Over de effectiviteit van dit soort cursussen bestaat echter geen eenduidigheid (SWOV, 2010). De volgende paragraaf gaat verder in op de effectiviteit van educatieve maatregelen. Conclusie Puntenstelsels blijken vaak aanzienlijke effecten te hebben op de verkeersveiligheid, maar deze effecten zijn van korte duur. Voor een duurzamer effect is het nodig dat automobilisten de pakkans bij een overtreding steeds voldoende groot achten. Daartoe moet de objectieve handhavingsdruk door de jaren heen voldoende groot blijven en moet er regelmatig publiciteit zijn over de handhavingsactiviteiten en (de daadwerkelijke gevolgen van) het puntenstelsel. Om de objectieve pakkans groot genoeg te maken, is het includeren van automatisch gedetecteerde overtredingen onontbeerlijk. Hoewel hard empirisch bewijs ontbreekt, bieden theorie en ervaringen diverse aanknopingspunten om een puntenstelsel inhoudelijk en organisatorisch goed vorm te geven. 2.3.4.
Educatieve maatregelen Rehabilitatiecursussen zijn educatieve maatregelen gericht op afwijkend rijgedrag van automobilisten. In Nederland zijn er drie rehabilitatiecursussen: de EMA (Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer), de LEMA (de Lichte EMA) en de EMG (Educatieve Maatregel Gedrag en verkeer), alle ontwikkeld en uitgevoerd door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). De EMG is onder meer bedoeld voor bestuurders die in één rit herhaaldelijk ongewenst rijgedrag vertonen. Ook bij een eenmalige hoge snelheidsoverschrijding kan iemand worden doorverwezen naar de EMG. Belangrijk voor deelname is wel dat vaststaat dat de betreffende persoon de overtreding heeft begaan. Een EMG kan dus niet alleen op basis van een kenteken worden opgelegd. Verdere eisen zijn dat er sprake moet zijn geweest van bewust gevaarzettend rijgedrag, gebrek aan risico-inzicht, incorrect samenspel met andere verkeersdeelnemers, of gedrag in strijd met de verkeersregels en -tekens. Cursisten moeten de driedaagse cursus verplicht volgen en deze zelf betalen. In de cursus wordt getracht de bestuurder bewust te maken van het risico dat zij door hun gedrag vormen voor anderen. Een in 2013 verschenen vergelijkend recidive-onderzoek wees uit dat de LEMA tot minder recidive leidt wanneer een vergelijking wordt gemaakt tussen recidive van LEMA-deelnemers en een vergelijkbare groep overtreders in de periode voordat de LEMA was ingevoerd (Blom, 2013). Voor de EMG werd in dat onderzoek geen verschil in recidive vastgesteld tussen de EMG-groep en een vergelijkbare groep overtreders in de periode voordat de EMG was ingevoerd. Over de EMA zijn nog geen vergelijkende recidivecijfers bekend. Omdat er bij het CBR al enige tijd het idee was dat de EMG minder goed functioneerde dan men voor ogen had, heeft het CBR in 2012-2013 een vernieuwde opzet gemaakt voor de cursus. In deze nieuwe opzet komt het accent zwaarder te liggen op een op maat gesneden gedragsadvies voor individuele deelnemers, een advies dat meer rekening
SWOV-rapport R-2013-10 Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV – Den Haag
33