RabobankDommelstreekVitaliteitsscan2015

Samen voor een vitale gemeenschap Vitaliteitsscan van Geldrop, Heeze-Leende en Nuenen

Rabobank Dommelstreek - BeBright, april 2015

Colofon Uitgave van Rabobank Dommelstreek Laan der Vier Heemskinderen 7 5664 TH Geldrop Telefoon: (040) 280 75 00 E-mail: info@dommelstreek.rabobank.nl In samenwerking met Adviesbureau BeBright, Utrecht BCM Uitgeverij, Eindhoven

2

Voorwoord Rabobank Dommelstreek is de oudste boerenleenbank van Nederland, opgericht in 1897. Een coöperatieve bank met een historie die meer dan honderd jaar teruggaat. De opdracht die de grondleggers van onze coöperatie ons meegaven is helder en nog steeds actueel. Sterker nog, de actuele ontwikkelingen in onze samenleving maken het appèl op onze missie alleen maar sterker.

Met onze vernieuwde kijk op de coöperatie zijn we gericht op de toekomst. Vanzelfsprekend willen we als gedegen basis een goede dienstverlening bieden waarbij onze klanten centraal staan, maar ook willen we verbindingen leggen en kennis delen wat kansen schept voor de werk- en leefomgeving van onze klanten en bovenal willen we een maatschappelijke bijdrage leveren. Dat is de reden dat we samen met onze leden, klanten, stakeholders, belanghebbenden en medewerkers werken aan een vitale gemeenschap en zorgen we voor een prettige omgeving om te wonen, werken en recreëren.

Als Rabobank Dommelstreek laten we partijen samenwerken. Alleen dan komt een vitale gemeenschap tot stand en creëren we een goede voedingsbodem voor vernieuwing en samenwerking. Dat willen we aanjagen en verder brengen. Daarbij sluiten we zo veel mogelijk aan bij de maatschappelijke ontwikkelingen in onze omgeving en bij bestaande lokale en regionale initiatieven. Daar investeren we kennis, energie en zo nodig geld in.

Begin 2015 hebben we de vitaliteit van ons werkgebied Geldrop, Heeze-Leende, Nuenen in beeld gebracht. Met dank aan de medewerking van onze klanten en vele belanghebbenden uit het onderwijs, de overheid, het bedrijfsleven en vele burgerinitiatieven is de dialoog gevoerd over thema’s als wonen, zorg, leefbaarheid, duurzaamheid en economische vitaliteit. In deze brochure leest u de bevindingen uit het onderzoek.

Scan de QR-code voor het totale onderzoeksrapport en videoimpressies, of ga naar www.rabobank.nl/dommelstreek

En het eindigt hier zeker niet. Samen met u willen we de uitdagingen aangaan die er zijn voor het behoud van een vitale gemeenschap, voor nu en voor de toekomst. Doet u mee?

Adri Geerts Directievoorzitter Rabobank Dommelstreek

3

Vitaliteitsscan Rabobank Dommelstreek is actief in het gebied Dommelstreek dat bestaat uit drie gemeenten met in totaal zeven kernen. De vitaliteitsscan is uitgevoerd binnen deze kernen.

Nederwetten

Geldrop

Leende

Gerwen

Nuenen

Heeze Sterksel

Mierlo, als kern van gemeente Geldrop-Mierlo, valt niet onder het werkgebied van Rabobank Dommelstreek. Omdat sommige data alleen op gemeenteniveau beschikbaar en te vergelijken zijn, wordt in de vitaliteitsscan Mierlo wel meegenomen.

4

Van scan naar een community met een vitaliteitsagenda De vitaliteitsscan geeft inzicht in de huidige en toekomstige situatie op het gebied van vitaliteit in Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende en Nuenen. De scan brengt lokale thema’s en uitdagingen in kaart. Vanuit de uitdagingen wordt gekeken welke initiatieven nodig zijn om de vitaliteit te versterken op korte en op lange termijn. Het realiseren van de initiatieven vraagt om samenwerking tussen verschillende betrokken stakeholders uit de regio. Om hen met elkaar te verbinden wordt gewerkt aan een zogenaamde vitaliteitscommunity. Deze wordt in de komende periode verder vormgegeven.

De vitaliteitscommunity draagt bij aan een gemeenschappelijk inzicht, draagvlak en tastbare resultaten bij het versterken van de vitaliteit in de regio.

Vitaliteitsscan en leeswijzer Bij het verkrijgen van de inzichten in vitaliteit van de drie gemeenten zijn verschillende methoden gebruikt. Adviesbureau BeBright heeft in samenwerking met Rabobank Dommelstreek de vitaliteitsscan uitgevoerd en de bank ondersteund bij de eerste stappen in het vormen van de vitaliteitscommunity.

Uitgebreid deskresearch

Onderzoek onder inwoners

Interviews stakeholders

Vijf dialoogsessies

Analyse op basis van beschikbare informatiebronnen, databases inzake vitaliteit op het gebied van zorg en welzijn, wonen, economie, leefbaarheid en duurzaamheid. Zie pagina 30 voor geraadpleegde bronnen.

Vaststellen en toetsen van veronderstelde vraagstukken en behoeften bij 440 inwoners op het gebied van vitaliteit en participatie in Dommelstreek.

Verspreid naar 10.000 klanten van Rabobank Dommelstreek, met een respons van 4,2%.

Interviews met tien geïdentificeerde stakeholders over vraagstukken en initiatieven ter versterking van de vitaliteit in regio Dommelstreek. Zie pagina 30 voor de geïnterviewde personen en hun functie.

Dialoogsessies gerelateerd aan de verschillende gebieden van vitaliteit waarbij verschillende personen met uiteenlopende functies en belangen uit de regio uitgenodigd zijn. Het gaat hierbij om vertegenwoordigers van de gemeenten, instellingen, bedrijfsleven en inwoners. Doelstelling: dialoog aangaan over uitdagingen die zich voordoen in regio Dommelstreek. Zie pagina 30 voor de namen van betrokken personen.

Ook de vitaliteitsfoto’s en introducties per gemeente (pagina 8 t/m 13) zijn gebaseerd op deskresearch. De resultaten van het deskresearch worden in deze publicatie aangegeven als ‘Wat zeggen de cijfers?’

De resultaten van het onderzoek onder inwoners worden in deze publicatie aangegeven als ‘Wat zeggen de inwoners?’

De resultaten van de interviews met stakeholders worden in deze publicatie aangegeven als ‘Wat zeggen de experts?’

In deze publicatie wordt onderscheid gemaakt tussen volwassenen (19 t/m 64 jaar oud) en ouderen (65+). Wanneer dit onderscheid niet gemaakt of relevant is, geven we dit aan als inwoners.

5

Wat is een vitale regio Dommelstreek volgens de geïnterviewden?

Wat is vitaliteit?

De vitaliteit van regio Dommelstreek is de optelsom van een groot aantal maatschappelijke thema’s en onderwerpen.

Vitaliteit in wonen

Vitaliteit in zorg & welzijn

Woonklimaat, woonbehoefte en woningaanbod.

Demografische opbouw, samenstelling huishoudens, leefstijl, fysieke en psychische gezondheid.

• “Waarin mensen een hoge kwaliteit van leven ervaren en waar men zelfredzaam is” - Ingrid Wolf, St. Annagroep • “Waar de spankracht is om samen zaken op te pakken” - Ellen van Beijsterveldt, Helpt Elkander

• “Waar mensen verbonden zijn met elkaar” - Jasper Ragetlie, LEVgroep • “Waar mensen in staat gesteld worden het leven te leiden dat zij willen leiden” - Charles Laurey, ZuidZorg • “Waar leerlingen goede vaardigheden bezitten die aansluiten op de arbeidsmarkt” - Leenderd v/d Deijl, Strabrecht college • “Waar veel te doen is en een actief verenigingsleven is.” - Jos van Bree, gemeente Heeze-Leende

Wat is vitaliteit volgens volwassenen in de regio Dommelstreek?

• • • • •

Leefbaarheid & duurzaamheid

Economische vitaliteit

Leefbaarheid, sociaal cohesie, betrokkenheid, voorzieningen en duurzaamheid.

Opleidingsniveau, financiële situatie huishoudens, economische groei, werkgelegenheid en onderwijs.

6

Niet ziek zijn (54%) Energie hebben (47%) Midden in het leven staan (45%) Genieten (40%) Mij goed voelen (37%)

Wat is vitaliteit volgens ouderen in de regio Dommelstreek?

• Niet ziek zijn (64%) • Geen financiële zorgen hebben (45%) • In een prettig en geschikt huis wonen (43%) • Midden in het leven staan (41%) • Contacten hebben en maken (38%)

Uitdaging 1 Ouderen ondersteunen om zelfstandig te wonen • Innovatie (E-health) • Mantelzorg & vrijwilligers • Veiligheid (bv. bankieren)

Uitdaging 4 Aanpakken van eenzaamheid en versterken van sociale cohesie • Sport, spel, ontspanning, recreatie • Mobiliteit (OV, bereikbaarheid) • Winkelaanbod • Visie op voorzieningenniveau)

Uitdaging 2

Uitdaging 3

Uitdaging 5

Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden • Sport, spel, ontspanning, recreatie • Mobiliteit (OV, bereikbaarheid) • Winkelaanbod • Visie op voorzieningenniveau

Doorstroom op woningmarkt verbeteren • Betaalbare woningen voor starters • Doorstroom ouderen naar passende woning • Nieuwe manier van bouwen

Gezonde leefstijl stimuleren • Bewegen • Voeding • Aandoeningen • Risicogroepen in hun kracht zetten (eigen regie)

Uitdaging 6 Duurzaamheid stimuleren • Lokale energieprojecten • Energiezuinig bouwen en verduurzamen woningen • Schone mobiliteit

Uitdaging 7 Werkgelegendheid garanderen • Aanbrengen van focus, o.a. op recreatie en toerisme • Aansluiting onderwijs op arbeidsvraag • Innovatie in het onderwijs • Versterken ondernemersklimaat

Uitdaging 8

Inwoners financieel zelfredzamer maken • Huishoudens • Vrouwen

7

Geldrop-Mierlo (38.770 inwoners) Demografie Geldrop-Mierlo is de grootste gemeente in regio Dommelstreek. In tegenstelling tot Nuenen en Heeze-Leende heeft Geldrop een meer stedelijk karakter en als gevolg daarvan ook meer te maken met uitdagingen die kenmerkend zijn voor steden. De leeftijdsopbouw en het aantal ouderen in Geldrop-Mierlo is vergelijkbaar met Nederland (circa 18% is 65+)1.

Zorg & welzijn Op het gebied van zorg is het kenmerkend dat volwassenen in Geldrop-Mierlo vaker gebruik maken van een WMOvoorziening2. De leefstijl in GeldropMierlo ligt dicht bij het gemiddelde

Het meer stedelijke karakter van Geldrop uit zich onder andere in uitdagingen op het gebied van financiële zelfredzaamheid.

8

in Nederland, en is gezonder dan in Heeze-Leende en Nuenen. Inwoners van Geldrop-Mierlo bewegen minder (Geldrop-Mierlo: 118 minuten per week, NL: 120 minuten per week) en hebben vaker (2% verschil) overgewicht.

Wonen Geldrop-Mierlo heeft relatief meer koopwoningen dan gemiddeld in Nederland: (Geldrop-Mierlo: 63,3%, NL: 55%)1 met een hogere woningwaarde (Geldrop-Mierlo: € 261.000, NL: € 223.000)1. Nuenen en Heeze-Leende hebben zelfs nog meer koopwoningen in verhouding tot huurwoningen.

Economie Ten opzichte van Nuenen en Heeze-Leende, gaat het economisch minder goed met Geldrop-Mierlo. Van de jonge werkzoekenden bezit een groter deel geen startkwalificatie (basisonderwijs,VMBO, MBO 1). In Geldrop-Mierlo heeft 49,7% van de jonge werkzoekenden geen dergelijke kwalificatie, in vergelijking met

De heer R. van Diessen Waarnemend burgemeester gemeente Geldrop-Mierlo

Nuenen 44,9% en Heeze-Leende 40%3.

Volwassenen hebben vaker moeite om rond te komen2.

Leefbaarheid & duurzaamheid Op het gebied leefbaarheid wordt er relatief meer eenzaamheid ervaren dan in de regio Brabant Zuidoost, zowel onder volwassenen als onder ouderen (volwassenen Geldrop-Mierlo: 40%, Brabant Zuidoost: 38%, ouderen Geldrop-Mierlo: 50%, Brabant Zuidoost: 46%)2. Ook de sociale cohesie wordt als minder positief beoordeeld: bijna de helft (44%) van de volwassenen is ontevreden over de sociale cohesie.

CBS, 2013 GGD, 2012 3 UWV, 2014 1

2

Vitaliteitsfoto

Vitaliteit in zorg en welzijn

Gemeente Geldrop-Mierlo

-4,1% in 2030

Geldrop-Mierlo

15,0%

18,1%

53,7%

9,0%

16,0%

In Geldrop-Mierlo wonen ongeveer evenveel 65+’ers als gemiddeld

Economische vitaliteit

In Geldrop-Mierlo wonen bovengemiddeld veel volwassenen en ouderen die mantelzorg verlenen

Inwoners van Geldrop-Mierlo voldoen steeds minder vaak aan de beweegnorm

0,9 km

0,7 km

HOOG

53,0%

In Geldrop-Mierlo maken relatief meer volwassenen gebruik van een WMO voorziening

Leefbaarheid en duurzaamheid

GEEN KWALIFICATIE

MIDDELBAAR

in 2030

7,0%

13,0%

18,0%

Brabant Zuid Oost

IK ZOEK WERK

-3,7%

12,0%

Nederland

49,7% 46,0%

24%

40,0%

38,7% 42,0%

50,0% 0,9 km 22%

11,6% 11,0%

38,0%

Volwassenen uit Geldrop-Mierlo hebben vaker moeite om financieel rond te komen dan gemiddeld

38,0%

40,0%

Inwoners van Geldrop hebben minder vaak een laag inkomen dan de gemiddelde Nederlander

3,0%

0,9 km

Supermarkt Jonge werkzoekenden uit Geldrop hebben vaker geen startkwalificatie

5,0%

46,0%

Kinderdagverblijf

De nabijheid van voorzieningen voor inwoners van Geldrop-Mierlo ligt rond het gemiddelde

Volwassenen en ouderen uit Geldrop-Mierlo ervaren bovengemiddeld vaak eenzaamheid

3,0% 0,6% Volwassenen uit Geldrop-Mierlo ervaren meer geluidshinder van hun buren en van verkeer (met een max. snelheid van 50 km/uur) dan gemiddeld

Vitaliteit in wonen

KOOP

HUUR

KOOP

HUUR

63,3%

36,0%

55,0%

44,0%

In Geldrop-Mierlo staan meer koopwoningen dan gemiddeld

€261.000

79,2%

20,8%

65,0%

35,0%

€223.000

Woningen in Geldrop hebben een hogere woningwaarde dan gemiddeld

In Geldrop-Mierlo staan relatief minder meergezinswoningen en meer eengezinswoningen dan in Nederland Vitaliteitsfoto© BeBright 2015

9

Nuenen (22.600 inwoners) Demografie

Wonen

Gemeente Nuenen bestaat uit drie kernen: Nuenen, Gerwen en Nederwetten. De demografische opbouw van de inwoners kenmerkt zich door de sterke vergrijzing1. Zo is 20,4% van de inwoners in Nuenen 65 jaar of ouder (NL: 18%). Verder zijn er relatief weinig eenpersoonshuishoudens.

Inwoners wonen vaker in oudere woningen met een bouwjaar voor 2000. Ook staan er relatief veel eengezinswoningen (Nuenen: 87,8%, NL: 65%)1.

Zorg & welzijn Mede als gevolg van vergrijzing bestaat de verwachting dat de zorgvraag in de komende jaren significant zal toenemen.

Zo is de verwachting dat dementie meer aandacht zal vragen. De verwachting is dat het aantal inwoners met Alzheimer in 2040 verdubbeld is (Nuenen: 197%, NL: 110%)2.

Nuenen is economisch vitaal, maar kent met name op het vlak van vergrijzing uitdagingen

10

Economie Op economisch gebied gaat het redelijk goed in Nuenen: inwoners hebben een bovengemiddeld hoog opleidingsniveau en hebben minder vaak een laag inkomen (Nuenen: 37%, NL: 40%).

Zowel ouderen als volwassenen hebben minder vaak moeite om financieel rond te komen.

Leefbaarheid & duurzaamheid De leefbaarheid in Nuenen wordt als redelijk ervaren. Inwoners moeten gemiddeld een langere afstand afleggen om voorzieningen te bereiken, zoals een grote supermarkt (1,6 km) of een kinderdagverblijf (1,1 km)1. Inwoners zijn minder vaak tevreden over de speelvoorzieningen die worden aangeboden.

Ondanks dat het voorzieningenniveau

De heer M. Houben Burgemeester gemeente Nuenen

niet altijd positief wordt ervaren, zijn inwoners van Nuenen minder vaak ontevreden dan inwoners uit regio Brabant Zuidoost op andere elementen van leefbaarheid, zoals de sociale cohesie. Dit komt tot uiting in minder eenzaamheid onder ouderen (Nuenen: 40%, Brabant Zuidoost: 46%)4.

CBS, 2013 GGD, 2012 3 UWV, 2014 4 GGD, 2012 1

2

Vitaliteitsfoto

Economische vitaliteit

Gemeente Nuenen Nuenen

GEEN KWALIFICATIE

IK ZOEK WERK

MIDDELBAAR

HOOG

Nederland Brabant Zuid Oost

44,9% 46,0%

HOGE OPLEIDING

37,7% 42,0%

17,4% 11,0%

37,0% 44,0%

Jonge werkzoekenden uit Nuenen hebben bovengemiddeld vaak een hoog opleidingsniveau. Een relatief grote groep van de jonge werkzoekenden bezit geen startkwalificatie

Vitaliteit in zorg en welzijn

16,0%

48,1%

40,0%

36,0%

Volwassenen in Nuenen hebben een bovengemiddeld hoog opleidingsniveau

In Nuenen hebben minder mensen een laag inkomen dan gemiddeld

Vitaliteit in wonen

IN 2013

20,4%

HOGE OPLEIDING

+197% in 2040

27,4%

87,8%

11,0% 12,0% 13 ,0%

18,0% In Nuenen wonen meer 65+’ers dan gemiddeld.

91,9%

88,0%

+110%

43,6%

in 2040

36,9%

65,0%

In Nuenen wonen minder eenpersoonshuishoudens dan gemiddeld

Volwassenen uit Nuenen verlenen vaker mantelzorg dan gemiddeld

Inwoners van Nuenen hebben vaker overgewicht dan gemiddeld

Het aantal inwoners in Nuenen met Alzheimer gaat komende jaren bovengemiddeld stijgen

In Nuenen staan bovengemiddeld veel woningen die gebouwd zijn voor 2000

In Nuenen staan bovengemiddeld veel eengezinswoningen

Leefbaarheid en duurzaamheid 1,1 km

0,9 km

33,0%

1,6 km

0,9 km

31,0%

40,0%

12,0%

3,0%

10,0%

5,0%

38,0% Supermarkt

Kinderdagverblijf

Inwoners van Nuenen moeten meer kilometers afleggen om voorzieningen te bereiken dan gemiddeld

46,0% Zowel volwassenen als ouderen uit Nuenen ervaren minder eenzaamheid dan gemiddeld

43,0% Volwassenen in Nuenen zijn minder ontevreden over de sociale cohesie in hun buurt dan gemiddeld

Volwassenen in Nuenen zijn vaker ontevreden over de speelvoorzieningen die aangeboden worden dan gemiddeld.

Zij zijn bovengemiddeld tevreden over de sportvoorzieningen Vitaliteitsfoto© BeBright 2015

11

Heeze-Leende (15.400 inwoners) Demografie

Wonen

Gemeente Heeze-Leende bestaat uit de kernen Heeze, Leende en Sterksel. Net als in Nuenen wonen er in Heeze-Leende bovengemiddeld veel ouderen. Zo is 20% van de inwoners 65 jaar of ouder, in vergelijking met het Nederlands gemiddelde van 18%1.

Op sociaal economisch terrein doet Heeze-Leende het goed. Heeze-Leende heeft veel koopwoningen ten opzichte van huurwoningen. De gemiddelde woningwaarde ligt met â‚Ź 367.000 bovengemiddeld hoog (Nederland: â‚Ź 223.000)1.

Zorg & welzijn

Het opleidingsniveau in Heeze-Leende ligt bovengemiddeld, volwassenen hebben minder vaak moeite met rondkomen (Heeze-Leende: 14%, Brabant Zuidoost: 22%)3 en minder mensen zijn afhankelijk van een bijstandsuitkering1. Opvallend is dat Heeze-Leende een relatief sterke agrarische focus kent. Dit uit zich in de werkgelegenheid in de agrarische sector (Heeze-Leende: 10,7%, Nuenen: 2,6%, Geldrop-Mierlo: 2,3%)1.

Op het gebied van gezondheid is het opvallend dat inwoners van deze gemeente bovengemiddeld vaak overgewicht (Heeze-Leende: 48,7%, NL: 43,6%)2 en cardiovasculaire aandoeningen (HeezeLeende: 14,5%, NL: 12,8%)2 hebben.

Sociaal-economisch gaat het goed, maar ook HeezeLeende heeft uitdagingen met betrekking tot vergrijzing.

12

Economie

Leefbaarheid & duurzaamheid De leefbaarheid in Heeze-Leende wordt als goed ervaren: mensen voelen zich veilig, zijn tevreden over de sociale cohesie en daarmee samenhangend wordt

De heer P. Verhoeven Burgemeester gemeente Heeze-Leende

minder eenzaamheid ervaren onder zowel volwassenen als ouderen (volwassenen Heeze-Leende 30%, Brabant Zuidoost: 38%)3. Dit neemt niet weg dat nog steeds bijna de helft (45%) van de ouderen in Heeze-Leende eenzaamheid ervaart.

CBS, 2013 GGD, 2012 3 UWV, 2014 1

2

Vitaliteitsfoto

Vitaliteit in zorg en welzijn

Gemeente Heeze-Leende

14,5%

Heeze-Leende

48,7%

20,0%

38,0%

12,8%

Nederland Brabant Zuid Oost

18,0%

43,6%

In Heeze-Leende wonen relatief veel 65+’ers

Inwoners van Heeze-Leende hebben bovengemiddeld vaak overgewicht

Economische vitaliteit

23,0%

40,0% 46,0%

MIDDELBAAR

HOOG

Volwassenen uit Heeze-Leende verrichten vaker vrijwilligerswerk dan gemiddeld

Leefbaarheid en duurzaamheid

GEEN KWALIFICATIE

IK ZOEK WERK

28,0% Inwoners van Heeze-Leende hebben vaker cardiovasculaire aandoeningen dan gemiddeld

14%

14,0% 28,0%

33,3% 42,0%

45,0%

2,4%

0,7%

38,0%

22%

26,7% 11,0%

43,0% Jonge werkzoekenden uit Heeze-Leende hebben bovengemiddeld vaak een hoog opleidingsniveau

Volwassenen uit Heeze-Leende hebben minder vaak moeite met rondkomen dan gemiddeld

30,0%

Inwoners van Heeze-Leende hebben minder vaak een bijstandsuitkering dan gemiddeld

In Heeze-Leende voelen minder volwassenen zich onveilig dan gemiddeld in de regio Brabant Zuid-Oost

In Heeze-Leende zijn minder volwassen ontevreden over de sociale cohesie in de buurt

46,0% Volwassenen uit Heeze-Leende ervaren minder eenzaamheid dan gemiddeld.

Bij ouderen ligt dit rond het gemiddelde

Vitaliteit in wonen

KOOP

HUUR

KOOP

HUUR

73,3%

25,8%

55,0%

44,0%

In Heeze-Leende staan bovengemiddeld veel koopwoningen

€367.000

92,4%

7,6%

65,0%

35,0%

€223.000

Huizen in Heeze-Leende zijn gemiddeld 130.000 euro meer waard dan gemiddeld

In Heeze-Leende staan meer eengezinswoningen en minder meergezinswoningen dan gemiddeld Vitaliteitsfoto© BeBright 2015

13

Uitdaging 1

Vitaliteit in wonen en zorg & welzijn

Ouderen ondersteunen om zelfstandig te wonen De regio Dommelstreek wordt vitaler wanneer we ouderen ondersteunen om zelfstandig te blijven wonen.

Heeze-Leende zijn opvallend veel vrijwilligers actief (38% van de volwassenen, 36% van de ouderen).

Wat zeggen de cijfers?

Wat zeggen de experts?

Vergeleken met de rest van Nederland (18%) vergrijst regio Dommelstreek bovengemiddeld. Relatief wonen de meeste ouderen in Heeze-Leende (20%) en in Nuenen (20,4%). Als gevolg hiervan neemt ook het aantal inwoners met Alzheimer de komende jaren aanzienlijk toe.

In Nuenen zal dit aantal in 2040 zelfs zijn verdubbeld (197%). Om ervoor te zorgen dat (kwetsbare) ouderen toch zelfstandig thuis kunnen blijven wonen, wordt de steun van vrijwilligers en mantelzorgers belangrijker dan ooit. Volwassenen in regio Dommelstreek verlenen vaker mantelzorg dan gemiddeld in de regio Brabant Zuidoost (zie figuur). Dat geldt ook voor vrijwilligerswerk. Vooral in

Ouderen in regio Dommelstreek zijn zeer gehecht aan hun woning en woonplaats.

Hoewel er de afgelopen tien jaar veel

levensloopbestendige huizen zijn gebouwd, voldoen bestaande, oudere woningen vaak nog niet aan dat criterium.

Om ouderen langer zelfstandig te laten wonen, wordt slimme technologie aan huis (domotica) steeds belangrijker.

13%

16%

Brabant zuid-oost

Nuenen

15% 15%

Geldrop-Mierlo

Heeze-Leende Volwassenen die mantelzorg verlenen

14

Wat zeggen de inwoners?

Conclusies & aanbevelingen

Je veilig voelen en wonen in een geschikt en prettig huis. Voor veel ouderen (43%) bepaalt dit de vitaliteit. In Dommelstreek voelt 81% van de ouderen zich veilig in hun woning. Ouderen in regio Dommelstreek zijn bijzonder gehecht aan hun woonplaats; meer dan driekwart wil hier blijven wonen, ongeacht wat er gebeurt.

Ouderen moeten (en willen vaak) langer thuis blijven wonen. Ze zijn gehecht aan hun woning en woonplaats. GeldropMierlo, Nuenen en Heeze-Leende vertonen een wisselend beeld over de mate waarin zij klaar zijn voor deze ‘zelfstandigheid’. Ouderen in Geldrop-Mierlo wonen vaker in een levensloopbestendige woning (79,9%) dan in de andere gemeenten. In Dommelstreek verlenen veel mensen vrijwilligerswerk of mantelzorg. Dat schept kansen voor informele zorg aan huis.

Het aantal ouderen dat in een levensloopbestendige woning woont, verschilt sterk per gemeente (zie tabel hieronder).

Ook de noodzaak om te verhuizen, bijvoorbeeld als gevolg van ziekte, verschilt per gemeente. Ouderen uit Heeze-Leende (41,7%) en Nuenen (40,8%) geven vaker aan dat ze door veranderingen in hun persoonlijke situatie gedwongen zijn te verhuizen dan ouderen in GeldropMierlo (32,8%).

19-65 jr

•

65+ jr

Geldrop-Mierlo 67,7% 79,7% Nuenen

•

71,0% 53,1%

Heeze-Leende 69,4% 64,4%

•

Gegeven de demografische ontwikkeling is verdieping nodig om te beoordelen of het toekomstige aanbod vrijwilligers en mantelzorgers toereikend.

Nader onderzoek is nodig naar slimme technologie (e-Health en mHealth) die ervoor kan zorgen dat ouderen langer actief, gezond en veilig thuis kunnen blijven wonen.

Stimuleren van initiatieven van en voor bewoners in een buurt met als doel het modern nabuurschap te bewerkstelligen.

Een greep uit de bestaande initiatieven Zorgelooshuis Platform voor delen van kennis en het stimuleren van discussie tussen vele partijen ter verbetering van producten en diensten om zelfstandig thuis blijven wonen te realiseren.

Zorgcoöperatie Graaggedaan Leende Coöperatie die inwoners ondersteunt in sociaal en zelfredzaam leven.

D’n Toversnest Heeze Wooninc.Plus concept in historisch gebouw voor zelfstandig wonen met zorgvoorzieningen.

ZorgSamenBuurt Door samenwerking en nabuurschap de buurt geschikt maken om zelfstandig oud te worden.

Percentage inwoners dat aangeeft in een levensloopbestendige woning te wonen

15

Uitdaging 2

Vitaliteit in wonen

19-65 jr

76,8% 55,3%

76,8%

69,0%

83,5%

65+ jr

66,1%

65,2%

89,6%

91,2%

80,2%

66,3%

Regio Dommelstreek is gebaat bij een goede doorstroom op de huizenmarkt.

Dat betekent betaalbare woningen voor starters, passende huisvesting voor ouderen en waar nodig anders bouwen.

83,3%

Doorstroom op de woningmarkt verbeteren

Wat zeggen de cijfers?

Vergeleken met de rest van Nederland heeft regio Dommelstreek relatief veel koopwoningen en weinig huurwoningen. Met name in Heeze-Leende is het koopsegment bovengemiddeld groot (73,3% zie figuur pagina 17). Daarbij bestaan huishoudens vaker uit meerdere personen en ligt de gemiddelde woningwaarde hoger dan het landelijk gemiddelde. Woningen in Heeze-Leende zijn gemiddeld het meeste waard (€ 376.000), gevolgd door Nuenen (€ 361.000) en Geldrop-Mierlo (€ 261.000).

16

Geldrop-Mierlo Heeze-Leende

Nuenen

Geldrop-Mierlo Heeze-Leende

Nuenen

Percentage inwoners dat in huidige woonplaats wil blijven wonen, ongeacht wat er gebeurt

Percentage inwoners dat woningaanbod in de regio goed en toereikend vindt

Wat zeggen de experts?

willen niet graag verhuizen. Daarmee samenhangend zijn er te weinig betaalbare woningen voor jongeren terwijl een deel van de jeugd aangeeft graag in de eigen regio te willen blijven wonen.

Regio Dommelstreek moet een antwoord zien te vinden op de demografische ontwikkelingen: de vergrijzing en het wegtrekken van jongeren uit de regio. Er is nauwelijks doorstroom op de woningmarkt. Ouderen blijven steeds langer in hun (relatief grote) woning wonen en

Wat zeggen de inwoners?

Conclusies & aanbevelingen

Inwoners van regio Dommelstreek hebben over het algemeen niet de behoefte om naar een andere woonplaats te verhuizen. Volwassenen in Heeze-Leende zijn het meest gehecht aan hun woonplaats; maar liefst 80% geeft aan onder geen enkel beding te willen verhuizen.

Ongeveer 75% van de volwassenen in Heeze-Leende en Nuenen vindt het woningaanbod in Dommelstreek goed en toereikend. In Geldrop-Mierlo is die tevredenheid nog groter: bijna 84%.

Ouderen zijn minder positief over het woningaanbod in regio Dommelstreek.

In Nuenen zijn ouderen het minst positief; slechts 55% van de ouderen vindt het woningaanbod goed en toereikend.

De regio Dommelstreek heeft relatief veel koopwoningen (13-18% meer dan gemiddeld in Nederland). Daarbij is de gemiddelde woningwaarde hoog.

De doorstroom op de woningmarkt is beperkt. Inwoners zijn zeer gehecht aan hun woonplaats en hun woning. Vooral ouderen zijn niet bijster positief over het woningaanbod in de regio; met name in Nuenen zijn ouderen niet tevreden over het aanbod. Er zijn weinig betaalbare woningen voor jongeren.

•

• Koop Huur Geldrop-Mierlo 63,3% 26,0% Nuenen

Een greep uit de bestaande initiatieven CPO-projecten Bij Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) zijn nieuwe bewoners zelf opdrachtgevers voor meer maatwerk en zonder kosten voor ontwikkelaars.

BIEB Bouwen In Eigen Beheer (BIEB) begeleidt mensen bij eigen woningbouw voor meer maatwerk.

Om de jeugd te behouden of aan te trekken, is het belangrijk dat de woningmarkt voor hen toegankelijk wordt. Rabobank Dommelstreek kan hierin mogelijk een rol vervullen, bijvoorbeeld in de begeleiding van jongeren.

Voor ouderen moeten de specifieke behoeften rond wonen en zorg onderzocht worden.

69,2% 28,9%

Heeze-Leende 73,3% 26,8% Nederland

55,0% 44,0%

Koop- versus huurwoningen

17

Uitdaging 3

Vitaliteit in wonen en leefbaarheid & duurzaamheid

Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden Een vitale regio is ook een regio met aantrekkelijke voorzieningen voor jong en oud. De uitdaging is om het voorzieningenniveau in regio Dommelstreek op peil te houden.

Wat zeggen de cijfers?

Volwassenen in de regio Dommelstreek zijn vaker ontevreden over de speel- en sportvoorzieningen in hun omgeving vergeleken met inwoners van Brabant Zuidoost. In Geldrop-Mierlo (11%) en Nuenen (12%) richt de ontevredenheid zich vooral op de speelvoorzieningen terwijl in Heeze-Leende (6%) de sportvoorzieningen vaker een onvoldoende krijgen.

Tevredenheid is er over de groenvoorzieningen en de fiets- en wandelmogelijkheden. Inwoners van regio Dommelstreek zijn hier gemiddeld positiever over dan in heel Brabant Zuidoost het geval is. De nabijheid van voorzieningen ver-

schilt per kern en gemeente. In Nuenen moeten inwoners gemiddeld de langste afstand afleggen tot een grote supermarkt (1,6 km) en een kinderdagverblijf (1,1 km). In Geldrop-Mierlo is die afstand het kleinst (0,9 km).

Wat zeggen de experts?

De leefbaarheid in de regio Dommelstreek staat onder druk. Het aantal ouderen neemt toe, tegelijkertijd trekken meer jongeren weg richting grotere steden. Vooral in Leende en Sterksel neemt het winkelaanbod af en staan ook de overige voorzieningen sterk onder druk.

10% 5%

12% 3%

Brabant zuid-oost

11% 4% 9% Spelen Sport

6%

Nuenen

Geldrop-Mierlo

Heeze-Leende Volwassenen die mantelzorg verlenen

18

Om regio Dommelstreek aantrekkelijk te houden voor de jeugd is het belangrijk te investeren in goed bereikbare kernen waar het prettig wonen is met voldoende (ontspannings-)voorzieningen.

Wat zeggen de inwoners?

Ruim 40% van de volwassenen en ruim de helft van het aantal ouderen vindt dat er onvoldoende voorzieningen zijn voor jongeren. Vooral volwassenen uit Nuenen en Heeze-Leende zijn ontevreden over de speelvoorzieningen in hun buurt. Zij geven aan dat er voor jongeren meer voorzieningen nodig zijn, zoals een buurthuis. Inwoners van Heeze-Leende zijn het minst tevreden over de bereikbaarheid met het openbaar vervoer (zie tabel hieronder). Ruim 44% van de ouderen en 38% van de volwassenen in deze gemeente is hier ontevreden over.

19-65 jr

65+ jr

Geldrop-Mierlo 22,6% 22,7% Nuenen

27,9% 18,4%

Heeze-Leende 38,4% 44,1%

Conclusies & aanbevelingen Inwoners van regio Dommelstreek zijn ontevreden over de speel- en jeugdvoorzieningen in hun kern. In Heeze-Leende is men niet tevreden over het sport- en winkelaanbod en de bereikbaarheid van de gemeente. Inwoners van Nuenen moeten de langste afstand afleggen om voorzieningen te bereiken. Het voorzieningenniveau in Geldrop-Mierlo is redelijk. Er is tevredenheid over de bereikbaarheid met het openbaar vervoer en de nabijheid van voorzieningen.

• •

• •

Om de kernen aantrekkelijk te houden voor de jeugd, zijn er meer voorzieningen voor jongeren nodig.

Aanbod van voorzieningen bovenregionaal bekijken en waar mogelijk focus aanbrengen zodat gemeenten onderscheidend zijn van elkaar.

Stimuleren van innovatie op het gebied van recreatie en toerisme.

Een coöperatie kan een middel zijn om het voorzieningenniveau op peil te houden. Voorzieningen kunnen gedeeld worden of flexibel worden gebruikt.

Een greep uit de bestaande initiatieven Dorpshuis ‘t Perron Het dorpshuis is er voor inwoners uit Heeze van alle leeftijden en groepen.

Samenwerking, interactie en participatie zijn belangrijk.

Gulbergen Landgoed Gulbergen tussen Nuenen en Helmond vervult de stadsregionale functie van groene zone met recreatievoorzieningen.

Peelnetwerk Ontwikkeling van het platteland in de Peel gericht op natuur, landbouw, recreatie en cultuurhistorie.

Sportraad Heeze-Leende-Sterksel Samenwerkingsverband van 17 sportverenigingen ter bewaking en bevordering van sportvoorzieningen.

Coöperatie Dorpswelzijn Sterksel Een eigen buurtsuper gerund door de coöperatie ter bevordering van voorzieningen en leefbaarheid.

Percentage inwoners dat de bereikbaarheid met openbaar vervoer onvoldoende vindt

19

Uitdaging 4

Vitaliteit in zorg & welzijn en leefbaarheid & duurzaamheid

Aanpakken van eenzaamheid en versterken van sociale cohesie Om eenzaamheid te voorkomen, is het belangrijk dat we de sociale samenhang in de buurt verder versterken.

over sociale cohesie hoger (44%). Ze voelen zich betrokken bij hun wijk en zijn bereid elkaar te helpen.

Wat zeggen de cijfers?

Wat zeggen de experts?

Eenzaamheid komt vaker voor bij ouderen, chronisch zieken, gehandicapten, allochtonen, mantelzorgers en alleenstaanden. Bijna de helft van de ouderen in regio Dommelstreek voelt zich wel eens eenzaam. In Geldrop-Mierlo wonen naar verhouding de meeste eenzame (Geldrop-Mierlo: 50%, regio Brabant Zuidoost: 46%) en kwetsbare ouderen.

Als gevolg van de sterke vergrijzing neemt ook het aantal inwoners met Alzheimer aanzienlijk toe. Alzheimer is een risicofactor voor eenzaamheid.

Inwoners van regio Dommelstreek zijn redelijk tevreden over de sociale cohesie (mate van betrokkenheid) in hun buurt.

In Geldrop-Mierlo is de ontevredenheid

Voor de toekomst ligt er de opdracht om het onderlinge contact tussen inwoners te stimuleren en ervoor te zorgen dat

iedereen, in het bijzonder de mensen met lagere inkomens, volwaardig kan meedoen in de samenleving. Daarbij is het belangrijk dat we ouderen niet buitensluiten, maar wegwijs maken in de moderne technologie en de mogelijkheden van ICT.

46%

40%

Brabant zuid-oost

Nuenen

50% 45%

Geldrop-Mierlo

Heeze-Leende Ouderen die zichzelf eenzaam voelen

20

Wat zeggen de inwoners?

Inwoners van Dommelstreek voelen zich onder andere vitaal door het contact met anderen. De betrokkenheid bij de eigen buurt is groot (Geldrop-Mierlo: 67,8%, Nuenen: 77,1%, Heeze-Leende: 78%).

De overgrote meerderheid (80-95%) is bijvoorbeeld bereid om voor een zieke buurtgenoot boodschappen te doen.

Daarnaast is ongeveer de helft van de inwoners bereid om mantelzorg te verlenen.

hebben, zoals een hoge bloeddruk, stress en depressies. De kans op vroegtijdig overlijden is groter.

• •

•

Conclusies & aanbevelingen Hoewel inwoners zich vitaal voelen door het contact met anderen, voelt bijna de helft van de ouderen in regio Dommelstreek zich eenzaam. In Geldrop-Mierlo is de eenzaamheid het grootst. Ook is men hier minder tevreden over de sociale cohesie. In Heeze-Leende en Nuenen is dit beeld positiever, maar ook hier is eenzaamheid een probleem. In de hele regio en vooral in Nuenen zal het aantal eenzame inwoners de komende jaren toenemen. Denk aan mensen met Alzheimer of andere chronische aandoeningen, alleenstaanden en mantelzorgers.

Eenzaamheid kan ernstige gevolgen

•

•

Het signaleren van eenzaamheid moet meer aandacht krijgen.

De regio Dommelstreek telt bovengemiddeld veel mantelzorgers. Om hen vitaal te houden, moet worden voorkomen dat ze te zwaar worden belast.

Technologische toepassingen kunnen eenzaamheid onder ouderen verminderen. Het is daarom belangrijk om ouderen te trainen in de omgang met dergelijke toepassingen.

Om te voorkomen dat ouderen in een sociaal isolement terechtkomen, is het van belang de sociale cohesie in de buurt te versterken.

Ook andere woonvormen kunnen het onderlinge contact verbeteren en daarmee de eenzaamheid beperken.

Een greep uit de bestaande initiatieven Samen Werkt Inwoners van Geldrop-Mierlo worden betrokken bij projecten van de gemeente ter bevordering van sociale cohesie.

Zorgvoorelkaar.com Online marktplaats voor vrijwillige en professionele hulp. Beursvloer Lokaal evenement waar vraag en aanbod van vrijwilligerswerk en maat-schappelijke projecten bij elkaar komen.

WeHelpen.nl Landelijk online platform waar hulpvraag en -aanbod bij elkaar komen.

Ontmoet & Groetplein Zuidzorg organiseert activiteiten op het Ontmoet & Groetplein in Eindhoven voor ontmoeting en bestrijding eenzaamheid.

Dementievriendelijk Nuenen Bevorderen van levenskwaliteit van mensen met dementie en hun naasten.

21

Uitdaging 5

Vitaliteit in zorg & welzijn

Gezonde leefstijl stimuleren Veel inwoners in de regio Dommelstreek zijn te zwaar en/of chronisch ziek. Om die ontwikkeling een halt toe te roepen, moeten we mensen stimuleren om gezonder te gaan leven.

Wat zeggen de cijfers?

In regio Dommelstreek wonen relatief meer mensen met overgewicht dan gemiddeld in Nederland (43,6%). Bijna de helft van het aantal inwoners in deze regio is te zwaar. Vooral in Heeze-Leende (48,7%) en de gemeente Nuenen (48,1%) kampen veel mensen met overgewicht.

Inwoners van deze regio hebben vaker een chronische aandoening. Ongeveer de helft van het aantal mensen in Geldrop-Mierlo (49,9%), Nuenen (51,5%) en Heeze-Leende (51,1%) is chronisch ziek. De groep inwoners met hart- en vaatziekten is bovengemiddeld groot (zie figuur pagina 23). Ongeveer de helft van

het aantal inwoners beweegt te weinig, vergelijkbaar met het landelijke beeld.

Wat zeggen de experts?

en dat zij zichzelf redden. De vraag is of iedereen daar in de toekomst wel toe in staat is. De zelfredzaamheid kan een probleem worden.

De uitdaging is om risicogroepen aan te sporen tot een gezonde leefstijl. Van inwoners wordt verwacht dat zij hierin steeds meer zelf het initiatief nemen

43,6%

48,1%

45,7%

Nederland

48,7%

Nuenen

Geldrop-Mierlo

Heeze-Leende Inwoners met overgewicht

22

Wat zeggen de inwoners?

Veel inwoners van de regio Dommelstreek voelen zich vitaal, naar eigen zeggen doordat ze overwegend gezond eten en/of regelmatig bewegen en sporten. Volwassenen uit Geldrop-Mierlo geven dit het vaakst als redenen aan (door sporten 63,7%, door gezond eten 91,4%). Volwassenen uit Nuenen het minst (door sporten 58,8%, door gezond eten 85,5%).

gewicht, sporten vaker en eten gezonder.

Echter ook in Geldrop-Mierlo heeft bijna de helft van de inwoners overgewicht en voldoet de helft niet aan de beweegnorm.

• •

Conclusies & aanbevelingen Veel inwoners van regio Dommelstreek zijn te zwaar en kampen met hart- en vaatziekten. Vooral in Nuenen hebben relatief veel mensen één of meerdere chronische aandoeningen. Ze sporten minder en eten ongezonder. In GeldropMierlo voelen de inwoners zich relatief gezonder. Ze hebben minder vaak over-

Geldrop-Mierlo

14,0%

•

•

Stimuleren van een gezonde leefstijl is essentieel. Sportclubs kunnen hier een belangrijke rol in vervullen.

Meer bewustzijn is nodig over het belang van gezond gedrag en meer bewegen, bijvoorbeeld door meer bekendheid te geven aan bestaande initiatieven en deze waar mogelijk met elkaar verbinden.

Inventariseren welke vrijwilligerswebsites en -platforms al bestaan, hoe succesvol ze zijn en waar ruimte is voor verbetering.

Onderzoeken hoe we risicogroepen in beweging krijgen om actiever bezig te zijn met een gezonde leefstijl.

Een greep uit de bestaande initiatieven Experimental Design Landscape Denktank Slimmer Leven 2020 initieerde het project om inwoners van de wijk Coevering in Geldrop-Mierlo te betrekken bij het vitaler maken van hun eigen wijk.

Buurtsportcoaches Vier buurtsportcoaches van LEVgroep organiseren beweegactiviteiten in de buurt ter bevordering van gezondheid en sociale cohesie.

Bewegen op afstand Online begeleiding in bewegen voor mensen die zich moeilijk verplaatsen.

JOGG Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) is een project in Geldrop-Mierlo ter bevordering van een gezondere leefstijl van jongeren.

Nuenen 15,0% Heeze-Leende

14,5%

Nederland 12,8% Inwoners met hart- en vaatziekten

Onwijs Fit! Professionals worden ingezet om een gezonde leefstijl te bevorderen bij basisschoolleerlingen.

23

Uitdaging 6

Vitaliteit in leefbaarheid & duurzaamheid

Duurzaamheid stimuleren In de regio Dommelstreek komt duurzaamheid steeds prominenter op de agenda te staan. Het besef dat er zuiniger met milieu, grondstoffen en natuur moet worden omgegaan groeit.

Stand van zaken

en het leven in de kernen. Daarbij wordt binnen de Brainport-regio nadrukkelijk de verbinding gelegd tussen duurzaamheid en vernieuwende, technologische ontwikkelingen.

In het programma ‘Energietransitie in de Brainport-regio’ van het Samenwer-

In de regio Brainport worden diverse initiatieven genomen rond duurzaamheid.

Gemeenten richten hun aandacht onder meer op het beperken van energielasten en het verduurzamen van woningen en gemeentelijke gebouwen. Ook faciliteren ze lokale energieprojecten en andere activiteiten die goed zijn voor mens, natuur en milieu.

Duurzaamheid krijgt ook steeds meer een vaste plek binnen de regio Dommelstreek. Het thema wordt verankerd in wonen, ondernemen, zorg, mobiliteit

kingsverband Regio Eindhoven (SRE) zijn diverse ontwikkelingen in gang gezet. Partijen zijn bij elkaar gebracht, er is kennis gebundeld en projecten en ambities zijn gekoppeld. Er zijn meerdere clusters ontstaan, bijvoorbeeld rond solar en bio-energie, elektrisch rijden, slimme netwerken en innovaties in de bebouw-

Morgen Groene Energie, Carbiogas Gulbergen Nuenen Energiecoöperatie Geldrop-Mierlo

VIC Sterksel, HOTT Sterksel

Geldrop-Mierlo

Heeze-Leende Duurzame projecten in regio Dommelstreek

24

de omgeving. Een intensieve samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen is bepalend geweest voor het succes tot dusver. Het is nu zaak om bestaande projecten te blijven ondersteunen en daarnaast ook ruimte vrij te maken voor nieuwe, duurzame initiatieven.

Een greep uit de bestaande initiatieven Oplaadpunten In Geldrop, Nuenen en Heeze-Leende verschijnen steeds meer oplaadpunten voor elektrische auto’s en fietsen.

House of Tomorrow Today Een huis in Sterksel (en B&B) met de laatste technische snufjes op het gebied van gezonder leefklimaat en energie volgens de principes van Active House en Slimbouwen.

Morgen Groene Energie Een lokale energie coöperatie die bijdraagt aan de realisatie van lokale projecten voor duurzame energie.

Carbiogas Gulbergen Vanuit de stortlocatie in Nuenen wordt stortgas verwerkt tot biogas.

Varkensinnovatiecentrum Sterksel Nationaal innovatiecentrum voor de varkenshouderij met focus op (her) winnen van energie, mineralen en materialen uit varkensmest.

Het Ontmoetingscentrum van Rabobank Dommelstreek in Geldrop is bijzonder duurzaam gerealiseerd. De bank kreeg hiervoor het prestigieuze BREAAM-label ‘Very Good’.

25

Uitdaging 7

Economische vitaliteit

Werkgelegenheid garanderen Een krachtige economie met voldoende werkgelegenheid. Ook dĂĄt hoort bij een vitale regio Dommelstreek.

door jonge werkzoekenden in Nuenen (17%) en Geldrop-Mierlo (12%).

Wat zeggen de cijfers?

Om in de toekomst voor zoveel mogelijk mensen banen te kunnen garanderen, is het belangrijk dat het onderwijs en de arbeidsmarkt goed op elkaar aansluiten.

De zakelijke dienstverlening levert bijna een kwart van de banen in regio Dommelstreek. In Nuenen is in deze sector bovengemiddeld veel werkgelegenheid (29,5%). Verder valt op dat in HeezeLeende relatief veel banen zijn in de landbouw, bosbouw en visserij (10,7%).

In Geldrop-Mierlo en Nuenen zijn dat er juist weer minder dan het landelijk gemiddelde. De werkgelegenheid in cultuur, recreatie en overige diensten is het grootst in Geldrop-Mierlo (13,1%). Het opleidingsniveau van jonge werkzoekenden uit regio Dommelstreek is bovengemiddeld hoog (HBO/WO). Starters uit Heeze-Leende hebben het vaakst een hoog opleidingsniveau (26,7%), gevolgd

Wat zeggen de experts?

Ook innovatie in het onderwijs is essentieel, onder meer door gebruik te maken van nieuwe technologie. In het huidige onderwijs ligt het accent nog te zeer op het aanleren van vaardigheden. Creativiteit en innovatie blijven onderbelicht.

GeldropMierlo

Nuenen

HeezeLeende

Nederland

Landbouw, bosbouw, visserij

2,3%

2,6%

10,7%

5,3%

Nijverheid en energie

19,3%

14,2%

16,2%

15,2%

Handel en horeca

21,9%

21,2%

23,4%

22,8%

Vervoer, informatie, communicatie

6,9%

6,1%

6,8%

8,1%

FinanciĂŤle diensten, onroerend goed

12,4%

16,0%

13,0%

10,8%

Zakelijke dienstverlening

24,2%

29,5%

20,1%

25,2%

Cultuur, recreatie, overig

13,1%

10,4%

9,7%

12,6% Banen naar sector

26

Wat zeggen de inwoners?

Conclusies & aanbevelingen

Ongeveer 2 op de 3 volwassenen vindt dat er onvoldoende werkgelegenheid is in de regio. Daarbij zijn mensen ook niet positief over de economische verwachtingen voor de toekomst als het gaat over economische groei en werkgelegenheid in de regio. Inwoners van Geldrop-Mierlo zijn nog het meest positief (22,6%), gevolgd door inwoners van Heeze-Leende (16,3%) en Nuenen (10,1%). Volwassenen uit Heeze-Leende hebben het meeste vertrouwen dat ze hun baan behouden, inwoners van Nuenen zijn hier het minst zeker van (zie tabel).

Het beeld van de werkgelegenheid in Dommelstreek is weinig rooskleurig.

Veel volwassenen verwachten ook niet dat er meer banen bijkomen. Daarbij zijn inwoners niet al te zeker dat ze hun werk zullen behouden. Met name volwassenen in Nuenen zijn sceptisch.

•

•

•

Geldrop-Mierlo

36,6%

Nuenen 34,8% Heeze-Leende

39,5%

Percentage 19-65 jarigen dat de werkgelegenheid als goed beoordeelt

•

Richting de toekomst is het van belang dat onderwijs beter afgestemd wordt op de lokale werkgelegenheid. Bijvoorbeeld via speciale lesprogramma’s (denk aan de Brainportschool).

Economische groei en werkgelegenheid moet bovenregionaal op de agenda worden gezet, zodat focus aangebracht kan worden.

Het ondernemersklimaat moet versterkt worden, waarmee de werkgelegenheid gestimuleerd wordt. Bijvoorbeeld door het faciliteren van hightech start-ups en het aantrekkelijker maken van de regio als vestigingsplaats.

Daarnaast is het bevorderen van samenwerking tussen ondernemers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en gemeenten van belang.

Een greep uit de bestaande initiatieven Brainport School Brainportscholen (voortgezet onderwijs) bieden speciale lesprogramma’s om leren aantrekkelijk te maken en een ondernemende houding te stimuleren.

Meetingpoint Geldrop-Mierlo Onderwijs, ondernemers en overheid worden samengebracht om gebruik te maken van elkaars sterke punten.

Strabrecht Science Center Leerlingen van het Strabrecht College worden in contact gebracht met onderzoek en ontwikkelingen in het buitenland.

Matchmentor Vrijwilligers helpen jongeren bij het succesvol inrichten van hun leven in de ruime zin van het woord.

Coöperatie Streekontwikkeling Boven-Dommel Economische, ruimtelijke en sociaalmaatschappelijke projecten die leiden tot beleving en innovatie in het gebied Boven-Dommel.

27

Uitdaging 8

Economische vitaliteit

Inwoners financieel zelfredzamer maken De meeste inwoners van regio Dommelstreek hebben het financieel niet slecht. De aandacht dient zich dan ook specifiek te richten op de mensen die minder te besteden hebben of behoefte hebben aan financiële coaching.

Wat zeggen de cijfers?

Vergeleken met Brabant Zuidoost hebben inwoners van regio Dommelstreek minder moeite om rond te komen en zijn ze minder vaak afhankelijk van een bijstandsuitkering. Een uitzondering hierop vormen volwassenen in Geldrop-Mierlo (zie figuur).

Wat zeggen de inwoners?

De meeste volwassenen in regio Dommelstreek (85-91%) zijn in staat om een onverwachte uitgave van € 1.000 te betalen. Bij ouderen is dat percentage nog hoger (92-98%). Vooral ouderen (40-60%) geven echter ook aan dat zij verwach-

ten dat hun besteedbaar inkomen de komende vijf jaar zal dalen. De meeste inwoners geven aan dat ze geen hulp nodig hebben bij het in kaart brengen van hun financiële situatie. Met name ouderen uit Geldrop-Mierlo wensen die hulp wél (10,6%).

23%12%

17% 9%

Brabant zuid-oost

24% 7%

Nuenen

Wat zeggen de experts?

De uitdaging is om mensen met financiële problemen actief en volwaardig deel te laten nemen aan de maatschappij.

Armoede kan resulteren in uitsluiting.

14% 10% 19-65 jr 65+ jr

Geldrop-Mierlo

Heeze-Leende Moeite met rondkomen

28

Conclusies & aanbevelingen In vergelijking met het gemiddelde in Brabant Zuidoost, hebben inwoners van regio Dommelstreek het financieel gezien niet slecht. Vergeleken met de rest van Nederland zijn er minder mensen afhankelijk van een bijstands- of WWuitkering, hebben ze minder moeite om rond te komen en zijn de meesten goed in staat om een onverwachte uitgave van € 1.000 te betalen. In Geldrop-Mierlo wijkt dit beeld wat af. Inwoners van deze gemeente hebben vaker financiële problemen, verwachten het vaakst dat hun inkomen gaat dalen en hebben meer behoefte aan financiële coaching.

19-65 jr

•

65+ jr

Geldrop-Mierlo Heeze-Leende

SchuldHulpmaatje Professioneel opgeleide maatjes begeleiden mensen die vastlopen met hun schulden.

Leergeld Geldrop-Mierlo/ HeezeLeende Kinderen die door geldgebrek geen activiteiten kunnen ondernemen worden ondersteund zodat ze mee kunnen doen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten.

Zelfhulp Netwerk Zuidoost-Brabant De ‘Beter leven met weinig geld’-groep is er voor lotgenoten rond het thema schuldhulp.

19,8%

41,7%

59,2% 29,0%

31,2%

62,7%

•

Nadere verdieping is nodig om te bekijken hoe groot de verwachte inkomensdaling is.

Inventariseren welke behoeften inwoners hebben en hoe Rabobank Dommelstreek hen financiele coaching kan bieden.

Een greep uit de bestaande initiatieven

Nuenen

Percentage inwoners dat woningaanbod in de regio goed en toereikend vindt

29

Met dank aan Adviesbureau BeBright

GeĂŻnterviewde stakeholders

Geraadpleegde bronnen

Ingrid Wolf, Lid Raad van Bestuur St. Anna Zorggroep

Aimtrack (2014)

Marlène Chatrou, voorzitter Raad van Bestuur Kempenhaeghe Ike Bomer, voormalig voorzitter Raad van Bestuur Kempenhaeghe Jasper Ragetlie, Directeur-bestuurder LEV groep Ellen van Beijsterveldt-Niels, Directeur Helpt Elkander Jos van Bree, Wethouder Gemeente Heeze-Leende Pieter van Santvoort, Makelaar van Santvoort Makelaars Charles Laurey, Lid Raad van Bestuur Zuidzorg Leenderd van der Deijl, Directeur Strabrecht college Andries Mulder, Voorzitter Raad van Commissarissen/Founder EyeOn

30

Alzheimer Nederland (2013), Prognose dementie Brainport Cacioppo (2012), Journal of Pyschology Centraal Bureau voor de Statistiek (2013) Dommelvalei Gemeentelijke websites GGD Brabant Zuidoost (2012), Volwassenmonitor en Ouderenmonitor Nivel (2011), Vraag Aanbod Analyse Monitor Eerst Lijn NVM Rapportages Ondernemersverenigingen UWV (2014), Basiscijfers Jeugd

Met dank aan Betrokkenen bij de dialoogsessies Frans Bakermans Jacqueline Bonenkamp Mario Bunthof Marjo Compen Roos Daemen - Van Oosterum Ephrem Davids Tom de Rooij Tim de Rouw E. den Boer Angelina den Otter Petra Dielemans Frank Dieters Sjang Drabbels Renske Fiddelaers Annemarie Gietmann Leonard Harthoorn Renee Hoekman Mireille Houben Ellen Huijbers Bas Huysmans Pauline Jansen Charlotte Kooijmans Henk Koot Ed Kruijswijk Judith Kuijpers Piet Kuppens

Lucien Leerssen Jaap Lombaers Monique Mentjens Mathijs Metselaars Evelien Mulder Hans Niedek Erik Jasper Noll Ben Pollmann Annemarie Pors Peter Portheine Adri Raaijmakers Chris Reef Kees Rovers Bas Sanders Maarten Segers Ton Steenbakkers Angelique Sterken Ans Stoffelen Linda te Raa Eveline ten Burg Erik van Aerle Marieke van Beurden Timon van de Horst Ramon van de Ven Patrice van den Buijs Nannie van den Eijnden

Ineke van den Oetelaar Ernst van der Leij Nico van Dijck Carlo van Dommelen Dirk van Gestel Ton van Happen Max van Hofweegen Wendy van Kersbergen Mark van Keulen Olav Veldhuizen Ceciel Veltmans Jan Verasdonck Ad Vermeer Stefan Vonk Claudia Wittens

31

Afsluiting De bevindingen uit het onderzoek vormen de basis om samen een vervolgtraject in te gaan. Het is geen einde maar juist een begin. Het geeft inzicht in de vraagstukken en uitdagingen die ons allen aangaan en specifiek voor onze regio.

Hiervoor kunnen we samen met betrokken burgers, bedrijfsleven, instellingen en overheid uit Geldrop, Heeze-Leende en Nuenen oplossingen vinden. Een vitale gemeenschap komt namelijk alleen tot stand als inwoners en partijen samenwerken en krachten bundelen.

Want samen bereik je nu eenmaal meer dan alleen. Samen gaan we voor een vitale gemeenschap. Doet u mee?

Elkaar versterken, zoals morgen.

32