DAG VAN DE ARNHEMSE GESCHIEDENIS ZATERDAG 12 OKTOBER 2019 ZONDAG 13 OKTOBER 2019 12.00-16.30 UUR
PROGRAMMA BOEKJE rozet.nl/dag2019 dagvandearnhemsegeschiedenis.nl
2
De Maand van de Geschiedenis is het grootste historische evenement van Nederland en vindt jaarlijks in oktober plaats. De Dag van de Arnhemse Geschiedenis is onderdeel van de Maand van de Geschiedenis. Bekijk het landelijke programma op maandvandegeschiedenis.nl
ONTDEK GISTEREN BEGRIJP VANDAAG DAG VAN DE ARNHEMSE GESCHIEDENIS
De Arnhemse geschiedenis komt tot leven op zaterdag 12 en zondag 13 oktober 2019. Op verschillende locaties in Arnhem-Centrum en Arnhem-Zuid kun je deze twee dagen tussen 12.00 en 16.30 uur veel activiteiten bezoeken en bekijken. De DAG staat dit jaar in het teken van het thema: Zij/Hij. In dit boekje vind je beknopte informatie over de DAG. Voor uitgebreide informatie verwijzen we je graag door naar onze website: rozet.nl/dag2019
LOCATIES
Op zaterdag 12 oktober vinden de activiteiten rond de DAG plaats op diverse locaties in Arnhem-Centrum: Rozet Kortestraat 16 Historische Kelders Kortestraat 16 Erfgoedcentrum Rozet Kortestraat 16 St. Petersgasthuis Rijnstraat 71 Eusebius Kerkplein 1 Airborne at the Bridge Rijnkade 150 Zondag 13 oktober zijn er activiteiten op diverse locaties in Arnhem-Zuid: De Steenen Camer Hannesstraatje 2a Romeinse Tuin Hannesstraatje 2a Het Castellum Hannesstraatje 2a
SLAG OM ARNHEM IN ROZET
Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de Slag om Arnhem plaatsvond. Rozet organiseert daarom van september t/m december diverse activiteiten rondom het thema ‘Op weg naar vrijheid – verleden, heden, toekomst’. Meer weten? Kijk op rozet.nl/vrijheid
rozet.nl/dag2019 dagvandearnhemsegeschiedenis.nl
3
OVERZICHT ACTIVITEITEN
ZATERDAG 12 OKTOBER
LEZING: DE BATAAFSE OPSTAND HISTORISCHE KELDERS
Onder de winkelstraten van Arnhem bevinden zich zo’n 36 eeuwenoude kelders. Tijdens de DAG is er van alles te doen.
4
Als inleiding op het theaterspektakel over de Bataafse Opstand in Meinerswijk (zondag 13 oktober), legt Jos van Nistelrooy uit waarom de Bataafse Opstand plaatsvond. Aan de orde komt de verovering door en de invloed van de Romeinen, de opstand van de Bataven tegen de Romeinse overheersers én de positie van de vrouw in een samenleving die vooral door mannen leek te worden bepaald. Historische Kelders | 12.30-13.00 uur & 14.00-14.30 uur
ERFGOEDMARKT Tijdens deze markt presenteren verschillende Arnhemse verenigingen zich, kun je historische filmbeelden bekijken van het huiselijk leven in Arnhem tijdens WOII en een heerlijk kopje koffie van Momento drinken. Hennie Vaessen signeert zijn nieuwe strip over de Slag om Arnhem. Historische Kelders | 12.00 -16.30 uur
UITREIKING PRODESSEPRIJS
OP DE BRES VOOR VROUWENKIESRECHT
De Arnhemse afdeling van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht groeide in de periode 1894-1919 uit tot een club van meer dan vijfhonderd leden die zich actief inzetten voor de positie van de vrouw in de maatschappij in het algemeen en het vrouwenkiesrecht in het bijzonder. Meet Becker vertelt hoe de Arnhemse vereniging haar idealen probeerde te verwezenlijken.
De Prodesseprijs voor Arnhemse Geschiedenis is een houtsnede van de Arnhemse kunstenaar Edwim Peters. De jaarlijkse prijs is voor een persoon of organisatie die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de geschiedschrijving van Arnhem. Dit jaar wordt hij toegekend aan degene die op een vernieuwende manier over de Slag om Arnhem heeft geschreven. Historische Kelders | 15.45-16.15 uur
5
Historische Kelders | 13.00-13.30 uur
LEZING: VAN HANDWERKSCHOOL TOT KONINKLIJK NIJVERHEIDSONDERWIJS
In deze presentatie neemt Peter de Krijger, auteur van het boek ‘De toekomst kent een rijk verleden’ je mee in het ontstaan en de ontwikkeling van het (middelbaar) beroepsonderwijs in Arnhem en omstreken.
Historische Kelders | 13.30-14.00 uur
ARNHEMS HISTORISCH TIJDSCHRIFT PRESENTEERT ZICH Het Arnhems Historisch Tijdschrift bestaat 40 jaar en viert dat met de lancering van zijn digitaal archief. Ook bespreken de redactieleden van het Arnhems Historisch Tijdschrift de beste Arnhemse geschiedenisboeken uit 2018 en 2019. Historische Kelders | 14.45-15.45 uur
ROZET CENTRUM
Op het plein voor Rozet kun je historische legervoertuigen van het Arnhemse Oorlogsmuseum 40-45 bekijken.
TEKEN MEE! DE SLAG OM ARNHEM IN STRIP Er zijn veel strips over de Tweede Wereldoorlog gemaakt en ook over de Slag om Arnhem. De eerste kwam al uit in 1946, zelfs vandaag de dag komen er nog strips uit. Je kan ze bekijken in het Erfgoedcentrum in Rozet én je mag ook met ons mee tekenen. We zijn niet te missen, teken mee!
6
Rozet Centrum (buiten of hal) I 12.0016.30 uur Voor het hele gezin!
GILDEWANDELING ZIJ/ HIJ: PRONTE ARNHEMSE ‘MEISJES’ In een wandeling hoor je verhalen van sterke en inspirerende vrouwen die op een of andere manier een relatie met Arnhem hebben. Vrouwen die geschiedenis gemaakt hebben, van de middeleeuwen tot heden. Rozet (hal), startpunt | 13.00-14.30 uur & 15.00-16.30 uur
ERFGOEDCENTRUM BOEKENKRAAM ARNHEMSE EN GELDERSE GESCHIEDENIS
Laat je in 30 minuten leiden door de tentoonstelling ‘Op weg naar vrijheid’ in Rozet
In het Erfgoedcentrum staat de hele middag een boekenkraam met mooie, interessante en bijzondere boeken over de geschiedenis van Arnhem en diverse andere plaatsen in Gelderland. Deze ‘uitgelezen’ boeken van de bibliotheek zijn voor een gering bedrag te koop. Kom snuffelen en sla je slag
Rozet (hal), startpunt | 13.00-13.30 uur
Erfgoedcentrum | 12.00-16.00 uur
RONDLEIDING OP WEG NAAR VRIJHEID
MAQUETTE VAN DE SLAG OM ARNHEM
KLOOILAB: LEREN DOOR TE MAKEN
Arnhemmer Ludwig van Dijk geeft uitleg over zijn wargame ‘Slag om Arnhem’, die tijdelijk is opgebouwd als maquette. Er zijn spelers aanwezig die tonen hoe het spel werkt. Ook is er een video-installatie met daarop een interview met Ludwig, een bordspel en een videogame.
Deel jouw wereld met anderen door nieuwe technieken uit te proberen: in het Klooilab ga je zelf aan de slag! Er is ruimte om te klooien in vrijheid, met fantasie, verbeelding en creativiteit. Docenten en kunstenaars zorgen voor deze ruimte, aandacht en begeleiding.
Erfgoedcentrum | 12.00-16.30 uur
Erfgoedcentrum | 13.00-16.00 uur Voor het hele gezin!
LEZING: OP HET PUIN VAN DE EUSEBIUS
ERFGOEDCENTRUM & ARCHEOHOTSPOT In het Erfgoedcentrum beleef je de geschiedenis van Arnhem en omgeving. Tijdens de DAG kun je meedoen met verschillende activiteiten. Ook zijn onze rondleiders de hele middag aanwezig om je te vertellen over de collectie van het Erfgoedcentrum. In de ArcheoHotspot zie je directe overblijfselen van de Slag om Arnhem. Amateurarcheologen geven je uitleg over deze vondsten uit Arnhemse bodem. Erfgoedcentrum | 12.00-16.30 uur
Op het puin, een groots openluchtspel, werd in mei 1946 uitgevoerd door 600 jongeren, het Enka Mannenkoor, het Paasberg Vrouwenkoor en het jongerenkoor Sint Joseph. De Arnhemse Orkest Vereniging begeleidde de koren. Het moet gigantisch zijn geweest, met de puinhopen van de Eusebiuskerk als decor. Het spel werd in korte tijd in elkaar gezet en ingestudeerd. Bij de eerste officiële herdenking in mei 1946 waren, naast prinses Juliana en prins Bernhard, 5.000 toeschouwers aanwezig. Pieter Goossen vertelt over dit spektakel dat landelijk veel aandacht trok. Erfgoedcentrum | 13.45-14.15 uur & 15.00-15.30 uur
7
SINT PETERSGASTHUIS OPEN DAG EN RONDLEIDINGEN Het St. Petersgasthuis uit de 14e eeuw is de hele middag open. Gidsen van het ’t Gilde geven rondleidingen door dit historische gebouw. St. Petersgasthuis | 12.00-16.30 uur
AIRBORNE AT THE BRIDGE OOGGETUIGENVERHAAL OVER DE SLAG OM ARNHEM Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de beroemde Slag om Arnhem plaatsvond. Op zaterdag 12 oktober vertelt Thea Bouhuys, die als kind de Slag om Arnhem van heel dichtbij meemaakte, over de gebeurtenissen gedurende de bezetting, tijdens de evacuatie en na de bevrijding. Airborne at the Bridge | 13.30-14.00 uur & 14.30-15.00 uur Voor volwassenen en kinderen vanaf 8 jaar.
8
EUSEBIUSKERK HISTORISCHE ANSICHTKAARTEN Frans en Theo Brink presenteren historische ansichtkaarten van Arnhem rondom het thema Zij/Hij. St. Petersgasthuis | 12.00-16.30 uur
LEZING: SLAG OM ARNHEM Historicus Robert Voskuil vertelt over de Slag om Arnhem, de daarop volgende evacuatie en de terugkeer in een verwoeste stad na de bevrijding. St. Petersgasthuis | 14.00-15.00 uur
KORTE INLEIDING OP DE VIDEO-INSTALLATIE UNENDING LIGHTNING Museum Arnhem toont in de Eusebiuskerk de omvangrijke video-installatie Unending Lightning van Christina Lucas. Unending Lightning laat in een duizelingwekkende hoeveelheid beelden zien wat luchtaanvallen in de hele wereld sinds 1912 teweegbrengen. Het werk kan worden opgevat als een monument dat de toeschouwer herinnert aan de vele slachtoffers van oorlogsgeweld. Eusebiuskerk | 14.00-14.20 uur & 15.0015.20 uur. De video-installatie is doorlopend te zien.
OVERZICHT ACTIVITEITEN
ZONDAG 13 OKTOBER ROMEINSE TUIN
ROMEINSE MIDDAG BIJ DE ROMEINSE TUIN Ooit willen weten hoe een Romeinse soldaat sliep, kookte of naar het toilet ging in een Castellum? Speciaal voor kinderen leggen Romeinse soldaten het deze middag uit. Daarnaast kunnen de kinderen zich in de grote tent van de keizer verkleden als soldaat, keizer of keizerin. In en rond de Romeinse Tuin zijn er rondleidingen, Bataven vertellen je leuke verhalen over de aanwezige groente,- fruit- en kruidenplanten en welke gewassen de Romeinen 2000 jaar geleden in Nederland hebben geïntroduceerd. Romeinse Tuin | 12.00-16.30 uur Voor het hele gezin!
AARDEWERK EN AFVAL UIT DE ROMEINSE KEUKEN Maak kennis met groenten en gerechten uit de Romeinse tijd. Waar werd het voedsel in bereid? Hoe werd het voedsel bewaard? Wat trof men zoal aan in een keuken? Aan de hand van scherven en afbeeldingen kan jong en oud zelf ontdekken hoe een Romeinse amfoor, een beker of een schaal er uit zag. Pitten, botten en korrels vertellen ons wat er op de menukaart stond. Juliette Staudt en Jos van Nistelrooy, beiden lid van de
Archeologische vereniging AWN-17, geven informatie en beantwoorden vragen. Romeinse Tuin | 12.00-16.30 uur
VITALIS – EEN ROMEINS-BATAAFS THEATERSPEKTAKEL IN DE OPENLUCHT In het jaar 69 vond de Bataafse Opstand plaats. Vele Romeinse forten aan de noordgrens van het Romeinse rijk gingen in vlammen op, zo ook het castellum van Meinerswijk. 1950 jaar later wordt tegen de achtergrond van de mythes en feiten rond de Bataafse Opstand een unieke openluchttheatervoorstelling opgevoerd nabij het castellum van Meinerswijk. De voorstelling vertelt het verhaal van een moeder en haar twee zoons. Zoons die ieder hun eigen weg gaan ten tijde van de Bataafse Opstand. De één kiest voor de nieuwe Romeinse beschaving, de ander keert zich daar van af. Tientallen Romeinse en Bataafse soldaten treffen elkaar op het strijdtoneel, hoe loopt dat af? Romeinse Tuin | 12.30-13.15 uur & 15.0015.45 uur Voor het hele gezin! De voorstelling is gratis. In verband met het aantal beschikbare plaatsen, is reserveren verplicht. Dit kan via: rozet.nl/bataafseopstand
9
ST. PETERSGASTH AIRBORNE AT THE BRIDGE EUSEBIUSKERK ROMEINSE TUIN
OPEN DAG MET RONDLEIDINGEN HISTORISCHE ANSICHTKAARTEN LEZING SLAG OM ARNHEM
ZATERDAG 12 OKTOBER OOGGETUIGENVERHAAL OVER DE SLAG OM ARNHEM
ZATERDAG 12 OKTOBER INLEIDING VIDEO-INSTALLATIE UNENDING LIGHTNING
ZONDAG 13 OKTOBER ROMEINSE MIDDAG AARDEWERK EN AFVAL UIT DE ROMEINSE KEUKEN VITALIS - EEN ROMEINS-BATAAFS THEATERSPEKTAKEL
HISTORISCHE KELDERS ROZET ERFGOEDCENTRUM ASTHUIS
ZATERDAG 12 OKTOBER ERFGOEDMARKT BATAAFSE OPSTAND OP DE BRES VOOR VROUWENKIESRECHT VAN HANDWERKSCHOOL TOT KONINKLIJK NIJVERHEIDSONDERWIJS ARNHEMS HISTORISCH TIJDSCHRIFT PRESENTEERT ZICH UITREIKING PRODESSEPRIJS
ZATERDAG 12 OKTOBER TEKEN MEE! DE SLAG OM ARNHEM IN STRIP VOERTUIGEN ARNHEMS OORLOGSMUSEUM RONDLEIDING OP WEG NAAR VRIJHEID WANDELING ZIJ/HIJ: PRONTE ARNHEMSE ‘MEISJES’
ZATERDAG 12 OKTOBER BOEKENKRAAM MAQUETTE VAN DE SLAG OM ARNHEM KLOOILAB ERFGOEDCENTRUM & ARCHEOHOTSPOT OP HET PUIN VAN DE EUSEBIUS
ZATERDAG 12 OKTOBER OPEN DAG MET RONDLEIDINGEN
12.00 12.15
12.30 12.45
13.00 13.15
13.30 13.45
14.00 14.15
14.30 14.45
15.00
15.15
15.30 15.45
16.00
16.15
16.30
DAG VAN DE ARNHEMSE GESCHIEDENIS
ZATERDAG 12 OKTOBER | ZONDAG 13 OKTOBER | 12.00-16.30 UUR
LOCATIES ZATERDAG 12 OKTOBER
Rozet Historische Kelders Erfgoedcentrum Rozet St. Petersgasthuis Eusbiuskerk Airborne at the Bridge
Kortestraat 16 Kortestraat 16 Kortestraat 16 Rijnstraat 71 Kerkplein 1 Rijnkade 150
LOCATIES ZONDAG 13 OKTOBER
De Steenen Camer Romeinse Tuin Het Castellum
Hannesstraatje 2a Hannesstraatje 2a Hannesstraatje 2a
DE DAG VAN DE ARNHEMSE GESCHIEDENIS WORDT GEORGANISEERD DOOR:
EN MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR: Arnhems Oorlogsmuseum 40-45
ROZET.NL/DAG2019 DAGVANDEARNHEMSEGESCHIEDENIS.NL