Kan-Acı-Gözyaşı ya da Ticaret-Petrol-Silahlanma
TARİHSEL VE GÜNCEL OLARAK ORTADOĞU’NIN EKONOMİ POLİTİĞİ A) GİRİŞ
Savaş, isyan, katliam, direniş yurdu da denilebilecek bir coğrafya olan Ortadoğu’da tüm bunların nedenleri hep son tahlilde çıkar ilişkileridir, yani bununla bağlantılı olarak ekonomik-politiktir. Ortadoğu’nun yakın tarihine bakarak toplumsal ve ekonomik değişimlerin belli başlıcalarını sıralayacak olursak; önce sömürge ve feodal bir yapı olduğunu görürüz. Tabii bunları belirtirken hiç sömürge olmayan ya da kısa dönem sömürgeleşen-işgale uğrayan yerleri dışta tutuyoruz. Daha sonra yarı-sömürge yarı-feodal komprador kapitalist ilişkiler hakim olmaya başlamıştır. Bazı durumlarda işbirlikçilik o kadar aşağılık bir hal almıştır ki bunu tanımlamada kompradorluk bile yetersiz kalmaktadır. Bu ilişkilerden de anlaşılacağı gibi emperyalist kapitalist sistem bölgedeki sömürününü sahibi esas unsurdur ve nerede ise hiçbir sorun ondan bağımsız gelişmemektedir. 1950 ve daha yoğun 1980 sonrası köylülük yaygın bir çözülme yaşamıştır. Gelinen aşamada bölge nüfusunun ezici çoğunluğu şehirlerde yaşamaktadır. Avrupa’ya göç, bölgenin ciddi bir olgusudur. Petrol 20. yüzyılda bölgenin ekonomik yaşamında, önemli bir yere sahip olmuştur ki, tek başına emperyalistler arası mücadelenin temel nedenlerinden birisidir. 19. yüzyılda ticaret yollarını ele geçirmek için bölgeyi kontrol altına alan emperyalistler 20. yüzyılda petrol ve onunla bağlantılı nedenlerden dolayı bölgeyi kontrole almıştır. 1980 sonrası bölgede ciddi bir işçileşme süreci yaşanmıştır. Özellikle petrol geliri olmayan ülke halkları petrol çıkarılan ülkelerde karın tokluğuna işçi olarak çalışmaktadır. Bölgede tüccarlık ve toprak ağalığı güçlü bir olgudur. Son yıllarda toprak ağalarını ağırlığı azalmasına rağmen tamamen ortadan kalkmamıştır. Toprak reformu politikası bölgenin nerede ise tüm ülkelerinde uygulanmaya çalışılmış ama tam bir başarı sağlanamamıştır. Bir Yahudi devletinin kurulması ile birlikte 1948 sonrası Yahudi tüccarlar Arap ülkelerinde etkinliklerini yitirmişlerdir. Bölge ülkelerinin ezici çoğunluğunda sömürge durumundan kurtulması ulusal kurtuluş savaşları ile değil, daha çok emperyalistler arası çelişki ve müzakereler yolu ile gerçekleşmiştir. 1980 sonrası tüm dünyada olduğu gibi bölgede de neo-liberal politikalar devreye sokulup “başarı” ile uygulanmıştır. Ortadoğu’da ekonomik sorunlar farklı dolayımla politik alana taşınmaktadır. Din bölgede birçok sorun için bir uğrak ve görünüm şekli olmuştur. Dolayısıyla bölgede politika