๘
| น้ําทวมทุง ผักบุง (ไม) โหรงเหรง
“น้ํา” กับประเพณี ๑๒ เดือนของไทย สมัยกอนมันจะมีพิธีกรรม พิธีกรรมที่สําคัญในความเป%นมนุษยของ เราหลักๆ มี ๒ อยาง อยางหนึ่ง คือ พิธีกรรมที่เกี่ยวกับชีวิตเกิด แก เจ็บ ตาย ไปตามครอบครั ว อี ก อั น หนึ่ ง คื อ พื้ น ที่ ป ระจํ า ป6 ๑๒ เดื อ น ที่ เ ขาตั้ ง จาก สิ่งแวดล$อม สังคม วัฒนธรรมรวมกับธรรมชาติ สังคมในดินแดนประเทศไทย มันถูกคลุมด$วยวิถีชีวิตทางวัฒนธรรม น้ํามาปลูกข$าวหมดเลย เราเห็นไหม เวลาเดือน ๓ เริ่มไถแปรเพื่อที่จะรับน้ํา พอเดือนเมษาฝนเริ่มตกก็อาจจะมา เพาะกล$ า อะไรตางๆ พอวิ ส าขบู ช าขอฝน แล$ ว แถมของภาคกลางมี อ ะไร แปลกๆ เดือน ๑๑ เป%นเดือนที่น้ําจะมามากแคไหนทานเห็นใชไหมก็เกิดการ แขงเรือ เดือน ๑๑ น้ํามา น้ําเริ่มหลาก พอเดือน ๑๒ น้ําจะขึ้นสูงสุด ตรงนั้นก็ จะเกิดพิธีลอยกระทง จากลอยกระทงก็เปลี่ยนผานสูเดือนอ$าย เดือนอ$ายน้ํา ลด ถ$ าน้ํ าไมลดทํ าพิ ธีไ ลน้ํา เลย มัน อยู ในประเพณี ๑๒ เดือนหมด ถามวา กิจกรรมอันนี้เรามองเราชอบตัวกิจกรรมแตคุณไมเห็นผล แตวาในท$องถิ่นเขา จะรู$วาใครเข$าไปรวม เขารวมอยางไร เขารับรู$รวมกันคือการถายทอดการ เรียนรู$ เพราะฉะนั้นเราเรียนประเพณีตางๆ เราไมเข$าใจหรอกครับเรามอง เรา ดึ ง มั น ออกมาจากบริ บ ทของคน จากสภาพแวดล$ อ มของสั ง คมเราก็ เ ห็ น ความหมายของมัน ศึกษาการเป%นชาวบ$าน ศึกษาภาพนิ่งแตวาถ$ามองให$เห็น คนมันจะสนุก อันนี้เวลาเรามองเขาถายทอดพิธีการประเพณี ๑๒ เดือน เป%น การถายทอดการเรียนรู$ที่สังสรรคด$วยโดยที่ปากเปลาด$วย แล$วผมจําได$วาผม ทําจิตอาสา ชวงเวลาสงกรานตเป%นชวงเวลาที่สําคัญมากเพราะสงกรานตเริ่ ม เพาะปลู ก คนที่ เ ป% น ผู$ นํ า ผู$ อ าวุ โ สของแตละชุ ม ชนจะมาชุ ม นุ ม กั น ที่ วั ด สงกรานตนี่คนแกๆ มาชุมนุมกันแล$วคนเหลานี้จะมาคุยกัน วันนั้นเขาจะแจก