№ 59, շաբաթ, դեկտեմբերի 10, 2011 թ. |
Օրակարգ | 3
Ռուբլու կապանքները Հայաստանի արտարժութային շուկան կախված է նաև ռուսական արժույթից Հայաստանի արտարժութային շուկան անկախ է համարվում, որտեղ փոխարժեքը ձևավոր վում է առաջարկի և պահան ջարկի սկզբունքով: Հայաս տանում փոխարժեքի շուկան խիստ կախված է Ռուսաստա նի արտարժութային շուկայից։ Հայկական դրամը ոչ պակաս զգայուն է ռուբլու, քան դոլարի տատանում ն երի նկատմամբ։ Ռուսաստանում ռուբլու թու լացումը հանգեցնում է Հայաս տանում դրամի արժեզրկմանը։ Ինչպես հայտնի է, Հայաստա նի արտարժութային շուկայում դրամ/դոլար փոխարժեքը լողա ցող է և ձևավորվում է առաջար կի և պահանջարկի ճանապար հով։ Նման պայմաններում, լինե լով ներկրող երկիր, Հայաստա նում փոխարժեքի ձևավորման ժամանակ լուրջ դերակատարու թյուն են ունենում Ռուսաստա նից եկող մասնավոր տրանս ֆերտները։ Այդ երկրին բա ժին է ընկնում Հայաստան եկող տրանսֆերտների 70%-ը։ Այս տարվա տասը ամիսներին Ռու սաստանից փոխանցված գու մարների ծավալը կազմել է մոտ $1,1 մլրդ։ Ակն հայտ է, որ մաս նավոր տրանսֆերտների ծավա լի նվազումը նույնիսկ ամսվա կտրվածքով հանգեցնում է ազ գային արժույթի թուլացման։ Ռուսաստանից Հայաստան փոխանցվող միջոցների ծա վալն ուղղակիորեն կապված է
«
Ռուսաստանում տնտեսական վիճակից և անուղղակիորեն՝ նավթի գներից։ ՀՀ ԿԲ-ի վերլուծությունների համաձայն՝ նավթի գների աճի և տրանսֆերտների ծավալի միջև առկա է ուղղակի կապ՝ 3-6 ամիս ժամանակային լագով։ Բայց եթե նավթի գները դրամի փոխար ժեքի վրա ազդեցություն են ու նենում որոշակի լագով, ապա ռուբլու փոխարժեքն ունենում է անմիջական ազդեցություն։ Եթե մի քանի տարի առաջ Հա յաստանի արտարժութային շու կայի միտումն երը հիմն ականում պայմանավորված էին Ռուսաս տանից եկող տրանսֆերտների ծավալներով, ապա վերջին եր կու տարիներին դրանք առավե լապես կախված են Ռուսաստա նի արտարժութային շուկայից։ Խն դիրն այն է, որ ներ կա յում Հայաստան առևտրային բանկե րի միջոցով Ռուսաստանից մաս նավոր տրանսֆերտների զգա լի մասը փոխանցվում է ռուբլով: Հայաստանում ռուբլին շատ մեծ պահանջարկ չունի. թեև Ռու սաստանից Հայաստանի ներկ րումը շուրջ $1 մլրդէ, բայց ներկ րումն երի վճարումն երը կատար վում են արտարժույթով: Օրինակ՝ այս շաբաթ առևտ րային բանկերը ներբանկային շու կա յում գնել են մոտ 560 մլն ռուբլի ($18 մլն), որը համադրելի է նույն ժամանակահատվածում բանկերի կողմից ձեռք բերված դոլարի ($76,85 մլն) 23,5%-ին։
Ռուսական ռուբլին Հայաստանի ազգային արժույթի վրա թողնում է երկակի ազդեցություն՝ թե՛ կարճաժամ կ ետ, թե՛ միջնաժամ կ ետ
»
Ըստ էության՝ նոյեմբերին Հա յաստանում դոլա րի նկատմամբ 5 կետով դրամի արժեզրկումը որոշակիորեն պայմանավորված էր այս ժամանա կահատվածում Ռուսաստանում ռուբլու՝ շուրջ 1 կետով արժեզրկ մամբ:
Գրեթե նույնքան ռուբլի բանկե րը գնել էին նախորդ շաբաթ։ Հայաստանում դրամ/ռուբլի փոխարժեքը ածանցված է դոլա րից, ինչը նշանակում է, որ եթե Ռուսաստանում ռուբլին թու լանում է դոլարի նկատմամբ, այն թու լա նում է նաև դրա մի նկատմամբ։ Ռուսաստանից Հայաստան փոխանցվող ռուբլային տրանս ֆերտների ծավալը թուլացող ռուբլու պայմաններում ուղղա կիորեն հանգեցնում է դոլարա յին արտահայտությամբ տրանս ֆերտների ծավալի նվազման։ Այսինքն՝ եթե Ռուսաստանում արտագնա աշխատող հայաս տանցին ամսական, օրինակ, փո խան ցում է 3 հազ. ռուբ լի, և
Գետինն են ուզում մտնել ‹‹‹ էջ 1 ցուցահանդեսից հետո հայկա կան ընկերությունները սկսել են արտահանում իրականացնել Չի նաս տան: Ըստ նրա՝ կարծ րա տիպ կա, թե շատ դժվար է մտնել չինական շուկա, քանի որ հայ կա կան շու կան փոքր է չի նացիների համար: Սակայն, նրա խոսքով, բոլոր նախադրյալները կան, որ արտահանվող հայկա կան ապրանքների շրջանառու թյունը ապագայում կավելանա:
Ներկա պատկերը
Հայ-չինական ապրանքաշրջա նառությունն այս տարվա տասը ամիսներին կազմել է շուրջ $340 մլն, որում Հայաստանի ար տահանումը՝ $10 մլն: Ըստ Հայաս տանի Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների՝ ան կախությունից ի վեր՝ չինական ներդրումն երը Հայաստանում կազմել են $1,3 մլն: Հայաստա նը Չինաստանում ավելի խոշոր ներդրումն եր է կատարել. ան ցած տարի մայիսին Չինաստա նում շահագործման հանձնվեց
քլորոպրենային կաուչուկի ար տադրության «Շանսի-Նաիրիտ» գործարանը, որում հայկական կողմին է պատկանում բաժնե տոմսերի 40%-ը։ Գործարանում կատարված ներդրումն երի ծա վա լը կազ մել է $140 մլն, ին չը նշանակում է, որ հայկական կող մը կա տա րել է $56 մլն-ի ներդ րում։ Հայկական կողմի ներդ րումը նյութական է՝ «Նաիրիտ»ում ապամոնտաժված կաուչու կի արտադրության հոսքագիծ, ինչպես նաև տեխնոլոգիական խորհրդատվություն։ Հայաստա նի Կառավարությունն այս գոր ծարանից տարեկան ակնկալում է $10 մլն-ի եկամուտ ստանալ։ Ակնկալվում է, որ առաջի կայում Հայաստանում չինա կան ներդրումն երը կավելա նան։ Խնդիրն այն է, որ այս տար վա հունվարին Լոնդոնի բորսա յում գնանշվող չինական Fortune Oil ընկերությունը ձեռք բերեց Bounty Resources Armenia ըն կերության 35% մասնաբաժի նը: Bounty Resources Armenia ըն կերությունը տնօրինում է հայ կական երեք երկաթահանքեր,
որոնց հաստատված, հավանա կան և նախնական գնահատված պաշարները 1,83 մլրդ տոննա են: Երկաթահանքերը գտնվում են Հրազդան, Աբովյ ան քաղաքների մերձակայքում և Սյունիքի մարզի Սվարանց գյուղում: Նախատես վում է, որ Հրազդանի երկաթա հանքը կմշակվի առաջինը և շա հութաբեր կդառնա 2014-ից: (Այդ երկաթահանքերը, ըստ մամու լի հրապարակումն երի, պատկա նում են ՀՀ բնապահպանության նախկին նախարար Վարդան Այ վազյանին, որը դրանք ձեռք է բե րել նախարար եղած ժամանակ)։ Ընդհանրապես, հայ-չինական տնտեսական հարաբերություն ներում հայտարարություններից հետո գործողությունները դան դաղում են: (Վարդան Այվազյանի հանքերի դեպքում դրանից շա հում են բնությունը և Հրազդա նի բնակիչները): Օրինակ՝ 2008թ. դեկտեմբերին Պեկին կատարած այցից հետո ԱԺ նախագահ Հո վիկ Աբրահամյանը հայտարա րեց, թե Չինաստանը Հայաստա նին $1 մլրդ-ի վարկ կտա… n Արմե նակ Չատինյան
այդ օրվա փոխարժեքով դա $100 է, ապա հաջորդ ամիս 1 կետով ռուբլու արժեզրկման դեպքում այդ գումարն արդեն կազմում է $96։ Նշենք, որ Ռուսաստանից Հայաստան ամսական փոխանց վում է միջինը $120 մլն, ինչը նշա նակում է, որ այլ հավասար պայ մաններում ռուբլու թուլացումը հանգեցնում է նաև այդ գումա րի նվազմանը։ Ստացվում է, որ Ռուսաստա նում թույլ ռուբլին, նավթի գնե րով պայմանավորված տնտե սական վիճակը ուղղակի ազդե ցություն են թողնում Հայաստա նում դրամի փոխարժեքի վրա։ Եթե նկատի ունենանք նաև, որ Ռուսաստանի տնտեսու թյան վիճակի վատթարացման
պայմաններում նվազում են Ռու սաստանում աշխատող հայե րի եկամուտները և որպես արդ յունք՝ տրանսֆերտների ծավալ ները, ապա ռուսական ռուբլին Հայաստանի ազգային արժույ թի վրա թողնում է երկակի ազ դեցություն՝ թե՛ կարճաժամ կ ետ, թե՛ միջնաժամ կ ետ։ Ըստ էության՝ նոյեմբերին Հա յաստանում դոլարի նկատմամբ 5 կետով դրամի արժեզրկումը որոշակիորեն պայմանավորված էր այս ժամանակահատվածում Ռուսաստանում ռուբլու՝ շուրջ 1 կետով արժեզրկմամբ, քանի որ մի կողմից հայաստանյան շու կայում ավելացել է դոլարի պա հանջարկը, մյուս կողմից՝ նոյեմ բերին հոկտեմբերի համեմատ նվազել է դոլարի ներհոսքը։ Դեկտեմբերի առաջին տաս նօրյակը Ռուսաստանում քա ղաքականապես լարված էր՝ ընտրություններով պայմա նավորված: Նոյեմբերին նավ թի 1 բարելը էժանացել էր $5ով, և չի բա ցառ վում, որ դեկ տեմբերին դրամի արժեզրկման գործընթացում իր դերն ունե նա նաև ռուբ լու մոտ 1 կե տով արժեզրկումը։ Մյուս կողմից, սակայն, պետք է նշել, որ եթե դեկտեմբերին ռուբ լին դոլարի նկատմամբ շարու նակի արժեզրկվել, այն ազդե ցություն չի ունենա Հայաստանի արտարժութային շուկայի վրա։ Դեկտեմբերի հատկապես երկ րորդ կեսին Հայաստան կատար վող մասնավոր փոխանցումն երի ծավալը նախորդ ամսվա համե մատ ավելանում է մոտ 30%-ով, իսկ ներքին շուկայում դոլարի պահանջարկը նվազում է, ին չի արդյունքում տեղի է ունենում դրամի արժևորում։ n Արմե նակ Չատինյան