l ZAKOŃCZENIE l
Zakończenie
Aby szkoła mogła stać się szkołą międzykulturową – otwartą na dialog i kształcenie świadomych i aktywnych obywateli, przyjazną dla wszystkich – warto pamiętać: • Każda społeczność szkolna jest zróżnicowana – to od nas zależy, na ile będziemy te różnice dostrzegać i korzystać z nich. • Kształtowanie świadomości społecznej zaczyna się już w przedszkolu i szkole – uczeń, uwrażliwiony na różnice społeczne w czasie edukacji szkolnej, w przyszłości będzie bardziej świadomym, tolerancyjnym i kompetentnym obywatelem. • Każdy uczeń z grupy zagrożonej wykluczeniem społecznym z powodu różnic kulturowych, jeśli doświadczy przyjaznego traktowania w środowisku szkolnym i skorzysta z warunków równego dostępu do nauki, w dorosłym życiu będzie wykazywał większe zrozumienie i kompetencje w relacjach społecznych, w tym międzykulturowych. • Wspieranie edukacji wszystkich dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym jest jednym z celów demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego. • W zarządzaniu szkołą wielokulturową nie wystarczą dobre intencje – potrzebna jest wizja kreowana przez dyrektora, wsparcie organu prowadzącego, doskonalenie nauczycieli i gotowość do współpracy międzysektorowej – odpowiadające na specjalne potrzeby edukacyjne uczniów mierzących się z wyzwaniami edukacyjnymi jako następstwem różnic kulturowych. • W polskich szkołach, do których uczęszczają uczniowie z innej kultury czy z doświadczeniem migracyjnym, wielokulturowość jest faktem – można jej nie zauważać, ale nie da się jej zaprzeczyć. Dlatego cała społeczność szkolna, także polskie dzieci i ich rodzice, powinna być czynnie zaangażowana w tworzenie sprzyjających warunków do nauki i wychowania uczniów cudzoziemskich. • W szkole obowiązują procedury i zasady, które trzeba jasno komunikować. Jeśli jest to możliwe, należy starać się, aby były one dla wszystkich akceptowalne. Z wielokulturowości wynikają dla uczniów, nauczycieli i rodziców nawet skrajne różnice w wartościach, normach i postawach. Należy je traktować z szacunkiem i respektować – jeśli stanowią wartość dla osób, z którymi obcujemy – i nie przekonywać tych osób, że tak nie jest. W Polsce zjawisko wielokulturowości narasta, ale istnieją już placówki edukacyjne, które radzą sobie ze zróżnicowaniem kulturowym uczniów. Przybywa przedszkoli i szkół kształcących uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jako następstwem różnic kulturowych. Instytucjom edukacyjnym przypada więc do spełnienia, i to w coraz większej skali, zadanie kształtowania współzależnej egzystencji społecznej – odczuwania, myślenia i zachowania „innych” wśród nas i nas wobec „innych”. Mamy nadzieję, że publikacja Ośrodka Rozwoju Edukacji Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów stanie się praktycznym narzędziem skutecznego wspierania uczniów, nauczycieli, rodziców i całych społeczności szkolnych w diagnozie, planowaniu, wdrażaniu i ewaluacji edukacji międzykulturowej. 56