Nummer9080
Interview
Nummervierentwintignovembertweeduizendentien
pelen… ’t Gaf perfect weer hoe het daar zou worden: werken, werken en werken, in een godvergeten streek, waar de Hitlerpropaganda welig tierde, waar naast die Kartoffeln und Essig, een staalhard en zuur roggebrood met een bieten-wortel-smeersel op, mijn voornaamste voeding was… het enige lichtpuntje was de correspondentie met het thuisfront en de ontmoeting met andere gedeporteerden in de kerk, of ergens onderweg naar de akkers of aan de fabriek. Voor de rest was het arbeiden op het veld… (Maria komt tussen en zegt:)…Vertel eens van die keer met die akker…(dan Alfons weer:)… Rustig, Maria, ik kom er net toe… Welnu, op een keer moest ik alleen met twee paarden en een os, een land gaan ploegen. Een hele dag was ik in de weer, en ’s avonds kwam ik doodmoe thuis, zodat ik direct op de schelf ging slapen. ’s Anderendaags trok ik dan met de boer naar het veld, maar ramp, o ramp, ik bleek de verkeerde akker omgelegd te hebben! Die boer is dan zo uitgevaren tegen mij, zo onmenselijk hard, werkelijk alsof hij me dreigde te vermoorden, dat ikzelf hysterisch ben geworden, een schop heb genomen, en wild om me heen ben beginnen slaan, op de wagen, de wielen, op alles, enfin. Wij stonden daar voor ’t eerst werkelijk als aartsvijanden tegenover elkaar, en beiden voelden we dat we daar en dan zouden vechten voor ons leven… Zo wild ging ik tekeer, dat ik me nauwelijks nog het gevecht of de terugtocht herinner… maar feit was: mijn voornemen om daar weg te vluchten was onomkeerbaar, en niets of niemand zou me stuiten. Jullie bleven dus allebei in leven, maar het voelde alsof hij jou en jij hem voorgoed naar het leven stond? Voilà, zo was het. Na de oorlog ben ik er nog voor gaan biechten, want ik ben een christelijk mens… hè, Maria, dat is waar, hé?... maar die
gevoelens toen, menslief, ik was mezelf niet meer, die bedreiging die er van hem uitging… het was hij of ik, zo voelde dat aan… hoe het toch nog goed is kunnen aflopen, is me nog een raadsel, maar dat ik voelde dat ik het daar en dan in me had om hem te doden … neen, ik ben daar met mezelf mee in het reine moeten komen. Maar de pastoor later verzekerde me dat in het geval van zelfverdediging, een mens het recht heeft zich te verweren, wat ook de consequenties zijn… ja, de oorlog, jongen, is een verschrikkelijk ding… En ook voor de ontsnapping heb je geen geweld moeten gebruiken? Neen, gelukkig niet. Ik zat er al enige tijd op te broeden en had een gewaagd plannetje gesmeed, maar het kon lukken… (neigt voorover en spreekt stiller)… ik had met behulp van onze dokter aan het thuisfront, dokter Gyssels, laten weten dat mijn moeder op sterven lag – zogezegd, hé! – en ging met dat bewijs verlof aanvragen… zonder succes helaas… maar later, met behulp van Henri Buyle, kreeg ik van iemand anders een geldig verlofbewijs in handen, gedateerd op 2 december ‘43. Ik knipte er prompt de toestemming af, plakte dat op het schrijven van dokter Gyssels, en vervalste zo de toestemming, en maakte ze tot de mijne… het enige wat ik nog hoefde te doen was een 9 na die 2 bij te schrijven, zodat de vergunning sprak op 29 december. Verder sprak ik ter plekke nog af met Robert Hesters, om mij te helpen dragen, en weg was ik… (kijkt mij in de ogen)… jij bent toch getrouwd met een Hesters, is ’t niet?... wel Robert was de nonkel van je schoonvader… God hebbe zijn ziel, want in augustus ’44 is hij ginds omgekomen… (buigt het hoofd en zwijgt even)… enfin, ik stapte op de trein naar Leipniz, van 8 u. 27, en dat bleek toch wel een militaire passagierstrein te zijn zeker, vol pantsereenheden die in Afrika gevochten hadden! Ik hield me dus stil en gedeisd in een hoekje van een wagon, stapte af in Keulen, nam de volgende naar Aken, waar ik een paar oude kameraden vond, van onze eerste deportatie, en raakte zo eindelijk tot in België, Luik. En toen moest ik op de koop toe nog een trein naar Brussel nemen, een
Wij stonden daar voor ’t eerst werkelijk als aartsvijanden tegenover elkaar, en beiden voelden we dat we daar en dan zouden vechten voor ons leven…
44 november’10