todologiczne badania (por. rozdział o „Opis projektu i organizacja badań”), które miały dać konkretne rozwiązania i propozycje zmian, które powinny być przedmiotem zainteresowań decydentów, osób odpowiedzialnych za różne działania dot. przestrzeni w mieście. Podsumowując efekty projektu chciałabym odnieść się do dwóch kwestii. Po pierwsze, do samej idei projektu i zastosowanych metod badawczych. Jak i po drugie, do wyników, które przynoszą propozycje zmian (rekomendacje), ale z moim dodatkowym komentarzem co po projekcie może powinno być dalej zrobione, aby efekty projektu nie zakończyły się tylko na publikacji i dyskusji, ale przełożyły się na kontynuowanie takich działań w przyszłości. Już na wstępie napisałam, że idea projektu jest bardzo trafionym pomysłem, ale też chciałabym odnieść się do kompleksowych metod zastosowanych w badaniach. Rzadko się zdarza, że osoby zajmujące się daną tematyką mogą wykorzystać różne metody, aby sprawdzać, uzupełniać swoje wyniki i je weryfikować (trafność). Fakt, że zastosowano badania sondażowe (mimo tego, że próba nie była losowa, to jednak udało się przeprowadzić ponad 400 wywiadów w dwóch dzielnicach) z ciekawymi pogłębionymi pytaniami o ocenę różnych aspektów przestrzeni daje podstawę do eksploracyjnego spojrzenia na ocenę warunków zadowolenia miejsca zamieszkania jak i z akceptacją różnych propozycji co do zmiany tych warunków. W kolejnym kroku, zastosowano metodę jakościową w formie wywiadów grupowych, które były konfrontacją wyników badań sondażowych i miały doprecyzować oraz uszczegółowić dalszy program głównych i najważniejszych w mojej opinii badań, tj. spacerów badawczych. Same spacery na pewno są mało jeszcze rozpowszechnioną formą badań, niestety. Są tematy w obszarze nauk społecznych, które z tej metody by mogły wiele skorzystać i pogłębić czasem bardzo powierzchowne wyniki, które trudno bez pewnego kontekstu obserwacyjnego zauważyć. Moim zdaniem o dużym innowacyjnym charakterze projektu świadczy właśnie zastosowanie tej metody. Mogłoby się wydawać, że przecież tych spacerów było kilka, nie brało w nich dużo osób, a jednak nawet opinia tych kilku osób w ramach jednego spaceru ma znaczenie w konfrontacji z tym, co czasem wydaje się, że jedynie słuszne i konieczne, co powstaje zza biurka ekspertów. Na koniec, dość ciekawa, choć wymagająca, formuła tzw. kawiarenek. Znów pomysł, bardzo ciekawy - poza zainteresowanymi seniorami udało się zaprosić ekspertów z danego obszaru, którzy swoją wiedzą, doświadczeniem wzbogacali, potwierdzali lub oceniali krytycznie pomysły, które rekomendują osoby starsze jako jedyne właściwe. W publikacji logika była taka, aby pokazać bogactwo metod, ale też, aby wskazać, ogrom pracy włożonej przez kilka miesięcy przez wiele osób w realizację projektu. I publikacja ma być podsumowaniem tych wszystkich wniosków,
92