NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR LOGOPEDIE
JAARGANG 90
weken een aantal uur per week behandelen, zodat OC echt een kans krijgt.’ Een van die behandelaars is Gerna Scholte, logopedist en taalen spraakpatholoog bij Response-Able. ‘Ik werk vooral met kinderen die niet of nauwelijks spreken’, vertelt ze. ‘Daarbij richt ik me op het gebruik van volledige vocabulaires zoals die van PODD, een Australische methode die kinderen vanaf één jaar oud en hun ouders in staat stelt om te leren communiceren met symbolen. Daarnaast werk ik veel met ooggestuurde computers, voor kinderen met een zeer beperkte handfunctie.’ Hiernaast is Scholte verbonden aan Maastricht University, waar ze het Netwerk Rett Syndroom & Logopedie mede heeft opgezet.
Window of opportunity Zowel Van Balkom als Scholte zien dat de cognitieve capaciteiten van kinderen met meervoudige beperkingen nog vaak verkeerd worden ingeschat. Scholte: ‘Je kunt wel denken dat iemand iets niet kan, maar als je die persoon niet de mogelijkheden biedt om dat te laten zien, loop je eigenlijk rondjes achter elkaar aan. Je moet juist zoeken naar de juiste vorm waarin iemand iets duidelijk kan leren maken. Dan zien we steeds weer dat een kind tot veel meer in staat is dan gedacht.’ ‘Zeg nooit dat een kind het niet kan’, stelt ook Van Balkom, die spreekt vanuit ruim veertig jaar aan ervaring. ‘Ga uit van wat het kind en zijn omgeving bieden, ook al lijkt dat weinig. Hoe dan ook: elk mens communiceert en het is aan ons om die signalen
Je moet zoeken naar de juiste vorm waarin iemand iets duidelijk kan leren maken
te herkennen. Daarin ligt de ‘window of opportunity’ van waaruit je de communicatie kunt versterken en uitbreiden.’ Daar is dikwijls veel geduld bij nodig, zowel bij jonge kinderen
gebruik het niet. Maar hij heeft ook geen
als bij volwassenen met niet-aangeboren hersenletsel. ‘Soms
mogelijkheid om iets anders te communiceren.
heeft het een half jaar of een jaar de tijd nodig, waarin vooral
Zodra je direct veel beschikbaar stelt en
de omgeving het ondersteunende communicatiehulpmiddel
modelleert, kan het kind zelf kiezen wat hij wil
gebruikt om de eigen spraak te ondersteunen, en dan zie je dat
gebruiken en gaat het ook veel meer commu-
kinderen het gaandeweg toch oppakken’, aldus Scholte. Het
niceren. Dat loop je mis als je de traditionele
belang van dit modelleren door partners, ouders en verzorgers
aanpak volgt.’
wordt steeds meer erkend. Van Balkom: ‘Kinderen met een OChulpmiddel missen rolmodellen zoals kinderen die gebarentaal
Ouders en logopedisten hoeven volgens
leren die wel hebben. Een OC-gebruiker komt niet snel in aan-
Scholte ook niet bang te zijn dat het gebruik
raking met goede OC-praktijkvoorbeelden; dat moeten wij
van een andere vorm van communiceren het
modelleren en faciliteren.’
kind demotiveert om te gaan spreken. ‘Ik zie juist vaak dat een kind zijn stem gaat gebruiken,
12
Scholte: ‘Vaak wordt ook gedacht dat een kind eerst bepaalde
zodra het met afbeeldingen zijn boodschap
stappen gezet moet hebben voordat OC ingezet kan worden. Zo
duidelijk heeft kunnen maken. Ook kinderen
ben ik zelf ook opgeleid: eerst leren om behoeftes te uiten,
met apraxie kunnen hun spraak makkelijker
daarna pas meer aanbieden. Ik zie vaak dat een kind op dat
coördineren als ze daarbij plaatjes aanwijzen.
vlak gewoon niet zo gemotiveerd is en dan wordt gezegd: hij
Het stimuleert dus juist de spraakontwikkeling.’