Klucz odpowiedzi
ab
Uk∏ad pokarmowy Oczekiwana odpowiedê
Nr zad.
Standard wymagaƒ
1.
II 2 a III 1 a
podkreÊla: 1, 3
podkreÊla: 1, 2
za podkreÊlenie ka˝dej prawid∏owej odpowiedzi – 1 p.; razem – 2 p.
2.
III 1 b
Nie zawierajà wszystkich niezb´dnych aminokwasów.
Zawierajà wszystkie niezb´dne aminokwasy.
za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.
3.
II 2 a, c
P, P, P, P, P, F
P, P, F, P, P, P
za ka˝de prawid∏owe oznaczenie – 0,5 p.; razem – 3 p.
4.
I1b III 1 a
Z t∏uszczów organizm mo˝e uzyskaç 2 razy wi´cej energii ni˝ z tej samej iloÊci cukrów.
np. rozpuszcza wi´kszoÊç poza prawid∏owe uzasadnienie – 1 p. trzebnych do ˝ycia substancji, pomaga regulowaç temperatur´ cia∏a, umo˝liwia przebieg wszystkich procesów, stanowi najwi´kszà cz´Êç masy cia∏a
5.
III 1 a IV 1 a IV 2 a
np. Czy bulwa ziemniaka zawiera skrobi´ (cukry)?
np. Bulwa ziemniaka zawiera skrobi´ (cukry).
za poprawne sformu∏owanie problemu badawczego / hipotezy – 1 p.
6.
II 1 e II 2 c, d
a) dwunastnica b) w wàtrobie
a) wàtroba b) umo˝liwienie enzymom roz∏o˝enia t∏uszczów
za ka˝dà prawid∏owà odpowiedê – 1 p.; razem – 2 p.
7.
IV 1 a, b IV 2 b IV 3 a IV 4 b IV 5 b, c
Hipoteza: Nasiona orzecha w∏oskiego zawierajà znaczne iloÊci t∏uszczu, a nasiona fasoli zawierajà nieznaczne, trudne do wykrycia iloÊci t∏uszczu. Wykonanie: Na jednej serwetce nale˝y rozetrzeç (rozgnieÊç) Êrodek orzecha w∏oskiego, a na drugiej Êrodek fasoli. Wyniki: Na serwetce po roztartym orzechu widaç t∏ustà plam´; po fasoli – nie ma jej. Wniosek: Nasiona orzecha w∏oskiego zawierajà znaczne, a fasoli nieznaczne iloÊci t∏uszczu.
Hipoteza: Nasiona rzepaku za- za ka˝de prawid∏owe uzupe∏nienie – 1 p.; wierajà znaczne iloÊci t∏uszczu, razem – 5 p. a nasiona bobu zawierajà nieznaczne, trudne do wykrycia iloÊci t∏uszczu. Wykonanie: Na jednej serwetce nale˝y rozetrzeç (rozgnieÊç) niewielkà porcj´ nasion rzepaku, a na drugiej Êrodek bobu. Wyniki: Na serwetce po roztartym rzepaku widaç t∏ustà plam´; po bobie – nie ma jej. Wniosek: Nasiona rzepaku zawierajà znaczne, a bobu nieznaczne iloÊci t∏uszczu.
8.
II 1 a II 2 e
witamina A
witamina B9 (lub kwas foliowy) za prawid∏owe rozpoznanie witaminy – 1 p.
9.
I1b III 1 a, b III 4 a
np. • fosfor – sk∏adnik koÊci i z´bów – krzywica, rozmi´kanie koÊci, próchnica • wapƒ – sk∏adnik koÊci i z´bów, umo˝liwia prawid∏owà prac´ serca, mi´Êni – próchnica, os∏abienie koÊci, zaburzenia pracy serca • magnez – wp∏ywa na przemiany cukrów – zaburzenie pracy serca
np. • ˝elazo – umo˝liwia transport tlenu – anemia • jod – bierze udzia∏ w wytwarzaniu hormonu wzrostu – zaburzenia wzrostu, choroby uk∏adu nerwowego • fluor – wzmacnia koÊci i szkliwo z´bów, zapobiega próchnicy – próchnica z´bów
10.
I1b II 1 e II 2 d III 4 a
a) np. gromadzenie i mieszanie a) np. wytwarzanie ˝ó∏ci, unieczynnianie szkodliwych treÊci pokarmowej; trawienie substancji bia∏ka, niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych b) 4, 5 b) 1, 5
za prawid∏owe okreÊlenie funkcji – 1 p., za ka˝dy prawid∏owy numer – 1 p.; razem – 3 p.
11.
I1b III 4 a
Dzieci i m∏odzie˝ rozwijajà si´, wi´c potrzebujà du˝o energii, z wiekiem to zapotrzebowanie spada.
za prawid∏owe uzasadnienie – 1 p.
Kryterium punktowania wersja a
wersja b
Chorzy prowadzà ma∏o aktywny tryb ˝ycia, wi´c nie potrzebujà tyle energii, co osoby zdrowe.
za podanie prawid∏owego przyk∏adu – 1 p., za prawid∏owe okreÊlenie funkcji – 1 p., za podanie prawid∏owego skutku – 1 p.; razem – 3 p.