Looking Forward : แลหน้ า
ก้ าวต่ อไปของการกากับดูแลหนีข้ ององค์ กรปกครองส่ วนท้ องถิ่นและหนีห้ น่ วยงานอื่นของรัฐ
ดร. ฐิติเทพ สิทธิยศ
ก้ าวต่ อไปของการกากับดูแลหนีข้ ององค์ กรปกครองส่ วนท้ องถิ่นและ หนีห้ น่ วยงานอื่นของรัฐ องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่น (อปท.)หมายถึง องค์การบริ หารส่วนจังหวัด เทศบาล องค์การบริ หารส่วนตําบล กรุ งเทพมหานคร เมืองพัทยา และองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นอื่นที่มีกฎหมายจัดตัง้ รวมถึงองค์กรที่จดั ตังขึ ้ ้นโดยองค์กรปกครองส่วน + ท้ องถิ่น ตาราง: จํานวนองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นจําแนกตามประเภท
ประเภทขององค์ กรปกครองส่ วนท้ องถิ่น องค์ การบริหารส่ วนจังหวัด เทศบาล - เทศบาลนคร - เทศบาลเมือง - เทศบาลตําบล องค์ กรปกครองส่ วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ (กรุงเทพมหานครและเมืองพัทยา) รวม
จานวน (แห่ ง) 76 2,078 27 150 1,901 2 7,853
ที่มา: กรมส่งเสริ มการปกครองส่วนท้ องถิ่น กระทรวงมหาดไทย
ในการพัฒนาท้ องถิ่นนัน้ อปท. แต่ละแห่งได้ รับงบประมาณรวมทังเงิ ้ นอุดหนุนจากรัฐบาลเป็ นหลัก ประกอบกับใช้ รายได้ ที่จดั เก็บได้ อย่างไรก็ดี หากรายรับไม่เพียงพอกับรายจ่าย อปท. สามารถดําเนินการก่อหนี ้ได้ เอง* ซึง่ การก่อหนี ้นัน้ อาจดําเนินการ ได้ โดยการออกพันธบัตร การกู้เงินจากธนาคารพาณิชย์และ หรื อสถาบันการเงิน และการกู้เงินจากหน่วยงานภาครัฐ เป็ นต้ น ทังนี ้ ้ ขึ ้นอยู่กบั กฎหมายจัดตัง้ อปท. นัน้ ๆ ว่าให้ อํานาจ อปท. ก่อหนี ้ได้ โดยวิธีใด ซึง่ หนี ้ที่ อปท. ก่อ หากนําไปใช้ ในโครงการที่ก่อให้ เกิดประโยชน์ตอ่ ท้ องถิ่น ก็อาจส่งผลให้ อปท. สามารถเก็บภาษีและ หรื อมีรายได้ อื่นมาใช้ หนี ้ที่ก่อได้ แต่ถ้าหนี ้ที่ อปท. ก่อนัน้ ไม่ได้ นําไปใช้ ในโครงการ ที่เป็ นประโยชน์ ส่งผลให้ ท้ายที่สดุ แล้ ว อปท. ไม่สามารถจัดเก็บหรื อไม่มีรายได้ มาใช้ คืนหนี ้ที่ก่อไว้ หนี ้ของ อปท. จึงถือว่าเป็ นภาระ ผูกพันแฝง (Implicit Contingent Liability) ที่รัฐบาลอาจจะต้ องเข้ ามารับผิดชอบในอนาคต ด้ วยเหตุผลสําคัญดังกล่าวข้ างต้ น พระราชบัญญัตกิ ารบริ หารหนี ้สาธารณะ พ.ศ. 2548 และที่แก้ ไขเพิ่มเติม จึงได้ กําหนดให้ สํานักงานบริ หารหนี ้สาธารณะ (สบน.) โดยส่วนจัดการเงินกู้หน่วยงานอื่น สํานักจัดการหนี ้ 1 มีภารกิจในการกํากับดูแล ติดตามการก่อหนี ้ การบริ หารหนี ้ เก็บรวบรวมข้ อมูลและรายงานสถานะหนี ้ของ อปท. เพื่อให้ สอดรับกับภารกิจดังกล่าว สบน. จึงได้ จัดทําโครงการจ้ างที่ปรึกษาเพื่อศึกษาแนวทางการดําเนินงานและสนับสนุนการดําเนินงานสําหรับการบริ หารงานขององค์กรปกครอง ส่วนท้ องถิ่น ระยะที่ 1 ซึง่ ถือเป็ นจุดเริ่ มต้ นในการสร้ างฐานข้ อมูลหนี ้ของ อปท. เพื่อที่ สบน. จะได้ นําข้ อมูลดังกล่าวไปใช้ ประกอบการ ติดตามการก่อหนี ้และการบริ หารหนี ้ของ อปท. รวมทังใช้ ้ วเิ คราะห์ผลกระทบของหนี ้ของ อปท. ที่มีตอ่ ภาพรวมเศรษฐกิจของประเทศ โดย สบน. หวังว่า ผลที่ได้ รับจากโครงการดังกล่าวจะสามารถนําไปประยุกต์ใช้ กบั การเก็บรวบรวมและวิเคราะห์หนี ้หน่วยงานอื่นของรัฐ ได้ แก่ หนี ้ขององค์การมหาชนและมหาวิทยาลัยในกํากับดูแลของรัฐต่อไป นอกจากการสร้ างฐานข้ อมูลหนี ้ของ อปท. และหนี ้หน่วยงานอื่นของรัฐแล้ ว การศึกษาวิเคราะห์ถึงศักยภาพใน การบริ หารจัดการโครงการลงทุนรวมถึงกําหนดแนวทางเกี่ยวกับการกู้เงินเพื่อนํามาให้ อปท. และหน่วยงานอื่นของรัฐกู้ตอ่ เพื่อนําไปใช้ สําหรับโครงการต่าง ๆ ก็เป็ นภารกิจที่ท้าทายสําหรับ สบน. ในอนาคตเช่นเดียวกัน นอกจากนี ้ ภารกิจที่สําคัญอีกประการหนึง่ ที่ สบน. มีแผนจะดําเนินการในอนาคต ก็คือ การสร้ างความเข้ าใจกับ อปท. และหน่วยงานอื่นของรัฐในประเด็นต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้ องกับการก่อหนี ้ ที่หน่วยงานควรจะต้ องทราบ และการประสานขอความร่ วมมือจากองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นและหน่วยงานอื่นของรัฐในการส่งข้ อมูล การก่อหนี ้ ซึง่ ภารกิจที่กล่าวมาทังหมดนี ้ ้ จําเป็ นที่จะต้ องดําเนินการอย่างต่อเนื่องและคูข่ นานกันไป สบน. ตระหนักเป็ นอย่างยิ่งว่า เพื่อให้ การดําเนินภารกิจต่าง ๆ เหล่านี ้ประสบความสําเร็ จตามวัตถุประสงค์ สบน. จะต้ องมีจํานวนบุคลากรเพียงพอและมีความรู้ ความสามารถ ซึง่ สบน. จะได้ ดําเนินการเพิ่มบุคลากรจากที่มีอยู่ในปั จจุบนั ให้ เหมาะสม กับปริ มาณงาน รวมทังจั ้ ดการฝึ กอบรมให้ ความรู้ แก่บคุ ลากรของ สบน. ต่อไป นิยามขององค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นตามพระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั ้นตอนการกระจายอํานาจให้ แก่องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่น พ.ศ. 2542
แม้ วา ่ อปท. เป็ นหน่วยงานภาครัฐ แต่หนี ้ของ อปท. ไม่นบั รวมอยูใ่ นหนี ้สาธารณะตามนิยามหนี ้สาธารณะที่กําหนดไว้ ในพระราชบัญญัติการบริหารหนี ้สาธารณะ
พ.ศ. 2548 และที่แก้ ไขเพิ่มเติม
67