SC5: CLIMATE

Δίκτυο ΠΡΑΞΗ

Εθνικό Σημείο Επαφής για το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020

Ορίζοντας 2020 Δράση για το Κλίμα, Περιβάλλον, Αποδοτικότητα Πόρων και Πρώτες Ύλες

Η ελληνική συμμετοχή

2014 – 2020

Η παρούσα αναφορά έχει συνταχθεί από το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα 20201. Στόχος είναι η παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής στις προκηρύξεις της Κοινωνικής Πρόκλησης 5 «Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα πόρων και πρώτες ύλες» για τη χρονική περίοδο 2014-2020, καθώς και η ανάλυσή της βάσει παραμέτρων όπως ο τύπος των οργανισμών, η επίδοση στην ΕΕ-282, η κατηγορία δράσεων και η περιφερειακή διάσταση. Η αναφορά στηρίζεται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Horizon Dashboard, reference date: 16/12/2021)3. Αθήνα, Ιανουάριος 2022

1. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/ 2. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

3. https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/opportunities/horizon-dashboard

Εισαγωγή Η «Κοινωνική Πρόκληση 5 - Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα πόρων και πρώτες ύλες4» επικεντρώνεται στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ασφάλεια εφοδιασμού πρώτων υλών, καθώς και τη βελτίωση του επιπέδου ευημερίας. Επίσης, επιχειρεί να διασφαλίσει την περιβαλλοντική ακεραιότητα, την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα. Ειδικότερα, χρηματοδοτούνται δράσεις έρευνας και καινοτομίας με κύριους στόχους την αποδοτικότητα των πόρων (και των υδάτων), την ανθεκτικότητα της οικονομίας και της κοινωνίας στην κλιματική αλλαγή, την προστασία και τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και των οικοσυστημάτων και τη βιώσιμη κατανάλωση των πρώτων υλών, ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την επάρκεια των φυσικών πόρων και τη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων. Τα προγράμματα εργασίας στοχεύουν στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, με γνώμονα τις ευρωπαϊκές στρατηγικές για το περιβάλλον. Οι προτεραιότητες αυτές βασίζονται στις πολιτικές δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή5 και τη συμβολή στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (Sustainable Development Goals)6. Τέλος, στα στοιχεία ανάλυσης περιλαμβάνεται και η προκήρυξη για την νέα Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EU Green Deal) και πιο συγκεκριμένα οι προκηρύξεις (topics) που χρηματοδοτούνται από την Κοινωνική Πρόκληση 5, σε θέματα όπως η κλιματική προσαρμογή, η κυκλική οικονομία και η ατμοσφαιρική ρύπανση. Η ελληνική συμμετοχή εστιάζει πρωτίστως σε θεματικά πεδία που αφορούν στην προστασία των υδάτων, στην κυκλική οικονομία, στις πρώτες ύλες, στις χαμηλές εκπομπές άνθρακα και στην κλιματική αλλαγή. Συγκεκριμένα, την περίοδο 2014-2020, στις προκηρύξεις του προγράμματος συμμετείχαν 164 οργανισμοί από την Ελλάδα, με χρηματοδότηση ύψους 111.762.877 € (3,97% της συνολικής χρηματοδότησης της ΕΕ-28). Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι στις προκηρύξεις της «Κοινωνικής Πρόκλησης 5» συμμετείχαν 90 μικρομεσαίες επιχειρήσεις (54,9% του συνόλου των οργανισμών). Η πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών προέρχεται από ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) που συμμετέχουν με ποσοστό 33,1% στο σύνολο των συμμετοχών. Ακολουθούν τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) με ποσοστό συμμετοχής 23,8% και οι ερευνητικοί οργανισμοί (REC) με ποσοστό συμμετοχής 22,5%. Αντίστοιχα, σε όρους χρηματοδότησης, οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση (32,2% επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης) και ακολουθούν τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με ποσοστό που ανέρχεται στο 31,8% επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης. Οι περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία με 234 και 49 συμμετοχές, αντίστοιχα, και ακολουθούν η Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο με 30 και 9 συμμετοχές, αντίστοιχα.

4. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/climate-action-environment-resource-efficiency-and-rawmaterials 5. https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement 6. https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 3

Βασικά στοιχεία Περίοδος αναφοράς: Ιούνιος 2014 – Δεκέμβριος 2020 Αριθμός προκηρύξεων: 197 Ελληνική συμμετοχή με συμβασιοποιημένα έργα σε 14 προκηρύξεις Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ σε αριθμό συμμετοχών σε έργα: 8η Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στη συνολική χρηματοδότηση σε έργα: 10η

Αριθμός συμμετοχών για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 Spain

1.137

Italy

979

Germany

923

United Kingdom

737

France

683

Netherlands

621

Belgium

553

Greece

360

Sweden

309

Finland

287

Portugal

274

Austria

263

Denmark

220

Poland

165

Ireland

138

Romania

130

Slovenia

105

Hungary

77

Croatia

64

Czech Republic

63

Bulgaria

55

Estonia

53

Cyprus

52

Slovakia

39

Lithuania

27

Latvia

20

Luxembourg

19

Malta

19

7. Στην ανάλυση των στοιχείων για τη θεματική περιοχή «Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα πόρων και πρώτες ύλες», περιλαμβάνονται ορισμένες προκηρύξεις από άλλες θεματικές περιοχές (π.χ. Κοινωνική Πρόκληση 2 και Κοινωνική Πρόκληση 7), το αντικείμενο των οποίων είναι συναφές με την Κοινωνική Πρόκληση 5 και χρηματοδοτούνται ή συγχρηματοδοτούνται από πόρους της θεματικής.

Horizon 2020 | 4

Χρηματοδότηση για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 Germany

403.317.932 €

Spain

371.638.720 €

Italy

297.337.292 €

United Kingdom

277.403.756 €

Netherlands

264.319.817 €

France

217.698.549 €

Belgium

168.042.421 €

Sweden

125.825.539 €

Finland

112.828.451 €

Greece

111.762.877 €

Austria Denmark Portugal

82.082.108 € 76.656.645 € 71.933.886 €

Ireland

40.814.222 €

Poland

40.084.251 €

Slovenia Romania

26.771.002 € 20.744.197 €

Hungary

16.652.473 €

Czech Republic

14.118.953 €

Estonia

13.924.957 €

Cyprus

12.160.189 €

Croatia

10.787.358 €

Bulgaria

9.649.459 €

Slovakia

6.592.212 €

Luxembourg

5.221.329 €

Latvia

4.653.879 €

Lithuania

4.548.590 €

Malta

4.118.817 €

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 5

Στους παρακάτω πίνακες παρατίθενται στοιχεία για τη συμμετοχή των ελληνικών οργανισμών σε προτάσεις και έργα, σε σύγκριση με τις χώρες της ΕΕ-28. Οι προκηρύξεις που αναλύονται, παρατίθενται στη μεθοδολογία.

Προτάσεις Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Προτάσεις που κατατέθηκαν

872

6.111

14,27%

Συμμετοχές σε προτάσεις που κατατέθηκαν

1.894

37.241

5,1%

Αιτούμενη χρηματοδότηση από ΕΕ

735.191.972 €

16.127.251.279 €

4,56%

Οι ελληνικοί φορείς είχαν υψηλή συμμετοχή στις επιλέξιμες προτάσεις που υποβλήθηκαν. Ωστόσο, η υψηλή συμμετοχή συνοδεύεται από αναλογικά μικρότερη αιτούμενη Κοινοτική χρηματοδότηση.

Έργα

Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Εγκεκριμένα έργα

161

721

22,33%

Συμμετοχές σε έργα

360

8.372

4,30%

Συντονισμοί έργων

22

689

3,19%

Οργανισμοί σε έργα

164

4.173

3,93%

Εγκεκριμένη χρηματοδότηση ΕΕ

111.762.877 €

2.811.689.878 €

3,97%

Horizon 2020 | 6

Η Ελλάδα συμμετέχει στο 22,33% των έργων που συμβασιοποιήθηκαν. Ωστόσο, η ελληνική συμμετοχή αντιστοιχεί μόλις στο 4,3% του συνόλου των συμμετοχών από τις χώρες της ΕΕ-28. Το γεγονός αυτό συνδέεται με το μέγεθος των κοινοπραξιών που συμμετέχουν σε έργα, στις οποίες κατά μέσο όρο συμμετέχουν 11 εταίροι. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κατά μέσο όρο, οι ελληνικοί φορείς (κυρίως τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) συμμετέχουν πάνω από μία φορά σε έργα που χρηματοδοτούνται.

Ποσοστά επιτυχίας8 Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό επιτυχίας επιλέξιμων προτάσεων

18,46%

11,80%

Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν

15,20%

17,43%

Όσον αφορά στις προτάσεις που κατατέθηκαν, το ποσοστό επιτυχίας των επιλέξιμων προτάσεων με ελληνική συμμετοχή είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό επιτυχίας των χωρών της ΕΕ-28. Ωστόσο, το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν με ελληνική συμμετοχή υπολείπεται του αντίστοιχου ποσοστού επιτυχίας των χωρών της ΕΕ-28.

8.

Τα ποσοστά επιτυχίας υπολογίζονται με βάση τις επιτυχημένες προτάσεις (proposals retained for funding). Είναι πιθανό μια επιτυχημένη πρόταση να μην καταλήξει σε συμβασιοποίηση π.χ. λόγω μη επιτυχούς ολοκλήρωσης της διαδικασίας προετοιμασίας του συμβολαίου (Grant Agreement Preparation). Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 7

Συμμετοχή σε έργα Συμμετοχή (%) της Ελλάδας και της ΕΕ-28 ανά έτος 35%

30,00%

30% 25%

20,65% 20%

15,86% 13,70%

15%

14,72% 10%

6,06%

11,24%

9,72%

10,28% 7,78%

5% 0%

14,44%

12,86%

8,87%

10,75%

10,28%

2019

2020

2,78% 2014

2015

2016

2017 EE-28

2018

2021

Ελλάδα

Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η συμμετοχή σε συμβασιοποιημένα έργα της Ελλάδας και των κρατών-μελών της ΕΕ (ΕΕ-28), ανά έτος. Την περίοδο 2014-2020, η συμμετοχή της Ελλάδας ακολουθεί την ίδια τάση με αυτή στα κράτη-μέλη, με εξαίρεση τη διετία 2017-2018. Οι συμμετοχές του 2021 αφορούν σε προκηρύξεις του 2020, που συμβασιοποιήθηκαν μέσα στο 2021. Ειδικότερα, η συμμετοχή της Ελλάδας σε έργα είναι μικρότερη το 2014 σε σχέση με το σύνολο των κρατών-μελών (ΕU-28), αλλά η απόκλιση αυτής της υστέρησης μειώνεται το 2015 και το 2016. Αντίθετα, για πρώτη φορά το 2019 οι ελληνικές συμμετοχές σε έργα ξεπερνούν τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές, και η τάση αυτή εμφανίζεται και το 2021. Το 2018 συμπίπτει με τη δημοσίευση του τρίτου Προγράμματος Εργασίας για την Κοινωνική Πρόκληση 5. Η αύξηση των επιτυχημένων συμμετοχών αυτή την περίοδο μπορεί να αποδοθεί στη μεγαλύτερη εξοικείωση των συμμετεχόντων με το πρόγραμμα, αλλά και στην αύξηση της δικτύωσης τους μέσω της συνεργασίας τους σε προηγούμενες προκηρύξεις. Η σημαντική αύξηση που παρατηρείται και στις ελληνικές, αλλά και τις ευρωπαϊκές συμμετοχές το 2021, συνδέεται με την προκήρυξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (EU Green Deal) η οποία χρηματοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την Κοινωνική Πρόκληση 5.

Horizon 2020 | 8

Συμμετοχή σε έργα ανά θεματική περιοχή9 Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το ποσοστό συμμετοχής της Ελλάδας ανά θεματική περιοχή της Κοινωνικής Πρόκλησης 5.

1,39% 1,11%0,56% 0,56% 2,22% 3,06% 3,89%

43,89%

Greening the economy in line with the Sustainable Development Goals Research and innovation in support of the European Green Deal Building a low-carbon, climate resilient future

5,56%

Industry 2020 in the Circular Economy Water Innovation: Boosting its value for Europe

5,83%

Waste: A resource to recycle, reuse and recover raw materials Disaster-resilience: safeguarding and securing society, including adapting to climate change Competitive, low carbon and circular cities

14,44%

Smart and sustainable cities SME Instrument Competitive, low carbon energy

17,50%

Sustainable Food Security

Όπως φαίνεται, στις γενικότερες προτεραιότητες της Κοινωνικής Πρόκλησης 5, το δημοφιλέστερο πεδίο συμμετοχής τόσο για τους Έλληνες όσο και τους Ευρωπαίους είναι το θεματικό πεδίο «Μετάβαση στην πράσινη οικονομία» (Greening the economy in line with the Sustainable Development Goals). Ακολουθούν με αρκετά μικρότερη συμμετοχή τα θεματικά πεδία της « Έρευνας και Καινοτομίας για την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας» (Research and Innovation in support of the European Green Deal) και της «Ανάπτυξης ενός κλιματικά ανθεκτικού μέλλοντος με χαμηλές εκπομπές άνθρακα» (Building a low-carbon, climate resilient future.

9. Οι θεματικές περιοχές ακολουθούν την διάρθρωση των προκηρύξεων των Προγραμμάτων Εργασίας.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 9

Συμμετοχή σε έργα ανά τύπο οργανισμού Τύπος οργανισμού

Συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού Χρηματοδότηση ανά τύπο επί του συνόλου των ελληνικών οργανισμού επί του συνόλου της συμμετοχών ελληνικής χρηματοδότησης

Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES)

23,89%

31,82%

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC)

33,06%

32,15%

Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

22,50%

27,18%

Άλλες οντότητες (OTH)

7,22%

2,32%

Δημόσιοι Φορείς (PUB)

13,33%

6,54%

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού

Συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού (Ελλάδα, ΕΕ-28)

13,33%

EΕ-28

23,89%

7,22%

40%

Ελλάδα

35%

33,91% 33,06%

30% 25% 20%

33,06%

22,50%

24,52%

23,89%

22,50%

19,95%

15%

13,33% 11,28%

10,34%

10%

7,22%

5% Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

Άλλες οντότητες (OTH)

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) Δημόσιοι φορείς (PUB)

0%

Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES)

Ιδιωτικές κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC)

Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

Άλλες οντότητες (OTH)

Δημόσιοι φορείς (PUB)

Αναλύοντας την ελληνική συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού, διαπιστώνουμε ότι οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) είναι πρώτες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και ακολουθούν οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES).

Horizon 2020 | 10

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης Κατηγορία δράσης

Συμμετοχή ανά κατηγορία Χρηματοδότηση ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου των δράσης επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών ελληνικών συμμετοχών

Innovation action

50,28%

56,77%

Research and Innovation action

35,00%

37,00%

Coordination and support action

11,11%

4,08%

ERA-NET Cofund

2,50%

1,14%

SME instrument phase 1

0,83%

0,13%

SME instrument phase 2

0,28%

0,88%

Η πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών έχει υψηλή συμμετοχή σε δράσεις καινοτομίας (IA). Ακολουθούν οι δράσεις έρευνας και καινοτομίας (RIA) όπου παρατηρείται πως η αναλογία συμμετοχής-χρηματοδότησης είναι υψηλή για τους φορείς που συμμετέχουν. Η υψηλή συμμετοχή των ελληνικών φορέων δείχνει την ύπαρξη υποδομών ή/και ικανότητας για καινοτομία και διενέργεια στοχευμένης ερευνητικής δραστηριότητας. Μικρότερη είναι η συμμετοχή στις δράσεις συντονισμού και υποστήριξης (CSA), στις οποίες υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ συμμετοχής - χρηματοδότησης, γεγονός που συνδέεται με το χαμηλότερο προϋπολογισμό των εν λόγω δράσεων.

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά κατηγορία δράσης 0,83% 2,50%

0,28%

11,11%

Innovation action

50,28% Research and Innovation action

Coordination and support action

ERA-NET Cofund

35,00%

SME instrument phase 1

SME instrument phase 2

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 11

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης (Ελλάδα, ΕΕ-28) 60%

40%

EΕ-28

50,28%

50%

Ελλάδα 38,98%

38,09% 35,00%

30%

20% 13,34%

11,11%

10%

5,42%

2,68%

2,50%

0%

Research and Innovation action

Innovation action

Coordination and support action

0,83%

ERA-NET Cofund

SME instrument phase 1

0,90%0,28% SME instrument phase 2

0,12% 0,00% Pre-commercial Procurement

0,48% 0,00% Research and Innovation Action Lump Sum

Οριζόντια θέματα (Cross-cutting issues) των έργων με ελληνική συμμετοχή Κατανομή των έργων με ελληνική συμμετοχη (%) στα οριζόντια θέματα (cross-cutting issues) Open Access articles EU contribution to SMEs

49,27% 25,23%

Women among participants Women coordinators EU Contribution to ICT EU Contribution to Biodiversity

45,14% 23,27% 30,85% 26,16%

To 26,16% των έργων με ελληνική συμμετοχή στηρίζει την έρευνα σε θέματα προστασίας της βιοποικιλότητας (EU Contribution to Biodiversity) και πάνω από το 30% στηρίζει την ψηφιακή μετάβαση (ICT). Η συμμετοχή των γυναικών, ως εταίροι και ως συντονιστές έργων, αν και είναι σημαντική, παραμένει μικρότερη από την αντίστοιχη των αντρών. Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις ήταν μεγαλύτερη από το στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (20%). Σχεδόν το ήμισυ των έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα, είχε δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης (49,27%). Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», ζητήθηκε για πρώτη φορά από τους ερευνητές να έχουν δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης, ενώ η πλειονότητα των ερευνητών συμμορφώθηκε με την απαίτηση αυτή.

Horizon 2020 | 12

Συμμετοχή σε έργα ανά περιφέρεια Περιφέρεια

Ποσοστό επί του συνόλου της Ποσοστό επί του συνόλου χρηματοδότησης ελληνικών των ελληνικών συμμετοχών οργανισμών

Αττική

65,00%

67,83%

Κεντρική Μακεδονία

13,61%

14,41%

Κρήτη

8,33%

8,49%

Νότιο Αιγαίο

2,50%

1,22%

Βόρειο Αιγαίο

2,22%

1,58%

Δυτική Ελλάδα

2,22%

1,49%

Θεσσαλία

2,22%

2,41%

Στερεά Ελλάδα

1,67%

1,57%

Ήπειρος

0,83%

0,42%

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

0,56%

0,14%

Πελοπόννησος

0,56%

0,20%

Ιονίων Νήσων

0,28%

0,22%

Οι περιφέρειες με την μεγαλύτερη συμμετοχή στην Κοινωνική Πρόκληση 5 είναι η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία, η Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο. Πιο συγκεκριμένα, 128 έργα που συμβασιοποιήθηκαν έχουν συμμετοχές από την Αττική, συγκεντρώνοντας πάνω από 75 εκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχα, συμμετοχές από την Κεντρική Μακεδονία είχαν 34 έργα που συμβασιοποιήθηκαν την ίδια περίοδο, συγκεντρώνοντας περίπου 16 εκατομμύρια ευρώ.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 13

Συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο ανά περιφέρεια Κρήτη Νότιο Βόρειο Δυτική Αιγαίο Αιγαίο Ελλάδα

Θεσσαλία

Κεντρική Μακεδονία

Competitive, low carbon energy Sustainable Food Security SME Instrument

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

3

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Smart and sustainable cities Competitive, low carbon and circular cities Disaster-resilience: safeguarding and securing society, including adapting to climate change Waste: A resource to recycle, reuse and recover raw materials Water Innovation: Boosting its value for Europe Industry 2020 in the Circular Economy Building a low-carbon, climate resilient future Research and innovation in support of the European Green Deal Greening the economy in line with the Sustainable Development Goals

2

1

-

-

-

-

1

-

1

-

-

-

8

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

6

-

5

-

-

-

-

-

-

-

-

-

9

1

-

-

-

2

1

1

-

-

15

-

2

2

-

-

-

-

-

-

-

12

-

1

4

4

-

-

-

-

-

-

31

10

4

2

-

1

1

-

39

10

6

-

-

-

-

107

24

12

1

-

1

1

1

Στερεά Ηπειρος Ελλάδα

Ανατολική Πελοπόν- Ιονίων Μακεδονία νησος Νήσων και Θράκη

Αττική

1

2

-

3

-

2

3

1

5

2

3

1

Τα θεματικά πεδία με τις περισσότερες συμμετοχές ανά περιφέρεια είναι αυτά που αφορούν στην «Πράσινη Οικονομία σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης» (Greening the economy in line with the Sustainable Development Goals) στην « Έρευνα και την Καινοτομία για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» (Research and Innovation in the support of the European Green Deal) και στην «Ανάπτυξη ενός κλιματικά ανθεκτικού μέλλοντος με χαμηλές εκπομπές άνθρακα» (Building a low-carbon, climate resilient future). Αυτή η τάση παρατηρείται πιο έντονα στις περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή, κυρίως στην Αττική, και την Κεντρική Μακεδονία και λιγότερο στην Κρήτη. Η συμμετοχή σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία συνδέεται και με τις προτεραιότητες που θέτει κάθε περιφέρεια στην στρατηγική της (Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης – RIS3). Τα θεματικά πεδία των έργων που συμμετέχουν οι φορείς στις συγκεκριμένες περιφέρειες, συμβαδίζουν με τους άξονες της εκάστοτε περιφερειακής στρατηγικής. Έτσι, στην περιφερειακή στρατηγική της Αττικής, ο τομέας του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, της κυκλικής οικονομίας και η βελτιωμένη χρήση των τεχνολογιών περιβάλλοντος με σκοπό την καλυτέρευση της ζωής των πολιτών, αποτελούν προτεραιότητες για την περιφέρεια10. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα σε ότι αφορά την περιφερειακή στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου ο τομέας του περιβάλλοντος αποτελεί βασική προτεραιότητα. Ειδικότερη βαρύτητα δίνεται στον τομέα της διαχείρισης της ενέργειας, της εξοικονόμησης πρώτων υλών και τις τεχνολογίες νερού αναφορικά με τη διαχείριση λυμάτων και την ανακύκλωση νερού, που στόχο έχουν τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιφέρειας11.

10. RIS3 της Περιφέρειας Αττικής: https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/myeventora/users-img/331-RIS3-Attiki-dlv2-v04-2015-04-24.pdf 11. RIS3 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: http://www.pepkm.gr/uploads/pdf/RIS3_PKM_20161205.pdf

Horizon 2020 | 14

Συντονισμός έργων ανά θεματική περιοχή ανά περιφέρεια Αττική

Κεντρική Μακεδονία

Κρήτη

Θεσσαλία

Greening the economy in line with the Sustainable Development Goals

6

3

2

-

Research and innovation in support of the European Green Deal

-

1

-

1

Building a low-carbon, climate resilient future

3

-

-

-

Industry 2020 in the Circular Economy

1

-

-

-

Disaster-resilience: safeguarding and securing society, including adapting to climate change

1

-

-

-

SME Instrument

3

1

-

-

Αντίστοιχη είναι η ανάλυση των έργων που συντονίζονται ανά περιφέρεια. Ο μεγαλύτερος αριθμός συντονιστών βρίσκεται στην Αττική (14 έργα) και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία (5 έργα), η Κρήτη (2 έργα) και η Θεσσαλία (1 έργα). Αναλυτικότερα στην Αττική, τρεις συντονιστές έργων είναι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες και 4 έργα συντονίζονται από ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικούς οργανισμούς. Στην Κεντρική Μακεδονία, δυο έργα συντονίζονται από ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες και δύο άλλα έργα από ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικούς οργανισμούς. Στην Κρήτη, δυο συντονιστές έργων προέρχονται από ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικούς οργανισμούς. Τέλος, στη Θεσσαλία, ο συντονιστής ενός έργου εκπροσωπεί ίδρυμα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η τάση στη συντονιστική δραστηριότητα, ακολουθεί τη γενικότερη τάση της χώρας ως προς το είδος των φορέων που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020, που είναι κυρίως ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικοί οργανισμοί.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 15

Μεθοδολογικό υπόμνημα Τα στοιχεία αφορούν α) προτάσεις σε προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία εντός της περιόδου αναφοράς και β) συμβασιοποιημένα έργα που έχουν προκύψει από προκηρύξεις εντός της περιόδου αναφοράς. Τα έργα που εμφανίζονται το 2021 αφορούν α) σε έργα από προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία μέσα στο 2020 που συμβασιοποιήθηκαν μέσα το 2021 και β) σε έργα της προκήρυξης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (EU Green Deal)12 που χρηματοδοτήθηκε από τον Ορίζοντα 2020 και είχε καταληκτική ημερομηνία τον Ιανουάριο 2021. Η ανάλυση των συμμετοχών ανά θεματικό πεδίο, βασίζεται στις προκηρύξεις της Κοινωνικής Πρόκλησης 5 που δημοσιεύτηκαν από το 2014 μέχρι το 2020 και παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Όπου αναφέρονται προκηρύξεις που δεν ανήκουν αμιγώς στην Κοινωνική Πρόκληση 5, αφορούν σε θεματικές (topics) που έχουν χρηματοδοτηθεί από την συγκεκριμένη θεματική περιοχή.

H2020-SC5-2014-2015 H2020-SC5-2016-2017 H2020-SC5-2018-2019-2020 H2020-LC-CLA-2018-2019-2020 H2020-WASTE-2014-2015 H2020-WATER-2014-2015 H2020-LC-GD-2020

H2020-CIRC-2016-2017 H2020-BG-2014-2015 H2020-BG-2016-2017 H2020-DRS-2014-2015 H2020-SCC-2016-2017 H2020-SMEInst-2014-2015 H2020-SMEInst-2016-2017

H2020-EE-2014-2015 H2020-JTI-FCH-2017-1 H2020-JTI-FCH-2018-1 H2020-LCE-2016-2017 H2020-SFS-2016-2017

Παρατίθεται η επεξήγηση των βασικών όρων που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση: Προτάσεις: Το σύνολο των επιλέξιμων προτάσεων. Ελληνική συμμετοχή: Πλήθος συμμετοχών ελληνικών οργανισμών σε επιλέξιμες προτάσεις και έργα. Δεν αφορά σε μοναδικούς οργανισμούς. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Ελλάδα): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε επιλέξιμη πρόταση από τις χώρες της ΕΕ-28. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Σύνολο): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης σε κάθε επιλέξιμη πρόταση. Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων: Ο λόγος των χρηματοδοτούμενων προτάσεων προς τις επιλέξιμες υποβληθείσες προτάσεις. Ποσοστό επιτυχίας χρηματοδότησης: Ο λόγος της αιτούμενης χρηματοδότησης επιλέξιμων προτάσεων προς την εγκεκριμένη χρηματοδότηση των προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν. Κράτος μέλος της ΕΕ-28: Κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος στις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ως εκ τούτου υπόκειται στα προνόμια και τις υποχρεώσεις της ιδιότητας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης: AT- Αυστρία, BE – Βέλγιο, BG – Βουλγαρία, CY – Κύπρος, CZ - Δημοκρατία της Τσεχίας, DE – Γερμανία, DK– Δανία, EE – Εσθονία, EL – Ελλάδα, ES – Ισπανία, FI- Φινλανδία, FR – Γαλλία, HR –Κροατία, HU – Ουγγαρία, IE – Ιρλανδία, IT – Ιταλία, LT – Λιθουανία, LU – Λουξεμβούργο, LV - Λετονία, MT – Μάλτα, NL – Ολλανδία, PL – Πολωνία, PT – Πορτογαλία, RO – Ρουμανία, SE – Σουηδία, SI – Σλοβενία, SK – Σλοβακία, UK - Ηνωμένο Βασίλειο. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

Τύπος οργανισμού: Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES): Νομικά πρόσωπα που αναγνωρίζονται από το εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα ως πανεπιστημιακά ή ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Δύνανται να είναι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς.

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC): Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και εξαιρουμένων των πανεπιστημίων και των ιδρυμάτων ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ερευνητικοί οργανισμοί (εκτός της εκπαίδευσης) (REC): Νομικά πρόσωπα που έχουν συσταθεί ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και των οποίων ο κύριος στόχος είναι η διεξαγωγή έρευνας ή τεχνολογικής ανάπτυξης.

12. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1669

Horizon 2020 | 16

Δημόσιοι φορείς (εκτός της έρευνας και της εκπαίδευσης) (PUB): Νομικές οντότητες που έχουν συσταθεί ως δημόσιοι φορείς από το εθνικό δίκαιο ή είναι διεθνείς οργανισμοί. Εξαιρούνται οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Άλλες οντότητες (OTH): Κάθε οντότητα που δεν εμπίπτει σε μία από τις άλλες τέσσερις κατηγορίες.

Κατηγορία δράσης: Research and Innovation Action - Δράση έρευνας και καινοτομίας: Χρηματοδότηση εφαρμοσμένης έρευνας που αντιμετωπίζει σαφώς καθορισμένες προκλήσεις για την ανάπτυξη νέας γνώσης ή τεχνολογίας.

Innovation Action - Δράση καινοτομίας: Χρηματοδότηση δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη και προετοιμασία εισόδου στην αγορά (π.χ. κατασκευή πρωτοτύπων, διεξαγωγή δοκιμών, πιλοτικές εφαρμογές).

Coordination and Support Action - Δράση συντονισμού και υποστήριξης: Χρηματοδότηση για το συντονισμό και δικτύωση έργων, πρωτοβουλιών, προγραμμάτων και πολιτικών έρευνας και καινοτομίας.

ERA-NET Cofund - Δράση διακρατικής συνεργασίας: Διακρατική χρηματοδότηση για τη ενίσχυση των ερευνητικών πολιτικών και της εξωστρέφειας του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας.

SME Instrument (Phase 1, Phase 2): Χρηματοδότηση της καινοτομίας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) για έργα υψηλού κινδύνου με στόχο την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων από τον ιδιωτικό τομέα.

Pre-commercial procurement- προ-εμπορική προμήθεια: Αποτελεί προσέγγιση της ΕΕ για τις δημόσιες προμήθειες υπηρεσιών έρευνας και ανάπτυξης, με στόχο να βοηθήσει τους δημόσιους προμηθευτές να αναπτύξουν καινοτόμες λύσεις.

Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, μονάδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), ξεκίνησε από την ανάγκη σύνδεσης της έρευνας με την παραγωγή και εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους οργανισμούς υποστήριξης της καινοτομίας και της μεταφοράς τεχνολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Διαθέτοντας 30ετή και πλέον εμπειρία και τεχνογνωσία, απασχολώντας περισσότερα από 30 στελέχη υψηλής ακαδημαϊκής κατάρτισης, με παρουσία σε 5 πόλεις της Ελλάδας, και ισχυρά δίκτυα συνεργατών, λειτουργεί ως σημείο αναφοράς της ερευνητικής κοινότητας σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας και αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων, παρέχοντας υψηλής προστιθέμενης αξίας υπηρεσίες σε εταιρίες, ιδρύματα και οργανισμούς, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, υποστηρίζει καθημερινά την ελληνική βιομηχανία και επιχειρηματικότητα έντασης γνώσης με υπηρεσίες ενημέρωσης, δικτύωσης και συμβουλευτικής σε θέματα χρηματοδοτήσεων, προστασίας διανοητικής ιδιοκτησίας, επιχειρηματικής ευφυίας και ανάπτυξης νέων προϊόντων και αγορών. Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ είναι Εθνικό Σημείο Επαφής (ΕΣΕ) για τον Ορίζοντα 2020 και τον Ορίζοντα Ευρώπη και αποτελεί επίσημο φορέα ενημέρωσης και υποστήριξης ελληνικών φορέων για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ορισμένο ως ΕΣΕ για τα Προγράμματα Πλαίσιο της ΕΕ από το 1998, το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ προσφέρει τις υπηρεσίες του σε επιχειρήσεις, ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, τοπική αυτοδιοίκηση και ιδιώτες σε όλη την Ελλάδα.

Πληροφόρηση Γενικές πληροφορίες για το πρόγραμμα και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης. Ενημέρωση για τα τρέχοντα προγράμματα εργασίας και τις αντίστοιχες προκηρύξεις. Πληροφορίες και διευκρινίσεις για τους κανόνες συμμετοχής, τα ποσοστά χρηματοδότησης, τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης κ.ά. Ενημερωτικές εκδηλώσεις για το πρόγραμμα και τις αντίστοιχες θεματικές περιοχές και σεμινάρια για ειδικά θέματα.

Συμβουλευτική υποστήριξη Υποστήριξη για την εξέλιξη και χρηματοδότηση μιας ιδέας, την επιλογή κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου, προκήρυξης και θέματος. Συμβουλευτική υποστήριξη κατά την προετοιμασία πρότασης και συγκεκριμένα για το περιεχόμενο, τη δομή, την κοινοπραξία, τον προϋπολογισμό κ.ά. Διευκρινίσεις για τα νομικά και οικονομικά θέματα. Συμβουλές για τη διαχείριση διανοητικής ιδιοκτησίας κατά την προετοιμασία της πρότασης και την υλοποίηση του έργου.

Αναζήτηση εταίρων Υποστήριξη για την αναζήτηση εταίρων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διοργάνωση εκδηλώσεων δικτύωσης και προώθηση αιτημάτων συνεργασίας. Εθνικά Σημεία Επαφής για την Κοινωνική Πρόκληση 5 Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα πόρων και πρώτες ύλες Βάγια Πιτέλη Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ, τηλ. 2310 552790 , e-mail: piteli@praxinetwork.gr

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 17

Αθήνα | Ηράκλειο | Θεσσαλονίκη | Βόλος | Πάτρα

–