24
stedenbouw
monumenten
architectuur
architectuurbeleid
kunst
smaakmakers
samen een huis vormen, maar hoe je woont en de leefbaarheid van de omgeving. De fysieke en bestuurlijke leefbaarheid vallen nu samen.’ Ruimte
Velen hebben gepleit voor een departement van ruimte. ‘Dat zijn degenen die vooral kijken naar de compositie van de gebouwen en huizen die worden neergezet. Het leuke plaatje dat huizen samen vormen. Natuurlijk is de ruimte zeer belangrijk als het er staat, maar zodra een wijk en huis gereed zijn, is de combinatie afgelopen, dan gaat het om het gebruik van het huis en de omgeving.’ U bent minister van bouwzaken zegt u zelf, de crisis krijgt u wel op uw bord. ‘Die had ik al toen ik minister van Sociale Zaken was.’ U hebt toch te maken met een sector die sukkelt. Hoe wilt u dit van de grond trekken? ‘Ik wil een zekere relativering aanbrengen. Ik heb in 2008 hele sectoren van de ene op de andere dag stil zien vallen, omdat de omzet binnen twee maanden meer dan 30 procent terugliep, waardoor er werktijdverkorting moest komen. Ondertussen ging de bouw door. In 2009 vroeg iedereen zich af of de klap in de bouw nog zou komen of niet. Dat is in de 2e helft van 2009 wel gebeurd, een bekend verschijnsel vanwege de lengte van opdrachten. Het is deels een consumptiecrisis, deels een kapitaalcrisis, waarbij de rol van de overheid niet zo eenduidig is. We kunnen wel doorgaan met huizen bouwen maar dan bouwen we op den duur voor de leegstand. Die huizen moeten gekocht worden. Gelukkig zijn de huizenprijzen niet zo drastisch gedaald als in Spanje. Dat voordeel heeft een keerzijde want de transactiesnelheid is ook aanzienlijk afgenomen. Dat proces moeten we zien te keren.’ Regelgeving, is wel gezegd, belemmert ook de bouw. ‘Dat kan, daarom is er ook altijd
gepleit voor uniformiteit. Sinds het Bouwbesluit uit 1992 is de gemeentelijke diversiteit vervangen door een standaardisatie op rijksniveau. Wat we bij regelgeving vaak vergeten, is dat ze aan twee kanten werkt: knellend, maar dat is inherent aan regels want anders heb je ze niet nodig en anderzijds duidelijkheid zodat aannemers en bouwers hun aansprakelijkheid kennen. Het nieuwe Bouwbesluit dat in april aan de Kamer wordt gezonden, zal substantieel van het oude afwijken, bijvoorbeeld doordat alle eisen op het gebied van brandveiligheid nu ook in het Bouwbesluit geregeld zijn. De bruikbaarheid van dit nieuwe Bouwbesluit is onderworpen aan een praktijktoets waarvan de resultaten zijn meegenomen..’
overheid inkrimpen. Dus moeten we ook rekening houden met de vraag hoe om te gaan met de leegstand van oude departementsgebouwen.’ Gebiedsontwikkeling
De Rijksgebouwendienst heeft een belangrijke rol gespeeld bij de gebiedsontwikkeling, in de jaren negentig de Kop van Zuid Rotterdam en nu het stationsgebied van Breda. ‘Bij dat soort projecten houdt de Rijksgebouwendienst een belangrijke rol, maar dat neemt niet weg dat ook zij te maken krijgt met beperkende maatregelen in de overheidsfinanciering. Dat vloeit rechtstreeks voort uit het leenplafond waar een scherpe grens aan is
gesteld. Dat heeft ook te maken met de kredietwaardigheid in het buitenland.’ ‘Bij de Rijksgebouwendienst denk je al gauw aan grote kantoorgebouwen, rechtbanken en penitentiaire inrichtingen. Het gegeven is een consolidatie van de rechterlijke organisatie dat haar apparaat instelt op een kleiner aantal arrondissementen en een inkrimping van het aantal penitentiaire inrichtingen. Toen ik minister van Justitie was, zat ik met het heenzendbeleid omdat we te weinig cellen hadden, en nu zijn het er te veel.’ Ik begrijp dat niet. Is de criminaliteit dan achteruitgegaan? ‘Die is met een kwart gedaald ten opzichte van 2002 en vanaf 2006 is die daling gaan inzetten.’
Minder veilig
Houdt het bouwbesluit rekening met de crisis of staat het daar los van? ‘Het hangt er wel en niet mee samen. Het is niet zo dat we vanwege de crisis wat minder veilig of solide gaan bouwen. Bij nieuw op te richten woningen onderzoek ik of het mogelijk is meer ruimte te scheppen in wat wel en wat niet kan. En aannemers kunnen in de toekomst gebruik maken van speciale gecertificeerde bureaus naast de gemeente om hun plannen te toetsen. Dat verhoogt de snelheid.’ Ziet u ook een rol weggelegd voor de Rijksgebouwendienst om de bouw aan te jagen? ‘Daar zie ik minder plaats voor, omdat de Rijksgebouwendienst uiteindelijk in de kantorensector zit. En de kantorensector kent een toenemend leegstandsprobleem waarbij juist ook de overheid de komende jaren de bestedingen zal gaan beperken, omdat het apparaat wordt ingekrompen.’ Zou dat ministerie waar u straks gaat zitten, nu niet meer gebouwd worden? ‘Dat weet ik niet, maar wat ik wel weet is dat het voor twee departementen gebouwd wordt, maar nu mogelijk door meer gebruikt gaat worden. In de toekomst zal de
Hoge Raad
‘De tijd van stenen stapelen die samen een huis vormen, is voorbij’
Tijdens uw ministerschap wordt een begin gemaakt met de nieuwbouw van de Hoge Raad. Dat zal u aanspreken. ‘Eindelijk. Ik ken de oude Hoge Raad aan het Plein nog toen mijn grootvader president was. Een hoogst onpraktisch gebouw dat in de jaren dertig was gebouwd. Mijn grootvader zat in die grote hal, in een kamertje van ‘een bij een’. Dat was meer een soort portiersloge. Voor de rest was er geen kamer in het gebouw omdat de rechters meestal thuis werkten. Al die beelden van wetgevers die in de zittingszaal stonden zijn verhuisd naar de hal van de Tweede Kamer.’ Kunt U leven met de nieuwe plek voor de Hoge Raad aan het Korte Voorhout? ‘Natuurlijk is dat de goede plek..Het gekke is dat het nu de plek is, zij het aan de andere kant, waar het Paleis van Justitie stond. Wat in de oorlog is weggebombardeerd, daar is Financiën voor in de plek gekomen, zij het ook na lange tijd want Financiën zat altijd in het Paleis Kneuterdijk.’ U bezocht begin februari het Rijksmuseum. Hoe vond u het? ‘In de eerste plaats vind ik het altijd prachtig een gebouw te zien zonder de kunst, omdat je dan de structuur