OBELISK 204

Prill

EDITORIAL

DRAMA RAMA ME TEATRIN KOMBËTAR Nga ARMIR SHKURTI

Rudyard Kipling në shqipërimin e mjeshtrave

2018

NË BRENDËSI: - E VËRTETA - nga Astrit BLLACA - TË JESH ME TY nga SPIRO PODARAS - VETVETJA DHE TË PAVULLNETSHMIT E DIJES

nga DENILU - DITA E LIBRIT - SHTËPIA E PUTHJEVE cikël poetik nga AGIM BAJRAMI INTERVISTA: - MIDIS DY HIMALAJEVE Vaso Samsuri, miku i Lasgushit dhe Kadaresë tregon.

- Poezi nga Brahim Avdyli - Kalimtari, i dehuri dhe i marri nga Samir Perihana - Kontrasti i trëndafiltë

i dhimbjes dhe gëzimit nga Edona Paloka - Dashuroj se nuk di të urrej nga Pali Kristo - Cikël poetik nga Ilmi Dervishi - HUMOR - Shekspiri nuk ka akzistuar kurrë...

1

REVISTA OBELISK

12

...........................

botime vetëm

1200L Obelisk 204

Organ i Shtëpisë Botuese”ADA” www.botimetada.com Periodike letraro-artistike Viti X-të i botimit - Nr.204 Prill 2018 Del në datë 15 të çdo muaji.

Rregjistruar në ISSN International Centre 45 rue de Turbigo, 75003 PARIS FRANCE Adresa e redaksisë: Rruga: Mihal Grameno Pall.32 Ap.7 Tiranë e-mail: rlushi@yahoo.it

Përshëndetje!

Nëse ju pëlqen revista”OBELISK”, dhe shpresojmë t’ju pëlqejë, do të donim t’ju ftonim që të abonoheni për të qenë bashkëpunëtorë dhe lexues të rregullt të saj.

ABONOHU TANI

1200 LEKË

12muaj 2

Revistën “Obelisk” mund ta gjeni në të gjitha pikat e shitjes së gazetave dhe në libraritë kryesore në Shqipëri (me çmim 100 lekë), në Kosovë (me çmim 1 euro), e në Greqi (me çmim 1 euro).

“Obelisk” mund ta lexoni edhe në internet në adresën: www.botimetada.com Abonimet Europë: 1 vit - 15 euro+pp, Amerikë: 1 vit - 20 usd+pp.

Për çdo vërejtje, sugjerim bashkëpunim kontaktoni në e-mail: rlushi@yahoo.it

apo

Nr. llog. Tirana Bank Lekë: 0130-260249-001 IBAN – AL12 2061 1035 0000 1302 6024 9001 Shtypet në shtypshkronjën e Shtëpisë Botuese “ADA” Tel: +355 4 450 53 12 Tiranë 2018 Tirazhi: 500 copë

Prill

2018

EDITORIAL

Drama Rama me Teatrin Kombëtar Nga Armir SHKURTI

Është nga ato histori që të vjen ndot t'i gëlltisësh teksa ndodhin e ndot t'i përmendësh kur kanë kaluar. Shqipëria e varfër, me 80% fshatarë e po aq analfabetë, ia doli 8 dekada më parë të ndërtojë një godinë që edhe sot shërben mrekullisht si Teatër Kombëtar. Sot, "Shqipëria Europiane" , që të ndërtojë të njejtën gjë..... duhet t'i ngjisë përbri edhe një grataçielë !?

Fabula e parë e pushtetit rreket të na mbushë mendjen se shteti nuk ka mundësi tjetër meqë "ky është institucion me humbje". Mos more!

Të qe kështu urgjent duhet mbyllur Këshilli i Ministrave! Sipas Kontrollit të Lartë të Shtetit vjet vetëm në 9 muaj kjo administratë i ka shkaktuar vendit 720.5 milion euro dëm. Pra të paktën sa 500 teatro luksi!

Fabula e dytë, edhe më perverse e mizore, është ajo që teatri qenkësh ndërtuar me materiale kancerogjene të cilat u kanë marrë jetën disa prej aktorëve!! Nuk po komentoj këtë lëtyrë sepse nuk mund të mbetem elegant kur njerëz të veshur me pushtet bëjnë politikë biznesi me shpirtra të larguar nga kjo botë dhe ndjenjat e të dashurve të këtyre të ndjerëve.

Duke shmangur këtë tundim, thjesht po sjell në vëmendje të debatit një objekt të ngjashëm, pothuaj ngjitur: Teatrin e Operas dhe Baletit, tek ish Pallati i Kulturës. Vinça a betoniere pafund gumëzhijnë natë e ditë aty, në një hyxhym transformues të atij institucioni...por nga brenda! Pa e shembur dhe pa e tjetërsuar pamjen. Pra (vetëm nëse nuk është bërë prej uraniumi Teatri Kombëtar), me shumë më pak para sesa shembja dhe rindërtimi, mund të shporret kanceri një herë e mirë e të meremohet mrekullisht nga jashtë e nga brenda....

Fabula e tretë, shumë më qesharake sesa dy të parat, është se, meqë nuk kemi para, ia japim një biznesi dhe ky na ndërton aty një grataçielë e si kallamkusur të grataçielës... edhe një teatër të ri! Pjesa karagjoze e kësaj teze shkon deri diku, se më tej kthehet në dramë. Nuk kjo nuk është lajthitje, si ai tuneli nën Otranto që tha dikur Pandeli Majko se do të na lidhte me Italinë. Është një e vërtetë e hidhur. Ku ka qenë stadiumi kombëtar Qemal Stafa tani po mbaron një grataçielë, nën të cilën u bë edhe stadiumi i ri! Ngaqë 3

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Drama Rama me Teatrin Kombëtar nuk para u shqtësua shumë qytetaria e politika për këtë qyfyr, Rama me Veliajn nuk e patën për gjë të hedhin të njejtën kartë mbi tryezë edhe për teatrin. E vërteta është se kjo ide nuk mbiu befas sot.

Ka të patën 20 vjet që Ramës ia kanë pëshpëritur ndërtues e sipërmarrës. Por sot, meqë edhe gurin edhe arrën e ka vetë ky kryeministër, ka ardhur dita e përshtatshme.

Ndyrësia e katërt është gënjeshtra me projektin e teatrit të ri. Kur plasi debati, për turp pushteti na shpalosi një biçim maketi. Por nuk zgjati shumë e arkitektë shqiptarë e denoncuar si të vjedhur diku jashtë Shqipërisë e duke vërtetuar se veç kullës me teatër, projekt tjetër nuk ka!

Po a duhet një teatër i ri, është pyetja.

Dhe madhështor madje!! Sepse mund të keshë zyra shteti modeste e plot myk. Mund të keshë pjatën bosh a këpucët grisur. Një ditë do nginjesh e do mbathesh. Por pa teatër, opera, shkolla, librari, biblioteka, nuk ka qytetërim. Teatri Kombëtar, përveç shtëpisë së aktorëve, regjisorëve, skenografëve, shkrimtarëve, është edhe shtëpia e qytetarisë së kryeqytetit. Kështuqë asnjë administrator i përkohshëm i Tiranës a i qeverisë nuk mundet të vendosë AI se ç’do të bëhet me këtë shtëpi apo si do të ndërtohet ajo, pa patur pëlqimin masiv si të banorëve të përhershëm të saj, ashtu edhe të mysafirëve që paguajnë për të kaluar disa orë në muaj 4

në të. Aktorët kanë thënë fjalën e tyre dhe vazhdojnë ta bëjnë përditë, ndaj nuk ia lejoj vetes të them më shumë a më pak se ata. Si pjesë e qytetarisë së Tiranës këmbëngul që të shpëtojmë nga betoni sa më shumë metra katrorë prej qendrës. Tirana koncentrike, pra me gjithçka të përqëndruar në qendër, nuk ka kuptim të dëbojë prej saj institucionet e kulturës ose t’i varrosë nën betonin dhe rrëmetin e një babiloni makinash e njerëzish të cilët sa vijnë e dëndësohen për shkak të rritjes makute në lartësi përrreth sheshit Skënderbej.

Prill

2018

Rudyard Kipling në shqipërimin e mjeshtrave IF

Në munç

If you can keep your head when all about you are losing theirs and blaming it on you if you can trust yourself when all men doubt you but make allowance for their doubting too; if you can wait and not be tired by waiting, or being lied abaut,don’t deal in lies or begin hated don’t give way to hating, and yet don’t look too good,nor talk too wise:

Përkthyer nga Fan S. Noli

If you can dream-and not make dreams your master; if you can think-and not make thoughts your aim if you can meet with Triumph and Disaster and treat those two impostors just the same; if you can bear to hear the truth you’ve spoken twisted by knaves to make a **** for fools or watch the things you gave your life to, broken, and stoop and build’emup with worn -out tools: If you can make one heap of all your winnings and risk it on one turn of pitch-and-toss, and lose,and start again at your beginnings and never breathe a word about your loss; if you can force your heart and nerve and sinew to serve your turn long after they are gone and so hold on when there is nothing in you except the Will which says to them:”Hold on!”

Në munç të mbash në kokë terezinë Kur shokët çmendër dhe fajtor të nxijnë; Në munç të kesh besim, kur të dyshon Kushdo, dhe s’ka njeri që të beson; Në munç të preç, dhe pritjen s’e kursen, Në të gënjefshin, ti nuk i gënjen, Në të urrefshin, ti s’i çan me brirë, Dhe s’hiqesh as m’i mënçim as m’i mirë.

Në munç të çndërrosh e të mejtosh, Dhe nga këto në mos u robërofsh; Në munç të preç Triumfin dhe Hatanë, Dhe t’i shkelmosh të dy si kallpazanë; Në munç të mbahesh, kur një dreq ta dreth Të drejtën dhe në lak syleshin heth, Kur sheh kalan’ e jetës të rëzuar Dhe prap e ngre me veglën e çkallmuar; Në munç të vësh m’i grumbull çdo thesar, Edhe t’i loç të gjitha me një zar, T’i humpç edhe të nisësh përsëri Pa thën’ asgjë për këtë batërdi; Në munç të kesh një zemër, trup e kokë Që të shërbejnë sa të bëhen trokë, Dhe të vazhdosh i djegur shkrump në furrë, Dhe të thërret vullneti: “Mbahu, or burrë!”

Në munç të zbreç në turm’ e të mbash nderin, Të hash me mbretin, të pish me neferin; Në mos të ngaftë dot as mik as hasmë, If you can talk with crowds and keep your N’i daç të gjithë, po asnjë për dasmë; virtue, Në munç për çdo minutë të përpjetë or walk with Kings-nor lose the common touch, Të rënç tamam sekunda gjashtëdhjetë; if neither foes nor loving friends can hurt you Zaptove dhenë me çdo mall dhe hir, if all men count with you but none too much; Dhe ca më mirë, qënke trim, or bir! if you can fill the unforgiving minute with sixty seconds’ worth of distance run, Yours is the Earth and everything that’s in it and-which is more-you’ll be a Man,my son!

5

...........................

REVISTA OBELISK

Rudyard Kipling në shqipërimin e mjeshtrave

Në

Në mundsh...

Përkthyer nga Vedat Kokona

Përkthyer nga Robert Shvarc

Në s’humbsh toruan kur të gjithë rreth teje Humbur e kanë dhe thonë se ti ke faj; Në paç besim tek vetja kur të tjerët s’kanë Tek ty edhe dyshimn’ ti ua fal; Në pritsh edhe nga pritja të mos lodhesh; Në të gënjefshin, ti mos i gënjesh; Në të urrefshin, ti mos i urresh; I urtë shumë, as shumë i mirë s’tregohesh;

Në mundsh ta ruash arsyen, kur bota humbet fillin e fajin ty ta hedh dhe vetes t’i besosh, sa herë tek ti dyshojnë e s’të përfillin por edhe dyshimet drejt t’i gjykosh...

Në mundsh të rrish në pritje, nga pritja pa u lodhur, e, kur t’urrejnë, urrejtje mos t’ushqesh, madje, ndaj shpifjeve të rrish pa folur, me thjeshtësi, me to pa rënë ndesh...

Në ëndërrofsh, por zot s’ke ëndërrimin; Mendove dhe mendimet s’i ke si qëllim; Në e takofsh Triumfin dhe Rrënimin, Të dy mashtruesve u jep të njëjtin çmim; Duron kur e vërteta jote ndrydhet Nga horrat edhe lak bëhet për teveqelë; Në pafsh atë ç’ke stisur që të thyhet, Prap të ndërtosh me veglat bërë fërtele;

Në mundsh t’mendosh, por jo gjer në shkatrrim, të ëndërrosh, por jo si rob ëndërrimesh, dhe t’i trajtosh njëlloj e pa dallim ngadhnjim e shpartallim burim mashtrimesh...

Në durofsh dot thëniet e tua të drejta në kurthe për trutharët, kopuket që t’i kthejnë, t’i shohësh të thyera gjërat më të shtrenjta e prapë t’i ndërtosh me vegla që nuk vlejnë...

Në bëfsh një pirg me çka ti ke fituar, Dhe në rrezik t’i hedhësh çift a tek, Dhe të humbaç dhe prap duke filluar Gojën ta qepësh përpara kur s’ke shtek; Zemrën ti gur n’e bëfsh dhe nervat hekur, Të të shërbejn’ dhe kur të thonë: Jo! Dhe të qëndrosh asgjë kur s’të ka mbetur Përveç vullnetit që të thot’: “Qëndro!”

Në mundsh fitoret që ke korrur t’i flijosh si në kumar, në një të vetme lojë, të rrezikosh, të humbasësh e prapë t’ia fillosh, dhe humbjen kurrë të mos e zesh në gojë...

Në i detyrofsh dot muskul, nerv e puls e zemër të të shërbejnë edhe kur gjithçka duket e kotë, e të qëndrosh kur s’ke asgjë më veç vullnetit, që vetëm fjalën “Qëndro!” gjithmonë të thonë...

Në flaç me turmën dhe të ruash nderin, Me mbret të rish, por cakun mos kalosh; Kur as armiq as miq s’ta duan sherrin, Të gjithë kur ti i do, por kurrë mos ta teprosh; Në e mbushç minutën që nuk të fal kurrë Me gjashtëdhjetë sekonda në vrapim; I tokës zot je, çdo gjë atje është jotja, Dhe sidomos Njeri do jesh, o biri im!

Në mundsh të flasësh me maskarenj, por nderin tënd ta ruash e t’ecësh përkrah mbretit pa krenari që të verbon...

Nëse armiku apo miku s’të bëjnë dot të vuash, dhe gjithkend e çmon, por veç sa meriton...

Në mundsh t’i mbushësh ti minutat aq të renda me vepra që peshojnë dije dhe mos kij asnjë dyshim, se jotja do të jetë Bota, me ç’ka brenda, dhe BURRË do të jesh, o biri im!

...........................

6

Prill

2018

Ese

E VËRTETA ( Një udhëtim drejt së pamundurës )

Nga Astrit Bllaca

Një presje dhjetore! Dhe aq e pat!

Duke e trajtuar larg shablloneve të Për rreth 50 vjet me radhë, njerëzimi mërzitshme (hera herës) filozofike, do besoi si të vërtetë një gabim të vockël thoshim se është përfundimi me siguri i shkresor. Ja vunë fajin ndriçimit të një ngjarjeje. 100%! dobët,lodhjes së profesorit,nëtëve pa Bingo! S'ka dy të vërteta! O ka ndodhur! gjumë mbi epruveta në atë vitin e O s'ka ndodhur! Gjendjet e ndërmjetme largët 1870. Por dëmi sakaq ishte bërë. janë thjesht mundësitë e ngjarjes përgjatë Heroi ishte krijuar padrejtësisht. Patjetër gjatësisë së boshtit kohë. Se ngjarja ndodh që të mos kishte qënë për shifrën 35 por në kohë, apo jo?

3,5, Popay do ishte ushqyer me gjithçka Por sa i vërtetë është në vetvete pohimi tjetër, pos spinaqit! Ah, po dikush duhet i mësipërm? Që ka vetëm një të vërtetë. ta shpëtojë të dashurën apo jo?

Lë të marrim një shembull klasik. Një Se ç'vlerë ka dashuria pa sakrificën e ngjarje ndodh para syve të dy njerëzve. përjetshme?

Të dy shohin në kohë reale të njëjtën Mund të rendisja pa fund ndodhi. Por a transmetohet njësoj? Sado fakte e ngjarje që të deklamuara të përpiktë të jenë në përshkrimin e saj si të vërteta, kanë ndikuar jo pak do krijohen boshllëqe të vogla. Dhe kjo në mënyrën e perceptimit të një pjese të ndodh sepse...nuk ka një të vërtetë! Mbi konsiderueshme të popullsisë. Derisa asgjë! miti ka rënë! Diku është bërë një gabim!

Por shumë të tilla!

Diku, dikush apo disa kanë stisur një " të vërtetë" me qëllimin e vetëm të përfitimit E vërteta nuk është ajo që ju thonë! individual. Të ngadhnjimit të tyre si Asnjëherë! lajmëtarë të faktit të pamohueshëm E vërteta nuk është as kjo që lexoni mbështetur nga...??? tani! Ç'është e vërteta? Si koncept?

Por ajo që percepton secili në bazë 7

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Ese

E VËRTETA

të eksperiencës, kujtimeve, ndjesive, pavarur nga njëri tjetri më sê paku ka pritshmërisë për ngjarjen që të ndodhi. dhënë zgjidhje qoftë dhe pjesore të disa Një shembull tjetër do të qe dikush që prej problemeve në rrugën e njërëzimit tregon për një fantazmë të parë në një drejt njohjes së vetvetes. Sepse në çdo kërkim që ne bëjmë, i çfarëdo fushe natë si kjo sot, e mjegullt. qoftë, s'bëjmë gjë tjetër. Njohim vetveten. ( Unë pashë nja dy sot ). Nëse po e Sa i pamundur është ky udhëtim? Pyetja tregon para dy njerëzve( them dy për duket si e pashpresë por është tejet thjeshtësi shpjegimi pasi më shumë do guximtare. Për shkak të pa-së. Kërkojmë hynim tek psikologjia e turmës) kush të rrisim kufijtë e suksesit duke i lënë do ta besonte si të vërtetë? Ndodhinë? pak hapësirë mosndodhjes së ngjarjes.

Sigurisht ai që beson në ekzistencën e Dhe në shtrirje të viteve, përgjatë sa tyre. Që është rritur nën trysninë e frikës e sa shpikjeve e risive, njerëzimi ka së ndëshkimit që në vogëli. provuar se e pamundura është bërë e Edhe ky madje do kishte dyshimet e mundur pikërisht në sajë të ngulmimit dhe stimilimit të ndërgjegjes njerëzore. veta. Do të donte ta shihte vetë!

Për të kërkuar të vërtetën! Atë 100%!

Me patjetër!

ME PATJETËR! E megjithatë rrotullohet!

Një shembull tjetër tipik është turma që Kjo fjali hireplotë e thënë nëpër u mblodh atë ditë në Lourde për të parë shfaqjen e së panatyrshmes. Historia dhëmbë por mjaftueshëm qartë për thotë 5000 e më shumë( sërish s'ka burim t'u dëgjuar nga etërit e kishës, mjafton unik ) që nuk panë asgjë veç një grumbulli dhe e vetme për të na treguar sesa të tharë degësh të një peme. Por barinjtë sakrifica janë bërë në emër të së vërtetës.

Turrat e druve që me flakadanë e vegjël jo! turpndjellës kanë djegur jo vetëm libra Atëherë? Cila ishte e vërteta? por dhe kolosë të mendimit të lirë, CILA ËSHTË E VËRTETA? përcjellin vetmohimin sublim që çmimi Thellësisht individuale. E mundon i kërkimit të së vërtetës është jeta. Vetë njerëzimin prej krijimit të tij. Flas të jeta, as më shumë as më pak. S'ka rëndësi racës njerëzore me arsye. Si teistët në çfarë stadi mbaron. ashtu dhe ateistët këtu nuk lëshojnë pe!

E vërteta është ajo që di ti! Ë vërteta DUAN TA SHOHIN VETË NGJARJEN! është ajo që di unë!

Dhe s'ka asgjë për t'u habitur. Të qënit Deri në atë stad! dyshues ndaj gjithçkaje dhe gjithsecilit Sesa i afrohet kjo e vërtetë atij 100% të më shpesh i ka bërë mirë njerëzimit sesa keq. E ka evoluar. E ka shtyrë një ndodhisë, varet kryekëput nga formimi i hap përpara.Përsëritja e eksperimenteve gjithsecilit. Sa më shumë di, aq më pak di! me përfundim të njëjtë nga njerëz të Paradoksalisht në progresion gjeometrik 8

Prill

kur ti mëson diçka në një fushë të caktuar, para teje shfaqen qindra porta të tjera. Në pritje. Për t'u hapur. Një jetë njerëzore nuk mjafton për ta njohur të vërtetën. As jeta e një njerëzimi s'ka për të mjaftuar kurrë. Është pikërisht mosnjohja ajo që na zhvillon. Ndaj them ( por ju mos e merrni si të vërtetë! ) se udhëtimi është infinit. S'ka fund!

2018

Mbase dhe shumë e shumë breza. Por do vijë. Mendojeni vetë me aq pak njohuri sa kemi e na janë përcjellë ( se Aleksandrinë e dogjën, ATA, ETËRIT ) sa shumë kemi ecur. Në fare pak kohë.

Dhe për ta mbyllur me pak humor, jo cdo gabim në gjurmim të së vërtetës i ka bërë dëm njerëzimit.

Ja t'i kthehemi shembullit të parë.

Vërtet popollsia në USA( e marr si rast studimi) nuk u bë më e fortë nga hekuri i munguar.Por ama konsumi i spinaqit u rrit 3 herë!

E vetmja pengesë që qëndron mes njohjes së të vërtetës, jo asaj universale por grimcave që të çojnë drejt saj, është feja.

E çfarëdolloj drejtimi. Nuk e di me siguri nëse sot do besonim akoma se vetëtimat Imagjinojeni? janë kamzhikët ndëshkues të dikujt lart 3 herë! në qiell dhe jo shkarkime elektrike si pasojë e ngarkesave elektrostatike të Kjo është e vërteta jo sipas një libri të kundërta apo dhe më gjerë. shtypur e ndryshuar dhjetra herë! Kjo Nuk e di me siguri nëse ishin 6, 60, është e vërteta jo sipas një libri të dëgjuar apo 600 peshq. 2, 10, apo 100 kanistra e më pas transkriptuar gjatë 26 vjetëve! me bukë. Edhe vetë ata që i kanë Kjo është e vërteta jo sipas përsiatjeve të shkruajtur( përfshirë dhe pjesmarrësit një njeriu që u end në gjallje brenda një në ngjarje ) nuk na kanë ngjallur siguri. territori të caktuar.

Por di që njeriu duhet të jetë i lirë. Nga Kjo është arsyeja njerëzore. Ajo që na doktrinat e ndryshme. Nga frikërat e dallon nga gjallesat e tjera. Kjo na shtyn kota. Nga çdo gjë që të shpie gjithkund përpara drejt përsosjes si qënie. Jo për t'i përveçse në drejtimin e duhur. ngjarë atyre të shpikurave nga vetë ne. Jo Unë di dhe ( këtë duhet ta merrni për t'u ndarë pafund siç ndodh me besimet si të vërtetë absolute ) që njerëzimi do e ndryshme. Po për të ardhur më afër. bëhet më i mirë. Kur unë s'do jem e as ju. Për të qenë njerëz!

E VËRTETA

Ese nga Astrit BLLACA 9

...........................

REVISTA OBELISK

TË JESH ME TY

...........................

Cikël poetik nga

SPIRO PODARAS MUA S’M DUHET ASGJË Shtrati ka vdekur, ka kohë. koha s’më nevojitet më, më duhet harrimi i vetvetes.

Të tjerët le të jenë të arsyeshëm, arsyeja do t’u hapë atyre lëmshe të pazgjidhshëm.

Vetëm mua më duhet shtrati i vdekur.

S’ka aspak ngjajshmëri midis meje dhe jush.

Ju jeni arsyeja e mbushur me stërhollime unë pres që arsyeja të hap një vend.

Më duhet... oh, sa e tmerrshme, mua s’më duhet asgjë!

Shtrati i duhet një të vdekuri të pavarrosur.

AKUAREL DIMRI Hëna tek dritarja përhap një dritë të bardhë mes perlave të ëndrrës davaritet hija e dimrit.

Dora jote, 10

mes barit të argjendtë, valëvitet mbi erë.

Borën e tresin lotët e mbrëmjes, valët e tyre spërkatin kopshtet e padukshëm.

MUNGESË Ditët janë shekuj kur me ty nuk jam.

Netët bëhen vite kur pranë nuk të kam.

Orët janë muaj, kur zërin s’ta dëgjoj Minutat janë javë kur sytë s’mund të t’i shikoj Sekondat, ditë të tëra kur buzët s’mundem t’i shijoj.

PAMUNDËSI Mos më ndalo!

Nuk dua shpëtim, as mëshirë një hap më ndanë nga gremina, kështu do të jem i lirë.

Prill

Mos më ndalo!

S'po kërkoj të bardhën në errësirë, nuk dua as ëndrra të rreme, t'më vrasë e vërteta, është më mirë!

Pak para fundit, mos më ndalo se ti ma ofrove këtë fund.

Mos ma lyej botën me flori, se të besoj më tej, nuk mund.

2018

Të ecësh me krahun mbi supet e tua e të mos ndiesh oshëtimën e kaltërt, limonet mbi krye, vaporët, si zjarre të natës?

Të jesh me ty, tok me ty të qeshësh, e mos kuptosh se si përpiqet deti të dal jashtë guaskës së vetvetes?

Të jesh me ty…..

Përjetësisht me ty!

KU SHKON?

ÇMENDURI

Ku shkon vall nëpër shi, Në baltë, ftohtë edhe erë, Të ketë botë tjetër, kush e di, A tjetër Zot dhe tjetër Qiell?

Më thonë se jam i çmendur, i çmendur se ndjej dashuri.

Më thonë se jam i çmendur se për ty shkruaj poezi.

Ku shkon vall nëpër tymnaj, Nën qiell pa hënë, pa yje k'të natë.

Kërkoj më kot t'i gjej një skaj, Kësaj rruge, të trishtë e të gjatë.

I çmendur më thonë, sepse besoj tek ti.

Thonë, fjalët e tua janë të kota janë fare pa dashuri.

Ku shkon vall ky shpirt i mjerë, Pa qënë Zot as Perëndi.

E si t'i ndaj parajsë dhe ferr, Se jam në botë, thjesht njeri.

Oh, i çmendur jam se pas Zotit besoj tek ti.

Të dashuroj me shpirt kjo le të quhet çmenduri!

TË JESH ME TY Të prekësh heshtjen tënde, siç prek një send. të shohësh thellë në ata sy, ku dashuria hepohet si një anije e të mos duash të jesh përherë me ty?

Pёrkthyer nga greqishtja: Anna Ballabani Balanou

11

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Vetvetja dhe të pavullnetshmit e dijes

Nga Ded Nikoll LUCA

Nëse pyes dikë se a mund të jesh dikushi pa vetveten, do të marr përgjigjen se Deda ka luajtur nga mendja....

Në jetën tonë janë disa ditë, janë disa momente të veçanta të cilat na bëjnë të ndërgjegjshëm për ekzistencën e kufijve ndërmjet asaj që është “paraprake” dhe asaj që është e “mëvonshme” në procesin e bërjes dhe të zotërimit të kuptimit të ekzistencës sonë. Ditët, apo momentet e tilla të veçanta bëhen simbolikë e mundësive të vetes sonë dje dhe simbolikë e aktualizimit të mundësive të djeshme në të sotmen tonë. Ditët e tilla na shërbejnë si pika referimi me anë të të cilave vetja jonë bëhet ekzistuese në kohë dhe koha bëhet ekzistuese përmes vetes sonë. Duke pasur për referenca momentet e tilla, kohën e masim jo vetëm në masën e gjërave të realizuara, por edhe në raport me masën e sfidave që na privojnë mundësitë për realizim të mundësive tona, na privojnë nga projekti fillestar i bërjes së vetes sonë. Karakteri oligarkik i shtetit e prodhon dhe e mirëmban pushtetin administrativ, i cili i mbivendoset pushtetit të dijes. Një pushtet i tillë administrativ, në vend që të jetë një mekanizëm i lirë, i drejtuar prej të lirëve në shërbim të të lirëve që prodhojnë dhe e mirëmbajnë pushtetin e dijes, ai pushtetin e dijes do ta trajtojë si armik të vetin.

Sot të pavullnetshmit e dijes do t’i nënshtrohen arsyes praktike për monopol administrativ e material. Është koha kur “mund t’ia shohësh hajrin shkollës”. Sot, pjestari i pushtetit të dijes - i zhveshur nga virtytet e karakterit si pasojë e pranimit të kolonizimit të pushtetit të dijes nga pushteti administrativ - do të abstenojë edhe nga virtyti i dijes. Për atë, dija do të jetë mjet, ndërsa pushteti administrativ qëllim. Në mes të të qenit “dikushi” pa vetveten që ia ofron pushteti 12

administrativ, dhe të qenit “askushi”, por vetvetja, që ia mundëson pushteti i dijes, dijetari i zhveshur nga virtytet dhe karakteri, do të përcaktohet për të parën (sepse vetëm kështu “mund t’i shihet hajri dijes”).

-Një pyetje: Pse është më e lehtë të fitosh vesin se virtytin?

Mendoj se nuk ka qënie njerëzore që nuk posedon edhe vesin edhe virtytin. Diferenca qëndron tek raporti që ato kanë tek secili. Virtytet janë vlerat pozitive që kemi. Ato e përcaktojnë personalitetin tonë dhe e kompletojnë si tërësi.

Që ti posedojmë këto vlera duhet rrugë e gjatë, sakrificë por edhe durim. Veset janë shprehitë apo cilësitë tona që i fitojmë lehtë por që vështirë i largojmë nga përditshmëria jonë. Ato me kohë piqen dhe bëhen pjesë e jona e pandashme.

Veset janë personale dhe askënd nuk e dëmtojnë më tepër se veten tonë. Ato krijojnë situata të pakëndshme në shoqëri dhe nuk na bëjnë të ndjehemi mirë. Duhet patur kujdes që veset të mos kalojnë në komplekse sepse është vështirë të lirohemi nga ato.

Keni dëgjuar të thonë: Çfarë ves-veselie që është! Hë pra, ikini veseve dhe përbrenda vetes tuaj krijoni sa më shumë virtyte sepse atëherë do të thonë: Lum si ai!

(Marrë nga libri”Malet e virtytit” i Ded N. LUCA Botimi i SH.Botuese “ADA”)

Prill

2018

DITA E LIBRIT T

Të udhëtosh mes qindra faqesh, te hënie për librin fantazosh mes mijëra mendimesh, të vazhdosh të shpresosh për një të ardhme më “Kur kam pak para, blej libra; dhe kur më tepron të pasur me fjalë magjike, me mendime për ndonjë gjë prej tyre, blej ushqim dhe veshje.” një situatë do të thotë të jesh pjesë e botës së Desiderius Erasmus librit. Hedh një vështrim mbi një faqe dhe “S’mund të jetoj pa libra.” mendon se cfarë përmban faqja tjetër. Libri

Thomas Jefferson është një thesar i çmuar, ku çdo faqe ka vlerën e saj, ku pas çdo personazhi, ndodhet “Ka dy arsye për të lexuar një libër: një, të shijon një sekret i jetës së autorit. Libri është aq leximi; tjetra: mund të mburresh rreth tij.” i çmuar për njerëzit me shpirt të madh, sa

Bertrand Russell paratë për njerëzit e “pangopur”.

“Ka krime më të këqija se djegia e librave. Një prej tyre është të mos i lexosh.”

Joseph Brodsky

Leximi ka qenë në të gjitha kohërat dhe në të gjitha moshat një burim i dijes, i lumturisë, “Mendo përpara se të flasësh. Lexo përpara se të i kënaqësisë dhe madje edhe kurajos morale. mendosh.”

Në botën e sotme më shumë për të njohur

Frances Ann Lebowitz dhe për të mësuar dhe gjithashtu nevoja për një përpjekje të vetëdijshme për të pushtuar “Nëse ke një kopsht dhe një bibliotekë, atëherë ke forcat përçarëse, rëndësia e leximit është e gjithçka që të duhet.”

Cicero nevojëshme.

“Lexova një libër një ditë dhe e gjithë jeta ime

Nëse je duke kaluar një situatë tëvështirë, ndryshoi.”

Orhan Pamuk ke një ditë të keqe apo ndjehesh depresiv, të humbasësh mendjen në një libër është “Librat janë miqtë më të qetë dhe më të një mënyrë e mirë e largimit të saj nga përhershëm; ata janë këshilltarët më të gjindshëm dhe telashet për pak kohë. Kjo ndodh për shkak më të mençur dhe mësuesit më të durueshëm.” se fokusohesh në krijimin e rrethanave dhe

Charles William Eliot karaktereve në libër dhe për një moment harron gjithçka.

13

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Cikël poetik nga AGIM BAJRAMI

Shtëpia e puthjeve

FTOHTË !

Fryn erë e ftohtë në bregdet Dhe kocka ime zë të theri Në fytyrë me përplaset një gazetë Me foton gri të një lideri Ej dreq çe gjet fytyrën time Dhe pa të grinë ,tepër e kish Humori i prishur i kësaj stine Dhe mua humorin po ma prish Nën këmbë me klithin zogj të vegjël Se pemët s'mund t'ju bëjnë më strehë Më kot një pakt i kërkoj erës Se ajo bën sikur s'më njeh Më dridhen mishtë nga të ftohtit Gjithë kjo xhaketë më ngjan e hollë Ky dimër është i jashtëzakoshëm Me banda ,plumba dhe tritol Një gotë fërnet më sjell në formë ( Dikur se prekja as me dorë) Më heq nga trupi gjithë këtë ftohmë Por dhe me mbush me pak humor

14

Por mbi të gjitha ,mbi të gjitha Për pakëz kohë ai më mbron Nga pamja gri e këtij lideri Që ftohtësine dhjetë fish ma shton JU MUND . .

Ndihmomëni të qesh Ndihmomëni të gëzoj Atdheu është lakuriq (Trifon Xhagjika ) Ju mund të qeshni vec për vete Në emrin tim mos qeshni miq Unë ngjaj me vendin tim plot derte I zbehte ,i vyshkur ,lakuriq Më nervozon ngërdheshja juaj Kjo lumturi e pakuptim Kam igrasi nga njerzit kuaj Dhe entuziastët anonime Eshtë tmerr të rritesh shpinë përulur Të ngopesh me një pjatë me supë Si shihni thikat si jane ngulur Në shpirtrat tuaj dhe në trup ?

Prill

Mu bë kaq kohë që s'shoh nga sytë Dhe qorras flas me të vërtetën Ma morën dritën batakçinjtë Më vonë do më marrin edhe jetën Se s'mund të qesh si ju nga zori Të ndjek liderët shesh më shesh Se njoh zanatin e aktorit Dhe vdekjes sime s'mund ti qesh Më dhimbset njerëz profili juaj Prandaj dhe ngjaj kaq dimëror Në kishë për ju lutem dhe vuaj Të behi burra ,qofte ca orë Ju mund të qeshni vec për vete Tani është koha për të qarë Eshtë tmerr ta shohësh atdheun të dergjet Si Krisht nën kryq , nga ca barbarë KËTU S'MUND TË NDODHË ASGJË E JASHTËZAKONSHME Këtu s'mund të ndodh asgjë e jashtëzakonshme Dhe ska ndodhur ndonjëherë Përvec një të riu që u gjet në një qoshe Me fytin e prerë Këtu s'mund të ndodhë asgjë e jashtzakonshme As mos prit që të ndodhë Përvec kësaj mbrëmje që u vra prej një bombe Dhe në erë u hodh Këtu s'mund të ndodhë asgjë e jashtzakonshme Do ish një cudi Përvec një babai që u vetvarë në kasolle Se s'kish bukë për fëmije Këtu s'mund të ndodhë asgjë e jashtëzakonshme Eshtë qetësi absolute Në rrugicat e lagjes unë leviz shpesh me drojtje Se kam tmerr prej hajdutve

Këtu s'mund të ndodh asgjë e jashtëzakonshme Gjithcka shkon si në vaj Përvec një vampiri që vrau gjysmën e shokëve Dhe u shpall i pafaj Këtu s'mund të ndodhë asgjë e jashtzakonshme Eshtë Eden i vërtetë Përvec këtij ajri që kutërbon erë droge Nga toka në det Këtu s'mund të ndodhë asgjë e jashtzakonshme ( Kanë dalë kot disa fjalë ) Atdheu përpëlitet nën kthetrat mafioze Dhe po shuhet ngadalë Këtu s'mund të ndodhë asgjë e jashtzakonshme Po ua them sinqerisht Shumicës nga ne i kane dalë brirë majë flokëve Dikush pret ti dalë dhe një bisht Këtu s'mund të ndodhë asgjë e jashtëzakonshme. . .

SHTËPIA E PUTHJEVE Në këtë shtëpi unë kam puthur një grua ( Duhet të ketë qenë diku në Maj ) S'di kush prane sho -shoqit u afrua Unë , apo buzët e saj ?

Nuk e njihja dhe s'më njihte fare Por kjo gjë nuk na pengoi aspak Mundet të kenë qenë mes nesh ca zjarre Që kërkonin rast të ndiznin flake Ajo për një cast me shtyu me duar Që më shumë se shtyrje ish afrim Ndofta pafajësisht për të më kujtuar Se gjithcka që ndodh ,nuk ndodh gabim Pas kësaj pasoi një heshtje e gjatë Sic ndodh mbas cdo gjëje të ndaluar Mbi mbulesën rozë ,përmbi shtrat Drita vinte rrotull e hutuar VIJON FAQE 19

▼

Ju mund të qeshni sa të doni Eshtë cështja juaj sigurisht Në trupin tim ka mbirë betoni Dhe ky peisazh mortor ,i trishtë

2018

15

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

INTERVISTA

Midis dy Himalajeve Vaso Samsuri, miku i Lasgushit dhe Kadaresë , rrëfehet

Rrallë gjen njeri në Pogradec të mos e njohë Vaso Samsurin, zotërinë plot humor, kulturë e mençuri. Mik i mirë e Lasgush Poradecit dhe mik i afërt i Ismail Kadaresë. Në netët gazmore, pranë një gote vere, “profesori” – siç e thërrasin me dashuri miqtë – nxjerr hera – herës nganjë xhevahir prej kujtimeve me këta dy gjeni. Me shumë dashamirësi ai pranoi që të ndajë diçka me revistën Obelisk.

- Prej sa kohësh e njihni ju, profesor, Ismail Kadarenë?

Ismailin e kam parë rreth 50 vjet më parë në Lidhjen e Shkrimtarëve. Ndërsa personalisht e kam takuar në lulishten e Hotel Turizmit në Pogradec. Bashkë me Naum Gegpriftin dhe me Helenën, shkrimtari i madh zuri një bisedë për rozetat e tavaneve, për punën me dru. “Betoni dhe çimentoja zbuten me drurin e pishës”.

Më bëri shumë përshtypje kur u shpreh se “në ambientet hidrosanitare, kur rrjedh uji i dushit, është një gëzim si në natën e Krishtlindjeve”. Më bëri shumë përshtypje ky krahasim, pasi thuhej pa ndroje në kohë të rrepta ateiste.

- Miq të përbashkët më tregojnë se ju keni merak edhe të ruani foto a relike të tjera. Ju ndodh me ato personale, të familjes por edhe me të Kadaresë?

Po, nuk e fsheh! Kam parë fletët e dorëshkrimeve në tavolinën e tij, i kam prekur e lexuar. Por si relike ruaj një shënim të tij me figra gjeometrike dhe një biletë udhëtimi të metrosë së Parisit.

- Thatë që e keni njohur përkrah me bashkëshorten..

Helena është pjesë e pandar e tij, e doemosdoshme, e programuar prej yllësive letrare, “e vuajtur dhe e përndjekur”, organike, bashkëjetësore e respektuar prej shokut të saj.

16

Me të është më e lehtë marrëdhënia. Sidomos në bisedat telefonike. Ajo është e rëndësishme edhe si bashkëstudentja e shoqeve të mia V. Shuke dhe V. Minarolli. Ajo është shoqja e zyrës e Fridës dhe e Nastës. S’është pak...

- Në librin me kujtime për Kadarenë, përmendeni edhe ju. A keni menduar t’ia ktheni këtë “borxh”?

Ismaili nuk mund të përshkruhet as nga një penë e vetme as edhe nga një grup pune. Në librin me kujtime të Helenës është AI. Siç është. Në këtë libër nuk janë përfshirë situata nga udëtimet tona në Shën Marenë, Shën Naum, në Strugë, Ohër, Korçë, Vithkuq e gjetkë. Mund të rishkruhet dhe suksesin e ka të garantuar përsëri. Përmendja disa herë e emrin tim më ka prekur. Besoj se, siç thoni ju, këtë borxh do t’ia shlyer, madje edhe me kamatë, në një botim timin të ardhshëm - Mesa dimë ne, për Lasgushin Kadare ka patur një dobësi të veçantë. Sa e vërtetë është?

Po ju rrëfej një episod të vogël. Një ditë më thotë Helena se kishte dëshirë të vendoste lule tek varri i Lasgushit. Ismaili ishte nervoz se ne

Prill nuk kishim bërë diçka për kullën e poetit. Ishte i pezmatuar se përse ajo qe shitur e nuk qe bërë muze. Helena ndërhyri, me mirësinë e saj, duke lavdëruar një shelg lotues që varej mbi pllakën e varrit. Me rreptësi, shkrimtari u kthye dhe komentoi se poetin nuk e linte të prehej i qetë as sirena e fabrikës dhe as oxhaku i lartë socialist.

Të heshtur, zbritëm në qytet...

- Si njeri i letërsisë, ju vet ç’mendim keni për veprën e Kadaresë?

Unë gjykoj se është një letërsi unike e pandarë.

Kur të ngihet “Instituti Kadare” besoj se gjërat do të saktësohen me kompetencë. Kjo pyetja juaj më kujton një episod të një prezantimi që ca miq të thjeshtë i bënin Lasgush Poradecit para ca miqve të largët ruralë dhe aspak letrarë: “E shikon këtë njeriun me bastun? Ky ka laxuar një kamion me qitape (arabisht)”. Ndërsa Ismaili ka shkruar një kamion me qitape (edhe frengjisht) - Ju takoheshit e rrinit me Lasgushin e po ashtu bisedonit edhe me Kadarenë e më pas shkonit në klasë e shpjegonit dogmën e realizmit socialist. Si e keni gëlltitur këtë “jetë të dyfishtë”?

Ashtu si aktorët. Në rastin konkret nuk kam rënë më poshtë se ata hollivudianë. Mbrëmjeve zoti Llazar (sepse kështu e thërrisnim poetin) më pyeste me qesëndi se si e kisha shpjeguar heroin pozitiv në klasë. Lasgushi ishte therës në ironi sidomos për kundër temave të vogla në art.

Meqë jemi tek aktrimi. Shpërthen furtuna ndaj “Dimrit të vetmisë së madhe”. Mbahet një mbledhje e madhe e orientuar për të linçuar shkrimtarin e madh. Dikur më vjen edhe mua rradha për diskutim. Fola vetëm për kapitullin e Moskës, për personazhin e Enver Hoxhës që s’më hiqej nga mendja me pallton e zezë të gjatë, tepër të gjatë, në dëborën e dimrit rus. Elementi enverist që ishte në sallë u mallëngjye, ndërsa shokët dëgjonin me buzën në gaz. Drejtori , të cilit ia dhashë fjalën, tha se nuk e kishte lexuar librin. Mirë atëhere, por e kam zor ta kuptoj se përse edhe sot e kësaj dite vazhdon dashakeqësia për ta kompromentuar shkrimtarin ndërkohë që nuk marrin mundimin të shkruajnë një rresht për skenat tolstoiane e shekspiriane të veprën.

- E vërteta është se si njeri e njohim pak Kadarenë. Mundet të na e përshkruani ju siç e njihni?

2018

Nuk e marr përsipër këtë aventurë edhe për faktin se, duke qenë miq, natyrisht do të jem subjektiv. Por po ju rrëfej dy ngjarje nga një udhëtim me të. Dikush e pyet nëse ka dëshirë të shohë një mulli me ujë. Nuk ia prishi Ismaili dhe ndaluam aty ku qe mulliri. Pa zbritur mirë nga makina na del para mullixhiu me vetullat me miell. Zyrtari i lartë që na shoqëronte e pyet: - A e njeh këtë shokun që të kemi sjellë?

Millonia picërroi sytë një herë i pasigurtë e ia kthen: - S’po e dalloj mirë, por mos je ti ai ministri?

– dhe sheh në sy Ismailin - Me kë ministër më ngatërron? – ia kthen Kadare - Me Pilo Peristerin - Pse, që kur ka filluar të shkruajë romane Pilo Peristeri? – ia pret shkrimtari.

Të pezmatuar, të gjithë i hipëm makinave dhe vazhduam udhën. Pas dy kilometrash vajza e djem që luanin litar në oborr të shkollës bashkë me mësuesen u kthyen nga xhipat tanë dhe po na ndiqni me sy.

- Qëndro! – i them shoferit. Dhe pyes me zë të lartë: - Vajza, cili është ky miku në mesin tonë? Në korr ato brohoritën: - Ismail Kadare!

Autorit i erdhi çehrja në vend. Artistët e duan edhe duartrokitjen!

- Nga krijimtaria e Kadaresë, çfarë do të veçonit ju?

Si të them? Nëpunësi i pallatit të ëndrrave, Prilli i thyer, Ftesë në studio, Autobiografia...ka shumë maja krijimtaria e tij. Më mirë të nënvijëzoj , se sikur edhe vetë autori e ka harruar, nëse është poet apo shkrimtar. Sigurisht që ai është poet në vargje, poet në romane dhe në esse. Me këtë shpjegohet edhe refreni lasgushian që veshët e mi dhe ne të Anëtarëve të Poezisë dëgjuam 23 vjet rresht: POETËT BËJNË ATDHE! Poeti është autor, shkrimtar, është diçka si administrator. Poet domethënë fare i madh, absolut. Kjo më duket se është harruar nga kritikët që kanë përfunduar shumë mastera.

- Nëse në këtë çast do t’ju kërkoja të më recitonit dy vargje prej tij, cilat ju vijnë ndërmend në çast?

Patjetër! Për mua janë këto nga Laokonti: 17

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Midis dy Himalajeve

më duket stina e turpit e organizuar nga kubeja kundër Ismail Kadaresë. Dhe ka goxha shtrirje që nga Qosja deri në Gjirokastër. Kjo stinë ka aromën e letrave anonime, tok me kokpalarët brenda. Ai është planetar, i madh, poet e shkrimtar i gjallë i botës.

- Mesa dimë, në Porgradec , veç jush, shkrimtari kishte edhe një rreth goxha interesant miqsh.

Natyrisht! Të parët do të numëroj katër prej atyre që nuk jetojnë. Dr. Misto Markon, diplomatin dhe mësuesin e anglishtes. Naum Gegpriftin, që Helenës i ngjasonte me një baron francez, piktorin Todi Mato, Qani Çollakun, emrin e të cilit mban një rrugë. Ky qe një idealist i veçantë, antikonformist i zjarrtë por i parakohshëm. Pastaj vazhdojmë me miq të tjerë, si piktori Anastas Kostandini, autor i “Sokaku i të marrëve” të cilin ia ka dhuruar Kadaresë. Po ashtu njeriu i mirë Belul Lufo, i cili, ndonjëse zyrtar i lartë, ironizonte tok me ne bunkerët në thellësi të Mokrës. Beluli ruajti t inçizuar për 25 vjet zërin e shkrimtarit për profetët. Nuk mund të le pa përmendur artistin Ardian Fezollari që na ka përjetësuar në shumë shkrepje me aparatin e tij fotografik...

Historitë për njeriun të cilit i kremtuam 80 vjetorin e lindjes janë të shumta jo vetëm në Pogradec e Korçë por edhe në Malin e Robit e Tiranë. Nga grupi i Anëtarëve të Poezisë, njërin e kemi të bronxtë 4.5 metra të lartë (domethënë Lasgushin), tjetri (Ismaili) është shtatore e gjallë...ne të tjerët jemi votonjës të thjeshtë!

- Kush “ne të tjerët” profestor Vaso?

Epo..Ismaili është monument i gjallë që shëtit nëpër aeroporte, akademira e mbretëri. Ne të tjerët jemi si ai që tregojnë me gisht në gjithë Rusinë që kishte parë të gjallë Pushkinin. Jemi të veçantë. Jemi të thjeshtë, por jo fare të thjeshtë.

Ne, anëtarët e poezisë, ca mësonjës, profesorë, analistë, gazetarë, botues dhe shkrimtarë do të jemi ndoshta në bronx, por jo tridimensional.

E ç’na duhet kur s’e ka marrë atë çmim as Do të jemi të sheshtë, basoreliev. Ndryshe është Tolstoj dhe as plot nobelistë realë pa “Nobel”? Le padrejtësi...Të paharruar qofshim! të vazhdojë rituali. Le të jemi kandidatë tërë jetën.

Mua si mësues letësie, diçka mbi mesataren, kjo Bisedoi Armir SHKURTI të lëvizë një grimë, të korrigjojë diçka? vini re syte e mi, te zgavrat e thella një enigmë, si amebë të tharë atje ka…

Nga vërtitja juaj po më erren sytë, nga rropama juaj veshët më gjëmojnë në muze të Londrës në Louvre e Madrid, në pafshi ndonjë ditë të bëhem copëra nga marazi, siç thonë, të plas, t'ia bëj "krak" jo kujtimet e Trojës, as gjarpërinjtë monstra, po indiferenca juaj do të bëhet shkak - Jam kurreshtar të di nëse e shkelte “vijën e kuqe” të partisë në jetën e përditshme apo qe i kujdesshëm?

Ismaili ka qenë dhe ka mbetur njeri me integritet. Besoj kaq e jep përgjigjen për pyetjen tuaj. Por edhe për kurreshtje të lexuesit, por ju tregoj nja dy histori, për ta kuptuar më mirë.

Në një natë dimri, fund dhjetori, në vigjilje të botimit të romanit “Thikat”, me Nasi Lerën dhe Fahri Balliun u shpreh se do të vinin kohëra më të mira letrare. “Nëpunësit e Ministrisë së Brendëshme nuk janë kalors të shoqëris. Ata janë thjesht nëpunës”. Më pas biseda u shty tek çështjet e besimit në Zot. Tepër serioz Ismaili u përgjigj: “Emrin e kam Ismail, zyrtarisht duhet të deklarohem ateist, në shpirt kam disa ndjesi arbëreshe të Shqipërisë së moçme”. Kjo bisedë bhej pranë një oxhaku, shumë afër rezidencës së diktatorit.

Në një rast tjetër, duke komentuar Ikjen e shtërgut kuptova se dhe ai pëlqente si dhe ne Anëtarët e Poezisë, forumin që kish shpikur Lasgushi. Ku na le ne të gjorëve.

Gjithë nerv u lëshua një natë teksa në ekran shfaqeshin pamjet e “sukseseve”. “Ç’thonë këta me këtë Kongres të kooperativave bujqësore”!? – sfryu gjithë përbuzje.

- A është brengë për shkrimtarin dhe për ju, miqtë e tij, mos marrja ende e çmimit Nobel për letërsinë?

18

▼

Prill

2018

VIJON NGA FAQE 15

Cikël poetik nga AGIM BAJRAMI

Ajri veten shndrroi në një flutur Bashkë me flladin zu duke vallzuar Para tij dy njerëz ishin puthur Ndaj një gjë e tille ,duhej festuar

Ti duhet te ikësh ( Po të flas me gjithë mend) Të gjallë edhe të vdekur S'qëndrojnë dot në një vend

Në këtë shtëpi ,unë kam puthur një grua Vinin erë petal buzet e saj S'di kush pranë sho-shoqit u afrua Unë, apo aromat emër Maj ?

BUKURI E ZEMËRUAR

KËSHILLE

C'e bukur je kur zemërohesh Sa herë që bëj ndonjë gabim Në një kometë befas shndërrohesh Që mbjell ngado vetëm verbim

Ti duhet te ikësh Une do qëndroj këtu Ska gjë se ka shumë dimra Dhe qiejt kurrë s'jane blu

Dhe unë padashje zë e s'mbrapsem Vetveten bind të ik me shpejtë Ti aq e ke vec disa caste Por gjer atëherë e keqja ngjet

Mos prit të vij mbas teje ( Unë kurrë s'ndjek pas njeri ) Ndonëse do mbetem vetëm Dhe malli do më grijë

C 'e vetme je kur zemërohesh Dhe gishtërinjte tund me inat Me vello ari krejt mbulohesh Që matet vetëm me karat

Ti duhet të ikësh Dhe kaq shumë je vonuar Në sytë e tu të ëndërrt Shikoj vec diej të shuar

Nën drithërime të rreh qerpiku Të tillë inat rrallë herë e ndesh Kjo borë që shkriu tokën pa cikur Këtë gjë nga ty e ka" peshqesh"

Më lër vetëm cigaret Ato s'mund të ti jap Në kohrat ngjyrë kolere I ndjej miq në cdo hap

C'magjike je kur zemërohesh Dhe rrjedh drejt meje si një lumë Në një statujë prej diejsh shndërrohesh Dhe unë atëhere të dua ,më shumë !

Ti duhet që të ikësh Mos prit tragetin tjetër Këtu cdo ditë që lind Vesh një xhaketë të vjetër Të njëjtet zogj rreth vetes Dhe orë ku s'ndodh azgjë Mërzia është kucedër Të vdes dhe s'të ngjall më 19

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Poezi nga BRAHIM AVDYLI

VARGU I PAKËPUTUR 1.

Nuk e di kush më la në këtë gjendjeshpresë a ka vetmia?!...

2.

Shpirtin ma bllokuan në këtë trup të shkallmuar e ta dërmoj jetën e vrarë deri në fund kjo nuk bën, e dënimit tërësisht i ngjaj...

3.

As grua as vajzë nuk gjenden pranë meje gjysmën e dëshpërimit të ma vjedhin e të ma ndezin një dritë në këtë gjamë të shpirtit...

4.

Papritur erdhi komisionari i vdekjes të shqyrtojë se a mund të dal përtej tragjedisë apo të jem edhe për pak zhdavaritje deri në fund të jetës.

Gjithmonë kam qenë me vrushkullin e lotëve pa frymë gërmuq në traumë të përplasjes!...

5.

Gjasat e shpëtimit nuk e di sa i kisha erdhi mbi mua mjeku i shpirtit, më tha brenda të mundshmes

20

ta bëja jetën edhe nëpër lot...

6.

Kështu, kënga do të jehojë jashtë mejedita do të kthehet në fillimin e vargut.

7.

Tani kush do ta gjejë frymimin e ndaluar, komisionari i vdekjes iku ndër fjalë e më la në shoqërimin e vetmisë!...

DRITARET E DITËVE Mëngjeseve zgjohem e dal përsëri në dhomë të pritjes e ulem para tryezës së kohërave...

Për dritaret e hapura të ditëve futet shëndetshëm Dielli e buzëqesh sikur dëshironte të më përkëdhelë.

Mirë o Diell pak më ngroh e më jep shpresë ditët do të sjellin gjithë të mirat me rrezet tua të pashmangshme e unë, vërtet, do të ik përtej të mundshmes e do të kthehem me Diellin e ëndrrave të mia.

Prill

2018

Kalimtari, i dehuri dhe i marri nga Samir Perihana Në një lagje perfirike të një qyteti të madh dhe të zhurmshëm mbi një trotuar të ngushtë, të ndriçuar zbehtësisht nga një neon si një sy pothuajse i verbër, rasti e solli të piqeshin tre vete.

Një kalimtar, një i dehur dhe një i marrë.

Kalimtari ishte i lodhur dhe i mërzitur nga përditshmëria monotone e mbushur plot halle e jetës së tij, i dehuri ishte po ashtu i lodhur, por nursëz dhe kapriçioz i pandreqshëm, i marri një i marrë ashtu siç janë të gjithë të marrët kudo në botë me përjashtim të faktit se kishte fituar lirinë për të gjezdisur lirisht në qytetin e zhurmshëm.

Fati i solli që të tre te takoheshin në një trotuar por që nuk mund ta kalonin njeherazi në të njëjtën kohë. “Kalimtari” kështu po e quajmë meso burrin familiar duke parë mundësinë e pakët të kalimit u hapi udhë kortezisht të dehurit dhe të marrit. I dehuri ngaqë ishte i dehur dhe duke e pandehur veten më të fortë se kalimtari kushedi se kush Perëndi inatçore i hodhi në kokë trillin e keq për ta vënë në lojë te parin, Kalimtari, siç e përshkruam edhe më lart, i ngarkuar me hallet e përditshmërisë së tij u nervozua dhe i ktheu edhe ai përgjigje e cila u bë në fakt shkas që mes tyre të niste një shamata e pakuptueshme, ashtu siç ndodh rëndom në lagjet periferike apo geto të qyteteve të mëdha.

S’kaloi shumë dhe u dëgjua fatkeqësisht edhe një shkrepje arme që rezultoi me plagosjen fatale të kalimtarit. Sipas hetimeve të policisë së qytetit u gjet se arma e shkrehur i përkiste burrit të dehur por sesi dhe në ç’mënyrë djallëzore ja kishte dhënë të marrit dhe sesi ky i fundit kishte qëlluar mbi fatkeqin kjo mbetej enigmatike..

Pëfundimin sesi shkoi e gjitha kjo unë edhe sot e kësaj dite nuk e kam marrë vesh ende veç di se për ta kuptuar këtë ka tre alternativa të mundshme të cilat do t’jua parashtroj për ta bërë më të kuptueshme historinë në mënyrë që nga e gjitha

kjo të nxjerrim mësimin kryesor të ndodhisë së kobshme.

1- Policia dhe ambulanca arrijnë shpejt në vëndgjarje. Policia arreston të dyshuarit kryesorë, ambulanca shtron në spital të plagosurin. Të dy të pandehurit nga gjykata marrin një dënim të barabartë pavarësisht faktit se i marri mbetej i marrë dhe pronari i jashtëligjshëm i armes ishte i dehuri.

2- Policia dhe ambulanca arrijnë shpejt në vëndgjarje. Policia arreston të dyshuarit kryesorë, ambulanca shtron në spital të plagosurin. Të dy të pandehurit nga gjykata përfundojnë në rrugë të ndryshme. I dehuri merr dënimin e meritueshem me burgim të përjetshëm, i marri shtrohet në spital per t’ju nënshtruar kurave të domosdoshme të shëndetit të tij mendor.

3- Policia mbërrin me vonesë në vëndngjarje, po kështu me vonesë mbërrin edhe ambulanca.

Për arësye se rruga ishte pothuajse e pandriçuar të dyshuarit kryesorë mundën te largoheshin nga vëndi i ngjarjes. I plagosuri nga mungesa në kohë e ndihmës shëndetësore ndërron jetë.

Morali i historisë : Gjithkujt duhet ti japësh atë që i takon në mënyrën e drejtë dhe kohën e duhur.

-Të marrit shërbimin spitalor të përshtatshëm për kushtet e tij.

-Të dehurit dënimin e merituar.

-Kalimtarit hapësirën fizike te mjaftueshme për të kaluar.

21

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

nga Botimet ADA

Për vëllimin poetik “Shkulmet e bardha” të poetit Basir Bushkashi.

Kontrasti i trëndafiltë i dhimbjes dhe gëzimit ,nga Edona Paloka

Basir Bushkashi është tashmë një poet i afirmuar në sferën e letërsisë shqipe, që spikat kryesisht në lëmin poetik. Ai ka botuar një sërë vëllimesh poetike ku spikat për thjeshtësinë e vargut dhe thellësinë e mendimit, ku herë-herë alternohet me meditime të qarta e të drejtpërdrejta, në të cilat gjallon jeta si uji i kristaltë në burim.

Bushkashi bën pjesë në ato poetë që tërheq vëmendjen për lirikën e tij të pasur që grish kërshërinë e lexuesit. Poezitë e këtij vëllimi janë skica të shkurtra të jetës, të veshura me freski dhe gjallëri që i japin jetë vargjeve. Porse kjo është një jetë e brumosur nga një realitet poetik, realitet që shihet në optikën e poetit. Kjo dëshmon për vizionin realist të unit, e bën që ky realitet të shpërfaqet nëpërmjet përvojës.

Megjithatë, një pjesë e madhe e poezive zhvendosen nga uni vetjak, duke përfshirë aspekte të ndryshme të jetës ose duke përqasur fatin tragjik të ndonjë personazhi të dashur për poetin. Këtu mund të përmendim poezitë dedikuar poetit shqiptar, Dritëro Agollit, poezi të cilat kanë një vend të veҫantë në këtë vëllim, ashtu siҫ vetë Dritëroi ka pasur në jetën e tij si udhërrëfyes dhe frymëzues për rrugën e tij poetike. Po edhe ndonjë personazhi si Lirim Deda, ku me nota pikëlluese i shkruan ikjes së tij “Përlotur guxova/ të t’marr n’celular/ o i vdekuri i gjallë/ veҫ s’thoja dot/ si dikur/ ku je, bre, burrë”. Ndërsa në poezinë “Atje” autori mediton për vdekjen, duke e cilësuar atë si një proces të pashmangshëm biologjik.

22

“Atje” është vendi ku do të prehet trupi përjetë, ku s’do të ketë më “as miq, as shokë/ as gaz, as brenga s’do të ndiejmë kurrë/ as qiell të kaltër, as det/ as të das,etjhura si dikur”… Dhe duke ironizuar vdekjen, ai lartëson rëndësinë e jetës “ndaj, miqtë e mi, le ta shkojmë jetën/ me gaz, vrull dhe dashuri.

Këtu zë fill tema e vdekjes, të cilën autori e lidh me eksistencën e këtij poeti në jetë dhe pas vdekjes, duke e ngritur në poezitë e tij si një figurë të lavdishme që do

Prill

të mbesë përherë i gjallë për të e për të gjithë kombin. Rreth kësaj figure të përndritur sillen dy kohë, koha para dhe pas vdekjes, poezia “Me aq shenjtëri” dedikuar poetit në 85 vjetor “Nuk i zë/ e magjishmja shtëpi/ të pafundmit/ vizitorë/ me zemër në dorë”. Gjithashtu ai i shkruan humbjes së tij Poezitë e këtij vëllimi janë poezi klasike, që sjellin një lirikë të veshur me mendim nëpër të cilën rrjedh lëngu i një jete gjithnjë në shpërthim. Poezitë janë të përbëra nga strofa që në më të shumtën e rasteve janë katërvargjëshe, me metrikë të rregullt e figuracion të pasur. Këto poezi janë të pasura me neologjizma, si “pulbardhore”, “lisnim”, “nazëruar”, etj.

Një ndër temat që spikat më shumë në këtë vëllim është tema e dashurisë, shpërfaqur me nota të zjarrta për të dashurën e zemrës “Eh, dreqi ta hajë, dreqi ta hajë/ nuk di nga ҫ’shteg drejt të të mbajë!/ po lëmshin e shpirtit do ta pështjellë/ magjia e dashurisë së thellë”.

Nganjëherë dashuria shfaqet edhe tragjike “Po fati e solli të ikje larg/ dhe zemrën ma le të mbytur me plagë”. Po shpejt këto nota të trishta zëvendsohen me nota të zjarrta “E shkroi hëna/ e shkroi dielli/ miliarda yje/ vargan-vargan/ që ne të digjemi/ të digjemi në zjarr”.

Frymëzuar nga ky zjarr, poeti i thur ditiramb jetës “flokët le të thinjen/ me zulme rinie/ dallgëzoj nëpër jetë/. Por shpejt ky ngazëllim ia lë vendin një ndjenje më të pasigurtë “në sup të kohës/ kokën mbështes/ por s’ndihem i qetë./ Se koha ka mbushur/ me kaq shtrëngata/ supet ka tret. Ndaj mund të themi se koncepti i poetit për jetën është ende i pacaktuar, sepse një mëdyshje ekzistencialiste shoqëron reflektimin e tij si pjesë e një shoqërie të zhveshur nga vlerat “Veҫ ndjej keqardhje gjer në dhimbje/ për ca njerëz të shpërfytyruar/ që kurthe ngrenë e thurin të liga/ dhe bien të flenë të lumturuar.

Kështu, nëpërmjet poezive ai denoncon të metat e shoqërisë, si tek poezia “Sinqeriteti”

2018

“Në këtë kohë intrigash/ e krimesh paanë/ sinqeriteti aq ngushtë është zënë”. Poeti vë në dilemë të mirën dhe vlerat e dobishme të njerëzve, duke e vënë atë në një plan me të keqen “Përpëlitet në heshtje/ nga e keqja ndjellë”. Po mund të përmendim këtu edhe poezitë “Shpifaraku”, “Servilët”.

Gjithashtu, në vëllimin “Shkulmet e bardha”, një vend të veҫantë zë edhe kulti i vendlindjes. Me këto poezi lidhet lirika e peizazhit, por edhe lirika meditative. Poeti derdh frymëzimin nëpër dejet e vendit të tij nëpër të cilin vizaton një panoramë vizive.

Këto poezi janë të mbushura me detaje dhe përcaktojnë një mall që rrjedh nga thellësia e shpirtit të poetit me nota të ndjera kuptimore “Mani i vjetër kokërrmjaltë/ si kreshnik qëndron tek shtegu/ dhe mjalton ҫdo udhëtar/ në mëngjes a kur djeg zhegu”.

Poezitë e këtij vëllimi janë shkulme zemre dhe mendimi për një botë që poeti e shikon me syrin poetik. Në to përcaktohet roli që ka poeti në këtë botë në lidhje me jetën dhe personat që e rrethojnë. Përgjithësisht kemi të bëjmë me strofa me rrokje të njëjta, të strukturuara me kujdes, ku gjithmonë në fund të poezive kemi një shpërthim kuptimor. Mund të veҫojmë poezinë “E mrekullueshmja”, “Kurrë më!” “Atje”, “Pulëbardha”.

Ky vëllim është një sferë nëpër të cilën sillet jeta rreth një boshti, ku del në pah herë vizioni i unit, herë një këndvështrim që lidhet me ҫështje, dukuri apo persona të caktuar, por që gjithnjë kanë lidhje me poetin. Ai është gjithëpërfshirës, kërkon të ruajë një balancë të mendimit, shprehjes dhe kuptimit. Ky trinitet përfaqëson këtë vëllim, duke përcaktuar një profil dinjitoz të poetit Basir Bushkashi.

23

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

nga Botimet ADA

‘’DASHUROJ SE NUK DI TË URREJ…’’ nga PALI KRISTO

Etja poetike e sëndërtuar në raftet psikologjike të ndjenjës së autorit poet e përcjellë me mjeshtëri artistike, është një udhëtim kozmik për në botën e të dashuruarëve e personifikuar nën titullin ‘’ Dashuroj se nuk di të urrej… ‘’, i autorit Vasil Tabaku.

Një hymnizim i ndershmërisë virgjërore të dashurisë si ndenjë, e ajo si një Venerë, ku mrekullohet rrahja e pulsimit të saj qënësor prej hyjnive, me një dinamizëm lirik, nën një pushtet metafore e krahaimi, është si një rrëmbim i puthjeve të gufura, vetë shtjellimi artistik i këtij libri me poezi.

Një mantel uverture për çdo poezi është edhe ‘’rrugëtimi’’ i pikturave, si imazhe shenjëtoresh për në botën qiellore me një pasion ku të fton:-‘ urdhëro brenda të vizitosh këtë botë të magjisshme ti o visitor i ndjenjës!’’ …Fërfërimë… Kalon ti/Lulet/ Bëhen më tepër lule/ nëpër shpirt/ Fërfërin /… / Kalon ti/ Flasin edhe gurët/…

Nën fërfërimën/ E hapave të tu. Vargje që nektarojnë ndjenjën e hollë për ndjeshmërinë emocionale të autorit.

Libri përmban gjashtëdhjetë poezi si i ngërthyer e nën intrigën e impulsive kohore të coptimit të saj në minuta e sekonda, një numër dhe pak enigmatik e mitik, si harmoni e glorifikimit edhe ndoshta i një korrespodence me botën humanitare të ndjenjës. Çdo poezi del e ‘’personifikuar’’ me emërtesën e vet, por nën një arkitekturë të përbashkët, të një skeleti të unifikuar 24

eshtëror i mbushur me të mishit e të gjakut dhe tendinat e shpirtit të ndjenjës.

Duket sikur kemi dhe respektimin e një rendi harmonik, me një denduri kompozicionale në potencialet e motivet, të thurura e të gërshetuara në kuptimësinë e vlerave artitike të çdo vargu nën kouintitetin e varësisë së pjalmuar të secilës poezi.

Ikur larg…/larg larguar/ Nuk e di se ku…/ Kërkoj nëpër heshtje/…/ e shpirti i kafshuar/ Pikon gjak në vetmi/ Nëpër honet e dhimbjes/ Thërras/… Buzë/ Me puthjet/ shtrirë si kufoma/ Eh/ Larg larguar…/ Ndëra nëpër gjini/ Rendin pëllumba…

Nëpërmjet shtresëzimeve të materies letraro- artistike, të vargut fuqimisht, duke hedhur vështrimin e rrezatuar ndriçim nën ritmin e frymëmarrjes e ngrohtësisë së shpirtit poetik, ndjehen edhe ëndërrimet mbi etjen e ndjenjës.

Në bulëzimet e buzëve ku thithet e tretet etja, të atyre buzëve që flasin vargun, ku vargu dallon nga vargu, i segmentet që lëmojnë ëmbëlsisht një figurë gjeometrike e ku çdo varg bëhet vrujim për pasardhësit, me një portretizim figure e me një përkujdesje artistike.

Në poezinë ‘’Zemra e femrës’’: … Prej drite dhe ajri…/ Duajeni gjer në dhimbje/ Puthjen e saj prej trëndafilesh/ Puthja e femrës…/ Bekim perëndeshe/ Çiltërsi lotësh/ Dhe mrekulli ëndërrash/…

Në poezinë ‘’Kredo’’… Me dashurinë dhe puthjen/ Me zjarrin e thinjur dhe ëndërrat…

Prill Titullimi ‘’ Dashuroj se nuk di të urrej… ‘’ është i një plotësi profecie poetike prej palcës së bekuar të poetëve, që nuk kanë as të fshehur, si ndonjë hon harresash urrejtjen e t’i zgjohet para syve në mjegullime, në çfardo porcioni kohor, me afsh intrige.

Gjuha poetike nuk është dukuri rastësore, pasi këtë ferment të metaforës e gjejmë edhe në veprat e tjera letrare të autorit Vasil Tabaku, si ‘’Klithmë drite’’ (poezi 1998),’’ Zgjimi i dhimbjes’’(ese, 1999), ‘’Vështrimi i ngrirë’’(poezi dhe ese 2000), ‘’ Baleti i drerit të plagosur’’(roman 2007), etj.

Kjo gjuhë e pasur poetike, si me hoje të mbushura mjeshtërisht me figura është natyrisht dhe një kulmim i përvojës artistike e cila mbart një ’’plim’’ sematik për të ngacmuar a më tepër ndjesinë e përjetimeve emocionale.

Ngjyrat e jetë…/ Baleti yt i dhimbjes/ Ka veshur/ Buzëqeshjen e nënës/…/ Si një princeshë e mirësisë…/ Në përqafimin tënd/ Zgjohen të gjitha dhimbjet/ Dashuritë/ Dhe puthjet…/ Yjet e plagosur/ Nëpër/ Qiellin e stuhisë/ Ku jeta/Derdh trandafila puthjesh.

Duke sjellë pranë në tone të larta idealizmi në një nga lirikat e tij, poeti francez Sharl Pier Bodler shprehet: ‘‘ O metamorfozë e një krijuesi mistik Ku të gjitha ndjenjat kam shkrirë unë!

Se është frymëzimi yt që bëhet muzikë Ashtu si zëri yt që bëhet parfum!’’

Ndërsa poeti Vasil Tabaku në poezinë ‘’ Më prit në ëndërr’’, shprehet:… Nërsa buzët/ Ndërtonin me dhimbje/ Tulipanin e kuq të puthjes/…/ Nga zjarri ynë i përqafimit/ Pashë/ Si ngrihej/ Dhe ulej në gjunjë deti…

Me këto vargje poeti sikur i thotë Pranverës eja më shpejt e koha dhe Dimrin me sup e shtyn më tutje. Ndaj

2018

jo pa sens citova më sipër dhe Bodlerin.

Labirinthet e imagjinatës poetike duket sikur ecin në rrugët e fshehura të ëndërrimeve të një kujtese.

“Pranvera’’ poetike e autorit ka ardhur shpejt në krijimet poetike’’ Hyrja e Pranverës’’(poezi 1976), ‘’ në të gjitha ditët’’(poezi 1981), ‘’ Me këngën time dhe jetën’’(poezi 1987), etj Fuqia e gjuhë poetike e një poeti merr impulse në cilësimin e vet dhe në pranimshtrirje të përhershme e lidhur me zanafillën e tij poetike. Gjuha poetike e thërret poetin me një tharm, që e lidh dhe e nyjëzon në poezitë e veta, duke u shndërruar në një fuqi mendimi e ëndërrimi dashurie për jetën, ndaj ai thotë: ‘’Dashuroj se nuk di të urrej…‘’.

Simbolika shprehëse e vargut me semantemat e veta metaforike, duke ruajtur ritmin e brendshëm poetik, tek autori, më shumë e ngacmon duke marrë edhe kuptimin e eksploratorit të ndjenjës. Të duash jetën, si qënie humane në harmoni me mbijetesën e pranimin e realiteteve është të dhurosh dashuri në një simfoni përcjelljeje, me një vallëzim baleti valësh që ka gjuhën e vet, me të cilën kjo flet dhe i jep kuptim termit të dashurisë. Çdo poezi ka një ndërtim kompozicional, si shtresimet nëntokësore të mineraleve të rralla, mbajtëse që përmbajnë disa plane vertebrash ndërlidhëse, por thuren në një unitet, ku kjo të mrekullon. Çdo poezi duket se është ‘’ kryeprotoganiste ‘’ e vlerave të këtij krijimi letrar në këtë vëllim poetik.

Në tharmin e tyre poezitë e Vasil Tabakut kanë në elementin e vlerës artistike pjekurinë e vetdijes artistike.

Poeti nuk ngulmon pas tautologjive të formave të vargjeve, thekseve ritmike e rimave, por ngulmon në pasurimin

‘’DASHUROJ SE NUK DI TË URREJ…’’

25

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

‘’DASHUROJ SE NUK DI TË URREJ…’’ e shprehjes të kuptimisisë e ritmit të brendshëm dhe nentekstet poetike të cilat kanë një koherencë e shtjellim të mesazhit poetik, me denduritë të shprehimësisë. Ja pse poezitë e Vasil Tabakut i përkasin poezive të natyrës moderne. Ai ka botë shpirtërore, si një ujëvarë të pasur me burime epifanike. ‘’Në qoftë se zemra e njeriut gjen vende për t’u çlodhur, duke u ngjitur në majat më tëë larta të dashurisë rrallë ndalet në të tatpjetën e thepisur të ndjenjave të urrejtjes ‘’ -thote Balzaku.

Dhe poeti Vasil Tabaku në poezinë ‘’Sytë e të dashuruarve’’ shprehet: …

A e dini vallë/ Se çfarë janë/ Sytë e të dashuruarëve?.../ Një krua që rrjedh rrëmbimthi/Mbi supet e zhveshur/ …

Ku puthjet/ Lahen/… /Unë puthjen/ Marr ndër duar/… Nëpër hapsirat e një klithme/ Me zjarre buzësh përvëluar/…/ Vështrimi i të dashuruarëve / Një magji/ Përtej magjisë…

Në këtë ecje dhe ngjitje për në botën e ndjenjës, me stilin e tij poetik, poeti Tabaku e pasuron poezinë shqiptare në veçantitë e saj, shëndërruar atë një visar të mirfilli intelektual, të menduar më të bukur, duke çmuar edhe bukurinë, si një kategori të amshueshme estetike në artin e fjalës.

Poezia e Vasil Tabakut e cila është e mbushur me një varg librash botimi nuk ka nevojë për fjalë panegjerike, për lëvdata e mburrje kotësie, ashtu si haset jo rrallë me boçe artificiale, në disa shkrime e botime, por për një repektim profesional vlerash, është një akt moral dhe nuk duhet anashkaluar.

Poezia e përjetimeve shpirtërore, të ndjenjë është edhe një strofë e shtruar në dimesionin estetik, letrar e artistik , me një ‘’dialog” të dlirë ndërmjet verbit poetik dhe perfomacioneve moshore poetësh. Sa më e pasur të jetë bota e 26

përjetimeve shpirtërore të ndjenjës aq më i kulturuar dhe zgjerimi i horizontit për t’u ndjerë në shijen e këtyre vlerave.

Lëvrimi poetik i jetës së universitnjeri, i materies së lëvizjes e veprimit të tij, është edhe meditimi e kuvendimi në autonominë e lirisë së vet dhe si bashkëbisedim miqësor nën modernitetin dhe të kuptimit të fjalës me mjaltin dhe shije.

Autori në çdo fjalë ndalet për pak çaste, duke i lënë vendin dhe një fjale të vetme sëndërtimit të vargut, porse duke i lidhur më pas fjalët në një bashkësi përjetimesh të ‘’çasteve’’ kohore së toku në një tërsi pafund siç është edhe fuqia e gjithpushtetshme e ndjenjës.

Këto ndërtime e thurje të vargut të përshëndesin me një bardhësi, si petale hënore, që është një kulturë poetike e shkrimit të poezisë për një njohje e përdorim të artit të fjalës në proçesin krijues.

Autorë që tashmë kanë bërë emër nuk mund të mjegullohen nga ato ‘’ shumë prurje’’ që hasen në tregun e botimeve poetike prej shtëpive botuese e të mjeteve të tjera pa përçmuar askënd.

Poezia e Vasil Tabakut dashuron nën përjetimin e një dhimbje të ëmbël, si një albatros, që pushton dallgë e valë dhe ka ëndërruar e ëndërron pareshtur kumtin poetik.

Unë citova dhe solla vargje nga disa prej poezive të librit ‘’Dashuroj se nuk di të urrej…‘’, të poetit Vasil Tabaku mbasi dëshiroj t’ja le më tepër lexuesit për të shfletuar e ndjerë një kulturë poetike të shkrimit të një poezie.

Prill

2018

Shtëpia botuese “ADA” dhe revista letraro-artistike “OBELISK” i urojnë poetit ILMI DERVISHI ditëlindjen

CIKËL POETIK NGA NJË FABUL Po të tregoja fabulën e leprushes, Se si ajo kishte humbur folenë, As kush s’ja tregoj pa një puthje, Po ti, si vajti te foleja, a e gjen?

Krejt sinqeritet më the, jo, ma thuaj, Ndërsa unë të them po, më pyet ti, Më pyete siç pyetet një i huaj, Më jep një puthje ta tregoj tani.

Dhe qeshe, ti qeshe me shpirt, Se të erdhi krejt e pa pritur, Me qeshje na filloj sot jo ditë, Se do qeshja kaq se kisha ditur 13 prill 2818

KOHË E GABUAR Sa shumë të kam dashur dashuri, Siç të kam dashur ty moj mike, Se të besova, se ishe vërtet ti, Siç më thoje: Jam unike!

Dhe çeli lule si pranverë, Rruga ku kalonim me tërfil, Fantazia me supriza çdo herë, Degë mimoze apo trandafil.

Po lulet u thanë, janë vyshkur, Në vargje pezull mbeti poezia, Sinqeriteti dhe duhet vaditur, Që të lulëzoj vetë dashuria.

ILMI DERVISHI NESËR E vendosa, jo të dënoj veten, Por thjeshtë si e imja dëshirë, Do pi kafe në lokal nesër vetëm, Ndoshta do ndjehem dhe vet mirë.

Eehhh, në çdo lokal ti në sy, I ndërrova lokalet me radhë, Në çdo tavolinë isha me ty, Vërtet, ti me mua ke ardhë?

I fituar me ty apo i humbur, S’po e di, nyje e lidhur lak, Mendoja se është koha e duhur, Por s’munda të rrija larg…

LOTI NË SY Shikoj lotin në një fotografi, Si njomi syrin e bukur nën qerpik, Unë e përketheva në poezi, Sikur më thonte, të lutem mos ik.

Nuk ika. U binda një fjale perëndie, E shkrova emrin tënd me tel argjend, E futa mes librit si një varg poezie Ti me mua e unë me ty në çdo vend.

27

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

SI BEN AHMETAJ

HUMOR

- Hë Xhevdet, ç'thotë djali?

- Mirë shumë! Ka pasion matematikën.

Prandaj po e çoj në të lartën për anglisht?

- Je në vete? Ka pasion matematikën dhe ti e çon tek anglishtja ku s'e kanë fare si lëndë?

- Epo hesapet më mirë në Shqipëri Arben Ahmetaj i bën që anglisht ka studiuar...

policie. Të dy vishen urgjent dhe ecin përkrahu, për të mos rënë në sy. Nën zë prostituta i thotë: - Do bësh pagesën tani?

- Uë? Ç' pagesë moj? Unë sa e bëra sefte na erdhi policia.

- Ç'më duhet mua sa zgjati? Unë e quaj të bërë - Avash moj! Tunelin e Kalimashit e ke ti që të bën 5 euro një e hyrë e 5 një e dalë?

VARRI ME PPP

KUSH TA BËN GROPËN...

Xha Murati po e ndjente se s'e kishte të gjatë, ndaj thirri të birin pèr t'i lënë amanetet: - Të më shpiesh në Leskovik e të më varrosësh or bir!

- Aman baba mos ma bëj këtë të zezë! Ku t'i gjej lekët unë të të çoj atje, të të varros, të bëj drekën...

- Po unë për të të kursyer mor djalë! Se në Sharrë ka vajtur varri sa një garsoniere - Aha! Për në Sharrë e zgjidh me PPP unë!

- Ç është kjo?

- I bëj një kullë varrit, si ajo te stadiumi, tek teatri...

Pse punonjësit e funeralit dhe zyrtarët e bankave vishen me të zeza?

Sepse të dyja palët njëlloj ta bëjnë gropën!

5 EURO HYRJA, 5 DALJA I teket një labi të marrë një prostitutë.

Sapo nis seksin, dëgjohet një sirenë 28

FAMILJA MODERNE - Juve jeni mësuesja kujdestare e të pestës C? - Po urdhëro!

- Më tha Mateo se kishit kërkuar prindin.

Unë jam i ati.

- I ati? Po pardje në takim me prindër erdhi një zotri tjetër me Mateon...

- Ah...Ai është e ëma!

Prill

HUMOR BIZNESI I VOGËL I LESHIT Vjen Xoni tek berberi: - Xhepo, a ke rradhë me, se du me u rrujt ene me u qeth!

- Rradhë nuk kam po hajde javën tjetër sa ta mbyll këtë muaj - A je m'terezi apo jo? Mirë të qeth,en po e duroj, po një javë pa u rrujt...?

- Ik o Xon se kam hall! Po kalova 20 milion lekë xhiro në vit ma fusin TVSH si biznes i madh. Unë aty -aty jam me planin. Nuk kam mendje të le leshtë e mi për leshtë e tu!

TRE DITË ZGJAT..

Xheku kthehet pas 4 vitesh nga SHBA në Tiranë dhe takon mikun e tij shqiptar Gencin. Para 4 vitesh Genci i kishte çarë kokën "jo po s' na dalin lekët", "nuk ka demokraci", "Rama është arrogant", "Meta vjedh", "Basha fle"... Këtë rradhë Genci as që hapi ndonjë nga këto muhabete - Ç'ka ndodhur në 4 vite mik, që s'ankohesh më? -pyeti Xheku - Është përmirësuar gjendja?

- Jo! Përkundrazi! Por tani u mësuam....

2018

A DONI TE BOTONI LIBRIN TUAJ? Shtëpia Botuese”ADA” është themeluar më 19 mars 1999, me vendim gjykate nr.207/a, aktualisht me adresë: Rruga Mihal Grameno Pall.32 Ap.7 Tiranë, me numër telefoni: +355 04 4505312, me website: www.botimetada.com Orientimi i botimeve të Shtëpisë Botuese”ADA” është kryesisht letërsia artistike shqiptare dhe e huaj.

Bashkëpunëtorët e saj janë emrat më të shquar të letrave shqipe.

Motoja jonë është cilësia, korrektesa dhe përkushtimi ndaj autorëve. Të gjitha këto kanë bërë, që të rritet numri dhe cilësia e botimeve nga viti në vit.

E veçanta është se Shtëpia Botuese “ADA” ka shtypëshkronjën e saj, që e bën të ketë një çmim të leverdishëm botimi.

29

...........................

REVISTA OBELISK

Shekspiri nuk ka ekzistuar kurrë...

S

...........................

30

Dyshimi kryesor janë provat e pakta të ekzistencës që ka lënë pas vetes dramaturgu anglez, ashtu si autopsitë e trupave të alienëve dhe pranisë së një qitësi të dytë në vrasjen e Presidentit amerikan Kenedi.

Skeptikët nisën ta vinin në dyshim identitetin e vërtetë të gjeniut në fund të shekullit XIX. Që atëherë, teoria e ekzistencës së një autori tjetër ka fituar legjitimitet falë këmbënguljes së disa studiuesve dhe historianëve. Tani, thuajse 300 personalitete kanë kërkuar publikisht që teoria e tyre të merret seriozisht në konsideratë.

Aktori shekspirian Derek Xhekobi dhe ish-drejtori artistik i “Shakespeare‘s Globe Theatre”, Mark Rilans, shpallën publikisht “deklaratën e dyshimit të arsyeshëm”. I përpiluar nga “Koalicioni i autorësisë së Shekspirit” (një fondacion dedikuar tërheqjes së vëmendjes së publikut mbi identitetin e vërtetë të gjeniut të dramës), dokumenti i kërkon botës akademike të pranojë se “ka mjaft hapësirë për të pasur dyshime mbi identitetin e Shekspirit” dhe që këtij problemi t‘i jepet rëndësia e duhur nga ana e studiuesve.

Bashkë me firmat e Xhakobit dhe Rilensit gjenden ato të Çarls Çamplin, ish-redaktori për artin i së përditshmes amerikane “L. A. Times”; Majkëll Delahoid, profesor në Universitetin e Uashingtonit dhe Robin Foks, profesor i teorisë shoqërore në Universitetin

Rutxhers të Nju-Xhersit. Por edhe disa emra më të famshëm, si Mark Tuein, Çarls Dikens dhe Orson Uells, gjenden në listën njerëzve që besonin se nën firmën e Shekspirit fshihej dikush tjetër.

Në zemër të debatit qëndron fakti se, për një njeri aq të aftë me penën, e që e kaloi jetën duke shkruar, Shekspiri ka lënë prapa shumë pak prova të ekzistencës së tij. Pjesa më e madhe e studiuesve bien dakord se ekzistojnë mjaftueshëm prova për të vërtetuar se Uilliam Shekspir lindi në Stratford mbi Avon, u bë aktor dhe u kthye në qytetin e lindjes deri kur vdiq në vitin 1616. Por udhët e mbështetësve të secilës teori ndahen pikërisht këtu.

Stratfordianët, siç njihen, besojnë se Uilliam Shekspir është i njëjti individ që shkroi atë, që më pas do të vlerësohej si vepra më e madhe letrare në historinë Britanike. Antistratfordianët thonë se nuk ekziston asnjë e dhënë bindëse për të lidhur Shekspirin me dramat, poemat dhe punët e tjera që i atribuohen atij. Dhe kështu nis loja e polemikave.

Stratfordianët vërejnë se emri i Shekspirit është shtypur në faqet e shumë dramave të publikuara gjatë kohës që ishte gjallë. Antistratfordianët nënvizojnë se askush nuk e ka idenë as si e shkruante Shekspiri emrin e vet: gjenden vetëm gjashtë firma të hedhura me shpejtësi nga dora e tij, të cilat mund të lexohen në mënyra të ndryshme.

Stratfordianët thonë se disa bashkëkohës e zënë në gojë Shekspirin në veprat e tyre; pala tjetër

Prill

▼ këmbëngul, se i referohen vetëm si aktor, pa e përmendur kurrë si autor.

Pastaj, ekziston një dallim i qartë mes jetës së Uilliam Shekspir dhe jetëve për të cilat shkroi në veprat e tij. Antistratfordianët dalin me tezën se vepra e tij karakterizohet nga njohja e shkëlqyer e literaturës botërore, e gjuhës, e jetës aristokratike dhe udhëtimeve jashtë vendit - gjëra që duhej të ishin krejt të huaja për aktorin e një qyteti të vogël pa shkollim universitar.

Siç shkruhet në Deklaratë, “studiuesit nuk kanë asnjë ide për mënyrën si ai e krijoi atë bagazh të thellë e të detajuar njohurish që tregohet më së miri në vepër”. Është kjo arsyeja për të cilën për të gjetur Shekspirin e vërtetë këta studiues i hedhin sytë tek aristokratët dhe njerëzit që kishin luksin për të udhëtuar nëpër botë. Eseisti Frensis Bekon, poeti dhe dramaturgu Kristofer Marlou, aristokrati Eduard de Ver: janë këta kandidatët më të mundshëm.

Por pala tjetër e hedh poshtë me forcë këtë snobizëm, duke thënë se edhe një formim më se normal do të kish mjaftuar që Uilliami të

2018

autorëve është shumë i vonshëm, një ide shumë romantike në literaturë. Në kohën kur Shekspiri shkroi punët e tij, nuk veprohej kështu”.

Por pak rëndësi ka fakti nëse këto kryevepra të letërsisë botërore i shkroi Shekspiri, De Veri apo Frensis Bekon - çfarë do ndryshojë në rëndësinë e tyre në rast se mësohet që autori ka përdorur emër të rremë. Përse gjithë kjo zhurmë? Që të dyja palët i mëshojnë idesë se zbulimi i identitetit të njeriut që qëndron pas “Hamletit” e “Mbretit Lir” është thelbësor për kuptimin e veprave.

“Interpretimi që i bëjmë veprave të Shekspirit do të ishte krejt i ndryshëm në rast se do dinim me saktësi kush i shkroi”, thotë Bill Ribinshtein, profesor historie në Universitetin e Uellsit, njëherësh edhe këshilltar akademik në fondacionin “Koalicioni i autorësisë së Shekspirit”. “Në rast se ka qenë i përfshirë thellësisht në politikë, për shembull, çdo rresht i secilës vepër do të kishte motivime të tjera”, shton profesori.

Me anë të “Deklaratës së dyshimit të arsyeshëm”, firmëtarët e koalicionit nuk duan të thonë se dinë kush i ka shkruar punët e Shekspirit,

Shekspiri nuk ka ekzistuar kurrë... arrinte të shkruante veprat e famshme. Dhe këtë stratfordianët kërkojnë ta argumentojnë, duke ngulmuar te fakti që shumica e dramave të Shekspirit janë adoptuar nga vepra më të hershme. Sipas tyre, Uilliami u mbështet tek autorë të tjerë për të kompensuar atë që nuk kishte marrë në universitet apo përvojat e munguara të udhëtimeve.

“Ata argumentojnë se Shekspiri në vepra është mbështetur shumë edhe te përvojat personale”, thotë Xhonatan Beit, një ndër emrat kryesorë të stratfordianëve. “Por një imazh i tillë - ku shkrimtari fut shumë nga vetja në vepër - i

por që kjo pikëpyetje “të vlerësohet me rëndësinë e duhur nga qarqet akademike, si një çështje së cilës i duhen kushtuar studime e thellime”.

Me këtë shpresë, Uilliam Lihi, kreu i katedrës së anglishtes në Universitetin Brunel, për herë të parë do të përfshijë në kurset e tij edhe leksione mbi autorësinë e Shekspirit. “Studimet mbi Shekspirin merren me veprën e tij, duke e trajtuar nga shumë këndvështrime - feminist, postkolonialist, historik, - thotë ai. - Mendoj që do të ishte rëndësishme që ta përfshinim edhe autorësinë mes tyre”.

31

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

32