и на тоти питаня. С. С.

САШО ПАЛЄНКАШ ОТРИМАЛ КОНЦЕРТ У КОЦУРЕ

ШПИВАНКИ У ЗАБАВНИМ И ОБРОБКИ У НАРОДНИМ ДУХУ У просторийох коцурского Руского дому прешлей соботи, 23. фебруара, визначни руски кантавтор Сашо Палєнкаш представел свою музичну творчосц. Концерт почал зоз уводним словом Миколи Шанти, координатора Подручней канцелариї у Коцуре. Привитал Палєнкаша котри потераз нє мал нагоду наступиц у Руским доме, як и шицких присутних котри пришли послухац того музичного уметнїка, композитора и шпивача. За коцурску публику Палєнкаш порихтал комбиновани репертоар.

– Остатнї пейц, шейсц роки, кельо робим без бенду, мал сом нагоди наступац як у нас, так и у иножемстве. Найвецей сом госцовал по Словацкей, там сом мал вецей як двацец концерти. Далєй то були наступи у Горватскей, долу у Сербиї, Румуниї, Мадярскей и шицки тоти концерти отримани по руски. То наисце интересантни концерти, а дакеди и лєпше кед єст менєй людзох прето же ше вец витвори окремна комуникация зоз публику – гварел Палєнкаш. Вон одшпивал и одграл на ґитари вецей свойо авторски шпиванки у забавним духу и обробки руских народних писньох. Шицки точки концерту Палєнкаш публики приблїжел на окремни способ, з толкованьом инспира1. МАРЕЦ 2019.

циї, коментаром лєбо з даяку анеґдоту вязану за наставанє одредзеней писнї. Кажда нумера була випровадзена з гласним аплаузом шицких присутних. Сала Руского дому була виполнєта з краснима емоциями. По законченим концерту предлужене друженє зоз музичним уметнїком на пририхтаним коктелу. У приємней атмосфери шицки нащивителє бешедовали о упечаткох. О. Р.

РУСКЕ СЛОВО 23

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ ЗОЗ ФАМЕЛИЮ ЗУСКИ МАЛЕШ ЗОЗ ҐОСПОДЇНЦОХ

КАЖДЕ УМЕТНЇК У СВОЄЙ ОБЛАСЦИ

Пише: Сандра САЛАМУН

У Малешевей фамелиї зоз Ґосподїнцох, каждому дата нїтка за уметносц, дзивка Сандра и мац Зуска дзеля исту, а оцец Зоран и син Саша цалком иншаку. Син зоз своїм „уметнїцким слухом” и талантом нєсебично помага и оцови и мацери, та и шестри. У тей фамелиї маме машинца, цукрарки и карвинґ майстра. И кажде з нїх успишни

З

уска Малеш народзена Саламун, по оцови Рускиня, а по мацери Словачка, та анї нє чудне же люби робиц у кухнї и филовац вецей файти колачох и тортох и за нїх правиц рижни прикраски. У тим ю успишно провадзи єй супруг Зоран, машински инжинєр хтори ма окремну притоку за деталї и, розуми ше, мирну руку. Часто єй помага, алє заш лєм найволї кед наостава окрайки од, як под смужку, нарезаних колачох... И єдно и друге любя стваряц и робиц, так научели и свойо дзеци. Одвше шицко робели вєдно. Сина Сашу и дзивку Сандру учели же ше у живоце вше треба максимално намагац и поряднє робиц. Же их послухали, видно, бо су обидвойо успишни у своїх роботох, а у таких дзе тиж обачлїви їх уметнїцки дар. Син Саша закончел висшу школу за ґастронома и такой почал робиц у кухнї у єдним елитним ресторану, а и по гобию є надалєко познати. Вон самоуки и барз успишни карвинґ майстор з велїма припознанями, похвалами и наградами. Зоз овоци и желєняви створи рижни форми, од животиньох по квеце. Дзивка Сандра ше одала до Дюрдьова, до Мушицковей фамелиї, маю тройо дзеци и наисце є права тортарка-майсторица. Випека колачи и торти и рижни прикраски за нїх, а по рецептох єй мацери, алє и баби

24 РУСКЕ СЛОВО

Кати. Так же нє лєм же вєдно робели док були у заєднїци, алє и тераз кед кажде крача по своєй животней драги. КЕД ТРЕБА ПОМОЦ, ВШЕ СУ ЗЄДНИНЄНИ Зуска одмалючка патрела як єй мац Ката пече и цифрує торти и вше єй любела помагац. Вона уж двацец пейц роки прави торти, а як починала потолковал супруг Зоран.

– Паметам же раз, пред вецей як трицец роками, кед Зуска була дзивка, сушеда ю замодлєла же би єй направела торту за свадзбу. Теди мац Ката нє була дома, та ше вона сама лапела до тей роботи гоч була млада и нє мала у тим вельо пракси. Паметам же торта барз крашнє випатрала, а сиґурни сом же була и смачна – гварел Зусков супруг Зоран. После одаванки Зуска частейше почала печиц торти за дзецински родзени днї. Почала ше вше баржей интересовац за смаки, способи печеня и украшованя тортох. Теди сушеди почали обачовац єй талант и нєвироятни способносци, та ю вше частейше волали же би им упекла торту або колачи.

– Дакеди нараз печем вецей торти и колачи, розпочнєм вецей файти и вец ми помоц и добра орґанизация барз знача.

1. МАРЕЦ 2019.

ljudze@ruskeslovo.com

Супруг вон вше порихтани помогнуц цо може, а то найчастейше ношенє ташкох з материялом хтори ми потребни. Алє и то барз велька помоц. Моя мац, гоч ма седемдзешат шейсц роки вше ми сце помогнуц, а найволї таке дзе ше нє муши вельо рушац. Дзеци тиж од велькей помоци, Сандра за шицко, а Саша часто помага направиц украсни фиґури за торту – гварела Зуска и припознала же є задовольна же ше ма з ким по совитовац, вичерац думаня и искуства. Актуално сци на тему колачох и тортох найволї провадзиц на интернету, гоч гвари же ше за тоти роки нє пременєло вельо того цо ше дотика смакох и присмачкох, алє ше барз пременєл спо соб украшованя тортох. Пред пейцома роками почал буц барз актуални фондан. Без велького обаваня и з вельким задовольством почала прикрашовац торти праве з нїм. ДАКЕДИ З МЛЄКОМ И ЦУКРОМ, ТЕРАЗ ЄДНОСТАВНЄЙШЕ Правиц прикраски за торту Зуску давно учела єй мац, теди кед ше ружичи правело з млєка у праху и цукру, и мушело ше длуго мишац. Нєшка фондан до ступни, лєгки є за формованє, а на нашим тарґовишу до ступни рижни фурми и фурмочки, прибор и алати з котрима мож правиц рижни фурми. Зуска найволї украшовац з фонданом, бо дава барз вельо могучно сци, од рижних формох по фарби. Так зоз шлаґом робиц нє мож. Єй украси виродо стойни ориґина лу, цо вообще нє лєгко по сцигнуц, а на вецей заводи зоз щеточу и фарбу за єд зенє на торти рисова ла икони... Гвари же и з найобичнєйшого шприцу за шлаґ мож справиц найкраши украси на торти, алє шлаґ муши буц густи, а сучасна опрема нєшка олєгчує роботу, як цо вельки и моцни миксер котри сам

ТОТО ЦО ВИДЗИ ТОТО И НАПРАВИ – Муштериї найчастейше випатрунок торти поруча так же ми укажу слику як треба же би випатрала. Теди мушим мерковац же би була виродостойна, алє им и потолковац же мегчейша структура торти нє подноши чежки украси. Комуникация барз важна же бизме на концу шицки були задовольни. Припознавам, дакеди наисце чежко, бо єст вельо деталї у тей роботи, алє кед видзице же людзе задовольни з готовим продуктом, вец ми лєгчейше, гоч сом барз вистата – гварела Зуска.

1. МАРЕЦ 2019.

швидко и добре витрепе шицко цо єй потребне. Ма и турбо релну котра може упечиц вецей пишкоти (це ста) нараз, алє надпомина и тото же и кед драги апарати нє муши значиц же буду од векшого хасну як туньши. ЧАСТО ВИКЛАДАЮ ВЄДНО Пред даскельома роками, на першим Сайме гортикултури, етно детальох и ручних роботох у Ґосподїнцох, тройо з Малешовей фамелиї вєдно викладали свойо ручни роботи. Зуска и Сандра сладки лакотки, Сандра теди була надалєко позната по правеню чоколадних пралинох, а Саша бул праве одкровенє, бо теди почал презентовац свойо вирезбарени роботи. Саша нє лєм же кухар и карвинґ майстор, вон дзечнє помага и оцови котри основал фирму за конструованє и будованє обєктох зоз желєзних цивох. Вони двоме вєдно будую шопи, шопки, капури, та и рижни машини и помоцни алати як цо машину за резанє ме са, або машину на хторей ше мелє ме со, машину за цадзенє и одвойованє маґочкох и скорки зоз парадичох.

– Дакеди зме мали вельо парадичи и на полю и у загради, варели зме парадичанки на велько. Дзеци нам и теди помагали. Я робим у єдней штреднєй школи и наисце мам щесца же преподавам праксу, бо ю школяре воля як шедзиц и учиц. Як машински инжинєр мам порив справиц дацо, а дзекуюци фамелиї, у тим сом вше витирвали, бо су ми и найвекша потримовка – гварел Зоран. Цеша ше єдни у других и помагаю себе, алє и присподобюю потребом, и новим часом. Як Зуска и Зоран дакеди з дзецми, так тераз з унучатми. Уча их правиц и робиц, баба, за початок, колачи, а дїдо роботи по дворе, прабаба Ката – сцерпеню и витирвало сци.■

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШ ГОСЦ: СЛОБОДАН КОДЕРМАЦ ЗОЗ ШИДУ

Пише: Владимир ДЇТКО

РУСКИ ДОМ ЯК ВЛАСНА КИШЕНКА Можебуц кед би му шовґор нє бул Руснак, а попри тим и руководзаци у КПД „Дюра Киш”, нє сиґурне чи би ше Слободан Кодермац нашол у спомнутим руским Дружтве, до хторого зашол ище 1990 року. Раз пошол, и скоро три децениї у нїм остал, и як аматер, алє и як домашнї – домар

С

тарал ше Кодермац же би у доме були цо лєпши условия за роботу, окреме за роботу аматерох. Дзечнє ше здогадує початкох кед и вон вошол до културного аматеризма Руснацох.

– Борослав Барна, мой шовґор, бул предсидатель Дружтва и поволал ме же би ше и я уключел до роботи. Нє танцовал сом, нє шпивал, а боме анї нє грал, алє сом пришол помогнуц як домар. Сцел сом ше старац о шицким цо требало, а поготов о тим же би аматере мали условия за проби, за наступи – почина приповедку Слободан Кодермац, хторого шицки баржей познаю по назвиску Кока. Дружтво спочатку нє мало свойо просториї, та после одредзеного часу почала вибудов Руского дома на фундаментох дакедишнєй Рускей школи. Було то 1994. року, кед шицки челни Дружтва, та и велї з вонка нього, його почитователє, проходзели на мольби. ОДМИКАЛ И ЗАМИКАЛ Кед з яри 1995. року, Руски дом и шветочно отворени, Кодермац бул з полним правом домар у новим будинку. Старал ше

26 РУСКЕ СЛОВО

на час одомкнуц дзвери, през жиму добре натопиц, дочекац и випровадзиц дзеци хтори приходзели на проби, а кед ше даґдзе госцовало, одходзел з нїма на наступи и помагал же би ше шицко цо треба покладло до автобуса. И нєшка добре памета кед 1997. року до Шиду пришли двоме хореоґрафове з України, и кед до Дому приходзел на пейц годзин рано, бо мушел розложиц огень и натопиц же би сала дзе ше отримовало проби була цепла. Кед шицко покончел, аж вец одходзел на свою порядну роботу. ТРИ ДЕЦЕНИЇ ЗА ПАМЕТАНЄ Кед Дружтво ишло наступац на фе стивали, Кока тиж ишол з нїма, та и до иножемства, до України, Польскей, Словацкей и Горватскей. У паметаню му вшелїяк остала нащива – єднотижньове го сцованє 1997. року у України у Ужгородзе и Мукачове. У Руским доме по сле його отвераня отворени и Клуб же би нащивителє могли попиц кафу або сок, бавиц шах и домини и дружиц ше. Познєйше купени и билияр стол.

1. МАРЕЦ 2019.

ljudze@ruskeslovo.com

– Од самого початку як сом пришол до Дружтва, мал сом щире одношенє ґу дзецом, озда ме прето любели и верели ми. Добре зме ше складали, гоч сом им вше надпоминал же би обовязно требали поздравкац старшим кед приходзели танцовац на проби. А дружели зме ше нє лєм теди, на пробох, алє вше кед ше указала нагода. Каждого року сом участвовал у орґанизациї означованя Крачуна, кед ше зоз Всеночного приходзело до Дому на друженє. Так було и кед ше рихтало бали, а на Вельку ноц зме обовязно порихтали змаганє за найтвардейши писанки. Дзеци то барз любели – гвари Кодермац. КЕД НЄ БУЛ ДОМАР, БУЛ КЕЛНЕР Кед у руским доме було даяки преслави або швета, а окреме Руски ДОМ И ВОЙСКО ХАСНОВАЛО бал, Кока гвари же бул анґажовани Старац ше о Руским доме и о инвентару за як келнер. То було як нєписанє правило. Роками ше формовал єден шицки тоти роки нє було лєгко. Наш собешедстаємни тим людзох хтори вислуго- нїк нам припознава же було и таки обставини вали, та до конца вєдно ишли вислу- кед вон нє мал уплїв на запровадзованє шора у говац и на приватних вешельох будинку. Було то 1999. року под час бомбардозвонка Дружтва. Шицки тоти обо- ваня СРЮ кед у Доме пребувало войско. вязки окончовал попри своєй стаємней роботи, а робел у „Сримпласту”, дакус вен промету” дзе розвожел огриву и будоу „Ратару” и „Софтинґу”, а 12 роки у „Сла- вательни материял. Єден кратши час робел и у олєярнї „Виктори оил”, а потим и як обезпеченє на гайзибанскей станїци под час миґранстскей кризи. Було вше чежше дойсц до роботи, та Слободан одлучел же роботу поглєда за гранїцу. Вєшенї 2018. року пошол до Ческей Републики, бо го там уж чекали супруга, син и нєвеста. ТЕРАЗ ИМ ДОМ У ЧЕСКЕЙ

Задовольни є, гоч го спочатку цагало”дому ”

1. МАРЕЦ 2019.

– Нєшка робим у варошу Пардубице у фа бри ки „Па на со ник” на ви пи то ва ню дисплейох за авта. Робота тирва осем годзини дньово, всоботу и внєдзелю сом шлєбодни, а роби ше по зменох. Задовольни сом гоч ме спочатку, можебуц перши мешац, нєпреривно „цагало” назад до Шиду. Маме ту и зме сценє, а кост, шмати и обуй аж и туньши як у Сербиї. До ставаме и цепли оброк, а по фабрику єст коло 20 километри и маме орґанизовани автобус. Варош барз красни, бо ма два рики, нєдалєко и озеро, стародавни дворци... Нє сам сом, бо на роботи єст велїх цо пришли ту зоз про стору бувшей Юго славиї и наисце ше шицки добре складаме, а на концу, ту и мойо наймилши – гварел на концу Слободан Кодермац.■

Слободан медзи своїма Шидянами

АКТИВНИ И ДЗЕЦИ Окрем того же Слободан бул дзень а ноц анґажовани у КПД „Дюра Киш”, були анґажовани и його дзеци. Син Давор помагал на мольбох кед ше будовало нови дом, а дзивка Емилия пейц роки препровадзела у танєчней секциї. За тоти часи и його, а и дзеци, гвари, вяжу барз красни памятки.

РУСКЕ СЛОВО 27

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ҐУ СТОРОЧНЇЦИ ОД СНОВАНЯ РНПД –

ВИСНЇК НАЦИОНАЛНОГО ПРЕПОРОДУ

Пише: Дюра ЛАТЯК

Початки националного будзеня при Руснацох на териториї дакедишнєй Угорскей, особлїво на подручу нєшкайшей Восточней Словацкей и Закарпатскей обласци України, ґу котрим етнїчно припадаю и бачванскосримски Руснаци, вязани за мено священїка Александра Духновича (1803–1865). Реализовало их у нас Руске народне просвитне дружтво, основане 2. юлия 1919. року у Новим Садзе

П

БУКВАР Духнович з помоцу своїх блїзких сотруднїкох снує перши читацки кружоки, нєдзельово школи, шпивацки дружтва, а шицко тото з цильом же би у народзе подзвигнул руску националну свидомосц и културу. За потреби школох Духнович зложел свой буквар – Книжиця читалная для начинающих, (1847.), ато такповесц, перша „ластовка” националного препороду карпатских Русинох. Пре тото Духнович лєм цо зоз животом нє заплацел пред мадярскима власцами.

28 РУСКЕ СЛОВО

ри розпатраню националного препороду Русинох мушиме мац на розуме же будзенє националней свидомосци у сучасним похопеню того поняца у АвстроУгорскей почина дзешка зоз початком ХІХ вику. У Угорскей власц була у рукох мадярского и мадяронского племства и, поведли бизме, векша увага ше пошвецовала розвиваню патриотских чувствох, як цо чувствох националней припадносци простого жительства. По конєц 30-тих рокох ХІХ вику у дружтвених установох и администрациї Угорскей хаснує ше латински язик. Познате нам же у тедишнєй Австро-Угорскей попри Нємцох и Мадярох барз вельку часц жительства творели славянски народи: Чехи, Словаци, Горвати, Руснаци-Русини, Серби и Поляци. Алє, доминантну улогу у Австриї мали Нємци, а у Угорскей Мадяре. У тим их щедро потримовали однародзени интелектуалци славянского походзеня – Австрийцох (Нємцох) чески интелектуалци, а Мадярох руски, горватски и сербски. Мож би було повесц же под конєц ХVIII и у перших деценийох ХІХ вику у подполносци пановал принцип: хто доминує у власци – тот доминує и у култури (та и язику).

скей. Як реакция на тото, у перших деценийох ХІХ вику при славянских народох ше зявюю национални рухи котри мали за циль одупрец ше мадярскей асимилациї. Уж 1826. року у Пешту основана Матица сербска як литературне и културне дружтво, 1842. у Заґребе подобна Матица илирска (а 1848. превжала мено Матица горватска). По углядзе на ческу и сербску 1848. у Львове основана Галицко-руска матица, а у Любляни Матица словенска 1864. року. Тиж так, на зборе у Турчанским Святим Мартинє 1861. року основана Матица словацка. Угорски парламент 1844. року усвоєл одлуку о преглашованю мадярского язика за державни язик, гоч теди у Угорскей було лєм 45 проценти Мадярох1. У Галичини теди доминовал польски язик. Сервилна закарпаторуска интелиґенция ше перша попонагляла запровадзиц мадярски язик до живота. Уж 30-тих рокох ХІХ вику на Закарпат`ю ше аж и валалски матрикули водзело на мадярским язику, гоч ище нє бул преглашени за державни. Вон себе преправял драгу и до школох и до церковного обряду2.

БУДЗЕНЄ НАЦИОНАЛНЕЙ СВИДОМОСЦИ СЛАВЯНСКИХ НАРОДОХ

1 О. Рудловчак: Олександр Духнович, Життя і діяльність (Олександр Духнович: ТВОРИ, т. І. Відділ української літератури в Пряшеві, Пряшів, 1968, бок 69. (Надалєй: Духнович: ТВОРИ и одвитуюци бок)

Як резултат спомнутого доминуюцого принципа ушлїдзує вельки асимилацийни прицисок на славянске жительство у Угор-

2 Духнович: ТВОРИ, б. 69.

1. МАРЕЦ 2019.

ljudze@ruskeslovo.com

РУСКОГО НАРОДНОГО ПРОСВИТНОГО ДРУЖТВА (I) То час кед млади Александер Духнович закончує стредню школу у котрей є воспитовани у мадярским духу. Цо вецей, аж и перши свойо озбильнєйши литературни твори (писнї) почал писац на мадярским язику. Дзекуюци факту же под час свойого службованя у Пряшове на перши завод бул и спишски архидиякон, Духнович после 1845. року з помоцу своїх блїзких сотруднїкох там снує перши читацки кружоки (як и у Пряшове), нєдзельово школи, шпивацки дружтва, а шицко тото зоз цильом же би у народзе подзвигнул руску националну свидомосц и културу. Праве пре потреби спомнутих школох Духнович зложел свой буквар под насловом Книжиця читалная для начинающих, обявена 1847. року, и постала перша „ластовка” националного препороду карпатских Русинох, пре котру Духнович познєйше мало зоз животом нє заплацел пред мадярскима власцами. Предпоставя ше же тот буквар учитель Петро Кузмяк принєс зоз собу и до Руского Керестура. БОРБА ЗА ПОЛИТИЧНИ И НАЦИОНАЛНИ ПРАВА Правдива борба за политични и национални права почала у Мадярскей 1848. року, вєдно зоз буржоазку револуцию. Спочатку славянски народи у тей револуциї видзели и свою можлївосц витвореня политичних и националних правох. Медзитим, пошвидко ше прешвечели же „партия радикалох”, а особлїво єй вожд Кошут Лайош, знєверели єден з найсущнєйших принципох тей револуциї – ровноправносц народох и националносцох. Шлєбода була шлєбода лєм за Мадярох и нї за кого вецей. Нова держава мала постац держава у котрей би мадярска буржоазия и мадярска нация мали нєогранїчену власц”3. Тиж так, на єдним зашеданю парламента у децембру 1848. року Кошут виявел: Я нїґда нї у яким случаю нє признавам под мадярску коруну други народ або народносц, крем мадярского4. У своїх запискох, як пише др Олена Рудловчак, Духнович зазначел и други увредлїви факти нєсправедлївих Кошутових виступох процив Славянох. Вон бул шведок знєважлївого одношеня Лайоша Кошута спрам сербскей делеґациї, котра у априлу 1848. року на чолє зоз Стратимировичом припутовала до Братислави же би винчовала мадярскей револуцийней влади на самостойносци здобутей зоз револуцию 1848. року. Вєдно з тим, сербска делеґация поставела вимогу револуцийней влади за признаванє правох сербскей

3 E. Priester: Kurze Geschichte Oesterreichs. Wien, 1949. Преклад на русийски – Краткая история Австрии, Москва, 1952, б.

346.

4 „Вопросы истории”, 1948, ч. 8, б. 85. Цитоване спрам: Духнович: ТВОРИ, б. 76.

1. МАРЕЦ 2019.

националносци, єй язика, автономиї церкви, права на свою школу, у гранїцох Мадярскей. Делеґацию приял особнє Кошут. Вон сербским делеґатом демаґоґийно виявел же спрам устава од 15. марца шицки гражданє Мадярскей шлєбодни, ровноправни, та же прето претензиї Сербох без основи. А кед делеґати доказовали свойо историйне право на власне самоуправянє, вон их увредлїво претаргнул: Най тото розриши оружиє! И циґански Влашиска (Волоцюги) под Сиґисмундом мали власне войводство. Кед Кошутови споминали о славянским питаню у парламенту, о опасносци яка грожи з боку нєзадовольних Славянох, вон самопрешвечено одвитовал: Нє боїм ше Славянох, я процив Славянох пошлєм Славянох. Под вплївом тих фактох Духнович ше прешвечел до нєсправедлївосци Кошутових становискох. РУСКИ НАЦИОНАЛНИ ИДЕНТИТЕТ Уж зме скорей надпомли же славянске жительство Закарпат`я пред налєтом мадярскей асимилаторскей политики шицки свойо надїї покладало на Русию, як цо, конєчно, и Сербия и Чарна Гора у тедишнї час. У гранїцох росийского царства українски народ тиж так преживює процес националного препороду и бори ше за националну окремносц од Русох (здогаднїме ше же и Шевченко бул заверани и преганяни). Официйна царистична власц Українцох наволовала Малорусами, т. є. як окремни конар велькей росийскей нациї, котру, спрам теди важацого становиска, творели Велькоруси, Малоруси и Билоруси. (Таке становиско мали и члени Културно-просвитного союзу югославянских Русинох – „заряше” – у нас.) Русини (Руснаци), цо жили у гранїцох Австроугорскей монархиї (та и нашо у Бачкей и Сриме), ше вше, од споконвику, чувствовали як состойна часц народу з другого боку Карпатох на востоку. А на гевтим боку гранїци як абориґени (старожителє) нїґда нє жили Велькоруси, алє етнїчни ґрупи котри ношели назву Малоруси. Лоґичне, вец, же ше австро-угорски (галицки, буковински, закарпатски и панонски) Руснаци або Русини идентификовали праве зоз тима етнїчнима ґрупами, обєдинєнима под назву Малоруси. Алє, понеже царистична власц припознавала лєм єдинствену росийску чи руску нацию, вец ше и спомнути Русини чувствовали як состойна часц тей велькей нациї. Щипанє тей велькей нациї на три або вецей часци за руски ориєнтовану интелиґенцию у Мадярскей значело и страциц Русию як моцного надїйного защитнїка. Кед ше на основи тих фактох спатри културна и язична ориєнтация австро-угорских Русинох на початку їх националного будзеня, вец вона постава цалком розумлїва. Медзитим, пракса указала же руски дух було вельо лєгчейше прилапиц як росийски литературни язик. Указало ше же широки народни пасма мож културно воздзвиговац найуспишнєйше лєм на їх власним язику. ■ (Предлужи ше)

РУСКЕ СЛОВО 29

ДУХОВНИ ЖИВОТ ПОЧИНА ЦИКЛУС ЗА ДУШНИХ СОБОТОХ

МОЛИТВИ ЗА ПОКОЙНИХ У парохиї св. оца Миколая у Руским Керестуре, хтора ше ровна по григориянским календаре, 23. фебруара, була 1. задушна собота, а у шицких других парохийох нашей епархиї дзе ше швета означує по юлиянским календаре, пре календарску розлику, тогорочни циклус задушних соботох почнє тидзень познєйше, т. є. 2. марца.

Циклус задушних соботох у керестурскей парохиї почал зоз парастосом

На задушну соботу у катедралней церкви св. оца Миколая була Служба Божа зоз панахиду за шицких покойних записаних до окремней „грамоталней” кнїжки, хторих дали записац їх фамелиї. Службу служели капеланє о. Владимир Медєши и о. Михайло Шанта. Пред тим вечар вони тиж служели и парастос хтори ше служи пред першу и остатню задушну соботу. Циклус задушних соботох подрозумює пейц соботи кед ше наша Церква прейґ окремних Литурґийох модлї за своїх покойних. Вязани є за швето Пасхи, та перша задушна вше пред початком Велького посту. Шлїдуюци три задушни соботи у керестурскей парохиї буду остатнї три соботи у марцу, а у других парохийох вше тидзень познєйше. Остатня, 5. задушна собота будзе 8, одн.

15. юния, тидзень пред Нєдзелю шицких святих хтора будзе 16. одн. 23. юния по юлиянским календаре. На тоту нєдзелю у керестурскей парохиї ше циклус задушних соботох закончує зоз заєднїцку панахиду на теметове за шицких покойних. Модлїц ше за живих и покойних то єдно зоз Седем дїлох милосердия до души ближнього хтори препоручує и наша Церква. Познате же покойни папа, нєшка блажени Йоан Павло Други, наглашовал же молитва за покойних то найвекше Дїло милосердия. М. А.

У СУБОТИЦИ

У ДЮРДЬОВСКЕЙ ПАРОХИЇ

ПОШВЕЦЕНИ НОВИ РИЗИ

ДЗЕВЯТНЇЦА ЛУРДЕСКЕЙ МАРИЇ

Як и каждей остатнєй нєдзелї у мешацу, и тераз була Служба Божа у Суботици, алє була и окремна, понеже першираз одкеди ше их отримує, було пошвецанє ризох котри даровали парохиянє зоз Суботици.

Суботицки парох о. Михайло Малацко пошвецел ризи котри ручна робота ш. Вероники Гралюк СНДМ. Од шлїдуюцого бого служеня, паноцец будзе служиц у нових ризох. И. Г.

30 РУСКЕ СЛОВО

У церкви Рождества Пресватей Богородици у Дюрдьове, 11. фебруара закончена дзевятнїца Лурдескей Мариї. Дзевятнїцу ше почало модлїц внєдзелю, 3. фебруара у церковней сали. Молитви на чесц Лурдейскей Мариї тирваю дзевец днї односно вечари, модлєло ше пацерки и Молебен з молитвенїка, кнїжочки Дзевятнїца на чесц Пресвятей Дїви Мариї Лурдескей и пацерками у рукох пред икону Мариї Лурдескей у пещери. Теди ше здогадує на подїї кед ше худбному дзивчатку у лєше, док зберало конарчки нєдалєко у пещери указала Дїва Мария. Часц з молитвенїка о Лурдескей Мариї того року на глас читала парохиянка Амалка Молнарова.

– У Лурду на тим месце дзе дзивчатко видзело Марию справена церква и там ше одходзи модлїц як цо ми одходзиме до Водици до Руского Керестура. Вихована сом у духововним амбиєнту, а од мацери сом научела и видзела як ше модлї дома и у церкви. Предлужела сом єй традицию. Любим ходзиц до церкви, модлїц шицки молитви и з нїма провадзиц шицки швета и церковни обряди – гварела Гелена Кухар зоз Дюрдьова, котра ше и того року поряднє модлєла Лурдескей Мариї. С. С.

1. MАРЕЦ 2019.

duhovni@ruskeslovo.com

ПОШВЕЦАНЄ У БЕОҐРАДЗЕ

ДЗЕЧНЄ ЧЕКАЮ ПАНОЦА

Пошвецанє у найстаршого активного парохияна Йосифа Стефанюка, котри тих дньох наполнєл 85 роки живота

У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ

ПОШВЕЦЕНА РЕЗБАРЕНА ТАЙНА ВЕЧЕРА На швето Стретения Господнього, кед ше у дзепоєдних парохийох пошвеца швички котри парохиянє приноша до церкви, у Сримскей Митровици пошвецена и велька резбарена Тайна вечера. Тоту Тайну вечеру вирезбарел Янко Алтхайм у Австриї ище 1988. року, з нагоди тисяч-рочнїци покресценя у Києве. Пре причини превозу такей вредносци, аж тераз тоту драгоциносц пренєсол його брат Михайло Алтхайм зоз Австриї, та ше цала фамелия висликовала вєдно зоз дарунком котри положени до церкви на одвитуюце место.

Парохиянє ше цеша зоз своїма донаторами, бо и сами ище вше дарую церкви же би ше закончело ище дзепоєдни роботи на парохийней фасади, а котри окончує фамелия Ходоба зоз Сримскей Митровици. о. В. В.

1. MАРЕЦ 2019.

После пошвецаня обисцох у парохиї Сримскей Митровици, парох беоґрадски о. Владислав Варґа пошвецал обисца вирних беоґрадскей парохиї. Вон, насампредз, пошвецел обисце Папуґових у Прхове (општина Шимановци), потим штири обисца у Добановцох, у Батайници и даскельо у самим Беоґрадзе. Потим остали ище даскельо обисца у младших парохиянох у Беоґрадзе, котри пре роботу чекаю одвитуюци час. Пароха на пошвецаню провадзела Олґица Радович Лендєр, котра добре позна Беоґрад. Парохиянє „розруцани” по часцох Беоґраду, та пошвецанє идзе чежше, а вирни свойого пароха дочекую зоз вельку радосцу и жаданьом же би ше голєм на тот завод цо вецей зоз нїма затримал и побешедовал на їх мацеринским язику, з оглядом на тото же єст лєм єдна руска фамелия Нярадийових, котра бешедує у своїм доме зоз дзецми по руски. о. В. В.

ПРИЛАПЮЮЦИ ЦЕНТЕР „ПРИНЦИПОВЕЦ”

ОТРИМАНИ РОБОТНЯ ВАРЕНЯ Медзи рижнима активносцами миґрантох у прилапююцим центре „Принциповец” нєдалєко од Шиду и роботнї вареня. Як и други активносци, и тоту орґанизує и потримує Каритас. У кухнї у Лєтнєй

владическей резиденциї у Шидзе зишли ше нє лєм вариц, алє и черац искуства и дружиц ше. И з тей нагоди була удатна роботня, по словох Даници Гирйоватий, аниматорки Каритасу за роботу з миґрантами. Миґранти зоз Ирану и Авґанистану, жени и дзивчата рихтали єдла з ризкаши, а порихтали и десерт. Же знаю добре вариц указали и хлапци зоз Пакистану. Вони порихтали и загнєтли єдло „прату”, цо здабе на нашо капущанїки. Нука ше кладзе варени и динстовани кромплї зоз чилийом и швижу горку паприґу. Шицко цо порихтали, окрем аниматорох Каритасу и координатора Петра Дуїча, коштовали и присутни госци. Вл. Дї.

РУСКЕ СЛОВО 31

informator@ruskeslovo.com СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 2. марца наполнї ше жалосни рок як нас занавше зохабела наша мила мац, баба и прабаба

ИРИНА МАҐОЧ народзена Цобор (1932–2018)

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 21. фебруара наполнєли ше 40 днї як вецей нє з нами наш мили брат и бачи

ЯНКО ОРОС (1937–2019) з Руского Керестура

Занавше останєце у наших шерцох. Памятку на вас вше буду чувац синове Владимир и Силвестер, нєвести Розалия и Цецилия, унучата Владимир зоз супругу Милицу, Славко, Мирослав, Силвия и праунук Матея Спочивайце у мире Божим!

Памятку на ньго буду чувац у своїх шерцох шестри Павлина Хомова зоз Руского Керестура и Амала Шошова зоз Дюрдьова, зоз своїма фамелиями Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 1. марца наполнюю ше штири смутни роки як нас занавше зохабела наша мила супруга, мац и баба

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 26. фебруара наполнєли ше 5 роки як нє медзи нами наш брат и бачи

ГЕЛЕНА ЦИРБА (1948–2015) зоз Шиду

АНДРИ МЕДЄШИ (1941–2014) з Руского Керестура

Єй милу подобу занавше буду ношиц у шерцу и чувац супруг Мирослав, син Мирослав, дзивка Наташа, нєвеста Єлена, жец Владимир и унучата Лука, Ана, Маруся, Елена и Надя Най спочива у мире Божим!

Красни памятки на ньго чуваю браца Янко и Йовґен зоз своїма фамелиями Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 24. фебруара наполнєли ше 6 роки як ме занавше зохабел мой мили супруг

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 24. фебруара наполнєли ше 6 роки як нас занавше зохабел наш мили оцец, швекор и дїдо

ЙОВҐЕН КИШПЕТЬО (1943–2013) з Руского Керестура Красни памятки на його милу подобу навики чува супруга Ката Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Наполнєли ше 3 роки и 23 роки як нє з нами нашо мили родичи

НАТАЛИЯ ГОРНЯК народзена Дудаш (1941–1996) з Руского Керестура

ДЮРА ГОРНЯК (1939–2016)

Памятки на нїх чува дзивка Оленка зоз фамелию Спочивайце у мире Божим!

32 РУСКЕ СЛОВО

ЙОВҐЕН КИШПЕТЬО (1943–2013) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на це у своїх шерцох чуваю, дзивка Миряна зоз супругом Александром, та унуки Александар, Стефан и Валентина Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. фебруара 2019. року на- Дня 15. мая 2019. року наполня полня ше двацец осем роки як ше двацец осем роки як нас зонас зохабел наш мили хабела наша мила

ЯНИ ШЕПИНСКИ (1991–2019)

СЛАВИЦА ШЕПИНСКИ народзена Колевска (1991–2019)

Памятку на нїх навики буду чувац дзивка Йована и шестра Славица Спочивайце у мире Божим!

1. MАРEЦ 2019.

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. фебруара наполнєли ше 10 роки як нас зохабел наш оцец, дїдо и прадїдо

informator@ruskeslovo.com

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює ВЛАДИМИР ВАРҐА (1932–2009) з Руского Керестура Памятки на ньго чуваю син Владимир, дзивка Мария, унук Владимир зоз супругу Геленку и їх дзецми, и унука Валерия Спочивай у мире Божим! Городска управа за защиту животного штредку на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ о принєшеним ришеню же нє потребне преценьованє вплїву на животни штредок проєкта Ношитель проєкта ЯКП „Водовод и канализация” Нови Сад, Масарикова17, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „Станїца за дохлорованє води за пице населєня Ковиль” на катастерскей парцели число 3734 К. О. Ковиль, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 25. фебруара 2019. року принєсла ришенє число VI-501-745/18 же нє потребне преценьованє вплїву на животни штредок. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

Република Сербия МИНИСТЕРСТВО ЗАЩИТИ ЖИВОТНОГО ШТРЕДКУ На основи члена 20. пасус 1. у вязи зоз чл.

29. пасус 1. и 3. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Сл. Глашнїк Р. Сербиї” 135/04, 36/09) як и на основи члена 145. Закона о общим управним поступку („Службени новини СРЮ” число 33/97, 31/01) дава шлїдуюце

ОБВИСЦЕНЄ о принєшеним ришеню з хторим дата согласносц на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НС Адамовичово населєнє 2” Подприємство „Telenor Common Operation” Оддїл Беоґрад – Нови Беоґрад по овласценю ношителя Проєкта TELENOR d.o.o. Младежских бриґадох 90, Нови Беоґрад, поднєсол вимогу за даванє согласносци на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта – базней станїци мобилней телефониї „НС Адамовичово населєнє 2” у Улїци Станоя Станоєвича число 5, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 729/32, К.О. Нови Сад IV, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку и предкладу Технїчней комисиї, Городска управа за защиту животного штредку дня 13. фебруара 2019. року принєсла ришенє число VI-501760/18 з хторим дата согласносц на предметну Студию. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www.environovisad.org. rs. Процив того ришеня мож порушац управни спор пред Управним судом у чаше од 30 дньох од дня обявйованя обвисценя о принєшеним ришеню у средствох явного информованя.

ОБВИСЦЕНЄ Обвисцує ше явносц и заинтере совани орґани и орґанизациї же ношитель проєкта, подприємство „GASTRANS” д о.о. Нови Сад, зоз Нового Саду, Народного фронта 12, поднєсол Министерству защити животного штредку Вимогу за согласносц на ажуровану Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта маґистралного ґазовода – интерконектора, гранїца Болгарскей – гранїца Мадярскей, хтора ше одноши на Парцелу 3, Ковин – Ґосподїнци, длужини сса 112 км, на териториї СО Ковин, городу Панчева, СО Ковачица, СО Опово, ГО Палилула – город Беоґрад, городу Зренянину, СО Титель, городу Нового Саду и СО Жабель, Република Сербия, дня 20. 02. 2019. року, заведзену под числом 353-02-330/2019-03. У складзе зоз членом 3. пасус 1, Правилнїка о поступку явного увида, презентациї и явней розправи о Студиї о преценьованю вплїву на животни штредок („Сл. Глашнїк Р. Сербиї” число 69/2005) увид до поднєшеней Студиї о преценьованю вплїву на животни штредок мож окончиц у просторийох Министерства защити животного штредку, Младежских бриґадох 1, хижа 428, кажди роботни дзень од 11-14 годзин, як и на сайту Министерства, http://www.ekologija.gov.rs/obavestenje/procena-uticaja-na-zivotnusredinu/ у чаше од 20 дньох од дня обявйованя того обвисценя. Заинтересована явносц може окончиц увид и змист предметней Студиї кажди роботни дзень у просторийох городскей управи городу Нового Саду у чаше од 20 дньох од дня обявйованя того обвисценя. У складзе зоз членом 4. пасус. 2. и зоз членом 6. горе спомнутого правилнїка, зауваги и думаня на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок ше подноша и писаней форми и доручую Министерству защити животного штредку, улїца Младежских бриґадох 1, Нови Беоґрад. У складзе зоз членом 20. пасус 3. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Сл. Глашнїк Р. Сербиї” 135/04, 36/09) и зоз членом 5. горе спомнутого правилнїка, дня 22. 03.

2019. року з початком на 11 годзин, будзе отримана явна розправа и презентация предметней Студиї у просторийох городскей управи городу Нового Саду.

Република Сербия МИНИСТЕРСТВО ЗАЩИТИ ЖИВОТНОГО ШТРЕДКУ На основи члена 20. пасус 1. у вязи зоз чл. 29. пасус 1. и 3. Закона о преценьованю вплїву на животнi штредок („Сл. Глашнїк Р. Сербиї” 135/04, 36/09) як и на основи члена 145. Закона о общим управним поступку („Службени новини СРЮ” число 33/97, 31/01) дава шлїдуюце

ОБВИСЦЕНЄ

OGLA[OVANW 021/6613-697, 021/ 6624/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com

1. МАРЕЦ 2019.

Обвисцує ше явносц и заинтересовани орґани и орґанизациї же ношитель проєкта, подприємство „GASTRANS” д о.о. Нови Сад, зоз Нового Саду, Народного фронта 12, поднєсол Министерству защити животного штредку Вимогу за согласносц на ажуровану Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта маґистралного ґазовода – интерконектора, гранїца Болгарскей – гранїца Мадярскей, хтора ше одноши на Парцелу 2, Жабари – Ковин, длужини сса 48 км, на териториї СО Жабари, СО Велика Плана, городу Смедерева и СО Ковин, Република Сербия, дня 20. 02. 2019. року, заведзену под числом 353-02-331/2019-03. У складзе зоз членом 3. пасус 1, Правилнїка о поступку явного увида, презентациї и явней розправи о

Студиї о преценьованю вплїву на животни штредок („Сл. Глашнїк Р. Сербиї” число 69/2005) увид до поднєшеней Студиї о преценьованю вплїву на животни штредок мож окончиц у просторийох Министерства защити животного штредку, Младежских бриґадох 1, хижа 428, кажди роботни дзень од 11-14 годзин, як и на сайту Министерства, http://www.ekologija.gov.rs/obavestenje/procena-uticaja-na-zivotnusredinu/ у чаше од 20 дньох од дня обявйованя того обвисценя . Заинтересована явносц може окончиц увид и змист предметней Студиї кажди роботни дзень у просторийох городскей управи городу Смедерева у чаше од 20 дньох од дня обявйованя того обвисценя. У складзе зоз членом 4. пасус. 2. и зоз членом 6. горе спомнутого правилнїка, зауваги и думаня на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок ше подноша и писаней форми и доручую Министерству защити животного штредку, улїца Младежских бриґадох 1, Нови Беоґрад. У складзе зоз членом 20. пасус 3. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Сл. Глашнїк Р. Сербиї” 135/04, 36/09) и зоз членом 5. горе спомнутого правилнїка, дня 22. 03. 2019. року з початком на 11 годзин, будзе отримана явна розправа и презентация предметней Студиї у просторийох городскей управи городу Смедерева.

РУСКЕ СЛОВО 33

ИНФОРМАТОР МАЛИ ОГЛАШКИ

Предаваме хижу у Старим Вербаше обок при рускей церкви.Тел. 063-504-541

* дзе цо будзе *дзе цо будзе *

У РКЦ У НОВИМ САДЗЕ ПРЕМИЄРА ПРЕДСТАВИ „ПОТВОРИ” На Камерней сцени Руского културного центра у Новим Садзе, Йована Суботича 8, на пияток, 1. марца, з початком на 20 годзин ансамбл Драмского студия РКЦ премиєрно виведзе представу „ПОТВОРИ” по тексту и у режиї и сценоґрафиї Звонимира Павловича, а у продукциї Руского народного театра „Петро Ризнич Дядя”. У представи участвую: Славко Бучко, Иван Лїкар, Марина Хома, Яким Грубеня, Андрей Орос, Ребека Планчак, Йован Живкович, Борис Фейди, Александра Бучко и Дина Мудрох. Автор ориґиналней музики Мирослав Пап, дизайн шветла Ириней Гудак, а асистент режисера Ненад Илич. Пре огранїчене число шедзискох, орґанизатор замодлєл заинтересованих же би на час резервовали уходнїци у Руским културним центру, або на телефон 021-529 626 од 8 до 14 годзин. ***

НА ШЛЇДУЮЦУ СОБОТУ ЧЕРВЕНО-БИЛИ ВЕЧАР

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта Подприємство „KODAR ELEKTOMONTAŽA” doo зоз Беоґраду, по овласценю ношителя проєкта „VIP MOBILE” DOO, Милутина Миланковича 1ж, Нови Беґрад, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта радио базней станїци мобилней телефониї „НС2373_02 НС_Нови Сад_ Футожска_2” у улїци Футожска 37, на катастерскей парцели число 3447, КО Нови Сад II, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у про сторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

34 РУСКЕ СЛОВО

МАЛИ ОГЛАШКИ ПРЕДАВАМ, АБО ВИДАВАМ хижу за беґельом Ирини Провчи 33, у Руским Керестуре. Мож такой уселїц. Явиц ше на телефон 063/194-89-69.

На соботу, 9. марца, у Дюрдьове ше отрима Спортски бал „Червено-били вечар” у орґанизациї Управного одбору Фодбалского клуба „Бачка 1923” з Дюрдьова. Карта 1 800 динари, а з ню ше достава вечеру и нєогранїчени напой. Мож ю резервовац як и вше по тераз при Драґанови Вуйовичови на тел. 064/840-22-92 и Миркови Тривунови 064/348-72-16. За музику будзе задлужени шпивач и клавиятуриста Драґиша Митич Ґиле зоз шпивачку. Балованє почнє на 20 годзин у ресторану на стадиону ФК „Бачка 1923” у Дюрдьове.

МАЛИ ОГЛАШКИ ДИХТОВАНЄ облакох и дзверох. Щици од витру, жими, праху, галайку, праху, инсектох. МОНТИРАМЕ: – РОЛЕТНИ – ГАРМОНИКОВО ДЗВЕРИ – ПАНТЛЇКОВО ДЗВЕРИ – МРЕЖИ ОД СУНЬОҐОХ – ВЕНЕЦИЯНЕРИ – ОПРАВКИ 025/5827-710 065/5088-433 1. МАРЕЦ 2019.

НА „РУЖОВЕЙ ЗАГРАДКИ” БУДЗЕ АКЦИЯ ЗА ПОМОЦ ЕДЕЛИНСКOВЕЙ ФАМЕЛИЇ Руски редакциї радия и телевизиї Радио-телевизиї Войводини, порушую ище єдну акцию збераня помоци за Еделинскову фамелию зоз Петроварадину, хторим вноци, медзи 24–25. децембром 2018. року згорела хижа. Тота акция будзе орґанизована у рамикох Фестивалу „Ружова заградка“ , так же у голу Студия „М“ Радио Нового Саду, будзе поставена окремна шкатула за добродзечни прилог у пенєжу, а контакт особа за помоц, будзе як и потераз, Владимир Римар, котрого мож волац на телефон 064/8195-218. Назберани средства Еделинсковим буду уручени такой по фестивалу, а наменєни су за виплацованє материялу и роботи майстрох хтори знїмали погорене, а поставели нове закрице. Еделинсково були длугорочни донаторе и спонзоре того, алє и велїх других фестивалох и културних манифестацийох при Руснацох, а у огню остали нє лєм без обисца, алє и без подприємства. Фестивал новей народней рускей шпиванки „Ружова заградка” 29. по шоре, будзе отримани на нєдзелю 3. марца 2019. у Студию „М“ Радио Нового Саду.

ШАХОВСКИ ТУРНИР „ОПЕН БОШНЯЦИ – 2019”

ДОБРИ УСПИХ НАШИХ ШАХИСТОХ Место Бошняци у Републики Горватскей на початку рока бул домашнї турниру у шаху. Змаганє, традицийне, а того року то бул 24. турнир. На турнире участвовали 120 шахисти зоз Републики Горватскей, Босни и Герцеґовини и Сербиї. Бавело ше по швайцарскей системи (югославянска кружна вариянта), а победзел Иван Жая, велемайстор зоз Заґребу хтори освоєл 7,5 поени. Друге место освоєл велемайстор Ненад Ферчец, а треце ФИДЕ майстор Емир Муратович зоз, тиж тельо, поенами. На турнире бавели и троме шахисти зоз Сербиї. Найуспишнєйши з нїх бул интернационални майстор Владимир Класан, хтори зоз 6,5 поенами освоєл осме место и порядну пенєжну награду. Милан Андриєвич, интернационални майстор и Владимир Лазор, майсторски кандидат, освоєли по 5,5 поени и завжали 26. и 27. место. Як и каждого року, турнир у Бошнякох, добре орґанизовали, Шаховски клуб зоз места и локална администрация. На змаганю судзе шаховски судия Бранко Видачкович, хтори нє мал чежку роботу, бо шицки партиї були одбавени у спортским и витязким духу. Орґанизатор турнира уж уручел поволанки нашим шахистом за наступни турнир 2020. року. В. Л. – А. П.

1. МАРЕЦ 2019.

СПОРТ/ИНФОРМАТОР ШТВАРТЕ ОТВОРЕНЕ ПЕРШЕНСТВО У ШАХУ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

НЄВЕЛЬКЕ ЧИСЛО ЗМАГАТЕЛЬОХ На Отвореним першенстве валала у шаху хторе тирвало од 20. по 22. фебруар у про сторийох СД „Русин” у Руским Кере стуре, найлєпши були Мирко Афич зоз шейсц бодами, друге место завжал Звонимир Медєши зоз пейц, а треце Владислав Штранґар тиж з пейц бодами, а як награди достали погари. Гоч мали исте число бодох, Медєши мал лєпши резултат у медзисобним змаганю зоз Штранґаром, а бавело ше седем кола, по швайцарскей системи – кажде з каждим, 30 минути по бавячови. Попри спомнутих бавячох на турнире участвовали ище Владимир Планкош, Михал Джуджар, Янко Катрина, Давид Надь и Михайло Венчельовски. Гоч плановане же би турнир тирвал длужей, закончени є вельо скорей понеже пре рижни обєктивни причини як цо ґрупа и подобне, участвовали лєм осемцме бавяче, док влонї, а и скорейших трох рокох було и дупле число змагательох, дознава „Руске слово” од орґанизатора Отвореного першенства, предсидателя Шаховского клубу „Русин” Михайла Венчельовския, а тот Клуб бул орґанизатор того року штвартого Отвореного першенства валала. М. Дж.

ВИШЛА „ЗАГРАДКА” Як дзеци означели 17. януар – Националне швето Руснацох, шведочи рамик фебруарского числа часописа „Заградка”, дзе фотоґрафиї зоз шветочней програми отриманей у Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове, а на 18. и 19. боку читаче можу пречитац як тото Швето означене у других наших предшколских установох и школох. У януару школяре у цалей Сербиї мали и Школску славу Святи Сава, та тей подїї пошвецени цали 2. бок. У першей часци часописа єдна народна прикарпат ска приповедка, потим стихи и приповедки руских писательох: Силвестера Д. Макая, Мирона Колошняя, Мирона Будинския, а у рубрики „Облачок до швета” представена кнїжка „Сара и януар за два дзивчата” чий автор Зоран Пеневски, добитнїк награди „Раде Обрено-

вич” за найлєпши роман за дзеци и младих обявени 2018. року. У „Малей заградки” кратки стихи о птицох вжиме, о подшнїжнїкох, и єдна индийска басна, а ту и илустрациї за вифарбйовнє и рисунки предшколских дзецох. Школярски литературни и подобово роботи инспировани зоз жимскима шветами, ро спустом и домашнїма любимцами. За розвагу ту два Забавни боки на хторих лавиринт и ище койяки задатки за „мозґанє”, а за остатнї бок вибрани найкрасши рисунки сотруднїкох зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова. М. Р.

РУСКЕ СЛОВО 35

СПОРТ KОНЇЦКИ КЛУБ „РУСИН” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ОТРИМАНА РОЧНА СКУПШТИНА У Руским Керестуре на „Лонґове” була отримана порядна Рочна скупштина Конїцкого клубу „Русин” котрей попри членох и представительох валалских институцийох, традицийно присуствовали и госци зоз Пачиру нутей манифестациї котру уж роками прикрашую зоз дефилеом парадних запрагох.

Спред Месней заєднїци Руски Керестур присутни бул секретар Михайло Сабадош, потим предсидатель Здруженя спортских рибарох „Коляк” Михайло Пашо, та госци зоз Пачиру, фамелия Миятов – оцец, син и дзивка, котра уж роками помага Клуб и участвує у його роботи, як и судия конїцких обегованьох Бранислав Кузманович, та и коло 40 члени.

САНИРОВАЦ ВАНДАЛСКУ ЧКОДУ

У розгварки зоз секретаром МЗ, Михайлом Сабадошом, дотхнута тема о можлївосци поставяня ошвиценя на гиподроме. Надалєй тиж планую буц акУДАТНИ ОБЕГОВАНЯ тивни и у тим року, рахую обезпечиц даяки средства по конПредсидатель Клубу Желько Папуґа привитал шицких курсох котри розписує локална самоуправа, понеже вецей присутних и подзековал же з тей нагоди видвоєли свой час нєт нагоди же би достали дотациї зоз МЗ, бо средства зоз саза тото друженє. Потим представел Финансийни звит и Звит модоприносу од 2016. року потрошени, односно розподзео запровадзених активносцох у прешлим року, як и план ак- лєни наменски, а нови самодопринос нє розписани. Потим плановане же би ше такой з яри орґанизовало ротивносцох за чечуци рок. Медзи активносцами з прешлого року, визначели успишно отримани Конїцки обегованя 15. ботну акцию ушореня гиподрому, як и санацию вандалскей авґуста и вецей як 200 посадзени древка на гиподроме. У чкоди, односно обнавянє судийскей трибини и хижки котра дискусиї удатну орґанизацию обегованьох, похвалєли Ку- ше находзи попод трибину. Най здогаднєме, на спомнутим месце прешлого року назманович и Миятов. стала вандалска чкода, понеже у хижки По Финансийним звиту, на рахунку були фарби котри Клуб достал як донаКлуба зоз прешлого року остало коло ТУ И ДОНАЦИЇ ЧЛЕНОХ цию, а з котрима було плановане офарбиц 100 000 динари, з велькей часци дзекуюци спонзором и дотациї зоз МЗ и На схадзки догварене же член Клу- и обновиц трибину. Нажаль, ванадали поОпштини Кула по Конкурсу за спорт. бу, Владимир Чизмар подарує авто- розбивали облаки, розвалєли дзвери и Тогорочни обегованя знова нє буду превозку з котрей ше направи авто- спалєли фарби. На концу урядовей часци схадзки, Паотримани у рамикох манифестациї старт, дзекуюци чому обегованя у Ке„Днї керестурскей паприґи”, алє пла- рестуре буду дзвигнути на висши пуґа похвалєл же ше до Клубу дзечнє новане же буду 14. юлия, а то шицко уровень. Ище єдна членска донация уключую млади особи, алє тиж поволал пре збиванє терминох зоз обегованями то Елемира Надя котри обецал же по- шицких членох же би були активнєйши. у других местох котри маю длугороч- дарує месо з єдней овци за котел па- Членарина остала иста як и прешлого роприґашу котри ше попреда на обего- ку – 1 000 динари за хлопох, 500 за жени ну традицию. Но, то нє значи же Конїцки клуб нє ваньох, а з чим ше дополнї клубску и 200 динари за дзеци. М. Дж. будзе участвовац у орґанизациї спом- касу.

ПРИРИХТОВАНЯ ФК „БАЧКА”

ТРЕЦЕ ПРИЯТЕЛЬСКЕ – ДРУГА ПОБИДА Всоботу, 23. фебруара, на помоцним терену Фодбалского клуба ФК „Бачка 1923” одбавене треце приятельске стретнуце у тей часци пририхтованя за ярню часц першенства. Дюрдьовски фодбалере привитали фодбалерох зоз Фодбалского клуба „Младосц” зоз Лукичева з Подручней лиґи Зренянин, котри прешлу сезону закончел на штредку таблїчки зоз 22 бодами, док Бачка на таблїчки Подручней лиґи Нови Сад закончела єшеньску часц першенства на шестим месце зоз 23 бодами. Стретнуце закончене на хасен домашнїх, дзекуюци ґолом Роґича у 25. минути на асистенцию Солдата и Милана Тривуновича, котри зоз соло предзераньом у 40. минути по-

36 РУСКЕ СЛОВО

твердзел Бачкову побиду зоз резултатом 2:0. Гоч по конєц змаганя було шанси за обидва боки, вецей нє дати анї єден ґол. Най здогаднєме же перши два приятельски стретнуца ФК „Бачка 1923” були 16. и 17. фебруара. Перше, на домашнїм терену зоз ФК „Напредак” з Надалю з истей лиґи котри победзели 4:0, а ютредзень на госцованю на стадиону ФК „Юґович” у Катю, котри у Войводянскей лиґи дзе страцели зоз 4:2. Заплановане же би по початок першенства бавели зоз ФК „Борац” зоз Шайкашу и ознова зоз екипу ФК „Юґович” зоз Катю, як и зоз ФК „Слоґа” зоз Темерину. С. С.

1. МАРЕЦ 2019.

sport@ruskeslovo.com

ФК „ИСКРА” – ПРИРИХТОВАНЯ

ТОГО ВИКЕНДУ БЕЗ ПОБИДИ Проблеми зоз бавяцким кадром ФК „Искра” ше предлужели и того викенду, у котрим Искра одбавела нови два пририхтуюци змаганя, алє нє у комплетним составе. Як цо то було у цалей єшеньскей часци сезони, а и у потерашнїх пририхтуюцих змаганьох, коцурски фодбалере и того викенду лєпши резултат зазначели на госцуюцим терену. Пре покалїченя и роботни час бавячох, тренер Искри Мирослав Кнежевич, анї прешлого викенду нє могол раховац на шицких бавячох и убавйовац найлєпших за початок ярнєй часци першенства котра почина о два тижнї. Всоботу у Коцуре госцовал екипа ЧСК зоз Челарева, котра ше змага у Сербскей лиґи, а то два лиґи понад тей у котрей бави Искра. Коцурци тото змаганє страцели зоз 1:0, алє ше цалком ровноправно ношели зоз фаворизованим процивнїком. Борбеносц була на високим уровню, а и бависко було таке на яке звикли порядни навияче коцурскей екипи. Лєпша физична порихтаносц госцуюцей екипи и векши фонд бавячох одлучели тото змаганє, понеже Искра ґол достала 15 минути пред концом змаганя, а екипа ЧСК єдини ґол дала зоз пеналу. Ютредзень Искра госцовала у Пиньвиц, а на тим змаганю пре вельке число одсутних бавячох, бавели и даскельо бавяче котри ище бавя за кадетох, як и двоме бавяче котри уж закончели свойо бавяцки кариєри. Медзитим, гоч и у таким ослабеним составе Искра ше добре ношела зоз домашню екипу котра високо пласована у

Подручней лиґи Зомбор, и єдна є зоз кандидатох у борби за бараж за одход до Войводянскей лиґи и одбавела нєришено 1:1. Обидва ґоли могло видзиц у другим полчаше, а Искра перша прейґ Милана Пєшивца дала ґол и лєгко могла зазначиц и побиду. Госцом ше по конєц змаганя удало вировнац резултат, а у остатнїх даскелїх минутох витворели и даскельо шанси зоз котрих могли дойсц до побиди, медзитим, лабда нє сцела войсц до ґолу. Першенство у Подручней лиґи Суботица, у котрей Искра бранї титулу єшеньского шампиона, ше предлужує 9. марца, а по теди коцурска екипа ма у планє одбавиц ище єдно змаганє, на соботу процив ФК „Кулпин” зоз истоменного места. З. К.

ФОДБАЛСКИ КЛУБ „РУСИН” З РУСКОГО КЕРЕСТУРА

УСПИШНИ РЕВАНШ З КУЛЯНЦАМИ ФК „Русин” ше активно пририхтує за наступну ярню часц першенства. Попри тренинґох, уж треци тидзень за шором участвую и на приятельских стретнуцох, як зоз клубами зоз їх лиґи, так и зоз висших лиґох котрим наисце чежко парирац, алє од котрих єст цо научиц. Тей нєдзелї, 24. фебруара фодбалере Русина одбавели треце по шоре пририхтуюце змаганє процив ФК „Кула” пред початком ярнєй першенственей часци змаганя. ФК „Кула” – ФК „Русин” 1:3 (0:0) на стадиону „Милан Среданович” у Кули. Ґоли за Русин посцигли Катона два, а Надь єден, таки резултат и бависко гутори о потенциялу з яким розполага керестурска екипа котра, мож повесц єдна заокружена цалосц и подєднак моцна на шицких позицийох. На приятельских змаганьох ше активно до бависка уводзи и 1. МАРЕЦ 2019.

младих бавячох од котрих годно обчековац надосц наступних рокох. Русин госцовал у Кули, цо було свойофайтове реванш приятельске змаганє, понеже ше исти два екипи стретли и у Керестуре пред трома тижнями. За Русин у першей постави бавели Предраґ Маркович, Александар Кочиш, Ланчужанин, Малацко, Оґнєн Маркович, Грнчяр, Дюканович, Будински, Бранкович и Надь, а у другим полчаше до бависка вошли Катона, Саянкович, Боднар и Шайтош. Идуцого викенду Русиновци буду госцовац у Кисачу дзе одбавя приятельске змаганє процив тамтейшого Фодбалского клубу „Татри”, а потим од 9. марца починаю урядово першенствени змаганя зоз 16. Колом, котре Русин дочекал як другопласована екипа на таблїчки. М. Дж.

РУСКЕ СЛОВО 37

СПОРТ КАРАТЕ КЛУБ „РУСИН” РУСКИ КЕРЕСТУР

РОЗСАДНЇК УСПИШНИХ КАРАТИСТОХ Успихи спортистох у Карате клубу „Русин” наисце значни, у каждей ґенерациї ше визнача голєм даскельо млади котри найлєпши промотере того спорту у цалим валалє, а дзекуюци котрим ше за керестурских каратистох добри глас преноши на далєко

Є

ден медзи младшима каратистами у терашнїм составе Kлубу, а котрому на концу прешлого рока додзелєна награда и за найуспишнєйшого каратисту, то Ґлориян Штранґар. Ґлориян потераз освоєл числени награди на змаганьох велїх уровньох, а змага ше и у борбох и у катох. Попри тим, як награду за окремне закладанє, а з цильом же би усовершел свойо спортски схопносци, Клуб му финансовал и пребуванє у Жимским карате кампу у Апатину котри бул отримани у периодзе од 8. до 13. Януара. Яки упечатки принєсол отамаль, надалєй предлужує Ґлориян.

Окрем спортского усовершованя технїкох и ученя од искуснєйших, там було нагоди и за упознаванє нових товаришох.

– Таки товаришства ше нє забува. Спочатку сом ше бал же ме нє прилапя так лєгко, бо сом бул єден з младших учашнїкох кампу, медзитим, поряднє ше чуєм зоз каратистами зоз Беоґраду и Панчева, а дзепоєдних котрих сом упознал на Лєтним кампу стретам на змаганьох – гвари вон. УЧЕЛ ОД НАЙЛЄПШИХ

Нє лєм же упознал нових товаришох, алє мал нагоду учиц и од тренерох котри на державним уровню, та и шветовим зазначели – Пребуванє у кампу подрозумйоҐлориян Штранґар успишну кариєру. Єден зоз треневало два кондицийни тренинґи на рох у його ґрупи бул Слободан Бидзень, перши такой рано вчас од 6,30 тевич котри освоєл державне, балдо 8 годзин, и ище єден тиж од годзиканске, европске и шветове перну и пол пополадню од 17 годзина. Бушенство. ли зме змесцени у интернату Технїч– Одход до кампу бул хасновити ней школи, а точне число каратистох прето же сом научел нови ствари, нє знам, думам же лєм у моєй ґрупи звладал технїки, учел од найлєпбуло коло стоцецеро дзеци – толкує ших и вообще то була нагода за Ґлориян. усовершованє – визначує Ґлориян. Тренинґи отримовани окреме у борНаш собешеднїк тренира карате бох и катох, а у тих двох катеґорийох од першей класи основней школи, ше тренирало зоз по двома ґрупами тераз є у седмей. За шицки тоти каратистох подзелєни по возросту. роки препущел лєм пейц тренинґи Ґлориян з тей нагоди у кампу бул у каратеа, а о його упартосци нам младшей ґрупи у катеґориї борбох, а пошведочел и єден з його тренеяк нам потолковал, наисце вельке исрох и предсидатель Карате клубу куство принєсол зоз собу дому. „Русин”, Михайло Орос котри наЗа ньго то нє бул перши камп, тиж глашел же Ґлориян вше приходзи так участвовал и у лєтним кампу, лєм пол годзини пред початком тренитеди вєдно з нїм була ище єдна каранґа. През роки ше пременєли и тистка з валалу, а котра на тот завод нє була учашнїк пре обєктивни причини. Ґлориян вше успишни на змаганьох тренере з котрима ше вон пририхтовал, та так нам начишлєл Стефана Ноґавицу, Веронику Юричову, Михайла Ороса и терашнього Владислава РаНЄДОСЦ ПРЕПОЗНАТИ СПОРТ мача. Одход до кампу бул резервовани лєм за спортистох Карате клуб „Русин” ше отримує у валалє уж рокакотри през рок посцигли резултати и котри ше визначеми, традиция богата, алє средства зоз котрима розполи на змаганьох. Орґанизовал го Карате союз Войводилагаю минимални. Єдноставно нєт, одходи на змаганє ни, а учашнїки могли буц лєм тоти котри достали повофинансую сами родичи, тиж и котизацию и опрему. Тренираю у Спортскей гали у сали котру самостойно ланку. Пребуванє му финансовал Клуб зоз средствох коКлуб опремел зоз адекватнима струнячами. три подаровал єден бувши член.■ М. Джуджар КОНДИЦИЙНИ ТРЕНИНҐИ ОСНОВА СПОРТУ

38 РУСКЕ СЛОВО

1. МАРЕЦ 2019.

sport@ruskeslovo.com

ПОЧАЛ 28. ТУРНИРСКИ РОК СПОРТСКИХ БАВИСКОХ „ЯША БАКОВ”

ЗМАГАНЄ У БИЛИЯРУ Прешлей нєдзелї, 24. фебруара, Руски културни центер у Новим Садзе бул домашнї першому турниру у рамикох Спортских бавискох „Яша Баков”. Участвовали шейсц екипи, а найлєпша була екипа СД „Русин” зоз Руского Керестура. Тото перше змаганє означело и початок 28. турнирского року Спортских бавискох

Н

а добре познатим месце, у Билияр клубу „Джокер” у Новим Садзе, у рамикох Спортских бавискох „Яша Баков” отримани перши тогорочни турнир – у билияру. Участвовали шейсц екипи – КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова, ФК „Искра” зоз Коцура, СД „Русин” зоз Руского Керестура, „Папивинґ” д.о.о. зоз Вербасу и два екипи зоз РКЦ Нови Сад. НАЙЛЄПШИ БУЛИ КЕРЕСТУРЦИ – СД „РУСИН” Бавело ше по системи кажде з каждим у пейцох колох на два достати партиї. Екипи мали по двох змагательох. За екипу КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова бавели: Мирослав Такач и Звонко Салаґ; За екипу СД „Русин” зоз Руского Керестура бавели: Иван Чапко и Яни Хома; за екипу „Папивинґ” д.о.о. бавели: Боян Дьордєвич и Иван Папуґа; за екипу ФК „Искра” бавели: Златко Колєсар и Александар Паланчанин, а за першу екипу домашнїх РКЦ 1 бавели: Александар Исаков и Владимир Иван, а екипу РКЦ 2 творели Наташа Мудрох Макаї и Александар Човс. Резултати у першим колу були таки: КУД „Тарас Шевченко” – РКЦ2 2:0; „Папивинґ” д.о.о. – ФК „Искра” 2:0; СД „Русин” – РКЦ1 2:1. У другим колу перша екипа домашнїх победзела другу екипу зоз резултатом 2:1; СД „Русин” победзел екипу ФК „Искра” 2:1, а „Папивинґ” д.о.о. бул лєпши од екипи зоз Дюрдьова – 2:1. У трецим колу друга екипа домашнїх славела побиду над екипу „Папивинґ” д.о.о. зоз резултатом 2:1, екипа зоз Руского Керестура була лєпша од дюрдьовскей екипи – 2:1, а пер-

1. МАРЕЦ 2019.

ша екипа домашнїх була лєпша од коцурскей – 2:1. У штвартим колу екипа ФК „Искра” пебедзела екипу РКЦ 2 зоз резултатом 2:0; РКЦ 1 победзела екипу КУД „Тарас Шевченко. У остатнїм колу на тим турнире перша екипа домашнїх страцела од екипи „Папивинґ” зоз резултатом 2:0, друга домашня екипа страцела од екипи зоз Руского Керестура и екипа ФК „Искра” страцела од екипи КУД „Тарас Шевченко”. По сле одбавених пейцох колох найлєпша була екипа СД „Русин” зоз Руского Керестура хтора победзела шицки пейц партиї, на другим месце екипа „Папивинґ” зоз Вербасу, на трецим месце екипа РКЦ 1 Нови Сад, на штвартим екипа КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова, пияте место завжала екипа ФК „Искра” зоз Коцура и на шестим месце друга екипа домашнїх – РКЦ 2. Кед слово о побиднїкови турнира, екпи СД „Русин”, треба надпомнуц же победзела шицки пейц партиї. Освоєли 10 боди, посцигли два прешвечлїви побиди, а лєм три раз бавели на три достати бависка. Екипа „Папивинґ” д.о.о. хтора освоєла друге место на турнире победзела три партиї, од хторих два були прешвечлїви, єдну бавела на три достати бависка, а єдно прешвечлїво страцела и освоєла 6 боди. Екипа РКЦ 1 хтора освоєла треце место три раз була побиднїк и два раз страцела, а найпрешвечлївше пораженє було од екипи „Папивинґ” д.о.о. ОЧЕКОВАЛО ШЕ ВЕЦЕЙ ЕКИПИ После законченого турнира предсидатель Спортских бавискох „Яша Баков”, Иван Папуґа у просторийох Руского културного центру у Новим Садзе учашнїком придал припознаня. Як и потераз, орґанизаторе змаганя ше наздавали же на першим тогорочним турнире буду участвовац вецей екипи. Насампредз ше очековало же после длугшого часу на змаганьох „Яша Баков” наступи и екипа зоз Кули. Но, нє пришли, як анї екипи зоз Републики Горватскей. Алє, як и вше потераз, та так и тот перши турнир у рамикох Спортских бавискох „Яша Баков” сполнєл свою главну функцию – друженє на спортских змаганьох дзе резултати нє таки важни.■ А. Паланчанин

РУСКЕ СЛОВО 39

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ШПИВАНКИ НА 29. РУЖОВЕЙ ЗАГРАДКИ

РОК LXXV ЧИСЛО 9 (3826) НОВИ САД, 1. МАРЕЦ 2019.

1. ПPИ СТУДЗЕНКИ – Дарина Михняк, Mapкo Буила (Музика: Д. Новакович, Тeкcт: Д. Новакович, Аранжман: Д. Иcакoв)

■ НОВИ ФЕЛЬТОН: ҐУ 100-РОЧНЇЦИ

2. НАД POBHÏHУ – Борис Маґоч

(Музика: Б. Тубич, Тeкcт: С. Папуґа, Аранжман: Б. Тубич)

3. ПИСНЯ – Кристина Афич

ОД СНОВАНЯ РНПД

(Музика: С. Афич, Тeкcт: С. Афич, Аранжман: М. Сивч)

(Музика: А. Човс, Тeкcт: А. Папуґа, Аранжман: М. Пап)

5. НА КОНЦУ BAЛAЛA – Ивана Чордаш

(Музика: Ж. Гаргай, Тeкcт: Ж. Гаргай, Аранжман: Б. Милинкович)

6. МAМ СУШЕДУ – Марко Радишич

(Музика: М. Горняк Лелас, Тeкcт: Дю. Латяк, Аранжман: М. Лїкар)

7. МИЛИ ЛЮБОВИ – Ана Бучко, Гелена Ерноич

(Музика: А. Бучко, Тeкcт: А. Бучко Папгаргаї, Аранжман: Б. Ранкoвич)

8. ПАЙТАШКИ – Милена Никитович

(Музика: А. Тимко Мудри, Тeкcт: А. Тимко Мудри, Аранжман: М. Пап)

9. ТРИ ЯДЛОВЦИ – Тамара Салаґ, Уна Молнар (Музика: М. Лїкар, Тeкcт: Я. Грубеня, Аранжман: М. Лїкар)

ЦЕНА 30 ДИНАРИ Фото: Вероника Вуячич

4. ГИБАЙ ҐУ МНЄ – Александра Колбас, Мирослав Малацко

10. ШИЦКО ЦИ ПPЕБАЧИM – Катарина Кoчиш

(Музика: Лю. Загорянски, Тeкcт: Лю. Загорянски, Аранжман: Е. Малина)

11. ШКОРВАНЧКОВ ШПИВ – Ана Pимap Симунович (Музика: М. Сивч, Тeкcт: М. Римар, Аранжман: М. Сивч)

12. ЗБОГОМ МИЛИ – Танита Ходак

(Музика: О. Маґловски, Тeкcт: Дю. Латяк, Аранжман: Д. Иcакoв)

13. XTО ТО МОЖЕ ЗНАЦ – Михайло Будински

(Музика: М. Будински, Тeкcт: М. Будински, Т. Будински Дротар, Аранжман: М. Янкович)

14. ПРЕД HAШУ XИЖOЧKУ – Миpeлa Тимко

(Музика: С. Бесерминї, Тeкcт: С. Бесерминї, Аранжман: П. Попа)

15. ПТИЦИ – Саня Полдруги

(Музика: Т. Колєсар Ґвоїч, Тeкcт: М. Даждиу, Аранжман: Е. Малина)

16. ОГЕНЬ И ВОДА – Йовґен Надь

(Музика: Й. Надь, Тeкcт: М. Даждиу, Аранжман: Д. Радович)

Фотоґрафия: 0314P

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

Фотоґрафия: 0287P

■ „РУТЕН ТРЕШ ОРКЕСТРА” У НОВОСАДСКЕЙ МАТКИ