DAMPOLLEN bekend als jeneverbes of juniperus door Dieks Horsman
Ik kan mij voorstellen dat de lezers van ons blad zich afvragen of een verhaal over dit onderwerp wel interessant is om daar over te schrijven. Zelf vroeg ik mij dat ook af en toch hoop ik dat u met mij verrast zult zijn over de bijzondere kenmerken en goede eigenschappen van deze mooie boom of struik met die enigszins geheimzinnige naam in deze streek : dampol. Het buitengebied van onze gemeente Ommen staat bekend om haar gevarieerde natuurschoon. Niet alleen vanwege de verschillende grondsoorten, de lage en hoge bergen of dalen, bossen of heide, weide- of akkerlanden, bomen en struiken, maar deze variatie is ook volop aanwezig in de verschillende buurtschappen. Liggen deze aan de Vecht of de Regge met de prachtige rivieroevers met soms hoge rivier - of stuifduinen zoals de Steile Oever, de Beerzerbulten, de Vlierbelten, de steile houtwallen aan de Koedijk in Giethmen of het Junnerkoeland, dan ziet het landschap er daar anders uit dan in de vlakke weidegebieden en akkerlanden van bv. het Arriërveld met de mooie vergezichten. Komen we daarentegen in de vele bosgebieden zoals Vilsteren , Zeesse, Junne, Eerde, Archem en de Lemelerberg dan kunnen wij daar genieten van weer een heel ander natuurschoon. Kijk alleen eens naar de vele soorten bomen,struiken en ook bloemen en planten die daar groeien, wat een bijzondere en boeiende variatie. Tussen alle bomen en struiken heeft de jeneverbes, die hier in Salland in de streektaal meestal dampol wordt genoemd, een toch enigszins bijzonder aanzien. Vooral in het schemerdonker lijkt deze struik voor sommigen op een grillige, mysterieuze menselijke gedaante. Als men eertijds lopend of met paard en wagen en nog weer later ook fietsend in het donker door eenzame streken ging, keek men zo'n alleenstaande dampol wel eens aan voor een grote kerel die weinig goeds voorspelde. Persoonlijk herinnering ik mij nog, dat toen wij in onze schooljaren dagelijks over de berg naar school in Lemele liepen, wij dan juist met die dampollen spelletjes verzonnen, misschien spraken die het meest nog tot onze kinderlijke verbeelding. De meest voorkomende naaldboom op aarde Inderdaad: de jeneverbes of juniperus is onder de naaldbomen de meest voorkomende boom of struik op aarde en in Nederland is het een beschermde plant. Hij kan als zuilvormige boom of als laaggroeiende of kruipende struik groeien. De altijdgroene dampol bloeit in mei. Het woord juniperus komt uit het Latijn, vertaald : “verschijnen of baren”, dit slaat op het verschijnsel dat de nieuwe bessen verschijnen voordat de oudere zijn afgevallen. Hoe hier in deze streken de naam dampol is ontstaan is mij niet bekend, als iemand daar meer over weet hoor ik dat graag. De jeneverboom wordt ook wel schildwacht genoemd, een stilstaande gedaante. De bessen geven een bijzondere smaak en geur aan de Hollandse jenever. Het rijpen van de bessen strekt zich uit over twee jaren. Kenmerken van de plant De vorm is soms grillig en vooral de kroon heeft een sterke naalddichtheid zodat er weinig licht door valt waardoor men op enige afstand in het schemerdonker op de kale heide een mysterieuze gedaante meent waar te nemen. Hij groeit heel langzaam, ook al door de vele zijtakken, ongeveer 1 meter in tien jaar. Uiteindelijk kan hij wel 10 meter hoog worden en onder gunstige omstandigheden 500 tot 2000 jaar oud worden. In Nederland staat hij veel op lichte zandgronden en heidelandschappen, waar hij met zijn scherpe naalden wordt vermeden door de schapen. De mannelijke bloemen zijn goede leveranciers van stuifmeel voor de bijen. Hij kan niet zo goed tegen snoeien, dan 9