29
29 PAIVAND Vol. 16 Issue 928 Friday November 13, 2009
سال شانزدهم .شماره 928جمعه 22آبان 1388
در افغانستان... افغانستان پس از انتخابات و موقعیت دشوار کرزی حامد کرزی ،دراولین واکنش پس از اعالم برنده بودنش در انتخابات ریاس��ت جمه��وری افغانس��تان، اظهار کرد که درصدد ایجاد یک حکومت مش��ارکت ملی اس��ت؛ حکومتی که به تعبیر وی «آئینه ای برای تمام مردم افغانستان باشد». تکیه مجدد آقای کرزی بر جایگاه ریاس��ت جمه��وری برای 5س��ال آینده ،ظاهرا ً افغانس��تان را از یک مرحله س��خت و بحران��ی که در انتخابات پدید آمده بود ،عبور داد؛ ولی پرس��ش و ابهام اصلی دراین است که او دراین فاز جدید ،با چه توان ،نیرو ،پش��تگرمی و اندیشه ی تازه می تواند کشوری را که خود هشت سال است تجربه ی رهبری ومدیریت کالن آن را داشته ،وارد مرحله ی جدیدی نموده ،خالءها و ناکامی های عمیق گذشته را جبران و بحران های موجود وچالش��های پیش رو را با موفقیت پش��ت س��ر بگذارد؟ مهمترین چالش��ها و دشواری های اس��تراتژیکی را ک��ه حکوم��ت جدید پی��ش رو دارد ،می توان در محورهای ذیل نشانه گذاری کرد: اپوزیسیون زیاده خواه در طول چهار س��ال گذشته ،حامد کرزی با یک جبهه نس��بتا نیرومند سیاسی در درون دولت مواجه بود که در موارد بسیار ،موقعیت ،قدرت و جناح سیاس��ی مرب��وط به وی را شدیدا تحت فشار قرار می داد. این جناح موس��وم ب��ه «جبهه ملی» اس��ت که عمدتاً رهبران جهادی و طیف متنوعی از نیروهای سیاس��ی و فک��ری ش��امل آن اس��ت و در بس��یاری از مراکز مهم قدرت مثال در پارلمان ،والیات و مراکز امنیتی و نظامی از نفوذ موثر و قابل توجهی برخوردار است. حمای��ت ای��ن جبه��ه از عب��داهلل عبداهلل در دومین انتخابات ریاست جمهوری ،نش��ان داد که با وجود ش��کافهای جدی در درون رهبری و اعضای آن در ماه های اخیر ،این جبهه هنوز هم از قدرت سیاس��ی، مالی ،نفوذ اجتماعی و پشتوانه های منطق��ه ای قابل تأملی ب��رای تأثیر گزاری برمعاالدت سیاسی برخور داراست. ظهور آقای عب��داهلل به عنوان یک نیروی مخالف جدید ،ش��کافهای سیاسی و آرایش جناحی در درون نظام موجود را پیچیده تر می کند. او که در چند س��ال گذشته ،علی رغم برکن��اری از وزارت خارجه، رواب��ط نس��بتا خوب��ی ب��ا رئیس جمهوری داشت ،اکنون در چهره یک اپوزیس��یون جدی و حساب شدنی در برابر حامد کرزی ،ظاهر شده است. عبداهلل از چهر ه های بارز نسل جوان مجاهدین اس��ت که نسبت به سایر هم قط��اران خ��ود از چند ویژگی برجسته برخوردار است :دست کم
ده سال مسئولیتهای مهم دپلماتیک داشته و یک سیاس��تمدار با هوش اس��ت ،از چه��ره های میان��ه رو و دمکرات منش مجاهدین اس��ت، از یاران نزدیک احمدش��اه مسعود است که برخالف سایر همقطاران ش��ورای نظاری خود ،سعی کرده هم موقعیت و جبهه سیاسی خود را دچار تزلزل نکند و هم ،تا حدودی خود را از گزند رسوایی های مالی دور نگهدارد. اما ش��اید مهمترین معضل سیاسی آقای کرزی این باش��د که از یک س��و به دلیل ترس از محدود شدن حوزه نفوذ و اختیارات خودش در س��اختار هرمی قدرت ،نمی تواند اختیارات و امتیازات کالنی را که این مخالفین مطالبه می کنند ،به آنها واگذار کند و از س��وی دیگر ،در کوتاه مدت نه توان مقابله با آنها را دارد و نه ،جسارت نادیده گرفتن و تخطئه آنان را. فرسایشی شدن جنگ؛ گسترش جنگ مش��کل جدی تر دیگر چگونگی مه��ار ،برخورد و ی��ا صلح با گروه طالبان اس��ت .طالبان از یک گروه فراری و زیر زمینی درس��ال ،2002 اکنون به یک گروهی تبدیل شده که فعالیت ها و عملیات خود را در افغانس��تان افزایش داده در مواردی ادعاه��ای کالن سیاس��ی را مطرح کرده است. موقعی��ت و جدیت خط��ر طالبان را م��ی توان در باز س��نجی توان و تدارک نظامی ـ سیاسی این گروه باز تعریف کرد که در چند عنصر اساسی ،مشهود است: .1افزایش قدرت نظامی ـ اقتصادی: گفته می ش��ود این گ��روه هزاران نیروی مس��لح آماده نبرد دارد که به آنها مزد دالری داده می ش��ود. بر اس��اس گزارشهای اخیر ،توان و ذخیره پولی طالبان از گروه القاعده هم فزونتر است. .2نف��وذ اجتماع��ی :ناتوانی دولت در تأمین امنیت ،فس��اد گسترده در ادارات دولتی و محلی و ناکامی در تأمین معیشت و کار برای مردم این کشور و سهل انگاری و بی عدالتی در بازس��ازی ،موجب بی اعتمادی و حتی رویگردانی از دولت ش��ده است .فرایند این وضعیت ،به نفوذ و حضور طالبان در مناطق و محالت
کشور زمینه داده است. .3بکارگیری از تاکتیکهای مدرن و پیشرفته :درعلمیات نظامی شهری و چریک��ی ،و انتحاری بهره گیری از تاکتیکهای جاسوسی و نفوذی، سرعت و موثریت عملیاتی طالبان را بطور قابل مالحظ��ه ای افزایش داده است. .4اس��تفاده از تکنول��وژی مدرن: اقدامات اخیر طالبان چهره دیگری از این گروه خشن و نامنعطف بروز داده اس��ت .س��هل گیری با مردم. اس��تفاده از تکنولوژی جدید مانند موبای��ل و اینترن��ت و وبس��ایتهای متع��دد ،تم��اس و ارتب��اط فعال با رسانه های بین المللی ،بهره گیری از ش��یوه های مدرن تبلیغاتی مانند اس��تفاده از فیلم و عکس و ویدیو، تساهل در برخورد با مسایل شرعی نسبت به مردم ،برخورد هوشیارانه ب��ا پدیده ی قومی و مذهبی ،از این گروه ،یک نیروی سیاسی با هدف و استراتژی مشخص و دراز مدت، ساخته است. .5بازسازی و استحکام تشکیالتی: گروه طالبان علیرغم دسته بندیهای متع��ددی که عمدت��ا در دو جناح اصلی موسوم به «شورای کویته» و «گروه حقانی» دسته بندی می شوند، از نظر ساختار رهبری و تشکیالتی گروه پیوس��ته ای به نظر می رسد . و ش��اید راز اصل��ی موفقیتهای آن نیز ،در همین پیوستگی و استحکام تشکیالتی شان باشد. حکوم��ت آقای ک��رزی در طول سالهای گذشته ،نه از طریق مذاکره و ن��ه از طری��ق مقابله نظام��ی ،نه تنها موفق به ح��ل و رفع این خطر نش��ده ،بلکه با ضعف و پریش��انی استراتژیک خود در برخورد با این گروه ،زمان و زمینه را به گسترش، تقویت روحی و تجهیز نظامی این گروه سخت سر ،مجال داد. جن��گ اکنون ب��ا طالب��ان ،تبدیل به یک جنگ فرسایش��ی ش��ده و این چیزی اس��ت که بالقوه دولت افغانس��تان را در دراز مدت شدیدا آسیب پذیر می سازد. مطمئنا توفی��ق و تقویت حکومت جدید ،در گرو چگونگی برخورد با ای��ن معضل ج��دی و اساس��ی اس��ت .اگ��ر حامد ک��رزی نتواند یک اس��تراتژی روش��ن و موثر را درهماهنگ��ی با حامی��ان خارجی خود ،بیابد ،فرصت ادامه در صفحه 32