Δίκτυο ΠΡΑΞΗ

Εθνικό Σημείο Επαφής για το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020

Horizon 2020 Food Security, Sustainable Agriculture and Forestry, Marine, Maritime and Inland Water Research and the Bioeconomy Η ελληνική συμμετοχή

2014 – 2019

Η παρούσα αναφορά έχει συνταχθεί από το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα 2020*. Στόχος είναι η παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής στις προκηρύξεις της Κοινωνικής Πρόκλησης 2 «Επισιτιστική ασφάλεια, βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, έρευνα στον τομέα της θάλασσας, της ναυτιλίας και των εσωτερικών υδάτων και βιο-οικονομία» για τη χρονική περίοδο 2014-2019, καθώς και η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της. Η αναφορά στηρίζεται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αθήνα, Μάρτιος 2020

* https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/

Εισαγωγή Η Κοινωνική Πρόκληση 2 του Ορίζοντα 2020 «Επισιτιστική ασφάλεια, βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, έρευνα στον τομέα της θάλασσας, της ναυτιλίας και των εσωτερικών υδάτων και βιο-οικονομία»1 επικεντρώνεται στη βιώσιμη αγροτική παραγωγή και τη δασοκομία, στα συστήματα διατροφής και την προαγωγή πιο υγιεινών διατροφικών συνηθειών. Εστιάζει, επίσης, στη θαλάσσια έρευνα και τη βιώσιμη αξιοποίηση του θαλάσσιου πλούτου, καθώς και στην ανάπτυξη της βιομηχανίας βιο-βασισμένων προϊόντων (προϊόντα με βάση τη βιομάζα). Οι προτεραιότητες αυτές βασίζονται στις πολιτικές δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα (Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή)2, τη συμβολή στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (Sustainable Development Goals)3, καθώς και τις ευρωπαϊκές στρατηγικές για τα τρόφιμα (Food 2030) και τη βιοοικονομία (Bioeconomy Strategy)4. Παράλληλα, στη συγκεκριμένη θεματική περιοχή προωθείται ενεργά η πολυπαραγοντική προσέγγιση/multi-actor approach (συνεργασία μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων φορέων), για την ενίσχυση της καινοτομίας και τη μείωση του χρόνου εισαγωγής νέων προϊόντων στην αγορά, καθώς και η συνεργασία με χώρες της Ασίας, της Αφρικής και άλλες για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, όπως η επισιτιστική ασφάλεια, η διάβρωση των εδαφών και η έρευνα των ωκεανών. Η ελληνική συμμετοχή εστιάζει πρωτίστως σε θεματικά πεδία που αφορούν πιο αποδοτικές και ανθεκτικές αλυσίδες αξίας, βιώσιμα συστήματα παραγωγής τροφίμων, αξιοποίηση της θαλάσσιας ζωής και ενίσχυση των δεξιοτήτων και της καινοτομίας. Συγκεκριμένα, την περίοδο 2014-2019, οι ελληνικές συμμετοχές χρηματοδοτήθηκαν με €63,5 εκατομμύρια περίπου (2,76% της συνολικής χρηματοδότησης). Το συγκεκριμένο ποσό αντιστοιχεί σε 257 ελληνικές συμμετοχές που προέρχονται από 110 φορείς, εκ των οποίων οι 63 είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό των έργων που τελικά χρηματοδοτήθηκαν στην εν λόγω κοινωνική πρόκληση, υπάρχει ελληνική συμμετοχή (38,74% του συνόλου των συμβασιοποιημένων έργων). Η πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών προέρχεται από ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα (55%) με το ποσοστό των ιδιωτικών φορέων στο σύνολο των φορέων που συμμετείχαν να ανέρχεται σε 35,4%. H μέση χρηματοδότηση ανά ιδιωτικό φορέα την περίοδο 2014-2019 είναι χαμηλότερη του αντίστοιχου ευρωπαϊκού (ανέρχεται σε €171.964 έναντι €266.445 ανά συμμετοχή), ενώ υψηλότερη εμφανίζεται η μέση χρηματοδότηση σε ότι αφορά τα ελληνικά ερευνητικά ιδρύματα σε σχέση με τα ευρωπαϊκά (ανέρχεται σε €351.319 έναντι €330.023 ανά συμμετοχή). Οι περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία με 140 και 50 συμμετοχές αντίστοιχα και ακολουθούν η Κρήτη και η Στερεά Ελλάδα με 14 και 12 συμμετοχές αντίστοιχα.

1. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/food-security-sustainable-agriculture-and-forestry-marinemaritime-and-inland-water 2. https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement 3. https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/ 4. https://ec.europa.eu/research/bioeconomy/index.cfm?pg=policy&lib=strategy

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2019 | 3

Βασικά στοιχεία Περίοδος αναφοράς: Ιούνιος 2014 – Οκτώβριος 2019 Αριθμός προκηρύξεων: 471 Ελληνική συμμετοχή με συμβασιοποιημένα έργα σε 37 προκηρύξεις Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στον αριθμό συμμετοχών: 9η Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στη συνολική χρηματοδότηση: 11η

Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ σε σχέση με τον αριθμο συμμετοχών Spain

France

Italy

German

United Kingdom

Netherlands

Belgium

Denmark

Greece

Portugal

Sweden

Ireland

Finland

184

Austria

170

Poland

Hungary

Romania

Czech Republic

Slovenia

Latvia

58

Estonia

57

Croatia

53

Bulgaria

51

Slovakia

38

Lithuania

32

Cyprus

20

Malta Luxembourg

855 833 803 710 593 570 530 277 257 216 214 188

148 134 101 81 75

14 6

1. Στην ανάλυση των στοιχείων για τη θεματική περιοχή «Επισιτιστική ασφάλεια, βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, έρευνα στον τομέα της θάλασσας, της ναυτιλίας και των εσωτερικών υδάτων και βιο-οικονομία», περιλαμβάνονται ορισμένες προκηρύξεις από τη θεματική περιοχή «Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα πόρων και πρώτες ύλες», το αντικείμενο των οποίων είναι συναφές με την Κοινωνική Πρόκληση 2 και χρηματοδοτούνται ή συγχρηματοδοτούνται από πόρους της θεματικής.

Horizon 2020 | 4

Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ σε σχέση με τη συνολική χρηματοδότηση που προσελκύθηκε German

Spain

Italy

232.213.538 €

Netherlands

213.690.265 €

France

United Kingdom

Belgium

Denmark

Ireland

Sweden

Greece

Finland

Portugal

Austria

Romania

34.192.251 €

Poland

26.029.305 €

Slovakia

Hungary

20.655.519 €

Estonia

18.000.619 €

Czech Republic

15.351.934 €

Slovenia

13.990.768 €

Latvia

7.724.552 €

Croatia

7.532.735 €

Bulgaria

6.115.261 €

Lithuania

5.131.822 €

Cyprus

4.601.993 €

Malta

2.638.956 €

Luxembourg

238.742.247 € 232.230.667 €

209.509.535 € 193.540.207 € 131.002.698 € 93.302.169 € 70.875.800 € 64.868.380 € 63.521.566 € 60.002.638 € 44.857.018 € 40.847.249 €

24.575.409 €

1.849.687 €

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2019 | 5

Στους παρακάτω πίνακες παρατίθενται στοιχεία2 για τη συμμετοχή ελληνικών οργανισμών σε προτάσεις και έργα. Για σκοπούς σύγκρισης, διατίθενται συνολικά στοιχεία που αντιστοιχούν στο σύνολο των χωρών που συμμετείχαν στη θεματική, εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπου το δείγμα σύγκρισης περιορίζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό θα αναφέρεται σαφώς. Στα στοιχεία δεν περιλαμβάνονται οι προκηρύξεις SME Instrument, Η2020-Adhoc και H2020-IBA.

Προτάσεις Προτάσεις που κατατέθηκαν

Ελλάδα 623 προτάσεις με ελληνική συμμετοχή 33,12% ποσοστό επί του συνόλου

Σύνολο 1.881 προτάσεις κατατέθηκαν από

Συμμετοχές σε προτάσεις που κατατέθηκαν

1.206 ελληνικές συμμετοχές

30.195 συνολικές συμμετοχές

€356.242.739 χρηματοδότηση αιτήθηκαν οι ελληνικοί φορείς 3,59% ποσοστό επί του συνόλου

χρηματοδότηση

Αιτούμενη χρηματοδότηση ΕΕ

όλες τις χώρες που συμμετέχουν

€9.934.563.231 συνολική αιτούμενη

Οι ελληνικοί φορείς έχουν υψηλή συμμετοχή σε ό,τι αφορά τις συμμετοχές σε επιλέξιμες προτάσεις. Ωστόσο, η υψηλή συμμετοχή συνοδεύεται από αναλογικά μικρότερη αιτούμενη χρηματοδότηση.

Έργα Ελλάδα Εγκεκριμένα έργα

Συμμετοχές σε έργα

Συντονισμοί έργων

Οργανισμοί σε έργα

Εγκεκριμένη χρηματοδότηση ΕΕ

Σύνολο 413 έργα από όλες τις χώρες που

Αριθμός έργων με ελληνική συμμετοχή

Ποσοστό επί του συνόλου

146

38,74%

Αριθμός ελληνικών συμμετοχών

Ποσοστό επί του συνόλου

257

3,1%

Αριθμός έργων με Έλληνα συντονιστή

Ποσοστό επί του συνόλου

16

3,87%

413 συντονισμοί σε έργα από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020

Αριθμός ελληνικών οργανισμών

Ποσοστό επί του συνόλου

3.994 φορείς από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020

110

2,75%

Χρηματοδότηση για τους ελληνικούς φορείς

Ποσοστό επί του συνόλου

€63,5 εκατομμύρια

2,76%

συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020

8.318 συμμετοχές από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020

€2,3 δις συνολική χρηματοδότηση που έλαβαν οι φορείς από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020

2. Πηγές Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Νοέμβριος 2019

Horizon 2020 | 6

Σε ποσοστό που ξεπερνά το 38% των έργων που συμβασιοποιήθηκαν υπάρχει ελληνική συμμετοχή. Ωστόσο, αυτή αντιστοιχεί μόλις στο 3,1% του συνόλου των συμμετοχών από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020. Αυτή η αντίφαση εξηγείται από το μεγάλο μέγεθος των κοινοπραξιών που συμμετέχουν σε έργα, στις οποίες κατά μέσο όρο συμμετέχουν 20 εταίροι. Επίσης, κατά μέσο όρο, οι ελληνικοί φορείς έχουν 12,5% περισσότερες συμμετοχές σε σύγκριση με το σύνολο των φορέων που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020 στην εν λόγω θεματική. Αυτή η τάση είναι πιο έντονη στα πανεπιστημιακά ιδρύματα και λιγότερο στις επιχειρήσεις και τους ιδιωτικούς φορείς.

Ποσοστά επιτυχίας3 Ελλάδα

Σύνολο

Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων

22,8%

21,21%

επιτυχείς προτάσεις που κατατέθηκαν με ελληνική συμμετοχή

επιτυχείς προτάσεις από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020

Ποσοστό επιτυχίας χρηματοδότησης4

17,83%

22,91%

αιτούμενη/εγκεκριμένη χρηματοδότηση των ελληνικών φορέων σε επιτυχείς προτάσεις

αιτούμενη/εγκεκριμένη χρηματοδότηση σε επιτυχείς προτάσεις από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020

Σε ό,τι αφορά τις προτάσεις που κατατέθηκαν, τα ποσοστά επιτυχίας σε προτάσεις με ελληνική συμμετοχή είναι υψηλότερα σε σχέση με τα συνολικά ποσοστά επιτυχίας των χωρών που συμμετέχουν. Ωστόσο, τα ποσοστά επιτυχίας χρηματοδότησης ελληνικών φορέων είναι χαμηλότερα συγκριτικά με τα συνολικά ποσοστά επιτυχίας στη χρηματοδότηση.

3. Τα ποσοστά επιτυχίας υπολογίζονται με βάση τις επιτυχημένες προτάσεις και όχι τα συμβασιοποιημένα έργα. Είναι πιθανό μια επιτυχημένη πρόταση να μην καταλήξει σε συμβασιοποίηση π.χ. λόγω μη επιτυχούς ολοκλήρωσης της διαδικασίας Grant Agreement Preparation. 4. Ο ορισμός “Ποσοστό επιτυχίας χρηματοδότησης” βρίσκεται στο μεθοδολογικό υπόμνημα.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2019 | 7

Συμμετοχή σε έργα Κατανομή συμμετοχών ανά έτος για Ελλάδα και EU-28 Κατανομή Ελλάδας ανά έτος 14,79%

Σύγκριση Ελλάδας - EU-28

13,23% 10,12%

25%

22,57%

23,74%

20,79% 15,56%

23,74%

20%

20,65%

22,57% 2014

2015

2016

2017

2018

2019

Κατανομή EU-28 ανά έτος 11,30%

15%

10%

15,04%

13,23%

20,79%

20,65% 2014

2015

2016

2017

2018

2019

14,79%

15,56%

11,30%

10,12%

15,04%

18,52% 13,70%

13,70%

18,52%

5%

0%

2014

2015

2016 EU-28

2017

2018

2019

Ελλάδα

Στα παραπάνω γραφήματα παρουσιάζεται η συμμετοχή της Ελλάδας και των κρατών-μελών (ΕU-28) ανά έτος σε συμβασιοποιημένα έργα. Η τάση που υπάρχει στη συμμετοχή κατά την περίοδο 2014-2019 είναι γενικά παρόμοια στην Ελλάδα και στα κράτη-μέλη, εξαιρώντας τη διετία 2017-2018 όπου η Ελλάδα παρουσιάζει μόνο ανοδική πορεία. Ειδικότερα, η συμμετοχή της Ελλάδας σε έργα είναι ελαφρώς μικρότερη το 2014 σε σχέση με το σύνολο των κρατών-μελών (ΕU-28) και η απόκλιση αυτής της υστέρησης αυξάνεται το 2015 και το 2016. Αντίθετα, για πρώτη φορά το 2017 οι ελληνικές συμμετοχές σε έργα ξεπερνούν ως ποσοστό τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές, τάση που συνεχίζεται το 2018, αυξάνοντας την ελληνική συμμετοχή κατά περίπου πέντε (5) ποσοστιαίες μονάδες. Το 2016-2017 συμπίπτει με τη δημοσίευση του δεύτερου Προγράμματος Εργασίας για την Κοινωνική Πρόκληση 2. Η αύξηση των επιτυχημένων συμμετοχών αυτή την περίοδο μπορεί να αποδοθεί στη μεγαλύτερη εξοικείωση των συμμετεχόντων με τους όρους συμμετοχής του προγράμματος και τη διάρθρωση των προκηρύξεων, αλλά και στην καλύτερη δικτύωση με ξένους συνεργάτες από προηγούμενες συμμετοχές σε έργα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι αυξημένες συμμετοχές το 2016, το 2017 και το 2018 συνδέονται και με τη συμμετοχή των ελληνικών φορέων στις προκηρύξεις BBI-JU (Bio-based Industries Joint Undertaking). Συγκεκριμένα, ενώ τη διετία 2014-2015 οι ελληνικές συμμετοχές σε προτάσεις του BBI-JU ήταν ελάχιστες, υπάρχει σημαντική αύξηση τα τρία επόμενα χρόνια. Η σημαντική μείωση που παρατηρείται και στις ελληνικές, αλλά και τις ευρωπαϊκές συμμετοχές το 2019, πρέπει να ερμηνευθεί προσεκτικά, καθώς ένα μέρος επιτυχημένων προτάσεων δεν είχε συμβασιοποιηθεί κατά το χρόνο συγγραφής της παρούσας στατιστικής ανασκόπησης.

Horizon 2020 | 8

Συμμετοχή σε έργα ανά πεδίο προτεραιότητας για Ελλάδα και EU-285 Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζονται τα ελληνικά ποσοστά συμμετοχής στα πεδία προτεραιότητας της Κοινωνικής Πρόκλησης 2, σε σχέση με την ευρωπαϊκή συμμετοχή. 60%

EU-28

49,03%

50%

Ελλάδα

44,69%

40%

30%

19,48%

20%

20,62%

19,07% 11,98%

13,75% 6,6%

10% 5,45%

0%

Sustainable Food Security

Rural Renaissance

Blue Growth

Bio-based Industries Joint Undertaking

3,89%

Innovative Sustainable Inclusive Bioeconomy

1,79%

1,05%

0,36% 0%

1,17%

0,78%

Biobased Innovation for Sustainable Goods and Services

0,3%

0%

Waste: A Water Synergic Circular Resource to Innovation: Economy across Recycle, Reuse Boosting its European and Recover Value for Europe Regions Materials

Οι συμμετοχές ανά πεδίο προτεραιότητας παρουσιάζονται ως ποσοστό επί του συνόλου των ελληνικών και ευρωπαϊκών συμμετοχών αντίστοιχα.

Όπως φαίνεται, στις γενικότερες προτεραιότητες «Επισιτιστική Ασφάλεια» (Sustainable Food Security), «Αγροτική Αναγέννηση» (Rural Renaissance) και «Γαλάζια Ανάπτυξη» (Blue Growth), οι συμμετοχές της Ελλάδας είναι αυξημένες σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ των πεδίων προτεραιότητας, η «Επισιτιστική Ασφάλεια» έχει συγκεντρώσει το υψηλότερο ενδιαφέρον των ελληνικών συμμετοχών.

Ελληνική συμμετοχή σε έργα ανά θεματικό πεδίο6 Συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Χρηματοδότηση ανά θεματικό πεδίο επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης

Sustainable Food Security More resilient and resource efficient value chains

12,84%

12,04%

Sustainable food production systems

8,17%

7,98%

From functional ecosystems to healthy food

6,23%

8,04%

Other

21,90%

20,08%

5. Τα πεδία προτεραιότητας ακολουθούν την διάρθρωση των προκηρύξεων των Προγραμμάτων Εργασίας. 6. Η ομαδοποίηση με βάση το θεματικό πεδίο πραγματοποιείται από το Εθνικό Σημείο Επαφής της Κοινωνικής Πρόκλησης 2, με σκοπό την πιο λεπτομερή παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2019 | 9

Συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Rural Renaissance Innovation and skill development

5,06%

3,36%

New value chains and business models

3,11%

3,79%

Other

8,16%

7,90%

Boosting the blue economy

9,73%

10,09%

Boosting innovation and enhancing the human and social capital in rural areas

4,28%

2,03%

Other

9,23%

11,83%

Blue Growth

Bio-based Industries Joint Undertaking Bio-based Industries Joint Undertaking

5,45%

7,88%

Bio-based Innovation for Sustainable Goods and Services Building the "bio-based markets of the future"- mobilising stakeholders engagement

0,39%

0,41%

Securing sustainable biomass supply for bio-based goods and services

0,39%

0,84%

Innovative Sustainable Inclusive Bioeconomy Sustainable Agriculture and Forestry

2,72%

1,24%

Other

1,17%

1,03%

Waste: A Resource to Recycle, Reuse and Recover Materials Ensuring sustainable use of agricultural waste, co-products and by-products

1,17%

1,46%

Το πιο δημοφιλές θεματικό πεδίο στην Ελλάδα είναι αυτό που αφορά στις «Ανθεκτικότερες και αποδοτικότερες αλυσίδες αξίας» (More resilient and resource efficient value chains) και αμέσως μετά ακολουθεί το θεματικό πεδίο που αφορά στην «Ενίσχυση της γαλάζιας οικονομίας» (Boosting the blue economy). Η κατάταξη συνεχίζεται με τα θεματικά πεδία για τα «Βιώσιμα συστήματα παραγωγής τροφίμων» (Sustainable food production systems) και για τη «Σύνδεση ανάμεσα στα λειτουργικά οικοσυστήματα και τα υγιεινά τρόφιμα» (From functional ecosystems to healthy food).

Horizon 2020 | 10

Ελληνική συμμετοχή σε έργα ανά τύπο οργανισμού Τύπος οργανισμού

Συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Χρηματοδότηση ανά τύπο οργανισμού επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης

ΑΕΙ/ΤΕΙ (HES)

37,74%

45%

Επιχειρήσεις / Ιδιωτικοί Οργανισμοί (PRC)

35,42%

24,63%

Ερευνητικά Κέντρα (REC)

17,51%

24,89%

Άλλο (OTH)

6,61%

4,86%

Δημόσιοι Φορείς (PUB)

2,72%

0,62%

Συμμετοχή σε έργα ανά τύπο οργανισμού

6,61%

Συμμετοχή σε έργα ανά τύπο οργανισμού (Ελλάδα - ΕU-28)

2,72%

40%

37,74% 35,42%

35%

17,51%

27,51% 22,43%

20%

37,74%

35,42%

Ελλάδα

30,93%

30% 25%

EU-28

17,51%

15% 10,88%

10%

6,61%

5% ΑΕΙ/ΤΕΙ

Άλλο

Επιχειρήσεις / Ιδιωτικοί Οργανισμοί Δημόσιοι Φορείς

Ερευνητικά Κέντρα

0%

8,24%

2,72%

ΑΕΙ/ΤΕΙ

Επιχειρήσεις / Ιδιωτικοί Οργανισμοί

Ερευνητικά Κέντρα

Άλλο

Δημόσιοι Φορείς

Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού, ενώ στην Ευρώπη οι επιχειρήσεις/ιδιωτικοί φορείς (PRC) είναι πρώτοι σε συμμετοχές, στην Ελλάδα η εικόνα διαφοροποιείται φέρνοντας πρώτα σε συμμετοχές τα πανεπιστημιακά ιδρύματα (HES). Ωστόσο, στο σύνολο των συμμετοχών, το ποσοστό των ελληνικών επιχειρήσεων (35,42%) είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ποσοστό των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων (30,93%).

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2019 | 11

Ελληνική συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης Κατηγορία δράσης

Συμμετοχή ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Δράσεις Έρευνας και Καινοτομίας (RIA)

Χρηματοδότηση ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης

50%

55,5%

Δράσεις Καινοτομίας (IA)

23,97%

35,27%

Δράσεις Συντονισμού και Υποστήριξης (CSA)

23,29%

8,74%

2,74%

0,49%

Δράσεις Διακρατικής Συνεργασίας (ERA-NET-Cofund)

Η πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών αφορούν σε δράσεις έρευνας και καινοτομίας (RIA), ξεπερνώντας για λίγο τις αντίστοιχες συμμετοχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακολουθούν οι δράσεις καινοτομίας (IA) όπου παρατηρείται πως η αναλογία συμμετοχής-χρηματοδότησης είναι ευνοϊκή για τους φορείς. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε συμμετοχή ελληνικών φορέων με ενισχυμένο ρόλο λόγω στοχευμένης ερευνητικής δραστηριότητας, ύπαρξης υποδομών ή/και ικανότητας για καινοτομία. Τρίτες στη σειρά έρχονται οι δράσεις συντονισμού και υποστήριξης (CSA), στις οποίες υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ συμμετοχής - χρηματοδότησης, καταδεικνύοντας τον περιορισμένο ρόλο των φορέων σε συνδυασμό με το χαμηλότερο προϋπολογισμό των εν λόγω δράσεων. Ωστόσο, οι δράσεις CSA αποτελούν το πρώτο βήμα για τη συμμετοχή και δικτύωση νέων συμμετεχόντων στα προγράμματα πλαίσιο.

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης (Ελλάδα - EU-28)

2,74%

60%

23,29%

50%

EU-28

49,51% 50%

Ελλάδα

40% 30% 24,76% 23,97%

21,84% 23,29%

20%

23,97%

50%

10% 3,64% 2,74%

0% RIA

IA

CSA

ERA-NETCofund

RIA

IA

CSA

ERA-NETCofund

0,24% 0%

COFUND (European Joint Programme)

Horizon 2020 | 12

Ελληνική συμμετοχή σε έργα ανά περιφέρεια Ποσοστό επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Ποσοστό επί του συνόλου της χρηματοδότησης ελληνικών οργανισμών

Αττική

54,47%

56,23%

Κεντρική Μακεδονία

19,46%

21,96%

Κρήτη

5,45%

4,11%

Στερεά Ελλάδα

4,67%

2,43%

Θεσσαλία

4,28%

4,54%

Δυτική Ελλάδα

3,11%

2,1%

Δυτική Μακεδονία

2,33%

1,72%

Ήπειρος

1,56%

0,66%

Πελοπόννησος

1,56%

0,1%

Βόρειο Αιγαίο

1,17%

4,73%

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

0,78%

0,96%

Νότιο Αιγαίο

0,78%

0,29%

Ιονίων Νήσων

0,39%

0,17%

Περιφέρεια

Οι περιφέρειες με την μεγαλύτερη συμμετοχή στην Κοινωνική Πρόκληση 2 είναι η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία, η Κρήτη και η Στερεά Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, 101 έργα που συμβασιοποιήθηκαν έχουν συμμετοχές από την Αττική, συγκεντρώνοντας πάνω από 35 εκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Από αυτά, τα περισσότερα αφορούν δράσεις έρευνας και καινοτομίας (49,5%). Αντίστοιχα, συμμετοχές από την Κεντρική Μακεδονία είχαν 38 έργα που συμβασιοποιήθηκαν την ίδια περίοδο, συγκεντρώνοντας πάνω από 13 εκατομμύρια ευρώ. Ομοίως, η πλειοψηφία των έργων αφορούν δράσεις έρευνας και καινοτομίας (40%).

Ελληνική συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο ανά περιφέρεια 20

More resilient and resource efficient value chains

10

Sustainable food production systems

6 13 1

Boosting the blue economy

8

From functional ecosystems to healthy food

5 1

Innovation and skill development

6 9 7

Sustainably exploiting the diversity of marine life

4

Targeted international cooperation

2

Environment and climate-smart food production and consumption

2

From farm to society: understanding dynamics and modernising policies

Δυτική Ελλάδα

3

Πελοπόννησος

2 1 1 1

Δυτική Μακεδονία Ήπειρος

3

New approaches towards policies and governance Healthy and safe foods and diets for all

Στερεά Ελλάδα Θεσσαλία

2

3 1

Taking advantage of the digital revolution

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

2 1 1 1 1 4 1

Sustainable Agriculture and Forestry

Ιόνιων νήσων

2 1

4

2

3 1

2

Νότιο Αιγαίο Βόρειο Αιγαίο Μακεδονία

5

Horizontal aspects, socio-economic sciences, innovation, engagement with society and ocean governance across the blue growth focus area

2 1

Κεντρική Μακεδονία

2 1 1 3

3

Κρήτη

7 1

New value chains and business models

2

Αττική

6 1 1 1

Building capacities

3

4 1 2 1 1

5 1 1

Environment-smart and climate-smart primary production Boosting innovation and enhancing the human and social capital in rural areas

3 1

5 1 1

7

Bio-based Industries Joint Undertaking

4

3 2

4 1 2 1 1 1

Valorising the Mediterranean Sea Basin

0

5

10

15

20

25

30

35

40

*Παρατίθενται τα πιο δημοφιλή θεματικά πεδία (θεματικά πεδία με περισσότερες από πέντε συμμετοχές) Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2019 | 13

Τα θεματικά πεδία με τις περισσότερες συμμετοχές ανά περιφέρεια είναι αυτά που αφορούν τη δημιουργία ανθεκτικότερων και αποτελεσματικότερων αλυσίδων αξίας, τα βιώσιμα συστήματα παραγωγής τροφίμων και την προώθηση της γαλάζιας ανάπτυξης. Αυτή η τάση παρατηρείται πιο έντονα στις περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή, όπως η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία και λιγότερο η Κρήτη. Η συμμετοχή σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία φαίνεται να συνδέεται και με τις προτεραιότητες που θέτει κάθε περιφέρεια στην περιφερειακή στρατηγική της (Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης – RIS3). Τα θεματικά πεδία που επιλέγονται από φορείς στις συγκεκριμένες περιφέρειες, προωθούνται παράλληλα από τους άξονες της εκάστοτε περιφερειακής στρατηγικής. Έτσι, στην περιφερειακή στρατηγική της Αττικής, ο τομέας της μεταποίησης τροφίμων με έμφαση στα βιώσιμα συστήματα παραγωγής τροφίμων και στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της βιομηχανίας και της ερευνητικής κοινότητας, είναι προτεραιότητα για την περιφέρεια7. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα σε ότι αφορά την περιφερειακή στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου ο αγροδιατροφικός τομέας είναι βασική προτεραιότητα. Έμφαση δίνεται κι εδώ στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ έρευνας και βιομηχανίας, αλλά και στη δημιουργία οικονομικά και περιβαλλοντικά αποδοτικότερων αλυσίδων αξίας μέσω της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών8.

Συντονισμοί ανά θεματικό πεδίο ανά περιφέρεια More resilient and resource efficient value chains Bio-based Industries Joint Undertaking From functional ecosystems to healthy food Targeted international cooperation Environment-smart and climate-smart primary production Innovation and skill development Linking healthy oceans and seas with healthy people New value chains and business models Sustainable Agriculture and Forestry Sustainable food production systems Valorising the Mediterranean Sea Basin

Αττική

Κεντρική Μακεδονία

Θεσσαλία

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

2 1     1 1 1 1  

1 1 2 1         1

1 1              

                  1

Αντίστοιχη είναι η εικόνα των συντονισμών στις περιφέρειες. Πρώτη σε συντονισμούς είναι η Αττική (7 συντονισμοί) και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία (6 συντονισμοί). Αξίζει να σημειωθεί πως όλοι οι συντονιστές στην Αττική είναι πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Σε ό,τι αφορά την Κεντρική Μακεδονία, οι πέντε συντονιστές προέρχονται από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα ενώ ένας συντονιστής είναι μικρομεσαία επιχείρηση από τον συμβουλευτικό χώρο. Η τάση στους συντονισμούς ακολουθεί τη γενικότερη τάση της χώρας ως προς το είδος των φορέων που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020, που είναι κυρίως τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα.

7. RIS3 της Περιφέρειας Αττικής: https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/myeventora/users-img/331-RIS3-Attiki-dlv2-v04-2015-04-24.pdf 8. RIS3 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: http://www.pepkm.gr/uploads/pdf/RIS3_PKM_20161205.pdf

Horizon 2020 | 14

Υπηρεσίες υποστήριξης Εθνικού Σημείου Επαφής Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ είναι Εθνικό Σημείο Επαφής (ΕΣΕ) για τον Ορίζοντα 2020 και αποτελεί επίσημο φορέα ενημέρωσης και υποστήριξης ελληνικών φορέων για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ορισμένο ως ΕΣΕ για τα Προγράμματα Πλαίσιο της ΕΕ από το 1998, το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ προσφέρει τις υπηρεσίες του σε επιχειρήσεις, ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, τοπική αυτοδιοίκηση και ιδιώτες σε όλη την Ελλάδα.

Πληροφόρηση Γενικές πληροφορίες για το πρόγραμμα και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης. Ενημέρωση για τα τρέχοντα προγράμματα εργασίας και τις αντίστοιχες προκηρύξεις. Πληροφορίες και διευκρινίσεις για τους κανόνες συμμετοχής, τα ποσοστά χρηματοδότησης, τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης κ.ά. Ενημερωτικές εκδηλώσεις για το πρόγραμμα και τις αντίστοιχες θεματικές περιοχές και σεμινάρια για ειδικά θέματα.

Συμβουλευτική υποστήριξη Υποστήριξη για την εξέλιξη και χρηματοδότηση μιας ιδέας, την επιλογή κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου, προκήρυξης και θέματος. Συμβουλευτική υποστήριξη κατά την προετοιμασία πρότασης και συγκεκριμένα για το περιεχόμενο, τη δομή, την κοινοπραξία, τον προϋπολογισμό κ.ά. Διευκρινίσεις για τα νομικά και οικονομικά θέματα. Συμβουλές για τη διαχείριση διανοητικής ιδιοκτησίας κατά την προετοιμασία της πρότασης και την υλοποίηση του έργου.

Αναζήτηση εταίρων Υποστήριξη για την αναζήτηση εταίρων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διοργάνωση εκδηλώσεων δικτύωσης και προώθηση αιτημάτων συνεργασίας.

Εθνικά Σημεία Επαφής για την Κοινωνική Πρόκληση 2 Επισιτιστική ασφάλεια, βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, έρευνα στον τομέα της θάλασσας, της ναυτιλίας και των εσωτερικών υδάτων και βιο-οικονομία

Κατερίνα Παπαδούλη Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ τηλ. 210 3607690, e-mail: papadouli@praxinetwork.gr

Δρ. Αχιλλέας Μπάρλας Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ τηλ. 24210 32762, e-mail: barlas@praxinetwork.gr

Μεθοδολογικό υπόμνημα Τα στοιχεία αφορούν α) προτάσεις σε προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία εντός της περιόδου αναφοράς και β) έργα που έχουν υπογραφεί εντός της περιόδου αναφοράς. Παρατίθεται η επεξήγηση των όρων που απαντώνται συχνά: Προτάσεις: Το σύνολο των επιλέξιμων προτάσεων. Ελληνική συμμετοχή: Πλήθος συμμετοχών ελληνικών οργανισμών σε επιλέξιμες προτάσεις και έργα. Δεν αφορά σε μοναδικούς οργανισμούς. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Ελλάδα): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε ελληνικός οργανισμός σε επιλέξιμη πρόταση. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Σύνολο): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε επιλέξιμη πρόταση. Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων: Ο λόγος των χρηματοδοτούμενων προτάσεων προς τις επιλέξιμες υποβληθείσες προτάσεις. Ποσοστό επιτυχίας χρηματοδότησης: Ο λόγος της αιτούμενης χρηματοδότησης επιλέξιμων προτάσεων προς την εγκεκριμένη χρηματοδότηση των προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2019 | 15

–