76
KIJK ⑦ 2011
Er moest vanaf 1500 meter een foto worden gemaakt van een kustlijn. Dat kwam even niet goed uit en dus dacht de commandant: ‘Ik doe het wel vanaf 2000 meter.’ Maar dat is niet goed genoeg. Daar worden we niet voor betaald!”
De Canadese onderzeebootjager Saint John’s maakt het de cursisten, samen met een Brits fregat, be hoorlijk moeilijk. Deze foto werd samengesteld uit verschillende via de periscoop ge maakte opnamen.
Extra irritators
Zo komen de commandanten in opleiding stuk voor stuk aan bod. Platel probeert elk van hen de opdrachten te geven die hij nodig heeft. Als blijkt dat iemand, zoals de Braziliaan, de neiging heeft om bij veel weerstand het overzicht kwijt te raken, neemt Platel con tact op met de commandant van de Montrose (ook een oud-onder zeebootcommandant) met het verzoek om even wat meer druk te zetten. En als de fregatten de
Een van de oefeningen tijdens de Submarine Command Course is het afzetten van special forces. Een onderzeeboot is heel geschikt om bijvoorbeeld mari niers ongezien tot vlak voor de kust te brengen.
’You! Fucked! Up! Dit was een ramp! Ik heb je al zo vaak gezegd dat je niet slaagt door risico’s te vermijden’ 1
1 De Nederlandse onderzeeboten kun nen diverse masten omhoogschuiven. Van links naar rechts: de snuiver mast, de radarmast, twee radiomasten, de elektronische oorlogvoerings mast, de aanvals periscoop en de navigatieperiscoop.
2 De Braziliaanse cursist moet ongezien voor een haveningang (virtueel) een stel sonarboeien leg gen waarmee de scheepvaart in het gebied langere tijd in de gaten kan worden gehouden.
3 Cursist Rik heeft als duty captain het commando over de Zeeleeuw en probeert alle vijan delijke schepen van zich af te houden. Op de achtergrond kijkt overste Platel toe.
2
Henry Westendorp/AVDD/MinDef
Terug naar de commandocentrale. De cursisten zijn aan boord van de Hr. Ms. Zeeleeuw en varen in de buurt van Arran, een eiland voor de Schotse kust. Het gebied is ideaal voor dit soort oefeningen: er zijn smalle vaargeulen, havens en inhammen en vanaf de nabij gelegen Britse onderzeebootbasis Faslane kan reddingsmaterieel snel ter plaatse zijn. De sfeer in de commandocentrale is gespannen. In de met appara tuur volgestouwde ruimte van ongeveer 4 bij 5 meter werken maar liefst 18 man. Tussen de twee periscopen staat een van de cursisten, de commandant-vandienst. Benen uit elkaar, armen gevouwen, de spin in het web. Zijn ogen schieten van zijn roer ganger linksvoor naar de diepte meter in het midden en vervolgens naar de sonarjongens rechts. Ergens boven hem varen het Canadese fregat de Saint John’s en de HMS Montrose, een fregat van de Britse marine. Die hebben onder meer sonar aan boord en een radarsysteem waarmee het wateroppervlak wordt afgespeurd. Het scheidt de incidentele van de zich herhalende radarweerkaatsin gen en kan op die manier het verschil zien tussen een periscoop en een reeks golven. Daar is tijd voor nodig en dus kan, afhanke lijk van het soort radar, de peri scoop bijvoorbeeld maar 20 of 40 seconden omhoog. Daar komt nog bij dat de periscoop een spoor in het water trekt en hoe langer dat wordt, hoe groter de kans op ontdekking is.
De fregatten zijn intensief naar de Zeeleeuw op zoek, en toch heeft de cursist de opdracht om rond een bepaalde tijd, zonder te wor den gezien, via de periscoop een foto van een bepaalde vuurtoren te maken. Bovendien wordt de luchtkwaliteit in de boot steeds slechter en raken de batterijen al aardig leeg. Ze worden opgeladen met behulp van drie forse diesel motoren aan boord, maar die kunnen alleen draaien met lucht van buiten. Daarvoor moet de zogenoemde snuivermast omhoog en dat zorgt voor nog een extra uitdaging. Want de forse snuiver mast is op de radar veel beter zichtbaar dan de slanke periscoop. En, o ja, of de missie maar even voor 22.00 uur kan worden afge rond, want dan staat er alweer een nieuwe operatie gepland. Met alle ‘wensen’ in het achter hoofd heeft de leerlingcomman dant een briefing voor de beman ning opgesteld, op basis van de drie keiharde richtlijnen voor elke missie. De eerste prioriteit is de veiligheid van de boot, de vol gende ongezien blijven en pas dan komt nummer drie aan bod: de missie uitvoeren. Maar de twee oppervlakteschepen gooien roet in het eten en de cursist slaagt er maar niet in om alle opdrachten tot een goed einde te brengen. Platel ontploft. “Dit was een ramp! You! Fucked! Up! Ik heb je zo vaak gezegd dat je niet slaagt door risico’s te vermijden. Je hebt ander half uur liggen klooien, en je hebt niet gedaan wat je moet doen.” Later vertelt hij wat er nu eigenlijk mis ging: “Je kunt niet met de planning blijven schuiven, want er komt een moment dat de batte rijen echt leeg zijn en dan moet je naar boven. De cursist had harder moeten vechten voor wat hij wil. Zoeken naar een manier om toch te kunnen snuiveren. Het hand boek schrijft bijvoorbeeld voor dat de mast niet omhoog mag als er schepen binnen een bepaalde afstand zijn. Maar als je in je periscoop ziet dat een fregat op 1400 meter zit en van je weg vaart en je gaat vervolgens dicht tegen de wal zitten zodat de kans op detectie kleiner wordt, is dat een aanvaardbaar risico. Dat bedoel ik met vechten voor wat je wilt. Je zag dat ook bij de vorige missie.
3
Henry Westendorp/AVDD/MinDe
Kans op ontdekking
‘Dit was een ramp!’
MinDef
onderzeeboot praat niet, maar luistert. En dat heeft weer als gevolg dat een onderzeeboot, als één van de weinige legereenheden, mission command kent. De com mandant krijgt van zijn baas een opdracht en de rules of engagement (geweldsinstructies – red.), en zodra de boot de haven uit is, staan hij en zijn bemanning er alleen voor. Hij kan niet, zoals zijn collega op een fregat, even bellen om te vragen hoe hij een probleem het beste kan aanpak ken. Bij sommige missies, bijvoor beeld observaties voor de kust, is er misschien één keer per dag contact, maar ook dat probeer je dan zo kort mogelijk te houden.”
Hr. Ms. Zeeleeuw/Mindef
presteren onder onmenselijke druk ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hr. Ms. Zeeleeuw/MinDef
|||||||||||||||||
KIJK ⑦ 2011
77