COVID-19 ROMATOLOJİ
POPÜLER SAĞLIK DERGİSİ
Koronavirüs (CoVid-19) Salgınının Romatizmal Hastalıklar Üzerinde Yarattığı Etkiler Romatizma İlaçlarının Kullanımı Romatizma Hastalarının Kontrolü ve Hastalar İçin Ek Öneriler… ‘‘Romatizma hastası, eklem
ROMATİZMAL HASTALIKLAR ağrılarıyla koronavirüsün’ün neden olduğu ağrıları ayırt SADECE EKLEMLERİ etmekte zorlanabilir.’’ İLGİLENDİRMİYOR Prof. Dr. Umut Kalyoncu Hacettepe Üniversitesi Romatoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı TRD YK.Üyesi
“Koronavirüs salgınında en kritik olan neredeyse hiçbir bulgu vermeden izlenen %50’lik bir hasta grubu. Çok hafif bulgu veren hastalar %30 civarında. Bu hastalarda hafif bir eklem ve kas ağrısı oluyor, belki çok hafif bir ateşi oluyor ya da olmuyor. Bunlar çok hafif bulgular diyebiliriz. Vakaların %80 ila 85’i hemen hemen minimum bulgularla seyrediyor. %40 ila %50’lik kesim, hiçbir bulgu vermeyen kesim ise, bize şunu söylüyor; yanındaki kişinin hastalığı taşıyıp taşımadığını bilmiyorsunuz. Çünkü hiçbir bulgu vermeyebilir. O yüzden yanımızdaki kişi sanki bu hastalığı taşıyormuş gibi düşünmeliyiz. Bu, gelen hastalar için de, arkadaşlarımız için de sosyal çevremiz için de geçerli. Zaten bundan dolayı sosyal izolasyon önemli diyoruz. Eklem ve kas ağrısı bizim zaten romatizmal hastalıklarımızın ana bulgusu. Bu sebeple romatizma hastası eklem ağrılarıyla bu hastalığı ayırt etmekte zorlanabilir. Bu dönemde dikkatli olmak lazım ancak, bunu takıntı haline de getirmemek gerek.’’
“Romatizmal hastalıkları ikiye ayıracak olursak; iltihaplı eklem romatizması bir grupta, iç organları da etkileyen bağ dokusunu etkileyen romatizmal rahatsızlıklar, vaskülitler bir taraftadır. Yoğun olarak eklemleri ilgilendiren başlangıçta romatoid artrit, akciğer de dâhil olmak üzere birçok iç organımızı etkileyebiliyor. Onun dışında iltihaplı bel, omurga romatizması spondilit artrit, ülkemize özgü behçet hastalığı, ailesel Akdeniz ateşi, vaskilütler, bağ dokusu hastalıkları lupus, sjögren hastalığı, sistemik skleroz hastalıkları gibi aslında temel olarak 10 ve üzerinde romatizmal rahatsızlık var. Birden fazla hastalık olduğu gibi hastalığı ciddi boyutta olanlar var, kontrol altına alınabilenler, alınamayanlar da var. Bu perspektifte değerlendirmek gerek yani yelpazenin içerisinde çok ağır hastalar olabildiği gibi çok hafif hastaların olabileceğini düşünmek önemli. ‘‘Ateş, romatizmal hastalıklarının da bir bulgusudur.’’ ROMATİZMAL HASTALIKLARININ ENFEKSİYONLA İLİŞKİSİ Vaskülit, lupus, erişkin still hastalığı da ateşle başlangıç bulgusu gösterebiliyor. Örneğin; Reaktif artritte vücudumuzda O yüzden bazen karışıklıklar da ortaya bir mikrop giriyor bu mikrop virüs de çıkabilir. Ama hiç hesapta yok iken bir olabilir, bakteri de olabilir. Çoğu zaman ateş çıkıyorsa, bunu ciddiye almak gebakteriyel enfeksiyonlara bağlı oluyor. rekiyor. O yüzden herkesin evinde bir O enfeksiyona bağlı ve üzerinden çok ateş ölçer olmasında ciddi fayda var. uzun zaman geçmeden eklemlerde Normalde 38.3 ateş covid için bulgu.Bu ağrı, şişlik oluyor yani mikrobik enfek- noktada 37.5 ve üzerini ateşi risk için ansiyona karşı reaksiyon gelişiyor. Ro- lamlı kabul etmek gerekiyor. İkinci bulgu matizmal enfeksiyonlarla birlikte diğer ise boğaz ağrısı. Genel olarak söylemek enfeksiyonlarla de iç içeyiz diyebiliriz. gerekirse ateş, boğaz ağrısı, öksürük Bazı hastalıklarımız enfeksiyonlara ne- bizim koronavirüs vakalarında ana bulden olabiliyor. Mesela romatoid artrit, gularımız. lupus hastaları normal halkımıza göre iki kat, üç kat daha fazla enfeksiyonlara ya- Romatizma hastalarımız salgına yakakalanma riskine sahipler. Kullandığımız lanma durumunda T.C. Sağlık Bakanlığı ilaçların bazıları, bazı dozlarda enfeksi- İletişim Merkezi (SABİM) Korona Danışyon riskinde artışlara neden olabiliyor. O ma Hattı, “Alo 184”ü aramalı ya da panyüzden hem hastalığın kendisi, hem de demi kapsamına dâhil edilen bir sağlık enfeksiyonların kendisi romatizmal has- kuruluşuna en kısa sürede başvurmalıtalıklarla ilişkilidir.” lar.” 40 PS / MART-NİSAN 2020
Temel koruyucu yöntemler olarak kiminle temas ettiğinizi bilmek, herkesi bu dönemde potansiyel hasta olarak kabul etmek, maske takmak, elleri doğru ve sık yıkamak oldukça önemli. Sigara immün sistemini de bozuyor, hastalığı asıl ortaya çıkardığı yer olan akciğerleri de bozuyor. Bizim romatolojik hastalarımıza ilk söylediğimiz şey; ‘sigarayı bırakın’ oluyor. Covid enfeksiyonuna yakalanma ve hastalığın ciddi seyretme riski sigara içenlerde önemli derecede artıyor. O yüzden sigarayı bırakacaksanız şu anda en önemli zaman. Ayrıca et ve süt tüketmek kısacası dengeli beslenmek ve morali yüksek tutmak immün sistemi üst seviyede tutmayı sağlıyor.” SALGIN DÖNEMİNDE ROMATİZMA İLAÇLARININ KULLANIMI Doç. Dr. Cemal Bes Bakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Romatoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı-TRD YK.Üyesi ‘‘CoVid-19 virüsünün yaylması ile en fazla endişe duyan gruplardan biri romatizmal hastalığı olanlar. Örneğin Behçet Hastalığı bunlardan biri ve topraklarımızda sık görülüyor. Romatizmal hastalıklarının tedavisinde kullanılan antienflamatuar ilaç olan kolşisin alan, yara ile giden ya da dışında sadece pomat kullananlar hafif deri bulguları olanların kaygılanmasına gerek yok. Kolşisin tek başına immün sistemi çok baskılayan bir ilaç değil. Diğer taraftan, organ tutulumu olan Behçet Hastaları, FMF, ağır seyreden üst düzey ilaç alan immün sistemi baskılayan biyolojik ilaç kullanan hastaları ayrı bir kategoriye koymak lazım. Bu grup hastaların enfeksiyona yakalanmaları hafif grupta olan hastalardan daha fazla olacaktır. Bu nedenle biz bu hastaları daha yakın takip ediyoruz.’’ İlaçlara erişimde sorun yok ‘‘Bağdokusu hastalıkları içinde yer alan örneğin; Romatoid Artrit, Sistemik Lupus Eritematosus, Sjögren Sendromu, Sistemik Skleroderma, İnflamatuar Kas hastalıkları gibi otoimmün hastalıklarda, adını son günlerde adı sıklıkla duyulan hidroksiklorokin/ plaquenil en fazla re-