MACIEJ PIASECKI
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
BAD LANGENAU
auf alten Ansichtskarten
Zapraszam na fascynującą wędrówkę po magicznym miejscu, jakim jest Długopole-Zdrój. Odkrywam przed Państwem ilustrowane karty historii tego uzdrowiska. Jak bardzo nieznana nam jest przeszłość tego najmniejszego kurortu na Ziemi Kłodzkiej, przekonamy się za pośrednictwem przedwojennych pocztówek. Przedstawiają one panoramy, parki, domy uzdrowiskowe, romantyczne zakątki i inne ciekawe miejsca. Na dawnych fotografiach możemy również zaobserwować epokowe stroje kuracjuszy oraz sposoby spędzania wolnego czasu. Najstarsze pocztówki pochodzą z końca XIX w., a ostatnie wydane zostały podczas II wojny światowej. Ukazują nam one jak zmieniał się kurort na przestrzeni 50 lat. Powstawały nowe budynki, przebudowano istniejące oraz urządzano atrakcyjne miejsca rekreacji. Możemy wreszcie porównać dawne Bad Langenau z dzisiejszym Długopolem-Zdrojem. Maciej Piasecki
lata 90. XIX w.
Centrum uzdrowiska - hotel „Annahof” (po 1945 r. restauracja „Pod Kasztanem”), urząd pocztowy działający od 1887 do 2010 r. (obecnie pensjonat „Kot Pocztowy”), łazienki borowinowe oraz kościół ewangelicki.
lata 90. XIX w.
Panorama uzdrowiska z góry Wronka, stacja kolejowa, łazienki borowinowe, plac zdrojowy oraz pijalnia nad źródłem „Emilia”. DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
7
rok 1899
Panorama uzdrowiska, kościół ewangelicki, stacja kolejowa oraz willa „Waldhaus” hrabiów von Richthofen.
8
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
lata 90. XIX w.
Kościół ewangelicki, promenada z pijalnią nad źródłem „Emilia” oraz willa „Waldhaus” hrabiów von Richthofen. Willa wybudowana w 1869 r. służyła tej rodzinie jako dom letniskowy. Po 1945 r. znajdowało się w nim przedszkole. Obecnie pensjonat.
rok 1899
Dom Zdrojowy, łazienki borowinowe oraz panorama uzdrowiska. DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
9
lata 30. XX w.
Panorama uzdrowiska, łazienki borowinowe, hala spacerowa oraz Staw Łabędzi w parku zdrojowym.
lata 30. XX w.
Bardzo rzadko spotykane panoramiczne ujęcie uzdrowiska z lotu ptaka.
10
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
lata 30. XX w.
Za początek uzdrowiska uznaje się pierwsze lata XIX w., kiedy w urządzenia lecznicze i bazę hotelową zainwestował magistrat Bystrzycy Kłodzkiej.
lata 30. XX w.
Przed II wojną światową w uzdrowisku Długopole leczono choroby serca, nerwice, choroby kobiece i reumatyzm.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
11
koniec lat 20. XX w.
Największy rozkwit Długopola rozpoczął się w 1839 r., kiedy uzdrowisko zakupił dr Julius Hancke z Wrocławia. Wybudował on wiele pensjonatów, rozbudował park zdrojowy i zainwestował w bazę zabiegową.
początek lat 30. XX w.
12
Na łące pod Wronką w 1845 r. odkryto pokłady borowiny i przeprowadzono jej analizę. Pięć lat później w dzisiejszym Zakładzie Przyrodoleczniczym „Karol” wykonywano zabiegi borowinowe, a Długopole nazywano Śląskim Marienbadem (Mariánské Lázně).
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
koniec lat 20. XX w.
Komisja Nazewnictwa na Ziemiach Odzyskanych nadała w 1945 r. miejscowości Langenau nazwę Dłużewo, zmienioną dwa lata później na Długopole-Zdrój.
koniec lat 30. XX w.
Jedno z ostatnich ujęć uzdrowiska przed 1945 r. Na pierwszym planie budynek, w którym po II wojnie światowej siedzibę miała Gromadzka Rada Narodowa.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
13
lata 20. XX w.
Uzdrowisko od strony zachodniej. Na pierwszym planie dom przy ul. Bocznej 3, w tle góra Wronka z pociągiem opuszczającym tunel.
lata 30. XX w.
14
Specjalnością uzdrowiska są suche kąpiele w dwutlenku węgla. To unikatowa na skalę europejską naturalna metoda leczenia zaburzeń układu krążenia.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
lata 30. XX w.
Panorama z punktu widokowego Leśna Ambona zlokalizowanego na zboczu Wronki. Na pierwszym planie kościół ewangelicki.
pierwsze lata XX w.
Widok z Góry Jerzego w kierunku północnym - w oddali zarys Bystrzycy Kłodzkiej. DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
15
pierwsze lata XX w.
Widok z Bukowej Doliny w kierunku Śnieżnika według obrazu znanego śląskiego malarza prof. Carla Morgensterna.
lata 20. XX w.
16
Bukowa Dolina, jedno z ulubionych miejsc spacerów dawnych kuracjuszy, swoją popularność zachowała do dzisiaj. Długi na ok. 3 km wąwóz prowadzi lasem wzdłuż potoku Porębnik do wsi Poręba.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
pocztówka wysłana do Poznania w roku 1906
Ciekawa korespondencja w języku polskim. Przed II wojną światową do Długopola przyjeżdżało wielu gości z Rzeczpospolitej, najliczniej z Wielkopolski. W uzdrowisku ordynowali również polscy lekarze.
rok 1938
Widok z Leśnej Ambony w kierunku Bukowej Doliny. W tle widoczna wieś Poręba oraz Przełęcz nad Porębą w Górach Bystrzyckich.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
17
rok 1920
Malownicze ujęcie mostu w Bukowej Dolinie.
18
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
Najciekawsze partie parku zdrojowego z lat 30. XX w. U góry po lewej dawny Zarząd Uzdrowiska, wcześniejszy pensjonat „Wiesenhaus”. Funkcje administracyjne obiekt pełnił również w czasach powojennych. Od 2009 r. mieszczą się tutaj przytulne pokoje gościnne „Pod Gadającym Kotem”, zapewniające gościom udany wypoczynek i rodzinną atmosferę.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
33
pierwsze lata XX w.
Główna promenada parku zdrojowego z pensjonatem „Fortuna” po prawej stronie.
pierwsze lata XX w.
Widok spod starej hali spacerowej w kierunku centrum uzdrowiska i parku zdrojowego.
34
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
lata 30. XX w.
Nad stawem w parku zdrojowym wznosi się altana - miejsce romantycznych spotkań. Dla łabędzi i zalatujących tu dzikich kaczek na początku XX w. wybudowano drewniany domek.
lata 20. XX w.
Niegdyś po Stawie Łabędzim można było pływać dwuosobową łódką. DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
35
rok 1942
Dom Zdrojowy, obecnie sanatorium uzdrowiskowe „Willa Dąbrówka”, to jeden z najstarszych obiektów uzdrowiskowych Długopola. Od zawsze pełnił on kluczową rolę w kurorcie.
pierwsze lata XX w.
36
Widok na plac poniżej Domu Zdrojowego. Za grupą kuracjuszy pozujących do zdjęcia znajdował się ogródek kawiarniany oraz muszla koncertowa, gdzie popołudniami grała orkiestra zdrojowa.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
lata 90. XIX w.
Willa „Fortuna” to dawny zakład kąpielowy, który już w 1. połowie XIX w. przebudowany został na pensjonat. Obiekt, na przełomie XIX i XX w. uznawany za komfortowy i dobrze wyposażony, posiadał m.in. sale bilardową, karcianą i klubową.
rok 1916
„Fortuna” od XIX w. nie zmieniła swojej nazwy i do dzisiaj pełni funkcje obiektu noclegowego. Ponadto w specjalnym pomieszczeniu wykonywane są tutaj unikalne na skalę europejską suche kąpiele w dwutlenku węgla.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
37
lata 20. XX w.
Hala spacerowa wybudowana została ok. 1915 r. W niepogodne dni kuracjusze udawali się do niej na przechadzki, korzystając przy okazji z cukierni i pijalni wód mineralnych.
pierwsze lata XX w.
38
Promenada zdrojowa, przy której znajdowały się hala spacerowa oraz pijalnia nad źródłem „Emilia”.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
rok 1938
Przed halą spacerową ulokowany został elektryczny zegar kwiatowy.
rok 1941
Elewacja frontowa hali spacerowej po II wojnie światowej została zabudowana oknami. Obecnie w jej części północnej znajduje się kawiarnia „Zdrojowa”, natomiast w południowej pijalnia wody mineralnej oraz Centrum Obsługi Kuracjusza.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
39
lata 20. XX w.
Wybudowany w 1866 r. pensjonat „Oberhof” z gospodarstwem rolnym posiadał 20 miejsc noclegowych.
lata 30. XX w.
54
Obiekt w 1946 r. przeszedł na własność przedsiębiorstwa „Uzdrowisko Długopole-Zdrój”. W dawnym pensjonacie urządzono mieszkania pracownicze, a w budynkach gospodarczych magazyny i warsztaty (obecnie ul. Leśna 1).
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
rok 1924
Południowy fragment ul. Leśnej z budynkami letniego sierocińca.
lata 20. XX w.
Nieistniejący obecnie letni sierociniec „Siloah” powstał ze środków fundacji rodziny von Richthofen.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
55
rok 1923
Zakład leczniczy „Annenhaus” wybudowany w 1890 r. ze środków fundacji rodziny von Richtohofen, stał przy południowej granicy parku zdrojowego. Od 1949 r. w gestii Funduszu Wczasów Pracowniczych jako „Emilia”, w latach 70. XX w. został rozebrany.
rok 1929
56
Pensjonat „Marienhof” posiadał 30 miejsc noclegowych. Obiekt wybudowany metodą muru pruskiego przy ul. Kościuszki został rozebrany po II wojnie światowej.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
lata 30. XX w.
Ołtarz kaplicy sanatoryjnej w dawnym pensjonacie „St. Margaretha”. Kaplica powstała w latach 20. XX w., kiedy pensjonat przejęły zakonnice ze zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego. Dzisiaj służy mieszkańcom i kuracjuszom odwiedzającym Długopole.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
57
lata 30. XX w.
Widok w kierunku Długopola Dolnego - wsi często odwiedzanej przez kuracjuszy.
lata 20. XX w.
58
Panorama Długopola Dolnego w kierunku Bystrzycy Kłodzkiej. Na pierwszym planie leśniczówka i popularna restauracja „Hubertus” z 14 miejscami noclegowymi. Było to również miejsce spotkań myśliwych i leśników z okolicy.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
rok 1940
Widok z Piekielnej Doliny w kierunku Masywu Śnieżnika. „Piekiełko” nieustannie pozostaje jednym z ulubionych miejsc spacerowych w okolicy. Droga prowadzi z Ponikwy do Długopola Dolnego z XIX-wiecznymi budynkami i kościołem św. Jerzego z 1793 r.
lata 30. XX w.
Dom „Bethlehem” Misjonarzy Świętej Rodziny wybudowano w 1929 r. w północnej części Długopola Górnego, tuż przy uzdrowisku. Po 1945 r. do lat 80. XX w. znajdowało się tutaj dziecięce prewentorium przeciwgruźlicze. W 1996 r. obiekt powrócił w ręce zakonu.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
59
rok 1928
Popularna wśród kuracjuszy z Długopola-Zdroju i turystów gospoda „Zum Felsenkeller” położona tuż obok kamieniołomu piaskowca w Długopolu Górnym. Widoczne na pocztówce budynki nie przetrwały do dzisiejszych czasów.
rok 1937
60
Panorama Długopola Górnego z linii kolejowej. Wieś często była odwiedzana przez gości z uzdrowiska, którzy przybywali tu podziwiać zabytki i piękne widoki. Pierwsze wzmianki o Długopolu Górnym pochodzą z XIV w., ale wiadomo, że już w X w. istniało tu grodzisko.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
rok 1899
Długopole Górne na przełomie XIX i XX w. Znajdowały się tutaj wówczas: szkoła, kościół katolicki, piekarnia, dwa młyny wodne, olejarnia, tartak, bielnik, kamieniołom, dwie gospody, browar, gorzelnia, sklepy oraz warsztaty rzemieślnicze.
rok 1917
Dwór w Długopolu Górnym wybudował w 1807 r. kupiec Johann Josef Hoecker. Jego syn Paul był jednym z czołowych przedstawicieli naturalizmu w malarstwie. Mieszkał tutaj do swojej śmierci w 1901 r.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
61
lata 20. XX w.
Pierwszy drewniany kościół w Długopolu Górnym wzmiankowany był w 1355 r. Obecny kościół śś. Piotra i Pawła wzniesiony jako renesansowy w 1595 r., przebudowano w 1693 r. Jego wnętrze kryje wiele ciekawych dzieł sztuki, m.in. chrzcielnicę z ok. 1600 r.
62
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
pierwsze lata XX w.
Motywy z Ponikwy - kościół, plebania, szkoła, sklep Hötzela oraz panorama wsi. Podobnie jak przed II wojną światową Ponikwa jest popularnym miejscem spacerów kuracjuszy z Długopola. Prowadzi tędy również Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza.
rok 1927
Sklepienie kościoła św. Józefa Robotnika w Ponikwie zdobi malowidło z lat 30. XX w. przedstawiające mieszkańców wsi. Ponadto na pocztówce umieszczono szkołę, sklep kolonialny A. Gronda oraz popularną wśród kuracjuszy gospodę Friebena.
DŁUGOPOLE-ZDRÓJ na dawnych pocztówkach
63