Men moet vooral geen rust nastreven in het onderwijs. De sector vormt het belangrijkste instrument waarmee een samenleving verder gebracht kan worden. Alleen al daarom zou het veld continu open moeten staan voor vernieuwing, stelt Peter van Lieshout. Staat het onderwijs na de commissie Dijsselbloem nog wel open voor hervormingen? “Het woord stelselwijziging kom je in het WRR-rapport niet tegen. In plaats daarvan vragen we: hoe kun je gestructureerd en systematisch innovatie vormgeven? Dat kan ook de optelsom zijn van een groot aantal kleine veranderingen. Stilstand is in ieder geval geen optie. Onderwijs is iets te belangrijk om door te laten kabbelen.”
Interview
Ook het po kent innovatieve pioniers, maar zij moeten vaak onder de radar opereren. Hun werkwijze past niet binnen de wet. “Het is belangrijk om vernieuwing en kwaliteitsverbetering goed in te regelen. Innovatie moet niet alleen aandacht krijgen, het moet ook worden beloond. In het onderwijs is dat nog veel te weinig het geval. Er is wel vernieuwing, maar deze leunt dan op een individuele leerkracht of directeur die bereid is alles en iedereen te trotseren om iets nieuws te realiseren. Dat is heel wat anders dan bijvoorbeeld in de gezondheidszorg waar je juist wordt afgestraft als je níet vernieuwt.”
Hoe kan het anders? “Men moet van onderwijs weer een lerend systeem maken. Van alle maatschappelijke systemen die we kennen, is onderwijs het minst georganiseerd als lerend systeem. Dat wordt al duidelijk op het moment dat een leerkracht zijn lesmethode wil vernieuwen. Hij heeft dan bijna niks om op terug te grijpen. Als een huisarts denkt: ik zie hier mogelijkheden om mijn behandelmethodes te verbeteren, zijn er clubs als het RIVM die de laatste internationale ontwikkelingen op zijn vakgebied volgen. Bovendien krijgen aan een universiteit verbonden artsen vaak een soort leer/werkplekken waarbij ze ruimte hebben om hun vak te verbeteren. Leraren kennen zo’n construct van leer-werkplaatsen niet waarbinnen ze hun eigen vak systematisch en in goed overleg verbeteren. Een derde verschil is dat verzekeraars contracten afsluiten met artsen en ziekenhuizen en daarbij veel energie steken in vernieuwing. Onderwijs is ook in die zin geen systeem waarbij vernieuwing wordt beloond.” Wat kan een bestuurder daar aan doen? “In zijn eentje? Weinig. Maar als het gaat om het op sectorniveau creëren van de juiste condities voor innovatie heeft bijvoorbeeld de PO-Raad een belangrijke rol. Net als de politieke partijen.”
PO-Raad | Bevlogen Besturen
TIP! aan de bestuurder Peter van Lieshout: “Geef innovatie bewust en systematisch vorm in je eigen organisatie. Dus niet alleen aanhaken bij ideeën, maar ook de vraag stellen: hoe kan er geleerd worden van deze ervaringen?”
25