achtergrond
Onderwaterfotografie
D
e onderwaterbeelden van de Franse ontdekkingsreiziger JacquesYves Cousteau en zijn crew zijn nog altijd wereldberoemd. De filmlocaties van Le Monde du silence (1956) inspireerden generaties filmende en fotograferende duikers om af te reizen naar zoveel mogelijk tropische bestemmingen. Hierdoor waren Nederlanders beter op de hoogte van het onderwaterleven in de Rode Zee en de Indische Oceaan dan in de Friese meren of op de Doggersbank (Noordzee).
Éminence grise De afgelopen jaren is er veel veranderd. Duikmekka’s op jetlagafstanden wisselen Nederlandse onderwaterfotografen steeds meer af met een dagtripje naar de Oosterschelde, een duik in Vinkeveense plassen of een blik in de onderwaterwereld van de Hollandse tuinvijver. “Het zal je verbazen wat er in zo’n vijvertje allemaal te
willem kolvoort
‘TROEBEL WATER ZORGT VAAK VOOR SFEERVOLLE ONDERWATERLANDSCHAPPEN.’
Is het een schilderij of een foto? Het is een onderwaterfoto. Lichtinval, kleur, sfeer, stroming en spiegeling van het water oppervlak creëert onder water fascinerende composities.
.PHOTO | NR.3 | 2016
zien is”, weet Willem Kolvoort, de éminence grise van de Nederlandse onderwaterfotografie. Hij won internationale prijzen, exposeerde, publiceerde en documenteerde wetenschappelijke expedities. “Toen ik realiseerde wat er zoal in een vijver leeft, heb ik er thuis in de tuin een aangelegd. In de vijver groeien waterlelies, gele plomp, fonteinkruid, maar ook veel diertjes.”
Boze meerval Onderwaterfotografe Janny Bosman laat haar oog graag vallen op Nederlandse zoet- en zoutwatervissen. Wat te denken van pijlinktvissen in paringskleed, ook wel zeekatten genoemd, in de Zeeuwse Delta? Of van die onverwachte aanval van een ander-
63
halve meter lange meerval die ze vastlegde? “Ik had al vaker meervallen van dichtbij gefotografeerd”, licht de Rotterdamse haar ontmoeting toe, “maar ik was niet eerder aangevallen.” Net als Willem en Janny hebben ook de Nederlandse onderwaterfotografen Cor Kuyvenhoven, Matthijs de Vos en duikende boswachter André Donker hun authentieke verhalen en specialisaties. Hun werk is geliefd, want over de onderwaterwereld in sloten en plassen valt veel te vertellen. Die onderwaterwereld spreekt ook tot ieders verbeelding. Waar Cousteau generaties boeide met ‘ruimtereizen’ naar de diepzee, brengen Nederlandse duikers en snorkelaars nu stukje bij beetje onze eigen waternatuur in beeld. Dat illustreren ook de populaire Nederlandse natuurfilms Holland, Natuur in de Delta en De Nieuwe Wildernis, waarin zeekatten, snoeken, krabben en stekelbaarsjes een hoofd- of bijrol vertolken.
Rijke biodiversiteit Dat er steeds meer, steeds betere en voortdurend unieke beelden opduiken, is naast de beschikbaarheid van digitale technieken, toch vooral te danken aan milieuwetten en aangescherpte richtlijnen voor schoon oppervlaktewater. Medewerkers van waterschappen en rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn daar al decennia druk mee. Begin dit jaar ging de toonaangevende Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) de tweede fase in. De verwachting is dat in 2021 nog veel meer zoet, brak en zout water in onze delta zich (kraak)helder presenteert. De kans is groot dat onderwaterfotografen tegen die tijd getrakteerd worden op een rijkere biodiversiteit. Zalm, zeeforel, zeeprik, scholen glasaal, haring en ansjovis keren mogelijk in aanzienlijke proporties terug in cruciale zoet-zoutovergangen. Mits de waterkwaliteit verder verbetert, het aantal vispassages verder toeneemt en de Haringvlietsluizen, zoals gepland, op een kier gaan. Op termijn wordt misschien wel de eerste