254
DE
STOOMWAGEN
EN DE STOOMBOOT.
werktuigen deden ontstaan. De raderen aan de zijden van het schip geven het zonder twijfel een lomp aanzien, zij nemen veel plaats weg en, wijl zij de gevoeligste deelen van het schip zijn, staan zij het meest aan beleedigingen bloot. Eene oorlogstoomboot kan, door een paar goed gerigte schoten in bare raderen, spoedig vleugel-lam geschoten worden. Bovendien kwamen er hevige klagten van de opzigters der engeische kanalen, daar de stoombooten door den sterken golfslag, dien hare raderen teweegbrengen, de oevers der kanalen niet weinig beschadigden. Vooral op de kanalen beproefde men dus voor het eerst wat anders, namelijk de van ouds bekende schroef van Archimedes, die men reeds vroeger had voorgeslagen als voortstuwingsmiddel bij windstilte. In het jaar 4825 voer de eerste schroefboo~ op den Theems, en dat nog veel sneller dan grootere raderstoombooten; doch eerst in 4836 werd er een grooter schip Âť de Archimedes" gebouwd van 80 paardekrachten. Van toen af vorderde men spoedig; in 4842 werd de eerste fransche schroefstoomboot Âť de Napoleon" van 130 paardekrachten gebouwd en reeds in 4845 waagde men het, een der grootste stoomschepen, de straks vermelde Great-Britain, van 4200 paardekrachten door een schroef te laten voortstuwen. Aan den Great-Eastern werken, zooals wij straks zagen, schroef en raderen vereenigd, terwijl men bij de Persia, wat nog al opmerkelijk is, de voorkeur heeft gegeven aan raderen, die een groote snelheid ziuden geven. Nadat het gebleken was, dat de schroef bij de stoomschepen zeer goede diensten doet, kon het niet missen, dat zij hij de oorlogschepen zeer spoedig werd ingevoerd, die zoo doende, wijl de bewegingtoestel diep onder water kwam te liggen, veel minder kwestbaar werden, terwijl bovendien het voordeel werd gewonnen, dat men op de geschiktste plaatsen, die vroeger door de raderkasten waren ingenomen, kanonnen kon plaatsen. Om deze redenen bestaat een aanzienlijk deel van de engelsche en fransche oorlogsvloot uit schroefstoomschepen en worden zij ook allengs bij de nederlandsche marine
ingevoerd. Wij moeten thans nog over de schroef zelve en de ~vijze waarop zij werkt het een en ander opmerken. Aan eene schroefboot kan men op het uiterlijk door den schoorsteen alleen onderkennen, dat zij een stoomschip is, het drjf werktuig ligt onder den spiegel in het water. De as van de machine ligt hier niet dwars, maar in de lengte van het schip en gaat waterdigt door den achtersten wand. Op het daarbuiten uitstekende gedeelte zijn op de as de deden bevestigd, die bij de snelle omdraaijing der as met een hellend vlak tegen het
4