I. BÖLÜM TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ
I.12.1 MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI İÇİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI Türkiye İstatistik Kurumu milli gelir hesaplamalarında açıkladığı gayri safi sabit sermaye yatırımları büyüklüğü içinde makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğüne de yer vermektedir. Gayrisafi sabit sermaye oluşumu, bir üreticinin sabit aktifleriyle elde edişleri, eksi elden çıkarışları ve kurumsal birimin üretim faaliyetleriyle gerçekleşen üretilmeyen aktif değerine belirli ilavelerin toplam değeriyle ölçülür. Gayrisafi sabit sermaye oluşumunun en büyük kısmını maddi sabit aktifler oluşturmaktadır. Bu aktifler, makineteçhizat ve inşaat olmak üzere iki alt grupta incelenmektedir. Sabit aktifler, bir yıldan fazla bir süre için üretim işleminde kullanılmaktadır. Makine ve teçhizata yapılan gayri safi yatırımlar referans dönemi boyunca yeni veya ikinci el olarak elde edilen makineler (ofis makineleri vb.), bina müştemilatı içinde kullanılan özel araçlar, diğer makine ve teçhizat, kullanılan tüm araçlar ve botlar, örneğin otomobiller, ticari araçlar ve kamyonlar olduğu gibi özel araçların tüm türleri, demiryolu vagonları, botlar ve benzerlerini kapsamaktadır. TABLO.24 TÜRKİYE’DE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI ESKİ SERİ HESAPLAMA MAKİNE YATIRIMLARI MİLYAR TL
MİLLİ GELİR MİLYAR TL
YENİ SERİ HESAPLAMA % PAY
MAKİNE YATIRIMLARI MİLYAR TL
MİLLİ GELİR MİLYAR TL
% PAY
2009
86,7
950
9,1
87,5
999
8,8
2010
116,9
1.079
10,8
114,8
1.160
9,9
2011
165,1
1.297
12,7
158,3
1.395
11,3
2012
160,0
1.417
11,3
162,1
1.570
10,3
2013
177,3
1.567
11,3
182,3
1.810
10,1
2014
201,4
1.748
11,5
206,4
2.044
10,1
2015
256,4
1.953
13,1
263,0
2.338
11,2
13,0
285,4
2.580
11,1
2016 T 278,2 2.140 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU
Türkiye İstatistik Kurumu milli gelir hesaplama yöntemlerini değiştirmiş ve 2016 yılı Aralık ayından itibaren yeni milli gelir verilerini açıklamaya başlamıştır. Bu çerçevede aşağıda eski ve yeni yöntemler ile Türkiye’de makine ve teçhizat yatırımları ve milli gelir içindeki payları sunulmaktadır. Makine ve Teçhizat yatırımları büyülüğü yeni hesaplama yöntemi içinde bir öncekine göre çok sınırlı olarak yukarı yönlü revize edilmiştir. Yeni seri hesaplama yöntemi ile cari fiyatlarla makine ve teçhizat yatırımlarının 2016 yılında 285,4 milyar Türk Lirasına yükseldiği öngörülmektedir. Makine ve teçhizat yatırımlarının milli gelir içindeki payı ise 2011 yılından sonra hemen aynı kalmış ve 2016 yılında yüzde 11,1 olarak gerçekleşmiştir. I.12.2. SANAYİİ VE HİZMET İSTATİSTİKLERİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI Türkiye İstatistik Kurumu yıllık olarak Sanayii ve Hizmet İstatistikleri hesaplamakta ve yayınlamaktadır. Bu kapsamda NACE sınıflamasında yer alan tüm sektörlerin yıllar itibariyle makine ve teçhizat yatırımı büyüklükleri hesaplanmakta ve açıklanmaktadır. Yıllık sanayii ve hizmet istatistiklerinde en son 2015 yılı verileri açıklanmıştır. Toplam makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü 2015 yılında 129,66 milyar Türk Lirasıdır. Milli gelir verileri çerçevesinde açıklanan makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü ile yıllık sanayii ve hizmet istatistikleri kapsamında açıklanan makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü arasında önemli bir fark bulunmaktadır. Bununla birlikte yıllık sanayii ve hizmet istatistikleri ile açıklanan sektörler arası dağılım makine alt sektörleri itibariyle yapılan makine harcamalarını göstermesi açısından önemlidir. Türkiye’de makine ve teçhizat yatırımlarında ilk sırayı yüzde 31 payı ile imalat sanayii almaktadır. İkinci sırada toptan ve perakende ticaret sektörü yer almaktadır. Uçüncü sırada ulaştırma ve depolama, dördüncü sırada ise enerji sektörü bulunmaktadır.
Makine İmalat Sektörü Türkiye ve Dünya Değerlendirme Raporu 2017 • 19