FILAKRANT 2018 Vervolg van pagina 9
papiergeld besteld om de dag mee door te komen. De koers was daar meestal wat gunstiger dan bij de wisselkantoren. Vooral het biljet van 10 mark vond ik erg mooi. Het maakt deel uit van een serie biljetten met als emissiedatum 2 januari 1960 in de waarden: 5, 10, 20, 50, 100, 500 en 1000 mark. De serie werd ontworpen door de Zwitserse graficus Hermann Eidenbenz (1902-1993). De eerste emissie heeft als datum 1 januari 1960 (Pick 19a). Een tweede emissie heeft als datum 2 januari 1970 (Pick 31a), een derde uitgave heeft als datum 1 juni 1977 (Pick 31b). Van het biljet met emissiedatum 2 januari 1980 bestaan twee varianten; zonder © (Pick 31c) en met © DEUTSCHE BUNDESBANK (Pick 31d). Het biljet werd in 1990 ingetrokken. Op de keerzijde 1 pondbiljet staat centraal het wapen van Schotland afgebeeld.
De afbeelding van de brug stond al eerder op de biljetten van 5, 20 en 100 pond - gedateerd 1 november 1957 - en uitgegeven door The National Bank of Schotland (Pick 262-264). Lang heeft de bank niet bestaan. De economische omstandigheden in 1969 waren voor de bancaire sector moeilijk. Om te kunnen overleven werd naar een fusiepartner gezocht. Dat jaar fuseerde zij met de Royal Bank of Scotland (RBS) die daarmee de grootste commerciële bank werd met 662 vestigingen. Op de voorzijde van het 1 pond biljet staat een afbeelding van de Forth Bridge. De spoorbrug - gelegen tussen North Queensferry en South Queensferry - overspant de Firth of Forth, het estuarium van de rivier de Forth.
11
In 1933 werd het eerste schip met de naam “Gorch Fock” voor de Kriegsmarine bij Blohm + Voss gebouwd. Het was onder de naam “Tovarishsh” van 1949-1991 eigendom van de Sovjet-Unie en na het uiteenvallen ervan van 1991-2003 van de Oekraïne. Het werd in 2003 aangekocht door de Duitse vereniging ‘Tall ShipFriends’ en sindsdien ligt het niet zeewaardige schip als “Gorch Fock I” in de haven van Stralsund. De vereniging probeert het schip weer in oude glorie te herstellen. Beide schepen zijn vernoemd naar de Duitse schrijver Johann Kinau (1880-1913). Onder het pseudoniem “Gorch Fock” publiceerde hij vanaf 1904 poëzie en verhalen. Zijn bekendste werk is: “Seefarht ist Not!” uit 1913. In 1916 diende hij als uitkijkpost op de lichte kruiser SMS Wiesbaden en stierf op 1 juni toen het schip tijdens de “Slag bij Jutland” tot zinken werd gebracht. Zijn lichaam werd gevonden op de Zweedse kust in de buurt van Fjällbacka en begraven op het eiland Stensholmen. De huidige “Gorch Fock” heeft een lengte van 89.30 meter, de breedte bedraagt 12 meter, de diepgang is 5.50 meter, de masthoogte boven water is 45 meter, het zeiloppervlak bedraagt 2.037 m². Het schip is regelmatig te bezichtigen tijdens grote havenfeesten. Behalve op het bovenstaande bankbiljet staat de “Gorch Fock” ook op vele munten en penningen afgebeeld.
Government of Gibraltar 1 pound 1st May 1965, Pick 18a
De Forth Bridge in aanbouw De brug werd ontworpen door ingenieurs Sir John Fowler (1817-1898) en Sir Benjamin Baker (1840-1907). De brug - volgens het principe van de gerberligger of in het Engels cantilever bridge - is een brugtype waarbij gebruikgemaakt wordt van een eenzijdige ophanging. De bouw begon in 1883. De eerste vier jaar werden besteed aan de bouw van caissons en de bouw van de pijlers. Door het instorten van de Tay Bridge op 28 december 1879 werd de constructie van de Forth Bridge zo aangepast dat zij een orkaan zou moeten kunnen weerstaan. De bouw van de brug heeft in totaal 54 mensen het leven gekost. Op 4 maart 1890 werd de brug geopend door de Prins van Wales, de latere koning Edward VII (1901-1910), door het plaatsen van de laatste klinknagel (verguld en voorzien van een inscriptie). De brug is zeer strategisch gelegen op het spoortraject LondenEdinburgh. Tussen de spoorwegmaatschappijen Great Northern Railway en de London and North Western Railway was een ware wedstrijd ontstaan, de Race to the North. Beide treinen vertrokken gelijktijdig vanuit Londen richting noorden. Wie het eerste de Forth Bridge kon oversteken was winnaar. De brug is 2.528 kilometer lang en het spoor bevindt zich 45 meter boven het wateroppervlak. De maximum snelheid is 50 mph (80 km/h) voor passagierstreinen en 20 mph (32 km/h) voor goederentreinen. Het maximumgewicht voor elke trein op de brug is 1422 ton. In de brug is ongeveer 54.860 ton staal en 7 miljoen klinknagels verwerkt. Voor het onderhoud heeft de brug een eigen onderhoudsploeg die er tien jaar overdoen om het oppervlak van circa 59 ha te schilderen en waarvoor 31.800 liter verf nodig is. Sinds 2015 staat de brug op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Foto: Hessische Hausstiftung, Kronberg i.T., Duitsland Op de voorzijde staat rechts een naar links gewend portret van een jonge man. Tot op heden is de toewijzing aan een maker van het portret van Anton Neupauer, geschilderd omstreeks 1500, onzeker. In aanmerking komen Lucas Cranach de Oudere (ca. 1472-1553) of Albrecht Dürer (1471-1528). De meeste kunstkenners geven de voorkeur aan Lucas Cranach de Oudere. Het schilderij bevindt zich in de collectie van de Hessische Hausstiftung, Kronberg i.T., Duitsland.
Op keerzijde staat het opleidingszeilschip ‘Gorch Fock’ van de Duitse Bundesmarine afgebeeld. Het is een zogenoemde bark, een zeilkoopvaardijschip uit de 19e eeuw. Dit scheepstype heeft drie masten. Alle masten – behalve de achterste – zijn vierkant getuigd. De achterste (bezaansmast) bestaat uit een ondermast met bezaan en een steng met daaraan het gaffeltopzeil. Na de Tweede Wereldoorlog werden de opleidingsschepen van de Duitse marine door de geallieerden in beslag genomen. In 1957 gaf de Duitse marine aan scheepswerf Blohm + Voss uit Hamburg opdracht een nieuw opleidingsschip te bouwen. Het huidige schip is een moderne en gewijzigde kopie van de in de jaren 30 gebouwde schepen van de Gorch Fockklasse.
In 1848 werd in een kalksteen grot bij Forbes Quarry (aan de noordzijde van Gibraltar) de schedel van een vrouwelijke Neanderthaler ontdekt. Hiermee werd aangetoond dat de plek al rond 24.000 v. Chr. bewoond werd. De Rots werd rond 950 v. Chr. bezocht door de Feniciërs. Daarna kwamen de Romeinen, de Vandalen, de Goten en was het in de tweede helft van de 6e eeuw onderdeel van het Byzantijnse Rijk. De naam Gibraltar komt uit het Arabisch “Gabal-Al-Tariq” (Berg van Tariq), vernoemd naar legerleider Tariq ibn Ziyad die in 711 met 7.000 Berberse krijgers de Straat van Gibraltar overstak om voor het Omajjadische kalifaat het Iberisch schiereiland te veroveren. Vervolgens was het tot 1309 in bezit van verschillende islamitische vorsten. In 1309 wist koning Ferdinand IV van Castilië (1295-1312) de rots te veroveren. Het zou tot 1704 Spaans bezit blijven. Tussen 1701-1713 woedde in Europa de Spaanse Successieoorlog. Na het overlijden van Karel II van Spanje (1661-1700) waren er verschillende partijen, zoals Lodewijk XIV van Frankrijk (1643-1715), die de erfenis opeisten. In zijn testament had Karel bepaald dat het Spaanse rijk aan Philips, de kleinzoon van de Franse koning, moest vallen. Verschillende Europese vorsten, verenigd in de Grote Alliantie, kwamen hiertegen in opstand. In 1689 trad Koning-Stadhouder Willem III van Oranje namens Engeland en de Nederlanden toe.
Bondsrepubliek Duitsland 10 Deutsche Mark 2 januari 1970 Pick 31a Voor de invoering van de euro hadden alle landen in Europa hun eigen valuta. Wie een dagje bij de buren op bezoek ging moest een aparte portemonnee met Duitse marken of Belgische franken meenemen. Pinnen in het buitenland was er nog niet bij, dus werd een paar dagen van te voren bij de bank een hoeveelheid
Op de voorzijde van het biljet staat een afbeelding van de ‘Rots van Gibraltar’. Op de keerzijde een fraaie guilloche versiering met centraal het wapen van Gibraltar. Het werd op 10 juli 1502 toegekend door Isabella I van Castilië (1451-1504). Het toont een rood kasteel met drie torens op een zilveren achtergrond. Vanuit de middelste opening hangt een gouden sleutel aan een ketting op een rode achtergrond. Hieronder een banderol met de tekst MONTIS INSIGNIA CALPE (Kenteken van de Rots van Gibraltar). De biljetten zijn vervaardigd bij Thomas de la Rue Company, Limited.
Foto: Bundeswehr. Ricarda Schönbrodt, Presse- und Informationszentrum Marine
Vervolg op pagina 13