Nivon - Toorts - Winter 2021 by nivonnatuurvrienden

t mi nder

Winter 2021 - 2022

Meer doe

Ga de strijd aan

Hoe duurzaam

tegen voedselverspilling

is Nivon zelf?

TOORTS

Column

Langetermijndenken in kortetermijnwereld Beste Rebellen,

e leven in een tijd van woning- én grondstoffentekort. Het wereldklimaat warmt op en mensen zitten in de kou omdat het gas niet meer te betalen is. Noem dat gerust verwarrend. Waar NivonJong voorgaat in hergebruik, door recycling en reparatie, zijn talloze oudere vrijwilligers druk om de erfenis van de afgelopen honderd jaar natuurvrienden te bewaren. Samen proberen we te doen wat goed is. Nivon is bij uitstek de plek waar je langetermijndenken kunt praktiseren in een kortetermijnwereld. Honderd jaar geleden zat Europa midden in de emancipatiebeweging die ertoe heeft geleid dat rechten en welvaart nu eerlijker zijn verdeeld. Daar mogen we onze voorouders dankbaar voor zijn. Nú gaat het erom die rechtvaardige verdeling door te trekken naar de kinderen die nog geboren zullen worden. Zij zullen de aarde bewonen die wij achterlaten. Niet alleen willen we dat onze accommodaties in goede conditie blijven… Ook de bodem, onze biodiversiteit, de beschikbare hoeveelheid grondstoffen, leefbare klimaatomstandigheden, schoon water, gezond voedsel en eerlijke sociale verhoudingen hebben onze aandacht nodig.

We staan voor de opgave de Nivontraditie opnieuw uit te vinden. Behouden wat goed is, vernieuwen waar het nodig is. ‘Samen naar 2030’ is een langlopend project dat zich richt op luisteren naar wat er leeft binnen Nivon, met het oog op vernieuwing, verjonging en verduurzaming. Opvallend is de constatering dat veel oudere leden jong van hart zijn en openstaan voor verandering. Verder zien we creativiteit, ideeën, energie, veranderingsgezindheid. Dat geeft de burger moed. 24.000 leden, waarvan duizenden als vrijwilliger actief, zetten zich in voor de toekomst. Met een nieuwe term heten die: tijdrebellen! Time rebels (*) zorgen in het hier en nu voor hun leefomgeving zodat die voor zeven generaties na hen ook nog voldoende kwaliteit en mogelijkheden heeft. Ik zou zeggen, zet hem op rebellen! • — lid Centraal Bestuur

(*) Time Rebels, benoemd door Roman Krznaric in zijn boek ‘De goede voorouder’ waarin hij aangeeft: ‘We behandelen de toekomst als een stortplaats van ecologische schade en technologische risico’s’.

Nivon in het nieuws

Kort nieuws

Trektochten Online magazine Bedrock ontdekte (quote: ) ‘de geniale verblijven en trektochten van Nivon’ en schreef er een enthousiast artikel over. ‘Een stevige work-out, maar het is prachtig en heerlijk ontspannend’. Alles lezen? bedrock.nl/nivon-trektochten

Nieuw kampeerterrein bij Nivon! Nivon heeft er vanaf voorjaar 2022 een prachtig kampeerterrein bij: de Gronselenput. Dit terrein, waarop al bijna honderd jaar gekampeerd wordt, grenst aan De Gele Anemoon (Wijlre) en ligt aan de voet van de Keuterberg, langs rivier de Geul. De Gronselenput deelt veel waarden met Nivon. Vrijwilligers beheren het terrein; er komen veel natuurliefhebbers, wandelaars en gezinnen en het heeft een rijke historie.

Ook De Leeuwarder Courant besteedde een dubbele pagina aan de nieuwe tweedaagse Trektochten van Nivon, met overnachting in De Bosbeek: ‘De herberg waar gasten zomaar samenklonteren terwijl ze elkaar niet kennen. Verbroedering is het.’ Dutch Mountain Trail Dagblad de Limburger schreef over Eikhold bij het presenteren van de fototentoonstelling ‘de mooiste van de mooiste’. Deze fototentoonstelling is onderdeel van het Dutch Mountain Film Festival, wat in Heerlen haar ‘basiskamp’ heeft. Eikhold biedt ook wandelarrangementen aan op de succestocht 2021 ‘de Dutch Mountain Trail’. Een 110 km lange berg wandeltocht door de Limburgse bergen en de grensregio’s met Duitsland en België. Daarin presenteert Eikhold zich als de enige Nivon Natuurvriendenberghut in Nederland. eikhold.eu en dmff.eu •

Srebrenica heeft tot nu toe € 3250 opgeleverd. Deze donatie zal gaan bijdragen aan de bouw van een watermolen in het Bosnische natuurvriendendorp, waarmee duurzame stroom opgewekt kan worden. Om aandacht te geven aan de actie en als duurzame herinnering werden bij Het Hallse Hull en Het Zeehuis een treurberk en zilverpopulier geplant. Je leest meer hierover op pagina 24 in deze Toorts. PiKa 2022 – save the date In 2022 zal, corona volente, het PiKa-festival weer doorgaan. Dit grootste Nivonevenement tijdens de pinksterdagen (3 t/m 6 juni) staat dit keer in het teken van On(t)wikkelen: de ontwikkeling van bijna 100 jaar Nivon; binnen generaties, binnen duurzaamheid en circulariteit. Van vrijdagavond tot en met maandagmiddag zijn er allerlei activiteiten te doen op het terrein van het Hallse Hull en het ABK-huis. Kamperen, muziek, cabaret, buiten, samen zijn,…

In de volgende Toorts kun je kennismaken met het terrein en een aantal vrijwilligers! Een voorproefje vind je alvast op gronselenput.nl € 3250 voor City of Hope De solidariteitsactie van Nivon Natuurvrienden met het City of Hope-project in

Voor meer info: pikafestival.nivon.nl en de volgende Toorts!•

TOORTS

Inhoud

Winter 2021 - 2022

NivonJong vindt Fins voorbeeld

Leven zonder afval: hoe?

Timmeren met Vogelhuisjesman

Repair café: weggooien? Mooi niet!

Jonge activisten voor klimaat en inclusie

Zomerreizen en -kampen 2022

Allardsoog: van school naar Natuurvriendenhuis

En verder...

Activiteiten

8 Vrijwilliger in de spotlight 21 NivonJong 24 Internationaal 25 Groen & Doen 31 Leg een link

27 December 27 Januari 28 Februari 29 Maart 30 April

TOORTS

Interview

Tekst: Simone Lassauw en Céline Steenbergen Foto’s: Simone Lassauw, Céline Steenbergen en IYNF (organisatie en volunteers)

IYNF gaat circulair in Finland

De IYNF-groep in Lahti, Finland

NivonJong reisde in augustus naar Lahti ‘the European Green Capital 2021’ in Finland, voor een internationale trainingsweek van The International Young Naturefriends (IYNF). De week stond in het teken van klimaatrechtvaardigheid en het ontwikkelen van een educatief klimaat spel. Jongeren uit vele verschillende landen van andere natuurvriendenorganisaties deden mee. Simone Lassauw en Céline Steenbergen (NivonJong) kijken terug op een week vol interessante workshops en trainingen over klimaatrechtvaardigheid, game development, en creatieve brainstormsessies.

et was interessant en waardevol om met de andere natuurvriendenjongeren te sparren, te leren en een educatief spel te maken. Ook hebben we de Finse natuurvrienden ontmoet en zijn we een middag met hen op pad geweest om meer te leren over circulariteit. En tussendoor waren er ook leuke teambuildings activiteiten: kanoën op het Vesijärvi meer, potjes weerwolven rondom het kampvuur, een rondleiding bij het Kujala Waste Centre en we hebben een interessante lezing bijgewoond over waarom en hoe Lahti de Europese Groene Hoofdstad 2021 is geworden.

‘Een spel kan jongeren helpen te denken over klimaatthema's’

Wat houdt klimaatrechtvaardigheid voor jullie in? Klimaatrechtvaardigheid is gelinkt aan de klimaatcrisis. De opwarming van de aarde wordt gezien als een gevolg van de toenemende CO2 in de atmosfeer en zorgt voor veel neveneffecten, zoals de zeespiegelstijging, uitputting van de natuur, stikstofproblematiek etc. Vaak wordt bij de aanpak van de klimaatcrisis niet gedacht aan de sociale effecten, zoals de ethische, politieke en juridische kwesties. Door meer bezig te zijn met klimaatrechtvaardigheid geef je ook aandacht aan de mensenrechten en ongelijkheden op lokaal en mondiaal niveau. Hoe past circulariteit daarbinnen? Is het essentieel of ‘extra’? Wij zien circulariteit als een extra onderdeel van klimaatrechtvaardigheid dat samen moet worden gerealiseerd om een duurzame en

TOORTS

Interview

‘Een circulaire economie kan de wereld veel kansen bieden’

Presentatie van een van de spellen eerlijke wereld te creëren. Tijdens deze week zijn wij meer te weten gekomen over de kansen die een circulaire economie wereld kan bieden. Zo hebben we een bezoek gebracht aan het Kujala Waste Centre, die een circulaire economie promoot, en hebben we een lezing bijgewoond bij Lahden kaupunki / City of Lahti. Hier werd uitgelegd hoe ze Groene Hoofdstad van 2021 zijn geworden: zij focussen hun beleid op de reductie van CO2 door bijvoorbeeld waste management, duurzame mobiliteit, vermindering van energieverbruik in scholen, dagopvang en kantoorgebouwen en vermindering van files in de stad. Fun fact: ze zijn goed op weg om 100% klimaatneutraal te worden in 2025. Wat is het belangrijkste dat jullie geleerd hebben? De focus lag vooral op klimaatverandering, klimaatrechtvaardig heid en het ontwerpen van een spel. We hebben geleerd wat deze termen inhouden, welke spelmethoden er zijn en hoe we een spel over klimaatrechtvaardigheid leuk kunnen maken. Uiteindelijk hebben we in drie groepen van negen personen een eigen spel ontworpen in een week tijd. Deze spellen worden nu ontwikkeld, supertof! Hoe kan een spel helpen bij klimaatrechtvaardigheid? Je maakt jongeren op een laagdrempelige manier bewust van thema’s rondom het klimaat. Je kan verschillende vormen van spellen inzetten en laten zien dat er een systeemverandering nodig is. Zo heb je spellen waarbij je moet samenwerken om de wereld te redden, maar ook spellen die meer competitief zijn ingesteld om je aan het denken te zetten. Door het spelen van deze spellen kun je ervoor zorgen dat jongeren met elkaar praten over klimaatthema’s,

Teambuilding: roeien in authentieke boot samenwerken om bepaalde problemen op te lossen en inzicht krijgen in elkaars standpunten. De week was ingedeeld in verschillende workshops. We begonnen met leuke kennismakingsspellen en teambuildingsactiviteiten, zoals leren roeien in een authentieke boot. Inhoudelijk werd er dus ingegaan op klimaatrechtvaardigheid. De verschillen in de wereld werden belicht en we kregen in spelvorm inzicht in de verdeling van bijvoorbeeld inkomen en CO2-uitstoot per continent, door stoelen per continent te verdelen. We sloten de week af met een gezellige quiz! Wat kan NivonJong leren van Lahti? Lathi is een stad waarbij circulariteit hoog op de agenda staat! Dit hebben we zelf ook gezien tijdens een stadstour met een enthousiaste gids. Deze stad is al sinds 1987 bezig met milieu en duurzaamheid en heeft het doel om klimaatneutraal te zijn in 2025. Hun visie en duurzaamheidsbeleid is iets waar we van kunnen leren en willen meenemen naar de toekomst van Nivon(Jong). Deze week was de tweede van een reeks van drie bijeenkomsten. Begin november ging NivonJong naar Hannover. Daar presenteerden we onze spellen aan NGO’s en politici. Hopelijk kunnen we ze vaak spelen tijdens onze bestuursweekenden!•

NivonJong projectleider Céline en voorzitter Simone

TOORTS

Reportage

Weg met Waste We willen het allemaal wel: minder afval, minder verspilling, meer hergebruiken. Maar aan het einde van de week zitten die kliko en PMD-bak toch goed vol. Niet alle verpakkingen zijn te vermijden, maar met minimale inspanning kun je toch een heel eind komen. En het is nog leuk ook, om je te verdiepen in Zero Waste (of tenminste: heel wat minder waste). Maak er een project van, inspireer anderen om hetzelfde te doen en vergelijk wie het minste afval heeft overgehouden. Om je op weg te helpen, lees je hier wat inspirerende voorbeelden.•

Tekst: Hester Schaaf Beeld: Cindy van Rees (portretten); TooGoodToGo

– Verwerp wegwerp! De grootste winst haal je heel makkelijk met het vermijden van wegwerpproducten. Denk aan koffiebekers, broodzakjes, wattenschijfjes en meer.

Zero Waste Project

– Meld je af! Zowel voor digitale als fysieke post is het handig om een opschoonbeurt te houden. Krijg je nog steeds die nieuwsbrief die je nooit leest? Afmelden maar! Doe dit elke keer als je iets ontvangt, zo kun je het geleidelijk uitfaseren. – Kijk verder dan je prullenbak! Ook met andere zaken kun je jouw ecologische voetprint verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan de bank waar je je bankzaken doet of de verzekeringen die je hebt. Investeren zij jouw geld in fossiele industrie of juist in duurzame projecten? Overstappen is supersimpel! – Go refurbished! Ook e-waste is een belangrijke afvalstroom. Gelukkig zijn er veel plekken waar je oude apparaten kunt inleveren (Repaircafés, inleverbakken, milieustraat) maar ook bij de aanschaf van een nieuw apparaat kun je een keuze maken. Ga je voor het nieuwste van het nieuwste of is een refurbished telefoon of laptop net zo prima? Wij kiezen waar mogelijk voor het laatste en geven zo 'afgedankte apparaten' een tweede leven. Meer info en tips: hetzerowasteproject.nl•

icky en Jessie leven sinds 2014 zero waste, zonder afval dus. Of in ieder geval: met zo weinig mogelijk afval. Wat ooit begon als een ‘laten we het eens proberen’-project van een maand, groeide uit tot een nieuwe levenshouding. Op hun website hetzerowasteproject.nl geven ze honderden tips, van het doen van verpakkingsvrije boodschappen tot composteertips en groene energie, van zelfmaakverzorgingsproducten tot duurzaam klussen, koffie drinken en telefoneren.

Inmiddels hebben ze twee boeken uit: Het Zero Waste Project (2018) en Doe het Zero (2020). Ook deze boeken staan vol tips voor een afvalarm leven, maar zonder tijdrovende voorbereiding en ingewikkelde ingrediënten (sterker nog, de meeste dingen heb je waarschijnlijk gewoon in huis). Aan Nivonners delen ze graag een aantal tips. Een recept voor heerlijke (plasticloze) zaden- en pittenkoekjes vind je op de pagina Groen&Doen (pag. 29). Wat kun je zelf doen? – Maak het op! Loop niet te hard van stapel, ga pas wanneer iets bijna op is op zoek naar een alternatief. Dus is je shampoofles bijna leeg? Zoek dan eens uit hoe shampoobars werken. Hierdoor kun je het zero waste-schap geleidelijker en makkelijker inpassen (in plaats van alles in één keer te vervangen).

Extra tip! Bij Pieter-pot.nl kun je online verpakkingsvrij boodschappen doen. De (nu al meer dan 3000) aaangeboden producten krijg je thuisbezorgd in een mooie glazen pot of fles. Je betaalt wat statiegeld en als de pot leeg is, wordt deze weer ingenomen, schoongemaakt en opnieuw gebruikt. Veel circulairder dan dat krijg je je boodschappen niet.•

TOORTS

Reportage

Too good to go

en derde van al het geproduceerde voedsel wordt verspild. In Europese huishoudens gaat het om 47 miljoen ton dat jaarlijks aan eten wordt weggegooid, wat meer dan de helft is van de totale voedselverspilling in de EU. Voedsel redden is een eenvoudige en effectieve manier om klimaatverandering tegen te gaan. Want het gaat niet alleen om verspilling van producten: ook het land, het water en de energie die nodig was om het eten te produceren gaan verloren. Dit zorgt voor veel onnodige uitstoot van broeikasgassen. Too Good To Go heeft als missie om iedereen te motiveren om voedselverspilling tegen te gaan. Daarbij richt de beweging zich op zowel huishoudens als bedrijven, educatie en politiek. De website toogoodtogo.nl geeft veel nuttige tips. Wat kun je zelf doen? – Plan je maaltijden. Maak een boodschappenlijst. Controleer eerst je voorraad. Dit voorkomt dat je meer in huis haalt dan noodzakelijk. – Koop eens iets afwijkends. ‘Perfect’ uitziende groenten en fruit verkopen beter. Maar wortels, knollen of appels met een wat afwijkende vorm smaken even goed. Bijna 1 op de 3 fruit- en groenteproducten wordt weggegooid omdat ze niet de gewenste vorm, formaat, kleur en rijpheid hebben. Om supermarkten te motiveren ook meer afwijkende producten aan te bieden, is het belangrijk dat ze zien dat deze net zo goed verkocht worden. – Kijk, ruik en voel. Veel producten worden weggegooid omdat de ‘tenminste houdbaar tot’-datum is verstreken. Maar veel ervan is ook daarna nog prima te eten. Dus: kijk, ruik en proef (voorzichtig!) en gebruik je gezonde verstand. – Bewaar je eten op de juiste manier. Brood en aardappels op een donkere, droge plek; eieren luchtdicht; tomaten en aubergines op kamertemperatuur… En houd je koelkast opgeruimd, zodat je geen etenswaren over het hoofd ziet. – Gooi niet zomaar iets weg. Schillen, stelen en bladen kun je gebruiken als basis voor een bouillon of saus. Beurse plekken op fruit kun je wegsnijden en van de rest bijvoorbeeld een smoothie maken. – Gebruik die app. Too Good To Go heeft een (gratis) app ontwikkeld die consumenten koppelt aan duizenden winkels of restaurants die producten over hebben, door heel Nederland verspreid. Zowel grote ketens als eenmanszaken doen al mee. Het is elke keer weer een verrassing wat er in de Magic box zit! (Veel) meer info, cijfers, uitleg en recepten vind je op toogoodtogo.nl•

Extra tip: Lees de blog! Sharonne van Diemen geeft honderd praktische tips om voedsel verspilling tegen te gaan. Tien tipjes van de sluier: – Vries restjes eigeel of eiwit in. – Bewaar spinazie in een theedoek in de koelkast. – Bewaar knapperig brood in een katoenen zak met een aardappel. – Stek je supermarktkruiden door ze in water te zetten en te planten. – Vries overgebleven verse kruiden in, samen met wat olijfolie. – Vries het laatste bodempje wijn in een ijsblokjeshouder in als basis voor wijnsaus. – Bewaar citrusvruchten in een bak met water zodat ze minder snel uitdrogen. – Haal beschadigd fruit van de fruitschaal, zo blijft het andere fruit langer vers. – Meet je rijst af met een kopje of een eetmaatje voordat je het kookt. – Toch te veel rijst gekookt? Maak er rijstpudding van. – Wees creatief: maak bloemkoolrijst van overgebleven bloemkool; jam van overrijpe aardbeien; soep van overgebleven groenten. Alle tips lezen? toogoodtogo.nl/nl/blog/100-tips•

Nog meer voedsel redden? thuisgekookt.nl koppelt thuiskoks aan afhalers. Te veel gekookt? Niet weggooien, je kunt er vast een buurtgenoot blij mee maken! De app No Food Wasted laat zien welke producten in de supermarkt aan hun houdbaarheidsdatum zitten. Vakkenvullers scannen deze -meestal afgeprijsde- producten dagelijks in, dus het aanbod is altijd actueel. Milieu Centraal ontwikkelde de Foodbattle app. In een online dagboek houd je bij hoeveel eten je weggooit en je krijgt tips om verspilling tegen te gaan. Na drie weken gooien deelnemers al gemiddeld 20% minder voedsel weg! De Slimkoken app van het Voedingscentrum helpt je met het wegwerken van restjes en dat helemaal volgens de schijf van vijf. Je voert de ingrediënten in en krijgt suggesties wat je hiermee kunt maken.•

TOORTS

Uit de vereniging

Tekst: Jet Kooderings

Vrijwilliger in de spotlight

toen we de gouden Green Key kregen. Verder zet ik activiteiten op zoals de midweken en dan is er natuurlijk de tweede fase van het smulpad en het belevingsbos. In het voorjaar lukte het vanwege de droogte niet om te planten, nu gaan we dat doen met een aantal vrijwiligers. Wat we planten is een beetje afhankelijk van schaduw en vocht. Daarnaast ben ik af en toe huiswacht en zit ik in het dagelijks bestuur. Hoeveel tijd kost dat allemaal? Bijna een halve dagtaak, dus twintig uur per week ben ik wel bezig.

Wat doe je voor het Nivon? Een heleboel, met name voor Den Broam. Ik ben daar PR-functionaris, ik doe de website, facebook en instagram, samen met onze secretaris Reini Smit. We verdelen de taken en dat samen sparren is heel prettig. Ook probeer ik de plaatselijke pers in te schakelen, zoals bij ons 90-jarig bestaan en

Vertel eens iets over de gouden Green Key? In mijn werk was ik altijd al bezig met gezondheid en milieu, dat loopt als een rode draad door mijn leven. Nu ben ik daar ook druk mee voor Den Broam. Dat Green Key-certificaat is belangrijk, maar ook blok aan het been. Je moet overal op letten, maar wij hebben een klein huis en weinig geld om te investeren. De vrijwilligers moeten het allemaal zelf doen. Dat is lastig manoeuvreren, want weinig geld betekent keuzes maken en soms vinden mensen het niet zo belangrijk. Dan ben ik vaak de zeurkous die dingen toch gedaan wil hebben. Bijkomend probleem is dat wij gezien worden als bedrijf en dat zijn we eigenlijk niet. We willen alles professionaliseren in de toekomst, maar we zijn er nog niet. Green Key is belangrijk voor een organisatie als Nivon, we willen netjes en

Nivon Gouda sluit aan bij Climate Miles

Begeleiders Sociale Groepsvakantie gezocht

Urgenda wandelde in oktober de Climate Miles: van Groningen naar de VN-klimaattop in Glasgow. Op 22 oktober liep de groep van Woerden naar Gouda. Nivonafdeling Gouda sloot zich bij deze etappe aan. Daarna vervolgde de groep haar route naar Rotterdam, vanaf Rotterdam met de trein naar Edinburgh en weer doorlopend naar Glasgow.•

Wil je deze zomer iets waardevols betekenen voor een ander? Ga mee als begeleider van een week Sociale Groepsvakantie voor vluchtelingkinderen met één van hun ouders of een week voor alleengaande volwassenen (minima). De weken zijn tussen 20 juli en 25 aug. 2022. Zoals het er nu naar uitziet vinden de weken plaats in De Bosbeek, De Kleine Rug, Het Hunehuis, Morgenrood, Allardsoog en Krikkenhaar. Je kunt je talenten inzetten in de kookstaf of in de begeleiding van volwassenen of kinderen, om deze week ook voor anderen een geweldige ervaring te laten zijn. Je krijgt een introductieweekeind om je als team voor te bereiden en er is steeds een budgetje aanwezig om leuke dingen te kunnen doen. Laat je sociale hart spreken, zet je in en ervaar een week die je niet had willen missen.

Foto: Leni de Jager

Wie? Wien Gerards (66) uit Enschede

Meer info: socialegroepsvakantie.nl Nog vragen? Mail: vz@socialegroepsvakntie.nl (Doky Verhagen)•

maatschappelijk verantwoord omgaan met het milieu. Het certificaat moet je telkens weer verdienen en de normen worden steeds aangescherpt. Voor een organisatie zonder winstoogmerk met een krappe beurs blijft dat een uitdaging. Doe je nog meer vrijwilligerswerk? In de bibliotheek ben ik actief bij de Voorleesexpres: je leest dan ongeveer twintig keer voor bij een gezin, als voorbeeld voor de ouders en om kinderen te leren dat lezen leuk is. Ook doen we aan taalontwikkeling aan de hand van spelletjes. Op dit moment ben ik coördinator en ga ik met een voor lezer mee naar een gezin om te kijken of er extra hulp nodig is bij de taalontwikkeling. Heb je nog tijd voor hobby’s? Ik onderhoud een tuin, die ligt op vijf minuten fietsen in Gronau. Een deel van de tuin is moestuin en een deel is voor groente, fruit en bloemen. Wat is nog meer belangrijk in je leven? Mijn man en mijn twee dochters. Een van mijn dochters heeft extra begeleiding nodig en ik heb me ingezet voor een goede woonvoorziening voor haar.

In deze rubriek zetten we elke keer een Nivon-vrijwilliger in het zonnetje. Wil je iemand aanmelden? Mail een korte toelichting naar toorts@nivon.nl •

In memoriam Jopie van Vilsteren-Koeslag In september bereikte ons het droeve bericht dat Jopie van Vilsteren-Koeslag op 83-jarige leeftijd is overleden. We konden het nauwelijks geloven; de verslagenheid was groot. Elke woensdag, week in, week uit, jaar in, jaar uit, kwam zij met haar man Henny – Nivonleden van het eerste uur – vanuit Zwolle naar Het Hunehuis. Henny, voormalig voorzitter van de beheercommissie, voor het kluswerk; Jopie voor de huishoudelijke taken. Jarenlang was zij coördinator van de huishoudelijke dienst en gaf zij leiding aan de halfjaarlijkse werkweek, waarin het huis door een groot aantal vrijwilligers spic en span wordt gemaakt. Het Hunehuis was haar tweede familie, zó thuis voelde zij zich daar. We zijn Jopie veel dank verschuldigd en gedenken haar in liefdevolle herinnering. — Henk Zwaanswijk

TOORTS

Uit de vereniging

Een beter milieu — begint dat bij jezelf? Tekst: Hester Schaaf Foto’s: privé-archief Esle en Isa

Demonstreren, laten zien waar je voor staat, heeft zin, vinden Nivonners. In november liep er een Nivonblok mee bij de landelijke klimaatdemonstratie in Amsterdam. Ook onder jonge Nivonners is activisme springlevend. Esle en Isa vertellen over hun motivatie.

“Toegankelijkheid is een recht, geen luxe” Op haar zestiende liep Esle voor het eerst mee in een kraakdemonstraties, in de tijd dat de wet kraak- en leegstand werd opgesteld, om het woonrecht voor krakers te behouden. Zo rolde ze in het activisme. “Ik maak me nu hard voor de antiracismebeweging, al vind ik niet dat ik, als witte vrouw, daar een boegbeeld voor moet zijn. Daarnaast doe ik veel aan milieuactivisme. Er speelt veel rond chemiebedrijf Chemours, in Dordrecht, waar ik woon. Zij dumpen de schadelijke stof GenX in het water, daar hebben we met banners tegen geprotesteerd bij de Dordrecht Pride - een beetje controversieel, want Chemours was de hoofdsponsor- en Wantijpop. Bij een optreden van Merol hebben we helemaal vooraan een banner uitgerold waardoor niemand meer iets kon zien. Toen heeft de security ons weggestuurd. Verder loop ik mee in klimaatdemonstraties en in de Women’s March. Wat ik aan die laatste heel fijn vind, is dat het echt inclusief is. Dus het streven is niet dat alle witte, hoogopgeleide vrouwen een goede baan hebben, maar dat het pas klaar is als iederéén gelijke kansen heeft. Inclusiviteit komt steeds meer naar voren bij demonstraties en verdient echt aandacht. Dat gaat om bijvoorbeeld inclusief taalgebruik, maar ook over de toegankelijkheid van een locatie voor mindervaliden. Zo is een park niet prettig voor rolstoelgebruikers. Verder: zorg voor diverse sprekers; zorg voor toegankelijkheid, dat je bijvoorbeeld online kunt meekijken of dat er een gebarentolk aanwezig is. Het idee heerst dat toegankelijkheid een luxe is, terwijl het een recht is. Dat is bizar.

Ik weeg mijn keuzes af. Ik zeg niet altijd overal wat van, maar als ik ergens niet achter sta, maak ik er geen gebruik van. Als ik een zwarte piet in een etalage zie, ga ik niet naar binnen. Of als mijn favoriete restaurant zegt: ‘Die corona QR-code, daar doen we niet aan mee’, dan ga ik daar, met pijn in mijn hart, niet naar binnen. Maar dat is puur persoonlijk. Het zet geen zoden aan de dijk, maar ík voel me er beter bij als ik mijn geld er niet heen breng. Een heel systeem verander je niet door veganistisch te eten of ervoor te kiezen niet te vliegen. Zelfs niet als al mijn vrienden en familie hetzelfde zouden doen. ‘Een beter milieu begint bij jezelf’ klopt niet, het begint bij de grote bedrijven. Daar zou je boos naar moeten kijken, in plaats van naar elkaar. Je moet een beetje mild zijn voor elkaar, en voor jezelf. Tip voor Nivon: Alle toiletten zijn m/v. Terwijl er volgens mij geen Nivonmensen die daar waarde aan hechten. Als je dat afschaft heeft niemand het gevoel dat-ie ergens is waar hij niet mag zijn. Bij JUMP bijvoorbeeld hebben we meerdere gemengde tenten: zo kunnen kinderen kiezen waar ze zich thuisvoelen, ongeacht of dat jongens, meisjes of mensen daarbuiten zijn. Op kampen van JUMP eten we al drie jaar vegetarisch. Dan ben je toegankelijk voor iedereen die een bepaald dier niet mag of wil eten. Maar bij veel Nivonbijeenkomsten wordt er nog veel vlees gegeten. Ik denk dat het een eenvoudige aanpassing is om te zeggen: ‘Wij geven bij Nivon, als natuurorganisatie, geen geld meer uit aan vlees.’ Esle Schrauwen (29 jaar) is begeleider bij JUMP en welzijnswerker.•

“Het gaat om onze toekomst” “Volgens mij is het grootste probleem van deze tijd de klimaatcrisis. Ik zet mij in voor klimaatgerechtigheid sinds 2019; dit was het begin van mijn activistenbestaan. Ik had erover gelezen op social media en dacht: ‘Dit vind ik belangrijk.’ Toen ben ik met wat vrienden naar de grote Klimaat-

mars in Den Haag gegaan. Ik zit nu bij verschillende organisaties die zich inzetten voor het klimaat, zoals Extinction Rebellion en MBO for Climate. Laatstgenoemde heb ik dit jaar met een vriend en wat andere mensen opgericht en daar ben ik nu het actiefst mee bezig. Om meer bekendheid te krijgen en om ervoor te zorgen dat meer MBO’ers zich inzetten voor het klimaat, gaan we bijvoorbeeld naar conferenties en zoeken we contact met docenten op MBO’S. Laatst waren we bij het MBO Green ConFest in Lelystad, waar MBO’ers heen kwamen die een groenproject op school hadden gedaan. Ook doe ik mee aan acties van Extinction Rebellion; een organisatie die zich met non-violent acties inzet voor het klimaat. Om de overheid wakker te schudden en ervoor te zorgen dat zij actie gaat ondernemen. Een maand geleden zat ik bijvoorbeeld nog op een kruispunt in Den Haag voor het Ministerie van Economische zaken en Klimaat. Ik heb wel vrienden die zich niet zo inzetten als ik doe, maar voor zover ik weet vinden ze het allemaal goed wat ik doe. Ik zou het moeilijk vinden als zij het er totaal niet mee eens zouden zijn. Het onderwerp is voor mij heel belangrijk, sinds ik weet dat de klimaatcrisis bestaat ben ik er constant mee bezig. Dat zou eigenlijk iedereen van mijn generatie moeten doen. Het gaat over onze toekomst op deze aarde. Mijn moeder is ook actief klimaatactivist, daar ben ik heel dankbaar voor. Ik ken genoeg mensen van wie de ouders het totaal niet met ze eens zijn over dit onderwerp. Tip voor Nivon: Aan Nivonners zou ik willen meegeven: kom ook zelf in actie! Als je hiervoor niet de straat op wil, mobiliseer dan andere mensen om dit te doen of op een andere manier in actie te komen. Ze zeggen vaak ‘begin bij jezelf’. Dit kan door bijvoorbeeld minder of geen vlees te eten en je afval te scheiden. Stap over naar een groene bank, zoals ASN of Triodos. En het allerbelangrijkste, naar mijn mening: koop kleding tweedehands en niet alles nieuw (fast fashion). Isa Opheikens (20 jaar) is begeleider bij JUMP en loopt stage als onderwijsassistent op een vrije school.•

10 TOORTS

Uit de vereniging Groen-prijs voor Den Broam

— Bert van Eekelen

Toch een speldje voor 60 jaar Nivonlid De Nivon-afdeling Heiloo is verleden jaar samengevoegd met Nivon-Zaanstreek. Voor de jubilarishuldeging op de jaarvergadering wordt de ledenlijst bekeken. De secretaris komt daarbij een Nivonner tegen die al 60 jaar lid is. Hij krijgt een uitnodiging om tijdens de jaarvergadering in het zonnetje te worden gezet. Maar Bauke Douwe Bark uit Heiloo is 94 en kan niet komen. Hij is altijd een actieve Nivonner geweest en het bestuur vindt dat we het speldje dan maar naar hem moeten brengen. Een week later brengen de penningmeester Henk Evenaar (91) en de secretaris, Martinel de Lange (71), het speldje en een bos bloemen bij hem thuis. ‘Het was een gezellige bijeenkomst’ zegt Henk, ‘waarbij we over van alles hebben gepraat. Heer Bark en ik hebben beiden de jaren ’30 meegemaakt. Veel woningen te huur, loonsverlaging in plaats van loonsverhoging en allebei raapten we verloren centen van de grond en wisselden we die in bij de ijsverkoper voor een ijsje van één cent.’•

Al een aantal jaren bestaat bij Nivon de ‘Kinderen Gratis’-aanbieding, bedacht door het Centraal Bestuur. Ook in 2022 blijft de actie bestaan. Sinds twee jaar wordt deze actie ondersteund door activiteiten voor kinderen. Een van deze activiteiten is de (gratis!) workshop ‘vogelhuisjes timmeren en vogelfiguurzagen’. Al heel wat kinderen hebben in verschillende natuurvriendenhuizen genoten van de workshop. ,,Het is een enorm succes en ik zou het geweldig vinden als meerdere huizen gebruik gaan maken van het aanbod”, zegt Centraal Bestuurslid Herbert Boerendonk. Janwillem Retera, een natuurmens bij uitstek, organiseert de workshops. Hij noemt zichzelf ‘de Vogeltimmerman’, omdat hij als artiest en timmerdocent de medemens vermaakt en verrijkt met zijn educatieve en creatieve activiteiten. Zijn timmerworkshops zijn veel meer dan figuurzagen en timmeren. ,,Ik begin altijd met een stukje natuureducatie en vertel dan iets over de vogels Joep en Pim. Over hun kleur, hun gedrag, hoeveel eieren ze leggen en dat soort dingen. Het is een interactief gebeuren waarbij de kinderen zelf ook veel vertellen”, aldus Janwillem, die voorheen in het onderwijs heeft gezeten. Nu is hij zzp’er met een eigen praktijk voor natuur educatieve timmerworkshops en talent ontwikkeling. Tevens is hij gepassioneerd natuurvrijwilliger. Leuk voor iedereen Iedereen van 6 tot 90 jaar kan deelnemen aan de workshops, meestal zijn het kinderen tussen 6 en 12 jaar. Nadrukkelijk vraagt Janwillem ouders en begeleiders om erbij te zijn, want een paar extra helpende handen zijn meer dan welkom. Deelnemers kunnen ervoor kiezen om een vogelhuisje te timmeren of een voorbeeldvogel na te tekenen en daarna met een figuurzaag in de weer te gaan. Ook kunnen alle werkstukken worden beschilderd. ,,Kinderen vinden het fantastisch, ze doen iets wat ze nooit gedaan hebben, want handvaardigheid op een basisschoool is tegenwoordig beperkt. Ze nemen iets tastbaars mee naar huis en genieten van het met elkaar bezig zijn in een ontspannen sfeer”, weet Janwillem inmiddels. Uiteraard wordt er gewerkt met duurzaam hout, dat heel goed te figuurzagen is. Insectenhotel In augustus heeft Janwillem op De Bosbeek met deelnemers van de Sociale Groepsvakanties een groot insectenhotel gemaakt. Daarna heeft hij nog twee weken met diverse groepjes gasten gewerkt aan dit insectenhotel. Het was een heel experiment,

want er moest een vorm worden bedacht; gaatjes geboord in bussen en boom stammen; bamboestokken uitgeschuurd en over materiaal voor de inhoud worden nagedacht. ,,Het was een heel sociaal gebeuren, iedereen dacht mee. Al doende kwamen we erachter wat wel en wat niet werkte”, aldus Janwillem. Het resultaat is te bewonderen in de tuin van De Bosbeek achter de keuken. Meer info over Kinderen Gratis: nivon.nl/kinderen-gratis•

Wie wil meedoen aan de workshop ‘Vogelhuisjes timmeren en vogelfiguurzagen’, moet zich van tevoren opgeven bij het natuurvriendenhuis waar de workshop plaatsvindt, meestal in de schoolvakanties. Accomodaties die zich willen aanmelden voor het project kunnen zich melden bij h.boerendonk.cb@nivon.nl. Wie thuis een vogelhuisje wil maken kan een bouwpakket bestellen via timmerclub.nl

Tekst: Jet Kooderings Foto’s: Janwillem Retera

De vrijwilligers van Den Broam hebben in november de vrijwilligersprijs ‘Groen’ van de provincie Overijssel uitgereikt gekregen. De nominatie gold voor de vele werkzaam heden die zij hebben verricht in de corona tijd, waarbij zowel binnen als buiten vele veranderingen hebben plaatsgevonden. Zoals de bouw van de twee Broamhutten, twee tipi's, het Jannapad, twee klimparcours voor jonge en oudere kinderen, een theater en binnen modernisering van de kamers, huiskamer en het sanitair. •

Workshop vogelhuisjes timmeren erg in trek

TOORTS

Uit de vereniging

Repair Café Assen voorziet in een behoefte

In Nederland wordt heel veel weggegooid, ook dingen waar bijna niets mis mee is en die na een eenvoudige reparatie weer prima bruikbaar zijn. De opkomst van Repair Café’s brengt daar verandering in. Onder het motto ‘Weggooien? Mooi niet!’ krijgen heel wat spullen een tweede leven. Het principe is eenvoudig: alle kapotte gebruiksvoorwerpen die per fiets of per bus vervoerd kunnen worden, zijn welkom in het Repair Café. Vrijwilligers buigen zich ter plekke over de voorwerpen om deze zo mogelijk repareren te repareren.

gegooid, zodat heel wat zittingen niet konden doorgaan. Maar sinds juni kunnen ze weer maandelijks met een kleine bezetting aan de slag. Mensen moeten zich dan vooraf per e-mail melden met een korte beschrijving van de reparatiewens. Ze mogen de te repareren spullen op de zittingsdag op een voorgesteld tijdstip afgeven in de MFA en krijgen dan later op de dag bericht hoe laat ze die weer mogen ophalen. Ondanks de kleine bezetting lukt het om op zo’n dag toch nog rond de twintig reparaties uit te voeren. “We missen wel het gezellige contact met de reparateurs die er niet bij kunnen zijn en met onze klanten. We gaan ervan uit dat de situatie in 2022 weer in zoverre normaal is dat we weer voluit aan de slag kunnen.” zegt Wim de Morree. “Al met al zijn er zo in de loop van de jaren heel wat bruikbare spullen gered, die zonder onze inspanning reddeloos in het afvalcircuit zouden zijn beland en hebben we heel wat mensen blij gemaakt. We zien al reikhalzend uit naar het komende tienjarige jubileum!” Dit jaar is de eigen website ondergebracht bij de landelijke Repair Café organisatie: repaircafe.org/cafe/?Repair_Café_Assen Voor meer info: repaircafe.org•

Tekst: Jet Kooderings en Wim de Morree Foto’s: Repair café

Vrijwilligers Henk Oldenbeuving en Wim de Morree (rechts) buigen zich over een niet te repareren apparaat In 2012 begon een klein groepje Nivonleden van de afdeling Groningen-Assen, aangevuld met enkele wijkbewoners, het Repair Café Assen, met de bedoeling om een nieuwe, lokale invulling te geven aan het thema “Eerlijk en Groen”. Dat bleek al snel te vooorzien in een behoefte. In de afgelopen jaren is het beginclubje van zes vrijwilligers uitgegroeid tot een groep van bijna twintig enthousiaste, deskundige vrijwilligers. In het begin kwam de groep eens per maand bij elkaar in een ‘hok’ van de kinderboerderij in het stadspark, nu wordt er iedere eerste zaterdag van de maand zitting gehouden in de Multi Functionele Accomodatie (MFA) Kloosterveste in Assen. Inmiddels is het aantal Nivonners in deze groep in de minderheid, maar het enthousiasme is er niet minder om. De vrijwilligers hebben nu een bijna professionele uitrusting, ze hebben veel gereedschap en twee prima naaimachines tot hun beschikking, ook reservemateriaal is aanwezig. Dat alles wordt permanent opgeslagen in twee verrijdbare, afsluitbare

kasten die steeds in MFA Kloosterveste mogen blijven staan. Succes Dat het Repair Café een succes is, blijkt wel uit de aanloop. ,,In ‘normale’ tijden konden we op een dag soms wel zestig mensen helpen met het weer bruikbaar maken van hun meegebrachte kapotte spullen. We halen daarbij gemiddeld een successcore van ongeveer 70% van de aangeboden reparaties. Zo laten we zien dat het de moeite loont om dingen die het ‘niet meer doen’ een tweede kans te geven”, aldus Wim de Morree, een van de eerste betrokkenen bij het Repair Café. Voor het reparatieteam is het ook elke keer weer een gezellige dag door de leuke contacten met elkaar en met de klanten. Gelukkig kunnen de investeringen en overige kosten nog steeds worden gedekt uit de vrijwillige bijdragen van de klanten. Roet in het eten Jammer genoeg heeft corona de afgelopen anderhalf jaar nogal wat roet in het eten

Het Repair Café is geen klussendienst, maar een ontmoetingsplaats waar mensen gezamenlijk hun spullen kunnen repareren. Wel kun je, tijdens een bezoek aan een Repair Café in jouw buurt, contact leggen met een van de aanwezige reparateurs en je vraag stellen. Wie weet vindt iemand het leuk om je te helpen. Wil je zeker weten dat er voor jouw kapotte voorwerp een reparateur met specifieke kennis aanwezig is, neem dan contact op met de organisatoren van het Repair Café bij jou in de buurt. Vooral als het om computers, smartphones en tablets gaat, is het verstandig van tevoren te informeren of het Repair Café een deskundige voor deze apparaten heeft.

12 TOORTS

Geschiedenis

Allardsoog: Van school naar Natuurvriendenhuis

Tekst en foto: Jet Kooderings

Wie Natuurvriendenhuis Allardsoog in Een-West binnenkomt, voelt meteen: ‘dit is een voormalig schoolgebouw’. De lange gangen, voormalig klaslokalen, de oorspronkelijke tegelvloer, de garderobe en toiletblokken, alles ademt de sfeer van een school. En dat is ook de bedoeling, ondanks allerlei verbouwingen is ernaar gestreefd het schoolse karakter te behouden.

oor de ruime opzet kunnen gasten altijd wel een plekje vinden om te ontspannen, binnen of buiten. Voor kinderen is dit een fantastisch Natuurvriendenhuis, waar je heerlijk kunt dwalen en misschien zelfs verdwalen, verstoppertje spelen en op de binnenplaats kunt springen, schommelen en glijden. Ook het gymnastiek lokaal is nog intact, voor de rest is er veel veranderd sinds de toenmalig staatssecretaris in 1984 Natuurvriendenhuis Allardsoog opende.

in het strijklokaal de kneepjes van het strijkvak leerden; in de keuken de kookkunst onder de knie kregen en vakkundig leerden schoenen- en koperpoetsen. Een aantal keer kwamen er lokalen bij, zoals een handenarbeidlokaal en drie naailokalen met een schuifdeur ertussen, waardoor deze ruimte ook dienst kon doen als vergaderzaal. In 1974 werd de huishoudschool opgeheven, er kwam te veel concurrentie van christelijke huishoudscholen in de buurt, waardoor het leerlingenaantal afnam.

De tijd van vroeger — Het gebouw kent een lange geschiedenis. Wie daar veel over weet is Ybe van der Wielen, kleinzoon van Jarig van der Wielen. Opa Jarig, die door iedereen ‘oom Jarig’ werd genoemd, was in 1931 één van de grondleggers van Stichting Volkshogeschool. Hij stond aan de basis van de eerste volkshogeschool in Nederland en in navolging van de volkshogeschoolgedachte werden vele sociale projecten in het gebied ontwikkeld. In het kader van een jeugdwerklozenproject kwam er een ‘centrale werkplaats’ waar timmerlui, metselaars en smeden aan het werk konden. In dit gebouw is nu Allardsoog gevestigd. Tot op de dag van vandaag is Ybe van der Wielen als vrijwillliger actief betrokken bij het natuurvriendenhuis. De hoogste tijd om zijn verhaal te horen. Een bezoek aan Ybe in zijn boerderijtje dichtbij het natuurvriendenhuis, is een belevenis. De tijd lijkt er stil gestaan te hebben, de woning ademt nog de sfeer van de jaren vijftig. Aan de keukentafel vertellen Ybe (80) en zijn vrouw Janny graag over het verleden.

Verschillende bestemmingen — In de jaren daarna is het gebouw voor verschillende doeleinden gebruikt. Een jaar of vijf was het in gebruik als vooropleiding gezinsverzorging, daarna werd het gebouw min of meer gekraakt en vestigde zich het Regionaal Centrum voor Natuur en Milieu er een drietal jaren. In 1982 werd dat het Natuur en Milieucentrum, waar Ybe van der Wielen conciërge/beheerder werd. Het gebouw was in handen van vier organisaties: naast Natuur en Milieu waren dat de Volkshogeschool, een buurthuis en Natuurvriendenhuis. Na een paar jaar nam Nivon het Natuurvriendenhuis volledig over. Al die jaren was Ybe nauw betrokken bij alle veranderingen. ,,Ik ben een echte putjesman en weet overal wat van”, verklaart hijzelf. En iedereen was blij met deze duizendpoot.

Huishoudschool — ,,Waar het Nivonhuis staat was oorspronkelijk alleen maar veen. Het hele gebied is in etappes afgeplagd en bewoonbaar gemaakt”, begint Ybe. Het gebouw van de ‘centrale werkplaats’ werd er in 1938 neergezet en deed dienst tot na de oorlog. Daarna stond het een aantal jaren leeg, maar in 1951 werd het gebouw na een verbouwing in gebruik genomen als huishoudschool. Veel van de lokalen van toen zijn nog herkenbaar. In het voormalig waslokaal hangen de houten droogrekken nog aan het plafond. In de topjaren zaten er 160 leerlingen op de huishoudschool, die

Naam — Over de herkomst van de naam Allardsoog is enige twijfel. Feit is dat Allard Scheltinga uit Harlingen in Bakkeveen grondgebied heeft gekocht en er een huis heeft gebouwd op het drieprovinciënpunt. In de voorgevel metselde hij een oog, waarmee hij toezicht zou hebben gehouden op zijn drie zoons, die elk naar een andere provincie waren vertrokken. In dit huis met het oog heeft ook Jarig van der Wielen gewoond. Hij had daar een bibliotheek en een ruimte waar buurtpraatavonden werden gehouden. Men discussieerde er over landbouwontwikkeling en zo werd ‘het huis met het oog’ Allardsoog, het begin van de volkshogeschool. De eerste gebouwen waren barakken, het voorste was de Volkshogeschool, het achterste de oude school. Op dit moment staan de Volkshogeschool -nu een conferentieoord- en het Natuurvriendenhuis helemaal los van elkaar. Het conferentieoord staat bekend onder de naam Nieuw Allardsoog. Wie meer wil weten over Natuurvriendenhuis Allardsoog vindt alle informatie op allardsoog.nivon.nl • Veel meer informatie, foto’s , nieuwtjes en persoonlijke verhalen over Nivon en voorloper IvAO (Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling) inclusief de NARV (Nederlandse Arbeiders Reis Vereniging) vind je op de website van de Werkgroep Nivon Historie historie.nivon.nl

Janny en Ybe van de Wielen

2022

Zomerreizen en –kampen

Disclaimer: Voor alle reizen geldt: vertrek is onder voorbehoud. Reizen gaan alleen door als dat voldoende veilig wordt geacht door RIVM en overheid en er geen negatief reisadvies voor een locatie is. Houd voor de meest recente informatie de websites van de organiserende werkgroepen in de gaten!•

In bossen of bergen

Klimmen, wandelen,

voor jong en oud(er)

ontmoeten, ontspannen

14 TOORTS

Een zomer om nooit te vergeten (6 - 17 jaar)

JUMP organiseert (sinds 1973!) de leukste zomerkampen van Nederland! Met een werkgroep van acht vrijwilligers en een grote groep fantastische begeleiders zetten wij ons het hele jaar in om te gekke kampen neer te zetten. JUMP heeft een groot archief aan originele en leuke spellen, mooi kampmateriaal en heel veel verkleedmateriaal. Wij trekken alles uit de kast om de zomer onvergetelijk te maken! Een week op kamp met JUMP betekent een week eindeloze lol! Ook komende zomer gaan we weer rennen door de bossen, vrienden maken, mysteries oplossen, spellen spelen en 's avonds lekker opwarmen bij het kampvuur. Elke dag is het weer een verrassing wat we gaan doen. Aan het einde van de week wil je niet meer naar huis, want op kamp mag je lekker gek doen en helemaal jezelf zijn! Klinkt dit als de zomer die jij wilt beleven en ben je tussen de 6 en 17 jaar? Schrijf je dan snel in voor één van de kampen van 2022!•

vrienden, plezier, spanning en misschien zelfs een klein beetje magie. Broamvlucht neemt je mee naar een plek om van te dromen! Niets is hier te gek en iedereen is welkom. Vlieg je met ons mee naar een kamp om nooit meer te vergeten?

Plankgas 30 juli t/m 6 aug 2022 JW2203, 9-11 jaar Den Broam, Buurse Prijs: vanaf €237,-

We gaan ervoor, met plankgas! Uitrusten doen we thuis wel weer, in deze week gaan we los! We doen alles wat thuis niet mag. Lekker gek doen is normaal! Meld je aan voor Plankgas als barst van de energie.

Punt Uit. 30 juli t/m 6 aug 2022 JW2206, 16-18 jaar Het Hallse Hull, Hall Prijs: vanaf €237,-

Nog eentje dan, de laatste is zeker niet de minste! Bij Punt Uit is het de hele week feest, vol met avonturen en de gekste activiteiten. Beleef een onvergetelijke week met je leeftijdsgenoten. Het wordt gewoon fantastisch, punt uit!

Geen Commentaar! 6 t/m 13 aug 2022 JW2205, 11-13 jaar Het Hallse Hull, Hall Prijs: vanaf €237,-

Bij kamp Geen commentaar! doen we alles op onze eigen manier. En nee, we willen geen commentaar want we doen echt alleen maar leuke dingen en niemand pakt dat nog van ons af. Zolang je geen commentaar hebt op leuke bosspellen spelen, een gezellig kampvuur of een spontaan watergevecht, ben je zeker op je plek bij Geen Commentaar!

Level-Up 13 t/m 20 aug 2022 JW2204, 13-15 jaar Het Hallse Hull, Hall Prijs: vanaf €237,-

Een nieuw level bereiken is altijd leuk! Bij kamp Level-Up zullen we niet stoppen met spellen spelen. De kampleiding daagt jou en je nieuwe kampvrienden uit de leukste en spannendste uitdagingen aan te gaan, maar is winnen wel de beste tactiek? Meld je aan voor Level-up om een fantastische week te beleven. Zo wordt jouw zomer next level-leuk!

Lieve Nivonners, Afgelopen zomer hebben wij en bijna 200 deelnemers weer de tijd van ons leven gehad bij de zes geweldige JUMP-kampen. Terwijl we nog steeds een beetje nagenieten, zijn we met een kersverse werkgroep ook alweer volop bezig met het voorbereiden van de kampen van het komende jaar! Met vriendelijke groet, Eline, Esmée, Lidewij, Maaike, Marieke, Soraya, Suzan en Youri

Plottwist 23 t/m 30 juli 2022 JW2201, 15-17 jaar Het Hallse Hull, Hall Prijs: vanaf €237,-

Denk je te weten hoe het is om op zomerkamp te gaan? Toch niet! Bij Plottwist heb je geen idee hoe het einde van de dag eruit gaat zien. Ben jij klaar voor een kamp vol verrassingen en veel toffe spellen tot in de late uurtjes? Schrijf je nu in voor Plottwist!

Broamvlucht 25 t/m 29 juli 2022 JW2202, 6-9 jaar Den Broam, Buurse Prijs: vanaf €186,-

Voel jij dat ook? Er hangt hier een bijzondere sfeer in de lucht… Een sfeer van avontuur, spelletjes,

Het is niet alleen leuk om deel te nemen aan onze kampen, ook is het begeleiden van een kampweek een feest. Elk jaar verwelkomen we graag nieuwe begeleiders tussen de 18 en 30 jaar.

Wil je altijd op de hoogte blijven? Volg ons dan op Instagram of Facebook. Daar zijn wij te vinden als @jumpzomerkampen Of neem voor meer informatie een kijkje op de site jumpzomerkampen.nl

TOORTS 15

Actieve, duurzame buitensportreizen (25 - 40 jaar) Al jaren biedt Spring avontuurlijke groepsreizen aan voor iedereen tussen de 25 en 40 jaar. We wandelen van hut naar hut of met de tent. Duurzaamheid staat hoog in het vaandel: De CO2-afdruk wordt bij deze reizen zo laag mogelijk gehouden dankzij duurzame overnachtingen en (vrijwel) elke bestemming is in 24 uur met openbaar vervoer te bereiken. De begeleiders zijn enthousiaste, ervaren, goed opgeleide buitensporters; de deelnemers zijn sociale en actieve mensen, die bijna allemaal individueel hun Springreis boeken. Per reis gaan twee vrijwillige reisbegeleiders mee. Afhankelijk van het gebied kamperen we in de vrije natuur, op een camping of overnachten we in (berg)hutten of pensions. Op het programma staan reizen voor zowel beginnende als ervaren buitensporters. Hieronder vind je een overzicht van onze zomerreizen in 2022. Nivonleden krijgen korting op onze reizen. De prijzen waren op het moment van het uitkomen van deze bijlage nog niet bekend en vind je vanaf december op springreizen.nl• Sylarna op sneeuwschoenen, Zweden Trektocht langs berghutten 12 t/m 20 mrt JV2201 – VOLGEBOEKT!

Incl. heenen terugreis, overnachtingen, vervoer ter plaatse, Spring-reisbegeleiding.

Prijs: NTB Incl. overnachtingen, maaltijden, vervoer ter plaatse, Spring-reisbegeleiding, gebruik springmaterialen (ook sneeuwschoenen).

Wandel mee in het meeste zuidoostelijke puntje van Duitsland, ten zuiden van Salzburg. We maken een huttentocht in Nationaal Park Berchtesgaden, rondom de wereldberoemde Königssee met zijn kristalheldere water en steile bergwanden.

Op onze sneeuwschoenen lopen we een tocht over eindeloze hoogvlaktes, indrukwekkende dalen en over de flanken van de indrukwekkende bergmassieven rond de Sylarna en Valadalen.

Øhavsstien, Denemarken Kampeertrektocht 16 t/m 24 juli JV2207

Zonnige bergen op Corsica, Frankrijk Trektocht langs o.a. hostels en b&b’s 29 april t/m 8 mei JV2203

Prijs: NTB Incl. materialen, overnachtingen, maaltijden op trekkingdagen, vervoer ter plaatse en Spring-reisbegeleiding.

Prijs: NTB Incl. overnachtingen, vervoer, Spring-reisbegeleiding.

Op deze reis zie je het eiland op zijn mooist: we lopen van de zee naar het ruige binnenland. Elke avond slapen we in een ander dorp, waar in de lokale gite d’etape een goede maaltijd voor ons klaarstaat.

Nationaal Park Lake District, Engeland Trektocht langs o.a. hostels en b&b’s 13 t/m 22 mei JV2204 Prijs: NTB Incl. overnachtingen, vervoer, Spring-reisbegeleiding.

Groene bergkammen, romantische meren, pittoreske dorpjes en lieflijke valleien. Dit voorjaar gaan we ruim een week op pad door dit nationale park, met ’s avonds een fijn bed in een jeugdherberg of bed & breakfast.

Berchtesgaden, Duitsland Trektocht langs hutten 8 t/m 17 juli JV2205 Prijs: NTB

halfpension, vervoer ter plaatse, Spring-reisbegeleiding.

Wandelen van Oostenrijk naar Zwitserland in het prachtige Rätikon gebergte. Omgeven door machtige toppen tot bijna 3000 meter wandelen we van hut naar hut. Van lieflijke alpenweide tot technisch alpien terrein.

Tacu en Retezat, Roemenië Kampeertrektocht 4 t/m 16 aug JV2210 Prijs: NTB Incl. vier overnachtingen in een pension of cabana, lokaal vervoer, maaltijden op trekkingdagen, Spring-reisbegeleiding.

Land van wilde bergpieken, dichte bossen, beren en paard en wagen. Tijdens deze avontuurlijke kampeertrektocht ontdekken we Țarcu en Retezat, twee naburige berggebieden in de Transsylvanische Alpen.

Crianlarich: hill walking and munro bagging, Schotland Wandelen vanuit hostels 12 t/m 21 aug JV2211 Prijs: NTB Incl. overnachtingen, vervoer ter plaatse, Spring-reisbegeleiding.

Schotland, een gebied dat tot de verbeelding spreekt! Bergmeren, dalen en bergtoppen heten hier lochs, glens, munro’s of corbetts. Maak deze zomer unieke dagtochten vanuit een hostel door al dit moois.

Julische Alpen, Slovenië Trektocht langs berghutten 26 aug t/m 6 sep JV2212 Prijs: NTB Incl. heenen terugreis, overnachtingen, vervoer ter plaatse, Spring-reisbegeleiding.

Ontdek het natuurschoon van Slovenië in de Julische Alpen, de ruigste en meest gevarieerde landschappen van Oost Europa. Via hoogvlaktes en langs meren klimmen we naar de woeste rotswanden van het Triglav Nationaal Park.

De Øhavsstien, het Archipelpad, ligt ten zuiden van Odense en gaat door het glooiende Deense landschap. Een echte kampeerreis waarbij er onderweg bij bivakplaatsen in eigen tentjes wordt overnacht.

Gran Paradiso, Italië Huttentocht 23 t/m 31 juli JV2208 Prijs: NTB Incl. heenen terugreis, overnachtingen o.b.v. halfpension, vervoer ter plaatse, Spring-reisbegeleiding.

Deze uitdagende huttentocht vindt plaats in Nationaal Park Gran Paradiso, een grotendeels ongerept berggebied in de Italiaanse Alpen. We maken veel meters en zien daardoor veel van het gebied.

Op de grens in Rätikon, Oostenrijk/Zwitserland Trektocht langs hutten 29 juli t/m 7 aug JV2209 Prijs: NTB Incl. heenen terugreis, overnachtingen o.b.v.

Check voor meer info over CO2-afdruk, het niveau van de reis en de definitieve prijzen: springreizen.nl

Spring zoekt (vrijwillige) reisbegeleiders Heb je ervaring met meerdaagse wandeltochten? Ben je graag met een groep op pad en speel je daarbij het liefst een actieve rol? En ben je tussen de 25 en 40 jaar? Spring is een organisatie van vrijwilligers. In 2022 starten we met een nieuwe opleiding tot reisbegeleider voor wandelreizen. Ben je geïnteresseerd? Meld je uiterlijk 9 januari 2022 aan voor de intakedag. Meer info: springreizen.nl/over-spring/ word-reisbegeleider

16 TOORTS

Nivon Vitaal Reizen

Actieve 50-plussers samen op pad Voor wie: actieve 50-plussers. Wil je samen op vakantie en met anderen activiteiten ondernemen zonder gebonden te zijn aan een voorgekookt programma? Dan zijn onze reizen iets voor jou! Als deelnemer krijg je de kans om je reis samen met andere reisgenoten en reisbegeleiders vorm te geven. Het betekent ook "doen waar je zin in hebt". De ene dag ga je met een groepje fietsen of wandelen, de volgende dag ga je met anderen op pad naar een museum of historische bezienswaardigheid. Of je blijft "thuis" een dagje luieren. ’s Avonds treffen we elkaar bij de koffie/theekring en bespreken we de plannen en ervaringen. We gaan strikt om met de coronaregels om eventuele besmettingen zoveel mogelijk te voorkomen. Voor buitenlandse reizen en in Nivonhuizen heb je een QR-code nodig! Voor langeafstandreizen waarbij vervoer wordt aangeboden kiezen we zoveel mogelijk voor verbindingen met hooguit één keer overstappen. De hier genoemde data en locaties bij de reizen zijn onder voorbehoud. Dit heeft te maken met het boeken van hotels, etc. Op de website kunnen die afwijken! Een reis gaat door met voldoende deelnemers.• 16e en 17e eeuw ontwikkelde tot een van de meest ontwikkelde steden van West-Europa. Het stadhuis van 1375, de Heilig-Bloedbasiliek met belangrijke relikwieën, het Marktplein, de achthoekige klokkentoren, de Belfort uit de 13e eeuw en de Onze Lieve Vrouwkerk van de 12e eeuw met Michelangelo’s Madonna met Kind van begin 16e eeuw… Of bezoek het Groeningemuseum met schilderijen van Hieronymus Bosch en Jan van Eyck of het Gruuthuse museum waar onder meer een wandtapijt met de zeven vrije kunsten uit 1675 bewonderd kan worden.

Nivonhuizen hoppen in Noord-Nederland 15 tot 20 mei 2022 VR2

België, Brugge en ommeland – cultuurreis 11 t/m 15 april 2022 VR1 Zelfverzorging, eigen vervoer. Waar? In Beernem, 14 km. oostelijk van Brugge, kun je volop genieten op het tempo van de natuur. Afwisselende landschappen, veldgebieden en karakteristieke dreven. Brugge is binnen handbereik met het openbaar vervoer. Landhuis: De Oostveldhoeve, een voormalige boerderij. De hoeve biedt plaats aan max. 14 personen en telt 7 slaapkamers. Er is een redelijk ruime keuken, waar meerdere mensen tegelijk kunnen koken. Activiteiten: Een stadswandeling door het centrum of een rondvaart laat zien dat Brugge zich in de

Zelfverzorging, eigen vervoer. Waar? Ons avontuur begint in Het Hunehuis op de Havelterberg, te midden van heide, bos en vennen. We hebben een spectaculair uitzicht en een bezoek aan de hunebedden is indrukwekkend. De derde dag fietsen we naar De Hondsrug, een knus boshuis met een rieten dak langs het bekende Pieterpad en het prachtige stroomdal langs de Drentsche Aa. Je kunt er ook mooi wandelen. De vierde dag fietsen we naar Allardsoog, op het drieprovinciepunt Groningen, Friesland en Drenthe. In Allardsoog slaap je in een voormalig schoolgebouw tussen de weilanden. Dit Natuurvriendenhuis heeft mooie wandelroutes uitgezet in de natuurgebieden in de ‘De kop van Drenthe’. De zesde en laatste dag fiets je, na een uitgebreid ontbijt, terug naar Het Hunehuis.

Nivonhuis Bosbeek 23 mei tot 1 juni 2022 VR3 Zelfverzorging, eigen vervoer. Waar? De omgeving van De Bosbeek kent veel natuur in de Zuid-Veluwe en langs de Neder-Rijn, waarin dankzij nummering eenvoudig fiets/wandeltochten zijn uit te zetten. Steden zijn Arnhem en wat verder weg Utrecht, Amersfoort of Nijmegen. Cultuur is te vinden in Arnhem, het Kröller-Müller Museum en in kleine lokale musea. Voor winkelen ligt Renkum op ca. 4 km. fietsafstand. Het OV is per trein mogelijk tot

Meer info: sites.google.com/view/nivon-vitaal-reizen

Ede-Wageningen. Een taxi vanaf dit treinstation kost ca. € 7 p.p. Er zijn fietsen te huur. Naast wandelen en fietsen wordt 3 dagdelen een cursus tekenen naar de natuur aangeboden. Gewoon om even iets anders samen te doen. Ook een boswandeling met de boswachter behoort tot de mogelijkheden. De Bosbeek: Het ruime Natuurvriendenhuis kent voornamelijk tweepersoonskamers met elk een wastafel. Wc en douche bevinden zich op de gang in de buurt van de kamer. Er is een lift, een apart dagverblijf voor onze groep waar gegeten en bijeen gekomen kan worden, een wasmachine en -droger (tegen betaling). Wij reserveren plek voor 20 personen (inclusief 2 reisbegeleiders).

Hongarije, Boedapest – steden- en cultuurreis 11 tot 18 juni 2022 VR4 Logies en ontbijt, trein. Waar? Ons verblijf – een 3 sterren hotel – ligt in de oude binnenstad, op ca. 15 minuten lopen van het treinstation. Er valt zoveel te ontdekken in Boedapest, die fraaie Oost-Europese tweelingstad die ooit wereldberoemd werd door haar thermaal baden. Inmiddels heeft ze de allure van een ware westerse metropool. De Donau deelt de stad in tweeën. Op de rechteroever, in het heuvelachtige stadsdeel Boeda met zijn burchten en uitzichtpunten, adem je de oude geschiedenis in. Op de linkeroever in het vlakke Pest, het winkelen zakencentrum van de stad, gonst het van de moderne creativiteit en bedrijvigheid. Hotel: Van de 52 slaapkamers hebben wij er 14 gereserveerd, elk met een eigen badkamer en toilet. Iedere ochtend tussen 7-10 uur kun je ontbijten in buffetstijl. Er is een ruime lounge. Geen keuken, wel gratis Wi-Fi. Een waterkoker voor op je kamer kun je het beste zelf meenemen! Er is een lift! Je kunt dineren vlakbij het hotel of in de oude binnenstad, waar je nog eens extra kunt genieten van de sfeer.

Zeilen in Friesland 17 tot 19 juni 2022 VR5 Volpension, eigen vervoer. Reisthema Zeilweekend: We gaan een tweetal dagen zeilen in valken in Friesland. We verblijven bij een gerenommeerde zeilschool en krijgen twee volle dagen zeillessen van erkende instructeurs. Uiteraard maken wij mooie zeiltochten door de wateren van Friesland. Wij zitten met maximaal 3 deelnemers in een valk, zodat er voldoende aandacht is om zelf beter te leren zeilen. Wij ontvangen jullie graag op de vrijdagavond voor een gezellig samenzijn. Op deze eerste avond gaan we ook meteen een avondzeiltocht maken van 20.00–22.00 uur en daarna maken we ons klaar voor de eerste overnachting. Zaterdagmorgen starten we na het ontbijt met de volgende zeiltocht/-lessen. Op zondag zeilen we ook nog de hele dag en sluiten aan het einde van de dag het geweldige zeilweekend samen af. Waar? Zeilschool Krekt Sailing, te Uitwellingerga te Friesland – dé zeilschool voor volwassenen. Verblijf: Wij verblijven en overnachten in de prachtige walaccommodatie van de zeilschool Tijnjehoeve, in het hart van de Friese meren. Deze beschikt over luxe kamers en een prachtig ingericht woonhuis. Het terras aan het water biedt een schitterend uitzicht over het Friese landschap.

Beieren, Weissenstadt – campingreis, wandelen, natuur en cultuur 26 juni tot 8 juli 2022 VR6 Zelfverzorging, eigen vervoer. Waar? Een authentiek stukje Beieren proeven? Het Fichtelgebergte (1050 m.) tegen de Tsjechische grens straalt nog de Beierse gemoedelijkheid uit. Het heeft

TOORTS 17

Nivon Vitaal Reizen een uitgebreid netwerk van goed gemarkeerde wandelroutes en diverse fietspaden, o.a. over de voormalige spoorbaan. Natuurliefhebbers kunnen hun hart ophalen aan de grote variëteit bijzondere fauna in dit natuurpark. Verder biedt deze streek grotten en burchten en ook gezellige stadjes en dorpen. Camping: We staan aan de noordoever van de Weissenstädter See, een groot meer waar diverse watersporten kunnen worden beoefend, zoals zwemmen, zeilen en surfen. Er is een grote ligweide aan de oever van het meer en een eigen zwembad. Deze gezellige camping heeft een restaurant met terras waar streekgerechten worden geserveerd. Het nabijgelegen stadje Weissenstadt heeft een middeleeuws centrum. Met diverse winkels, horecagelegenhedenen een modern kuuroord.

op muzikaal gebied ademt Wenen de sfeer van weleer. Wenen biedt ook hippe bars en moderne restaurants. De prachtige binnenstad doet u te voet, zo ervaart u het best die typische Weense charme. Hotel: Van de 50 slaapkamers hebben wij er 14 gereserveerd, elk met een eigen badkamer en toilet. Iedere ochtend tussen 7-10 uur kun je ontbijten in buffetstijl. Er is een ruime lounge. Geen keuken voor ons, wel gratis Wi-Fi. Een waterkoker voor op je kamer kun je het beste zelf meenemen. Er is een lift! Je kunt op diverse locaties dineren, vlakbij het hotel of in de oude binnenstad (op 2,1 km.), waar je extra kunt genieten van de sfeer.

Een yogaweekend en reis naar de Elzas in het najaar zijn nog in ontwikkeling. Houd de website in de gaten voor de meest actuele informatie!

Bretagne, Pabu – Roze Granietkust 1 tot 13 sept 2022 VR7 Zelfverzorging, eigen vervoer. Waar? Ons landhuis - een gerenoveerd kasteel - staat in Pabu, een dorp vlak boven Guingamp. Dit pittoreske Bretonse stadje ligt niet ver van de Côte de Granit Rose. Hier voert een doolhof van paden je door een schitterende natuur. Respect voor de natuur en passie voor fietsen en wandelen zijn ons uitgangspunt. Het dichtstbijzijnde strand ligt op zo'n 20 km. Landhuis: Er zijn 9 slaapkamers, een spellen/materiaal kamer en 4 badkamers met toilet. Beneden zijn er 2 leefruimtes (met een 8- en 12-persoonstafel), en een aparte keuken waar we maaltijden kunnen bereiden. Gratis Wi-Fi en een wasmachine zijn beschikbaar. Linnengoed kun je het beste zelf meenemen! Er is geen lift, waardoor het huis niet toegankelijk is voor mensen met een rolstoel! Eten kan binnen in de leefruimtes of buiten op het terras met tuinmeubels, zodat je kunt genieten van het Bretonse landschap. Op ca. 700 m. ligt het Bretonse restaurant 'La table de Michel', waar vanaf €15,00 gedineerd kan worden. Camping: Vlakbij het landgoed is boerderijcamping Milin Kerhe, waar we 14 plekken kunnen reserveren.

Belgische Ardennen, Malmedy 2 tot 9 sept 2022 VR8 Ontbijt+lunch, eigen vervoer. Waar? Aan de rand van Malmedy ligt een prachtige voormalige Ardense hoeve waarvan een deel omgebouwd is tot vakantiehuisjes. Voor wandelaars is de omgeving zeer interessant omdat het grenst aan de schitterende Hoge Venen. Direct vanuit het huis kan je prachtige wandelingen maken. Malmedy ligt op loopafstand en is te bereiken via een mooi pad langs de rivier. Voor fietsers ligt het aan een knooppunt van fietspaden over voormalige spoorwegen. In alle windrichtingen kan je zonder noemenswaardig hoogteverschil, zelfs met een “gewone fiets” vooruit. Onlangs is het netwerk uitgebreid met een fietsroute naar het mooie stadje Spa. Vakantiehuisjes: Hier verblijven we in de hoeve met 5 slaapkamers, en 4 huisjes met elk 2 slaapkamers. De hoeve heeft 2 badkamers met toilet en elk huisje 1 badkamer met toilet. De hoeve en elk huisje heeft 1 keuken. In de hoeve is er een leefruimte met een 12-persoonstafel. Gratis Wi-Fi en een wasmachine (tegen betaling) zijn beschikbaar. Linnengoed kun je het beste zelf meenemen!

TREQ Kanoreizen

Wandel60+ Natuur wat ben je mooi... Wandel60plus organiseert voor de derde maal een wandelweek voor actieve senioren. In de rustige periode van voor- en naseizoen reserveren wij een Natuurvriendenhuis midden in een wandelgebied. Op de eerste dag verzorgen wij een inloopwandeling vanuit het huis. Later in de week vragen we een gids ons mee te nemen naar de mooiste plekjes. De overige dagen is er geen vast programma, dan kunnen de deelnemers zelf plannen maken. Je hebt de kans om iedere dag een flinke wandeling te maken. Maar heb je zin om een dag een stadje te bezoeken of naar een museum te gaan, dat kan natuurlijk ook, alleen of juist samen met andere deelnemers. De reis is op basis van zelfverzorging. Boodschappen en menu liggen klaar, koken en corvee doen we samen. We verblijven op tweepersoonskamers en iedereen reist op eigen gelegenheid. Dit jaar hebben we twee nieuwe natuurvriendenhuizen geselecteerd. Beide huizen liggen in de Hoge Vogezen (Frankrijk).•

De Schnepfenried — Voorjaar 2022 11 t/m 18 mei W2201 Na twee succesvolle kanoreizen afgelopen zomer in Zweden zijn we druk aan de slag gegaan met nieuwe plannen maken. Voor de zomer van 2022 bieden we vier kanoreizen aan voor verschillende leeftijdsgroepen, waaronder ook voor 50+. Kijk op onze website treqkanoreizen.nl voor meer details over de reizen.• – Met de leeftijdsgroepen 21-27 en 25-40 gaan we naar het ruigere Noorwegen, waar we zullen kanoën over meren en rivieren. Op de rivieren zullen we een leuke stroomversnelling niet schuwen, maar kano-ervaring is niet nodig. – Met de leeftijdsgroepen 35-50 en 50+ gaan we naar een rustiger deel van kanoparadijs Värmland in Zweden. Het water en het weer zijn daar milder, maar zeker niet minder mooi! We varen voor een groot deel over meren, maar pakken ook een stuk van een rivier mee. We zullen door het jaar heen ook een aantal weekenden in Nederland organiseren, houd daarvoor onze website in de gaten.

Prijs: € 295 (niet-leden: € 355) Op een schitterende plek, op 1050 meter hoogte, ligt het Franse Natuurvriendenhuis Le Schnepfenried. Vanuit het huis zijn prachtige wandelingen te maken naar het Hohneckmassief of het Schissrothmeer. Sta vroeg op om de gemzen te spotten die zich op de zuidelijke helling van het massief bevinden. In de omtrek vind je de stadjes Kaysersberg en Colmar die een bezoek waard zijn. De afstand vanuit Utrecht is 640 km met de auto, en het huis is ook met de trein vanuit Colmar naar Metzeral goed te bereiken. We kunnen je in Metzeral ophalen. Max. 14 deelnemers.

Val d’Orbay — Najaar 2022 7 t/m 14 sept W2202 Prijs: € 345 (niet-leden : € 405) Te midden van vele wandelroutes ligt het Franse Natuurvriendenhuis Val d’Orbay. Loop eenvoudig een stuk van de GR-route en verbaas je over het mooie uitzicht op Lac Noir en Lac Blanc. Vanuit het natuurvriendenhuis is het slechts 200 meter lopen naar Lac Noir. In 20 minuten rijd je naar het charmante dorpje Orbey waar de rivier La Weiss doorheen stroomt. De stadjes Kaysersberg en Colmar zijn ook een bezoek waard. Vanuit Utrecht is het 666 km met de auto, je kunt ook met de trein naar Colmar, dan halen wij je op en met 45 minuten ben je in het huis. Max. 14 deelnemers.

We zijn nog op zoek naar extra reisbegeleiders, met name voor de 35+ reizen. Heb je ervaring met groepen en lijkt het je leuk om een groep te begeleiden? Kijk voor meer info op treqkanoreizen.nl/vacature

Oostenrijk, Wenen – steden- en cultuurreis 17 tot 24 sept 2022 VR9 Logies en ontbijt, trein. Waar? Wenen, trendy en traditioneel tegelijk. Een stedentrip naar deze barokke stad met een hoog K&K (Königlich und Kaiserlich) gehalte blijft indrukwekkend. De stad is als het ware één groot imperiaal monument. Ook

De meest actuele info over de reizen vind je op:

treqkanoreizen.nl

Inschrijven vanaf half januari via:

wandel60plus.nivon.nl

18 TOORTS

Trefkampen

Zomertreffen Wil je kamperen en samen met anderen activiteiten ondernemen, zonder gebonden te zijn aan een voorgekookt programma of verplichtingen? Dan is Zomertreffen iets voor jou. We kamperen met een groep op een mooie camping. Elke avond treffen we elkaar met koffie en thee om ervaringen te delen en plannen en tips te bespreken over de mooiste routes of leukste activiteiten. Iedereen kan meedoen met het plan van anderen of zelf een plan inbrengen. Zomertreffen betekent doen waar je zin in hebt. De ene dag ga je met anderen mee wandelen, de volgende dag kun je zelf een stadje bezoeken. Of je blijft een dag bij je tent. Aan initiatieven is nooit gebrek: (berg) wandelen, een huttentocht maken, zwemmen, raften, een burcht, stad of strand bezoeken, paardrijden. Dat maakt Zomertreffen geschikt voor alle deelnemers. Iedereen kiest z’n eigen activiteit en aan het eind heeft niemand precies dezelfde vakantie gehad! Geen vast programma dus, maar afwisseling. Deelnemers geven ons 4,5 uit 5 punten.

in Mont Dauphin (UNESCO-Werelderfgoed). Buitensporters kunnen wielrennen, mountainbiken of tochten maken door de Queyras en de Ecrins. De camping is rustig en klein en heeft een kampwinkel. Naast de camping is het gemeentelijke zwembad met een groot buitenbad en zonne weide. Op loopafstand is het stadshart met markt, supermarkt, barretjes en restaurantjes. Verder liggen de gemeentelijke tennisbanen ook direct naast de camping en kan je daar een racket krijgen om een balletje te slaan.

Bergsport trefkamp

In 2022 zijn de volgende Treffens gepland, onder voorbehoud van corona en voldoende inschrijvingen.• Arvier – Aosta, Italië, TR2202 17 t/m 30 juli

Bistrica – Bohinj, Slovenië, TR2204 17 t/m 30 juli

In het kleine dorp Arvier midden in de Aosta vallei aan de grens met Zwitserland, ligt deze camping bij de rivier op 750 meter hoogte omringd door de hoge pieken van de Gran Paradiso, de Monte Bianco en de Gran Combin. Voor (berg)sportliefhebbers is dit een hele fijne plek waar je van alles kunt ondernemen in de ruige natuur. De rustzoeker komt aan zijn trekken in de lieflijke omgeving. De camping heeft een zwembad en een klein winkeltje. Op 300 meter afstand ligt het dorp met een markt, een winkel, restaurantjes en barretje. Aosta (30 min.) en Turijn (90 min.) zijn bereikbaar voor een stadsbezoek.

Bohinj biedt veel mogelijkheden voor een actieve vakantie: bergwandelen, huttentochten, raften, canyoning, kanoën en kajakken. We kamperen op een mooie camping aan een riviertje bij het stadje Bohinsjka Bistrica, met uitzicht op de bergen van het Nationaal Park Triglav. In het park vind je watervallen, blauwe meren, prachtige rivieren en kloven. Het gebergte behoort tot de Julische Alpen en heeft een ruig karakter. Vanaf de camping pak je een bus (20 min.) naar meer van Bohinj met tal van watersportmogelijkheden. Er is een barretje en je kan er heerlijk streekgerechten eten in het restaurant. De hoofdstad Ljubljana, met een oud historisch centrum, ligt op 1 uur rijden. Jongeren kunnen vanaf deze camping goed zelfstandig op pad naar het meer, Lubljana of Bled, per bus (deels gratis), trein of te voet.

Entracque – Piëmont, Italië, TR2203 24 juli t/m 6 aug

Morgenrood – Kampina, NL, TR2201 23 juli t/m 13 aug inschrijven per week Dichter bij huis, zonder lange reisdagen en files, vind je dit Treffen op het Nivonkampeerterrein in het Brabantse Oisterwijk. De camping ligt aan het natuurgebied de Kampina, bij het riviertje de Rosep. Hier kun je de ijsvogel spotten en de natuurspeeltuin Oer van Natuurmonumenten is zonder auto te bereiken. In de omgeving kun je paardrijden, met een ezeltje wandelen, zwemmen, kanoën en er zijn talloze fietsen wandelknooppunten. Oisterwijk en Tilburg bieden veel culturele activiteiten. Speciaal aan dit treffen is dat je per week kunt inschrijven; je beslist welke week en hoeveel weken je wilt verblijven.

Ook in 2022 staat dit populaire Treffen in het prachtige natuurpark de Maritieme Alpen, met bergtoppen tot 2500 meter, op ons programma. Deze bestemming is al bijna twintig jaar zeer geliefd bij onze deelnemers. Er zijn talrijke mogelijkheden voor kleine, grote en meerdaagse wandelingen in de bergen. Op een aantal tochten kom je langs meertjes en berghutten, waar je kunt zwemmen en overnachten. De camping Valle Gesso ligt aan een riviertje en heeft schaduwrijke kampeerplekken. Het is mogelijk om te mountain biken (huren op de camping), te raften en een via ferrata te klimmen. Er is een zwembad en een aparte plek voor de jeugd om elkaar te treffen. Op loopafstand ligt het schilderachtige dorpje Entracque, met terrasjes en restaurants.

Guillestere – Hautes Alpes, Frankrijk, TR2205 7 t/m 20 aug Aan de grote alpenroute in Frankrijk ligt het stadje Guillestere, levendige hoofdplaats in de regio en perfecte uitvalsbasis voor deze streek rijk aan natuur en cultuur, zoals Forte Vauban

Meer info en prijzen: zomertreffen.nivon.nl

Bergsport Trefkamp betekent: samen op avontuur. Van jong tot oud, zelforganiserend en zelfverzorgend met eigen vervoer. Iedereen is welkom. Op een centrale plek wordt elke avond gezamenlijk koffie of thee gedronken en worden plannen gesmeed voor de volgende dag(en). Dit jaar bezoeken we de camping Des Glaciers, in de schaduw van de Mont Blanc, in Zwitserland. Omringd door een rijke flora en fauna, aan de rand van een gletsjerstroom en met uitzicht op een indrukwekkend berg landschap. Veel wandelingen en trektochten (onder meer de Tour du Mont Blanc) beginnen direct bij de camping. Houd onze website goed in de gaten voor meer informatie.

17 juli t/m 13 aug 2022 Camping Des Glaciers, La Fouly / Val Ferret, Zwitserland Prijs: volw. € 1, tot 12 jaar: € 0,50 p/p p/d Camping: kampeerplaats (max. 6 personen): €15; volwassenen €7,50; jeugd (6 - 16 jr) €3,75; Onder de 6 jaar gratis; 5% en 10% korting bij 2 resp. 3 weken verblijf. Prijzen zijn per nacht.

Info en (verplicht) aanmelden: bergsport.trefkamp.nl bergsporttrefkamp@gmail.com

TOORTS 19

Logeren en kamperen bij de Natuurvrienden ABK-huis - Hall (H) abkhuis.nivon.nl, 088-0990970

Allardsoog - Een-West (H) allardsoog.nivon.nl, 088-0990971

Kies waar je wilt overnachten en boek!

Reserveer online via www.nivon.nl

Banjaert - Wijk a. Zee (H, K)

5-3 1-1

5-3

banjaert.nivon.nl, 088-0990972 (na 19.00) banjaert.nivon.nl/kampeerterrein, 088-0990973

9-I

Lettelbert

De Hondsrug

Allardsoog

De Bosbeek - Bennekom (H)

bosbeek.nivon.nl, 088-0990974

6 1-1

De Meenthe

Den Broam - Buurse (H, K)

5-2

Het Hunehuis

denbroam.nivon.nl, 088-0990975

Het Zeehuis

Eikhold - Heerlen (H) eikhold.nivon.nl, 045-2056666 06-18792104 voor reserveringen

9-I

1-2 8

Banjaert

2 15

De Gele Anemoon - Wijlre (K)

degeleanemoon.nivon.nl, seizoen: 088-0990957, overig 088-0990977

De Grutto

Den Broam

1-3

De Bosbeek

9-II 6

5-1

7-1

1-3

hethallsehull.nivon.nl, 088-0990979

GR5 13

Morgenrood

5-1

dehondsrug.nivon.nl, 088-0990980

Het Hunehuis - Darp (H, K)

De Kleine Rug

Het Hallse Hull - Hall (K)

7-2

10 9-II

7-2

hunehuis.nivon.nl, 088-0990981

Nivon Natuurvriendenhuis

dekleinerug.nivon.nl, 088-0990982

Hier start ook een wandeltweedaagse: nivon.nl/wandeltweedaagsen

Koos Vorrinkhuis - Lage Vuursche (H)

Nivon Kampeerterrein

koosvorrinkhuis.nivon.nl, 088-0990983

9-II

De Gele Anemoon

Nationale Streekpaden

Lange-Afstand-Wandelpaden

Eikhold 7

7-2

Lettelbert - Lettelbert (K)

Kaart: BosmaGrafiek.nl

De Kleine Rug - Dordrecht (H, K)

krikkenhaar.nivon.nl, 088-0990984

ABK-huis Het Hallse Hull

Koos Vorrinkhuis

degrutto.nivon.nl, (18 - 19 u), seizoen: terrein 088-0990958, reserveren buiten seizoen: 088-0990978

Krikkenhaar

De Grutto - Delft (K)

Krikkenhaar - Bornerbroek (H, K)

2 3

5-2

De Hondsrug - Noordlaren (H, K)

4 7-1

lettelbert.nivon.nl, 088-0990985

De Meenthe - Noordwolde (K) demeenthe.nivon.nl, 088-0990966

Morgenrood - Oisterwijk (H, K) morgenrood.nivon.nl, 088-0990987

Het Zeehuis - Bergen a. Zee (H) zeehuis.nivon.nl, 088-0990988 (telefonisch bereikbaar di 19-21 uur, vr 10-12 uur) Bel de contactpersonen of reserveer via de website voor een verblijf in een Nivon Natuurvriendenhuis (H) of op een kampeerterrein (K). nivon.nl

Internationale natuurvriendenhuizen Van zelfcatering huisjes tot groepsaccommodaties met slaapzalen: er zijn meer dan 700 natuurvriendenhuizen over de wereld verspreid, steeds op prachtige plekken in de natuur. Natuurvriendenhuizen: – staan open voor iedereen – zijn familievriendelijk – streven naar een duurzaam verblijf – bieden meestal korting voor natuurvrienden uit andere landen Nivon maakt deel uit van het internationaal natuurvriendennetwerk Naturefriends International (NFI), een paraplu-organisatie met ongeveer 45 landelijke lidorganisaties. NFI is lid van de 'Green 10', een platform voor de 10 grootste Europese milieuorganisaties.

Ontdek ze via:

www.nf-int.org

Nog plek vrij: Winterreis Nassereith, Oostenrijk 22 t/m 29 januari 2022 Vertrek: Aalsmeer en Zeddam. Prijs: 509 p.p., (niet-leden:) 539 p.p. Half pension, incl. langlaufski’s en -schoenen Meer informatie en aanmelden: jthdej@ziggo.nl / 06-14985164 (Tilly Moerenhout)

De Nivon-afdeling Aalsmeer organiseert een ski-, langlaufen wandelreis naar Oostenrijk. Een bus blijft de hele week bij het gezelschap en brengt de deelnemers elke dag ergens anders heen.

Samen op pad Of je nu piepjong bent of stokoud (of ergens daar tussenin); houdt van bergen, bos of zee; een actieve outdoorganger bent of liever rustig met een kop thee voor je tent zit: Nivon heeft een passende reis voor jou. Ravotten met JUMP. Het water op met Watersport of Treq. Duurzame wandeltochten met Spring. Onverwachte ontmoetingen met Zomertreffen of Nivon Vitaal. En natuurlijk de dertien natuurvriendenhuizen en zeven natuurkampeerterreinen door heel Nederland. Waar je ook voor kiest, elke trip is gericht op twee belangrijke uitgangspunten: natuur en ontmoeten.

Ga je mee?

nivon.nl

TOORTS 21

Column NivonJong

Bo, de functionele afvalscheidingsprullenbak In mijn boekenkast staan twee boeken over duurzaamheid: ‘The Zero Waste Project’ en ‘Verlangen naar minder’. Bij het lezen van deze boeken vallen mij ineens de woorden ‘ONTSPULLEN!’ en ‘UITSTOOT’ heel erg op. Ja, die consumptiedrang van mij (die mij zelfs dwong om deze boeken aan te schaffen) gaat toch wel ineens knagen. Waarom heb ik deze boeken eigenlijk gekocht? Waarom heb ik dat extra kussentje op de bank aangeschaft en waarom had ik die extra trui nodig? Ik besluit de boodschap die veelvuldig in die boeken staat: ‘ONTSPULLEN!’ maar eens op te volgen. Ik raas door mijn huis: wat kan er weg? Wat moet er minder? Ik hoor de brievenbus klepperen. Er valt een brief van gemeente op de mat met de mededeling dat plastic voortaan bij het restafval kan. Stiekem baal ik een beetje want ik heb juist zo’n hypermoderne prullenbak gekocht (consumptiedrang!) waarin je zo fijn afval kunt scheiden. Links het gft-afval, in het midden PMD en rechts het restafval. De prullenbak heeft zelfs een naam: Bo. En nee, dat heb ik niet zelf bedacht. Het is waarschijnlijk een idee van de consumptiemaatschappij, want wie wil er nou niet een prullenbak in huis die Bo heet? En Bo die doe je toch niet zomaar weg. Ik ben potjandorie gehecht geraakt aan Bo. En wat doe ik nou met die drie bakken? Ik zal er toch echt twee van moeten maken. Maar ja, dan moet ik twee bakken wegdoen en één nieuwe bak kopen. Dat is dus onnodig plastic weggooien en vervolgens weer consumeren. Ik hoor de boeken in de kast schreeuwen: UITSTOOT! MILIEUVERVUILER! Ik zucht.. Misschien moet ik er vrede mee hebben. De gemeente heeft niet voor niets deze brief in de bus gegooid (waarom doen ze dit niet digitaal?!). Deze nieuwe scheidingsmethode zal wel nog beter voor het milieu zijn dan eerst zelf alles scheiden. Het enige waar ik niet aan kan wennen is dat ik nu zo’n type ben geworden dat zich druk maakt over de prullenbak. Want dat is natuurlijk wat Bo is. Get over it! Lekker naar buiten nu en hopen dat Bo zo tijdloos is als mij beloofd is en mij nooit zal verlaten. Scheelt weer uitstoot. — Floor Verkerk •

NivonJong is de jongerenafdeling van Nivon. Speciaal voor iedereen tussen de 15 en 30 jaar organiseert NivonJong adembenemende evenementen. Check hiervoor: nivonjong.nl

22 TOORTS

Duurzaamheid

Nivon is een organisatie met een groen en sociaal hart, die voor een duurzame samenleving staat. Maar maken we dat ook waar? Een klein intern onderzoek. We peilden de situatie bij een werkgroep (Wintersport), een afdeling (Aalsmeer), een natuurvriendenhuis (Koos Vorrink) en bij het PiKa-festival. Nivon-milieudeskundige Kees Hogervorst voegt aan elk verhaal een paar nuttige tips toe. ongunstige boekingsvoorwaarden hebben. Vaker gaan we buiten het hoogseizoen op pad. Het advies is ook: ga niet off-piste skiën; het is bedreigend voor de natuur en dieren. We dringen aan op minder vlees eten, minder verspilling en goede afvalscheiding. We kunnen ook dichter bij huis gaan wintersporten. In de Ardennen en Sauerland kun je prima langlaufen, maar skiën is moeilijk.”

Tekst: Henk Schaaf en Kees Hogervorst

Tip van Kees: Nivonreizen per bus zijn duurzaam, wintersport zelf minder. Pat geeft al veel tips. Als wintersportliefhebber voeg ik er voor mezelf aan toe: ik ga minder vaak op wintersport en als ik ga, ga ik vaker langlaufen en wandelen.•

Winterport “Skiën is nou niet de meest duurzame sport”, erkent Pat Shak. “Als we naar een duurzame toekomst willen, zullen we ons leven anders moeten inrichten.” De werkgroep Winterreizen organiseert skivakanties naar Oostenrijk, Zwitserland en Italië. In Schladming Steiermark ligt voor de deelnemers 220 kilometer aan prachtige pistes voor je klaar. Maar moeten we dat wel willen?

Infraroodbeeld van warmtelekkage Koos Vorrinkhuis

Koos Vorrinkhuis

Pat: “Langlaufen en wandelen is minder belastend voor het milieu. Die activiteiten bieden we ook aan. We proberen zo duurzaam mogelijk te zijn, maar zijn deels afhankelijk van de toestand ter plaatse. Als er te weinig sneeuw ligt, worden de pistes onder houden met sneeuwkanonnen die veel water verbruiken. Gelukkig wordt in sommige gebieden energie opgewekt met zonnepanelen en waterkrachtcentrales.

De eekhoorntjes buiten profiteren het meest als de verwarming in het Koos Vorrinkhuis aan staat. Een uitgebreide scan toonde aan dat er sprake is van aanzienlijke warmtelekkage. Koos slurpt energie. “Er kan nog veel worden verbeterd”, weet Lena Huisman. “Mag ik even dromen?” vraagt zij als voorzitter van de beheercommissie. “Wat zouden wij graag over tien jaar energieneutraal zijn. We zitten hier met een oud gebouw waar in de laatste jaren weinig aan gedaan is.”

Wij reizen per nachtbus, samen met anderen vanuit één verzamelpunt. Met treinreizen zijn we gestopt omdat ze erg prijzig zijn en

Kan je niet beginnen met zonnepanelen en de cv afsluiten in de lege delen van het pand? Lena: ”Het huis zit vaak al bomvol.

TOORTS 23

Duurzaamheid Compartimentering is niet nodig. We sparen liever voor een grootschalige aanpak, als er de komende jaren financieel meer mogelijk zou zijn. We willen bij de totaal-renovatie naar een ander verwarmingssysteem, wellicht met warmtepompen.” Er worden bij Koos Vorrink al veel kleinere maatregelen genomen. Vervangende meubels voor de huiswachtenkamer worden in de kringloopwinkel gekocht. Meubilair in de zalen wordt hersteld en hergebruikt, “daar hebben onze vrijwilligers een leuke klus aan…” “We willen het bewustzijn van Nivonners verder ontwikkelen. Met de Milieufederatie geven we cursussen en workshops. Hoe kan je een beter mens zijn in deze tijd, hoe kan je je relatie met de aarde op orde brengen?”

Tip van Kees: Onderzoek ook het alternatief van ingrijpende renovatie (binnen het bestaande casco). Dat vraagt minder materiaal. De huidige normen voor nieuwbouw en ingrijpende renovatie vragen een bijna energieneutraal uitvoeringsniveau. En: tot aan de echte vernieuwing kan je (be)sparen door alleen een kleiner deel van het huis te verwarmen en minder eekhoorns te verwarmen als er weinig gasten zijn.•

Afdeling Aalsmeer Nivon Aalsmeer geeft via de eigen nieuwsbrief regelmatig aandacht aan natuur, klimaatverandering, duurzame samenleving en een groene economie. Het afdelingsbestuur roept leden op om met elkaar hierover in gesprek te gaan, om ook bewustwording te bevorderen.

PiKa-festival Op het PiKa-festival stond al twee keer een hoge molen met zonnepanelen op de wieken, die het terrein van duurzame energie voorzag. Een sterke accu vervangt het dieselaggregaat dat voorheen nogal wat lawaai en stank veroorzaakte. Er is nu sprake van een constante stroomaanvoer. Vooral de vrijwilligers die de elektronica bedienen zijn er blij mee. Bij de catering wordt zo weinig mogelijk plastic gebruikt. Festival gasten konden de warme maaltijd al met bord en bestek in het ABK-huis eten, met veel minder afval als gevolg. Maar er blijft één grote wens over: geen plastic bekertjes meer voor de drankjes. Hans Eggels noemt dit het ‘hoofdpijndossier’ van de werkgroep. “We willen metalen mokken voor koffie en thee aanschaffen. De klant kan ´m kopen en wie de mok niet wil houden, krijgt zijn geld terug. Maar onze leus is ook: neem je eigen beker mee! Voor bier, wijn en frisdrank is het alternatief minder eenvoudig. We willen graag af van de plastic bekertjes. Herbruikbaar hardplastic? Dan moet je ook een spoelinstallatie hebben die constant aan staat. Waterafvoer is daarbij een extra probleem.” Duurzaamheid is bij PiKa altijd al een onderwerp van lezingen en workshops. “We kunnen aandacht besteden aan transitie, klimaatcrisis, circulaire landbouw. Stuk voor stuk hoogst actueel.”

Tip van Kees: Zoek uit of met de nieuwe stroomaansluiting, die dit jaar in gebruik is genomen, de huur van de zonnemolen en accuinstallatie nog wel nodig is. Verder pleit ik voor meer zonnepanelen op het ABK-huis en Het Hallse Hull. En natuurlijk doorgaan met het podium voor klimaatdiscussies.•

Voorzitter Henk Balke: “Wij steunen de lokale initiatieven van een stichting die zich inzet voor een duurzaam Aalsmeer, het 1000 bomenplan, en duurzaam wonen in de gemeente. Bij de keuze van ons verenigingsgebouw hebben we gekozen voor een locatie die met de bus en fiets goed bereikbaar is.” Henk wil binnen Nivon nadrukkelijker de groene signatuur zien. “We moeten enthousiasmerend en actiever optreden, inspirator zijn om te komen tot meer groen en minder CO₂-uitstoot. Een Nivon dat zich openlijk mengt in het publieke gesprek over duurzaamheid en klimaatverandering. Nivon kan beter samenwerken met groene organisaties en dit voor de afdelingen faciliteren. Voor onszelf is het bijvoorbeeld lastig om contact te leggen met het IVN of de Vogelbescherming voor het geven van lezingen en natuurcursussen.” Nivon-Aalsmeer is een verouderde afdeling. “De focus ligt minder ver in de toekomst. Dat maakt de interne discussie lastiger. Daarom moeten meer jongeren meedoen in afdelingen. Zij kunnen met ouderen praten over wat duurzaamheid betekent en wat iedereen hieraan kan doen.”

Tip van Kees: Vraag de gemeente een toelichting te geven op de regionale energiestrategie, die elke gemeente moet opstellen. In de regionale energiestrategie staat in welke buurten welke warmtebronnen in aanmerking komen om van het gas af te gaan. Daarnaast is het natuurlijk heel welkom als Nivonafdelingen en -leden de plaatsing van zonnepanelen op Nivonhuizen willen sponsoren.• Molen met zonnepanelen bij PiKa

24 TOORTS

Internationaal

Natuurvriendendag: duurzaamheid en solidariteit Tekst: Han Verschuur

De voorgenomen viering van de Internationale Natuurvriendendag viel in 2020 uit, vanwege de coronapandemie, maar in 2021 legde het Centraal Bestuur van Nivon zich al vroeg vast op het thema Solidariteit, zoals die al 125 jaar in beeld wordt gebracht door de twee ineengeslagen handen in het Natuurvriendenembleem.

ls richtpunt voor een solidariteitsactie werd het initiatief Srebrenica - City of Hope gekozen. De Bosnische Natuurvrienden hopen met de realisatie van een duurzame Natuurvriendenaccommodatie ter plekke, jonge reizigers te stimuleren naar Srebrenica te komen. De intentie is het verdriet vanwege het bloedbad in 1995 te overwinnen, door nieuw perspectief te bieden voor de Bosnische gemeenschap in Srebrenica.

Drie van de hutjes in Srebrenica- Kasapic

Na een verkennend bezoek van Fonger Huisman in het voorjaar van 2021, heeft het CB definitief besloten om voor het project Srebrenica - City of Hope een solidariteitsactie op te starten. De opbrengst van deze actie vormt een bijdrage aan de realisatie van een watermolen om duurzame energie op te wekken voor de Natuurvriendenaccommodatie in constructie. Met het aanplanten van een treurberk op ons terrein in Hall beoogde het CB solidariteit te generen voor het initiatief in Bosnië. Het boompje maakt de verbondenheid met het project in Srebrenica blijvend tastbaar, dankzij een ervoor geplaatst bordje met een verklarende tekst. In de weken voorafgaand aan de Natuurvriendendag 2021 had het CB veelvuldig contact met voortrekkers uit onze vereniging binnen vrijwel alle geledingen. De feedback was verrassend positief. Onze actie werd als inspirerend ervaren. Dat had zijn weerslag in gulle donaties, waarmee tot nu toe bijna € 2500 bijeen werd gebracht. En wat minstens zo verheugend is: Diverse afdelingen en beheercommissies besloten aan te sluiten met ondersteunende activiteiten.

Voor 2022 wordt nu al over een vervolg nagedacht, mogelijk zelfs de realisatie van een werkvakantie in Srebrenica door een groep NivonJong-leden. De beheercommissie van Het Zeehuis kwam met het initiatief om begin oktober ter ondersteuning van onze actie een zilverpopulier op het terrein in Bergen aan Zee te planten, een mooi symbool, daar de witte populier staat voor een wedergeboorte. Onlangs heeft een groep jonge Italiaanse Natuurvrienden een begin gemaakt met de behuizing voor de watermolen, maar er ontbreekt nog het nodige. Los van de dekking van het dak moet er nog veel gerealiseerd worden, zoals een 2,5 meter hoge en 10 meter lange dam, om het water van de bergbeek bij de molen op te stuwen en het binnenwerk voor de molen, waaronder een turbine, een generator en een maalwerk om ook graan te kunnen malen. Voor Irvin Mujcic, de initiatienemer in Srebrenica, is onze solidariteit met het sympathieke project een extra stimulans. Hij heeft zich al voorgenomen zelf ook een boom te planten bij de molen als blijk van waardering voor de solidariteit vanuit de Natuurvriendensecties in Italië en Nederland. Het uit houten hutjes bestaande vakantieverblijf in Srebrenica met een overnachtingscapaciteit voor 30 personen krijgt langzaamaan gestalte. De Bosnische Natuurvrienden bieden outdoorachtige en culturele activiteiten aan in samenwerking met de lokale bevolking, vooral gericht op jongere bezoekers, die zo kennis kunnen maken met de woon- en leefcultuur in de regio rond Srebrenica. Mujcic hoopt Bosnische vluchtelingen te stimuleren om weer terug te keren en hij wil voorkomen dat de plaatselijke jeugd Srebrenica verlaat bij gebrek aan perspectief. Van bezoekers die alleen naar Srebrenica komen om het genocidemonument te aanschouwen kunnen de bewoners niet leven. De afgelopen jaren hebben de Bosnische Natuurvrienden al meer dan 5000 gasten ontvangen, terwijl hun accommodatie nog in aanbouw is. Wij kunnen terugzien op een zinvolle en inspirerende invulling van de Internationale Natuurvriendendag 2021. Dat geeft aanleiding om ons erop te bezinnen hoe wij die dag in de toekomst verder vorm kunnen geven, als een dag van reflectie op onze kernwaarden en een dag waarop wij die waarden effectief willen uitdragen. Dit is een ingekorte versie van de tekst. Het complete verhaal is te lezen op nivon.nl/nieuws•

Marco, hovenier op het terrein, geeft twee bestuursleden van NivonJong aanwijzingen bij het planten van de treurberk.

CB-leden Han en Herbert maken de tussenscore van de donaties bekend.

TOORTS 25

Groen & Doen

Wat ga je maken? Crackers met zaden en pitten! Vroeger ging er bij ons makkelijk een pak crackers per week doorheen omdat ze heerlijk zijn bij het ontbijt of de lunch, maar helaas worden veel ‘robuuste crackers’ in plastic verkocht. Het was een van de dingen die we misten toen we zero waste besloten te leven. Totdat we erachter kwamen dat ze zich perfect lenen om zelf te maken!

Wat ga je doen? 1. Verwarm de oven op 180 graden. 2. Stamp het lijnzaad een beetje fijn in een vijzel of doe het even in een keukenmachine. (Je kunt ook gebroken lijnzaad gebruiken, dan kun je deze stap overslaan.) 3. Doe de zaden en pitten samen met een snufje zout in een kom en roer goed door elkaar. Doe het water erbij en meng de boel weer goed door. Na ongeveer een half uur zie je dat de zaden en pitten zich hebben volgezogen met water en dat je een soort ‘pasta’ hebt gekregen.

Wat heb je nodig? – 130 gr lijnzaad – 30 gr sesamzaad – 30 gr zonnebloempitten – 60 gr pompoenpitten – 200 ml water – snufje zout (voor ongeveer 15 stuks)

4. Schep dit uit de kom en verspreid het over een bakplaat. Druk goed aan met de achterkant van een lepel of spatel, of gebruik een deegroller. 5. Zet de plaat ongeveer twintig minuten in de oven. 6. Snijd de plak in stukken en draai ze om. Zet daarna weer even vijf minuten terug in de oven. 7. Laat de crackers afkoelen en bewaar ze in een afgesloten trommel of pot. Recept: Het Zero Waste Project Illustraties: Maartje Gerritsen

Eet smakelijk!!

Idee: Je kunt (een deel van) het lijnzaad eens vervangen door pijnboompitten of chiazaden. Of gebruik in plaats van lijnzaad 320 gram havermeel en 35 milliliter olie. Deze moeten tien minuutjes langer in de oven.

26 TOORTS

Activiteiten

december — april

nivon.nl/activiteiten

TOORTS 27

Activiteiten Disclaimer Voor alle activiteiten geldt: onder voorbehoud. Activiteiten gaan alleen door als dat voldoende veilig wordt geacht en er voldoende gelegenheid is tot het nemen van gepaste afstand, in overeenstemming met de geldende coronamaatregelen (kan per regio verschillen!). Wees ook zelf verstandig, meld je niet aan in geval van verkoudheid of andere gezondheidsklachten of wanneer je tot een risicogroep behoort. Neem voor de meest actuele informatie over een activiteit eerst even contact op met de accommo datie, de afdeling of werkgroep.

dec Handwerkinspiratie midweek 5 t/m 10 dec De Bosbeek Prijs: € 90, niet-leden: € 130 Kom quilten, haken, breien en borduren, ieder met haar/zijn eigen werk. Doe ideeën op en inspireer en stimuleer elkaar! Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Bergense School zien en voelen 6 t/m 10 dec Het Zeehuis

Prijs: € 270, niet-leden: € 405 Voll. verz. midweek over de beroemde Bergense School. Lezingen, excursies en museumbezoek in Bergen en Alkmaar o.l.v. echte kenners. Afsluiting met schilderworkshop "De Bergense School in de praktijk". Boeken: zeehuis@ nivon.nl / 088- 0990988 Info: vz.zeehuis@nivon.nl / 06-22440147

Stippen op servies 7 t/m 9 dec Morgenrood Prijs: € 145, niet-leden: € 175 Leer de basistechniek voor het stippen op servies, hout, papier etc., met stipstokjes en porseleinverf. Je maakt 3 of 4 items.Voll. verz.. incl. serviesgoed en materialen. Instagram: @ans.donders. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 088-0990987 Info: 088-0990987 / act.morgenrood@nivon.nl

Creatief ontspannings weekend 10 t/m 12 dec ABK-Huis

Qigong, ontspanning, meditatie en Zen theeceremonie. Tijdens midweek is het programma uitgebreider dan in een weekend. Max. 12 deelnemers. Boeken: allardsoog@ nivon.nl / 088-0990971 Info: margobouwman@gmail.com

Weekend Qigong en verstilling 17 t/m 19 dec Allardsoog Prijs: € 122, niet-leden: € 168 Ontspannende activiteiten zoals yoga, tai chi, meditatie of filosofisch gesprek. Afgewisseld met het maken van een collage en schrijfworkshop. Incl. 2x ontbijt, 2x lunch en koffiemomenten. V.a. vrijdagavond 19.30 uur t/m zo’middag 14.30 uur. Op za’avond een avondmaaltijd in een lokaal restaurant (niet inbegrepen). Incl. materialen. Boeken: ams.abk@nivon.nl / 088-0990970 Info: zielekaarten@gmail.com

Fluitzaterdag 11 dec; 22 jan; 26 feb; 26 mrt; Het Huis Utrecht Prijs € 6, niet leden € 12 O.l.v. Rosita van Oosten maak je samen met veel plezier, muziek. Van Bartok tot hedendaagse tijd muziek. De muziekstukken worden digitaal aangeleverd, zodat je deze thuis kan oefenen. Excl. lunch koffie en thee kost € 0,50. Boeken en info: joke_van_es@kpnplanet.nl / 06-20745003 (graag na 19.00 uur)

Health Qigong 13 t/m 16 dec Het Hunehuis Prijs: € 195, niet-leden: € 255 O.l.v. Ruah Tichelaar maak je kennis met deze eeuwenoude Chinese bewegingskunst die dagelijks door Chinezen thuis en in de parken e.d. wordt beoefend ter bevordering van hun gezondheid. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: ruahtichelaar@ziggo.nl / 06-14022168

Midweek Qicong en verstilling 13 t/m 16 dec Allardsoog Prijs: € 178, niet-leden: € 238 The Sound of Silence! Contact maken met de stilte in jezelf, o.a.

Prijs: € 150, niet-leden: € 210 The Sound of Silence! Contact maken met de stilte in jezelf, o.a. Qigong, ontspanning, meditatie en Zen theeceremonie. Max. 12 deelnemers. Boeken: allardsoog@ nivon.nl / 088-0990971 Info: margobouwman@gmail.com

jan Bergsport beginnerscursus 1 jan t/m 1 mei Nivon Bergsport ZON Prijs: € 125, niet-leden: € 165 Leer vaardigheden waardoor je met plezier en veilig in de bergen op pad kunt gaan. Deze cursus is opgebouwd uit verschillende onderwerpen die samen met het cursusboek worden behandeld. Boeken en info: 06-38829051 / bergsport@nivon-arnhem.nl

Winterlandschap Chinese Stijl 3 t/m 6 jan Koos Vorrinkhuis Prijs: € 120, niet-leden: € 170 Winterlandschappen schilderen met Chinese schildermethode. O.l.v. Froukje schilderen we op getint papier. Materiaal is aanwezig. Maaltijden o.b.v. zelfverzorging. Incl. thee, koffie en koek. Boeken: koosvorrinkhuis@nivon.nl / 088-0990983 Info: froukjedijks@ gmail.com

Werkweek KVH 2022 8 t/m 13 jan Koos Vorrinkhuis Prijs: gratis

Feestdagen Creatief de kerst in 8 - 9 dec Banjaert Prijs: € 60, niet-leden: € 90 O.l.v. Marion maak je vilten kersthangers, ook kerstkaarten met de kwast. Tussendoor is er 'beweging' met en zonder muziek. Een actieve tijds besteding naar behoefte van de deelnemers. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@ gmail.com / 0251-238289

Creatief de kerst in – papierknipkunst 8 - 9 dec Banjaert Prijs: € 85, niet-leden: € 127,50 O.l.v. Janna van Zuijlen maak je een mobiel van geknipte ijskristallen. Ook kaarten, kerstbomen uit diverse culturen en wintermandala's. Materiaalkosten +- € 20,-. Ontbijt/ lunch o.b.v. zelfverz. Incl. warme maaltijd en hapjes bij de afsluiting. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@ gmail.com / 0251-238289

Kerst in Twente 23 t/m 27 dec Den Broam Prijs: € 251,20, niet-leden: € 279,60 Feestelijk, extra lang kerstweekend voor wie gezelligheid zoekt en geen zin heeft in kerstboodschappen. Onze kok Edsart verzorgt alle maaltijden. Geniet in alle rust van Den Broam in kerstsfeer. Boeken: denbroam@nivon.nl / 0880990975 Info: denbroam@ nivon.nl / 088-0990975

Solo en Samen 2021 24 t/m 27 dec Koos Vorrinkhuis Prijs: € 210, niet-leden: € 260 De kerstdagen samen doorbrengen zonder uitgesproken verplichtingen. Samen invulling geven aan een programma. Voor maaltijdingrediënten, recepten en begeleiding bij het koken wordt gezorgd. Incl. lakenpakket, hapjes en drankjes. Boeken: koosvorrinkhuis@ nivon.nl / 088-0990983 Info: act.koosvorrinkhuis@nivon.nl

Nieuwjaarsbijeenkomst 9 jan De Kleine Rug Prijs: gratis. De Nivonafdeling Drechtsteden en de Kleine Rug houden gezamenlijk hun sfeervolle Nieuwjaarsbijeenkomst, waar iedereen welkom is vanaf 10.30 uur voor oliebollen, glühwein/ sap, een snertlunch, toespraakjes, muziek (dit jaar zonder koor). Boeken en info: e.zoomer@ kpnmail.nl / 0181-621658

28 TOORTS

Activiteiten Steek de handen uit de mouwen in en rond het Koos Vorrinkhuis en overnacht in ruil daarvoor met voll. verz. Kom op zondagmiddag al en blijf één, twee, drie of vier nachten. Overdag ga je aan de slag met anderen. Boeken en info: cvw.koosvorrinkhuis@nivon.nl / 088-0990983

Inloop Quiltweek 9 t/m 14 jan Morgenrood Prijs: € 93,25, niet-leden: € 135,75 Inspireren en leren van elkaar en vooral met veel plezier werken. Altijd weer verrassend wat voor mooie werkstukken dat oplevert. O.b.v. zelfverzorging, maar er wordt gezamenlijk gekookt. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 088-0990987 Info: 040-2422934 of 06-10236912 finibreugel@gmail.com

Wolvilten 10 t/m 14 jan De Bosbeek Prijs: € 145, niet-leden: € 200 Wolvilten onder begeleiding. Zowel voor ervaren wolvilters als voor beginners. Wol kan door sop, warmte en wrijving vervilten, dit komt doordat de schubben van de wol in elkaar haken. Boeken en info: ac.bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Inspiratieweekend 14 t/m 16 jan Allardsoog

Prijs: € 195, niet-leden: € 255 Samen op weg naar een gezondere aarde. We onderzoeken in een groep met jong en oud wat we, naast individuele inspanningen, voor de aarde kunnen bereiken door samen te denken en te doen. Boeken en info: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971

Zang- en muziekweekend 14 t/m 16 jan ABK-Huis Prijs: € 85, niet-leden: € 95

o.l.v. twee dirigenten wordt er in aparte ruimtes gezongen en gemusiceerd. Van vr’middag t/m zo’middag. Voll. verz., zodat je je volledig kunt richten op de muziek, het samenzijn en plezier maken. Boeken en info: w.degeling@ziggo.nl / 06-28195354

Barbie nodigt uit om dit creatief vorm te geven. O.b.v. voll. verz.. Boeken: koosvorrinkhuis@nivon.nl / 088-0990983 Info: lenahuisman@ icloud.com

Tekenen in en over de natuur 15 t/m 17 jan Krikkenhaar

feb

Prijs: € 80, niet-leden: € 90 Als het weer het toelaat, buiten tekenen. Maar ook binnen kunnen we prima aan het werk. O.l.v. Rob Koenders gaan we onszelf verrassen. Incl. 2 overnachtingen, lunch, drankjes en tekenmateriaal. Boeken: ams.krikkenhaar@nivon.nl / 06-18791152 Info: act.krikkenhaar@ nivon.nl

Veganistisch koken 24 t/m 26 jan Allardsoog Prijs: € 188, niet-leden: € 248 Ma’middag start de voorbereiding voor de avondmaaltijd, afsluiting op woe na de lunch. Jan Smit is al jaren onze vegan huiskok en heeft ruime ervaring met het geven van workshops. Verzorging: zelf bereiden van maaltijden met biologische ingrediënten. Boeken en info: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971

Snertweekend 28 t/m 30 jan Het Hunehuis Prijs: € 46, niet-leden: € 69 Prijs kind: € 35, niet-leden: € 50 Kom ook in de winter naar dit gewelige gebied. Trek je eigen plan of ga met een groepje wandelen en/of anders genieten. Kom evt. pas za’ochtend, maar dan lekker vroeg! Za’avond is er snert; de volgende ochtend een heerlijk ontbijt. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: 0228-315009

Bewustzijn via creativiteit 31 jan t/m 2 feb Koos Vorrinkhuis Prijs: € 135, niet-leden: € 185 Stilstaan bij het leven. Door stil zijn, stil zitten en stil creatief bezig zijn. Lena vertelt over menselijke ontwikkeling. Via oefening en meditatie bewustzijn ervaren.

Ontspannen en genieten 7 t/m 11 feb Den Broam Prijs: € 241,20, niet-leden: € 269,60 Verz. midweek met yoga, mindfulness en een heel bijzonder, ontspannend klankconcert en evt. saunabezoek. Gnieten van de groene omgeving waar je heerlijk kunt wandelen en fietsen. Boeken: denbroam@nivon.nl / 088-0990975 Info: pr.denbroam@ nivon.nl / 06-23486953

Griendwerkdagen 13 + 27 feb De Kleine Rug Prijs: gratis Gezamenlijk ontspannen werkzaamheden doen in de griend, waaronder natuurlijk het wilgen knotten. Incl. koffie/ thee en een snertlunch. Boeken en info: 06-39684875 / jhvandezedde@gmail.com

QuiltBee 14 t/m 18 feb Het Hunehuis Prijs: € 115, niet-leden: € 174 Samen quilten, ideeën uitwisselen en elkaar helpen. Samen koken is te overwegen. Breng je eigen materialen en spullen mee om van de zaal een groot atelier te maken. Heb je een probleem? De begeleiding zal je helpen. Wij zorgen voor koffie/ thee, verder zelfverz. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 0880990981 Info: j.i.m.groot@planet.nl / 06-45860948

Schilderen met Antje 21 t/m 25 feb Het Hunehuis Prijs: € 305, niet-leden: € 365 Wees er snel bij, “Antje” is snel vol. Laat je inspireren en instrueren om met verf en allerlei materialen de mooiste dingen te maken. Voll. verz. incl. lakenpakket en kamerschoonmaak. Excl. € 25 materiaal, papier en verfkosten (doeken apart afrekenen). Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: dokyverhagen@ gmail.com

Natuurbeleving voor kinderen 22 t/m 25 feb Banjaert Prijs: € 2,50 ochtend, € 1 avond Voor kinderen vanaf 4 jaar. Tijdens deze dagen in de krokusvakantie zijn er activiteiten o.l.v. Marion Sandee waarvoor je je ter plaatse kunt opgeven. Boeken: ams.banjaert.h@ nivon.nl Info: cfmfit48@gmail.com / 0251-238289

Wandelen Winterwandelen 7 t/m 10 feb Het Hunehuis Prijs: € 177, niet-leden: € 237 Over de heide en de bossen en essen rond het Hunehuis. Ook zijn kleine(re) paadjes opgezocht. Voll. verzorgd, dus zorgeloos wandelen en genieten, buiten en binnen. Incl. lakenpakket en schoonmaak kamer. 2x kortere en 2x lange wandelingen. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: gertiena@ icloud.com

Verzorgde wandeldagen 8 t/m 10 feb Krikkenhaar

Prijs: € 100, niet-leden: € 120 Op pad in het mooie Twente. De wandelingen zijn ongeveer 18 km. Daarna maken we het gezellig in Krikkenhaar. O.b.v. voll. verz., incl. lakenpakket. Boeken: ams.krikkenhaar@ nivon.nl / 088-0990984 Info: act.krikkenhaar@nivon.nl

Wandel-2-daagse over de Zuid-Veluwe 19 - 20 mrt De Bosbeek Prijs: € 100, niet-leden: € 140 O.l.v. gids, vooral over de hoogtes van de Zuid-Veluwe, bekende plek is het Arboretum waar we doorheen wandelen. Dag 2 door het beekdalenlandschap, over de Duno rond Heveadorp en door de zuidelijker gelegen bossen en heide. Boeken en info: bosbeek@ nivon.nl / 088-099097

Lentewandelweek 20 t/m 24 mrt Morgenrood

Prijs: € 210, niet-leden: € 255 De bossen, heide en vennen van Oisterwijk vormen een prachtig decor voor een paar dagen wandelen. O.l.v. Marijke en Cor den Heijer, gem. 15 km. p/d van ma t/m do. o.b.v. volledige verzorging. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 088-099098 Info: cm.denheijer@online.nl

TOORTS 29

Activiteiten Tekenen voor kinderen 24 feb Krikkenhaar Prijs: € 15

maak. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: 06-14982699

Landschapschilderen 11 - 12 mrt Krikkenhaar

Op het kabouterpad kan je van alles zien. Rob Koenders geeft eenvoudige opdrachten: zoeken, kijken, tekenen en kleuren. Tekenmateriaal aanwezig.Van 10 tot 14 uur met tussendoor een lunch. Ouders mogen ook meedoen. Boeken: 088-0990984 / ams.krikkenhaar@nivon.nl Info: act.krikkenhaar@nivon.nl

mrt Tekenen voor kinderen 3 mrt Krikkenhaar Prijs: € 15, niet-leden: € 15 Op het kabouterpad geeft Rob Koenders eenvoudige opdrachten waarbij je leert kijken, zoeken, tekenen en kleuren. Teken materiaal aanwezig. Van 10 tot 14 uur met lunch tussendoor. Ouders mogen ook meedoen. Boeken: ams.krikkenhaar@nivon.nl / 088-0990984 Info: act.krikkenhaar@ nivon.nl

Aquarelleren 6 t/m 11 mrt Banjaert Prijs: €50,00 niet-leden €80,00 Voor beginners en gevorderden, o.b.v. zelfverzorging - eigen materiaal meenemen, excl. overnachtingskosten. Boeken/ info: Tilly Deelen, eribatlk@gmail.com / 070-3239175

Wolvilten 7 t/m 11 mrt De Bosbeek Prijs: € 160, niet-leden: € 210 Wolvilten, samen voor de mooiste resultaten onder begeleiding. Voor ervaren wolvilters en voor beginners. Wol kan door sop, warmte en wrijving vervilten, dit komt doordat de schubben van de wol in elkaar haken. Boeken en info: bosbeek@ nivon.nl / 088-0990974

Maak je eigen levensboek 7 t/m 11 mrt Het Hunehuis Prijs: € 382, niet-leden: € 442 Jouw leven is een boek waard. Ga o.l.v. deskundige Sjoerd aan de slag om jouw belangrijke ervaringen/ gebeurtenissen vorm te geven. Een ervaring voor jong en oud! O.b.v. voll. verz. incl. lakenpakket en schoon-

Prijs: € 100, niet-leden: € 120 Cursus o.l.v. Geesje Kuit. Je kan je eigen materiaal meebrengen, schildersezels zijn aanwezig. Eerst schetsen en daarna wellicht 2 schilderijen maken.O.b.v voll. verz., incl. lakenpakket. Max.10 deelnemers. Boeken: ams.krikkenhaar@nivon.nl / 088-0990984 Info: act.krikkenhaar@ nivon.nl

Vachtvilten 11 - 12 mrt Allardsoog Prijs: € 151, niet-leden: € 211 Maak een 'vegetarische vacht' (40x40 cm) door een afgeschoren vacht op een wollen ondergrond (kaardvlies) te vilten. Ook maak je een muurhanger en wollen pluim. Aankomst vr. om za. fris te starten. O.l.v. Boukje en Dute. Boeken en info: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971

Zang- en muziekweekend 11 t/m 13 mrt ABK-Huis Prijs: € 85, niet-leden: € 95 O.l.v. twee dirigenten wordt er in aparte ruimtes gezongen en gemusiceerd. Van vr’middag tot zomiddag. Voll. verzorgd, zodat je je volledig kunt richten op de muziek, het samenzijn en plezier maken. Boeken en info: w.degeling@ziggo.nl / 06-28195354

Beeldhouwen in speksteen 13 t/m 18 mrt De Bosbeek Prijs: € 175, niet-leden: € 225 Speksteen, een zachte steen die geen “harde arbeid” nodig heeft en bewerkt kan worden met bijv. een houtrasp, mesje e.d. Boeken en info: ac.bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Onze levenservaring 14 t/m 18 mrt Het Hunehuis Prijs: € 280, niet-leden: € 340 O.l.v. Mieke de Wit op zoek naar zaken die het leven de moeite waard maken en de wijsheden die jij daarin hebt opgedaan. We laten ons inspireren door elkaar, muziek, dans, filosofie, etc. O.b.v. voll. verz, incl. lakenpakket en schoonmaak kamer. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: mewit@xs4all.nl / 010-4777361

Encaustic Art II voor gevorderden 15 - 16 mrt Allardsoog Prijs: € 154, niet-leden: € 214 De mini-hotgun komt aan bod en met de Shellacktechniek krijg je een craquelé-effect. We maken een hangertje als sieraad en o.a. A4 hotplate plus afdruk op aquarelpapier. Sonja Hendriks doceert. Excl. € 27,50,materiaal, incl. overnachting Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971 Info: sonjahendriks@ upcmail.nl

Art journaling 15 t/m 17 mrt Morgenrood Prijs: € 145, niet-leden: € 170 Ontspannen op een creatieve manier? Houd je van tekenen, schilderen, stempelen, kleuren, collages maken, doodlen, handletteren? Volg deze workshop Art Journaling. O.b.v. voll. verz. incl. materialen. Boeken en info: morgenrood@nivon.nl / 088-0990987

Verhalen driedaagse 15 t/m 17 mrt Banjaert Prijs: € 125, niet-leden: € 187,50 Het vertellen van verhalen is zo oud als de mensheid. Hoe doe je dat, een verhaal vertellen? Als een cadeau voor jezelf en de ander? Workshop met plezier en uitnodigende oefeningen. O.l.v. Anne van Delft. Excl. o/l, incl. 2 x diner. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: 020-6227395 / info@annevandelft.nl

Mandala's en papierknipkunst 15 t/m 17 mrt Banjaert Prijs: € 125, niet-leden: € 187,50 O.l.v. Janna van Zuijlen (Jantje 4). Ervaring: 40 jaar papierknipkunst / 30 jaar met mandala's. Rozetten knippen en tekenen, mandala's maken. We starten met een fotopresentatie van mandala's.

Excl. ontbijt/lunch, Incl. 2x diner. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@ gmail.com 0251-238289

Kaart en kompas 18 t/m 20 mrt De Bosbeek Prijs: € 100, niet-leden: € 140 Leer omgaan met kaart en kompas voor beginners rondom De Bosbeek, voor wie zich de kennis van verantwoord kompasgebruik eigen wil maken. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Schrijfweekend 18 t/m 20 mrt De Bosbeek Prijs: € 100, niet-leden: € 140 Tijdens dit schrijfweekend worden allerlei bronnen gebruikt ter inspiratie. Boeken en info: bosbeek@ nivon.nl / 088-0990974

Beleef Dordrecht 18 t/m 20 mrt; 22 t/m 24 mrt De Kleine Rug Prijs: € 120, niet-leden: € 160 Boottocht met onze vlet (de Heenen Weerwolf) naar het centrum van de historische stad Dordrecht en de Hollandse Biesbosch met begeleide dagelijkse wandelingen van +- 12 km en museumbezoek. O.b.v. voll. verz., incl. toer en belasting. Excl. lakenpakket en entree musea.

30 TOORTS

Activiteiten Boeken: corrie.vdmarel@kpnmail.nl / 088-0990982 Info: elmvdkuy@ kpnmail.nl / 06-53552923

Bevlogen zingen 21 t/m 24 mrt Allardsoog Prijs: € 188, niet-leden: € 248 Zingen o.l.v. twee docenten, met het hart op de tong, liederen die je raken, van Nederlands en internationaal repertoire met herkenbare thema's. Drie muzikale dagen. Ontbijt en lunch o.b.v. zelfverzorging. Incl. 3 warme maaltijden. Boeken: pr.allardsoog@nivon.nl / 088-0990971 Info: marianta@ xs4all.nl / 0516-421612

Vrije tijd. V.a. ma 19.30 uur. O.b.v. volpension. Max. 10 deelnemers. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@ gmail.com / 0251-238289

De Kleine Rug-klusdagen 28 t/m 30 mrt De Kleine Rug Prijs: gratis

Colofon

Prijs: € 236,20 niet leden: € 264,60 Als in de lente de natuur weer groeit en bloeit, leren Caty en Michel je hoe je dat vastlegt in boeiende foto’s en hoe je van je digitale beelden echte plaatjes maakt. Voll. verz. Boeken en info: denbroam@nivon.nl / 088-0990975

Toorts, verenigingsblad van Nivon Natuurvrienden 93e jaargang, nr. 1, winter 2021-2022 Verschijnt 4 x per jaar

Redactie: Hester Schaaf (eindredactie), Herbert Boerendonk, Iris Vermaas

Aan dit nummer werkten mee:

apr

Prijs: € 275, niet-leden: € 320 Midweek voor jezelf, je hoeft alleen te schilderen. Leer technieken en trucs zodat het echt lukt. We schilderen op Morgenrood en gaan het mooie landschap in met ons schetsboek. O.b.v. voll. verz. incl. enkele materialen. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 0880990987 Info: liakuijpers@ziggo.nl

De halfjaarlijkse klusdagen, waarbij het accent ligt op buitenwerkzaamheden, zoals schilder-, tegel- en terreinwerkzaamheden. Het repareren van kano’s en opknappen van de Heen en Weerwolf. De blok- en trekkershutten worden klaargemaakt voor gebruik en het huis krijgt een grote voorjaarsschoonmaak. O.b.v. voll. verz., incl. lakenpakket. Boeken en info: e.zoomer@kpnmail.nl / 0181-621658

Creatieve ontspanningsdagen 28 t/m 30 mrt Banjaert

Handwerk inspiratiemidweek 28 mrt t/m 1 apr De Bosbeek

Prijs: € 115, niet-leden: € 167,50 Tijd voor rust, jezelf, innerlijke reflectie?Yoga, tai chi, meditatie, filosofisch gesprek, woordspelletjes, collage (zielekaart) maken.

Prijs: € 100, niet-leden: € 140 Kom quilten, breien, haken en borduren, ieder met haar/zijn eigen werk. Boeken en info: bosbeek@ nivon.nl / 088-0990974

Schildervakantie 21 t/m 25 mrt Morgenrood

Fotomidweek in Twente 28 mrt t/m 1 april Den Broam

Midweek Vogels kijken 4 /m 8 april Allardsoog

Maartje Gerritsen, Kees Hogervorst, Jet Kooderings, Simone Lassauw, Henk Schaaf, Céline Steenbergen, Floor Verkerk, Han Verschuur, Werkgroepen Bergsport Trefkamp, JUMP, Spring, Zomertreffen, Treq, Vitaal Reizen, NivonJong

Coverfoto: Laurence Harms Backcover: Bas Wetter Coverfoto reisbijlage: Spring Reizen en Bas Wetter Backcover reisbijlage: Spring Reizen

Kopij & reacties:

Prijzen: €240, Niet-leden: €300 Ook dit jaar zoeken we weer mooie gebieden op om vogels te leren kennen of opnieuw te spotten! Verrekijker en stevige schoenen meenemen. Koert Scholten is onze gids. Voll. verzorgd. Boeken: pr.allardsoog@nivon.nl / 088-0990971

Workshop Indonesisch koken 19 t/m 21 april Morgenrood Prijs: €130, niet-leden: €160 De Indonesische keuken staat centraal met als thema “Maal en Verhaal”. Freek Croese geeft leiding aan de kookworkshops in de middag. 's Avonds aan tafel genieten we van de Indonesische maaltijd. Incl.logies en alle maaltijden. Boeken: morgenrood@nivon.nl 0880990987 (Irene Granneman)

Fietsen in Brabant 24 t/m 29 apr Morgenrood Prijs: €250, niet-leden: €300 Vijf dagen met de fiets eropuit door Brabant. De tochten zijn ongeveer 45 km. per dag. Bij terugkomst word je verwend met een heerlijke maaltijd. Voll. verzorgd. Evt fiets te huur op locatie. Boeken: morgenrood@nivon. nl 0880990987 (Irene Granneman)

Meer informatie? Ga naar nivon.nl/activiteiten

Redactie: toorts@nivon.nl Nivon, Plantage Middenlaan 2F 1018 DD Amsterdam 088-0990900 Deadline kopij lentenummer: 6 januari 2022 (redactioneel) 20 januari 2022 (reizen en activiteiten) Verschijning volgende editie: eind februari 2022

Art-directie & ontwerp: Dutch Portfolio, dutchportfolio.com

Productie: Senefelder Misset, senefelder.nl

Contact: Nivon: info@nivon.nl Agenda & berichten: nivon.nl/activiteiten Regeladvertenties: nivon.nl/legeenlink Overige advertenties: communicatie@nivon.nl

Kleine lettertjes: Artikelen en berichten zijn welkom. De redactie behoudt het recht bijdragen in te korten of te weigeren. Door en voor Nivongroepen mag alles uit Toorts worden over genomen, behoudens foto's waarop copyright berust. Voorwaarde voor elk gebruik is bron- en naams vermelding van schrijver e/o fotograaf. Auteurs dragen bij publicatie de auteursrechten over aan Nivon. Nivon is niet aansprakelijk voor wijzigingen en drukfouten.

Toorts digitaal ontvangen? Mail naar: leden@nivon.nl

TOORTS 31

Leg een link Regeladvertenties voor natuurvrienden. Minimaal drie regels. Kosten €5 per regel (€10 niet-leden). Geef deze op via nivon.nl/legeenlink Senioren zoeken tochtgenoten voor een wandeltrekking (met bagagevervoer) door Aspromonte (Calabrië, Zuid-Italië) in Lente 2023 jefoomen@gmail.com tel. 043 - 321 92 08 •

Ontdek de Parel van z.o. Groningen: WESTERWOLDE. Heerlijk natuurhuisje 2 pers. Huur 200 euro. Info: www.huisjewesterwolde.nl Rust, natuur, knus, warm + 2 fietsen tel. 06 40786243 •

Rentrée: oude oud-Parijsganger zoekt tzt Nivonvriendelijke week-zit-slaap-plek aldaar. Tip naar postjeka@hotmail.com •

Boek tijdig met 10% korting voor ons www. labellepoire.nl. Natuur, rust en zon in historisch wijndorp Oupia. 2-4 p., via vakantiehuis-frankrijk.nl/la belle poire •

Auvergne: sfeervol kamperen in een landelijke omgeving? Op natuurcamping La Chassagne in Ronnet vind je volop rust, ruimte en privacy. Vogelrijk, mooi wandelen en fietsen. Eigenaren/biologen Maarten & Mary Ann ontvangen je graag. Zie www.lachassagne.eu •

Nivonlid worden? Meld je aan via nivon.nl/leden. Voor meer info leden@nivon.nl of bel 088-0990914, bereikbaar op werkdagen (14.00 tot 17.30)•

Voordelen Nivonleden: – Deelname aan alle verenigingsactiviteiten – Korting op overnachtingen in Nivon Natuur vriendenhuizen en op kampeerterreinen – Korting op Nivonreizen en -kampen – Korting op aanschaf Nivon wandelgidsen – Korting op Globetrotter Buitensportvoeding – Korting in de Carl Denig buitensportwinkel en webshop – Ontvangen kwartaaltijdschrift Toorts Meer info: nivon.nl/leden•

Ledentarieven: t/m 5 jaar 6 t/m 15 jaar 16 t/m 25 jaar 26 jaar en ouder eerste lid 26 jaar en ouder tweede lid Maximaal per huishouden Reductie 23 jaar en ouder (voor regels zie hieronder)

€0 € 10 € 20 € 40 € 30 € 90 € 10

Het reductietarief wordt toegekend voor een periode van maximaal drie jaar, Hiervoor geldt: – voor volwassenen (23 jaar en ouder) met een inkomen op maximaal bijstands niveau (2021 alleenstaande € 1.021 twee personen € 1.459) – bewijs van inkomen via bijstand in de vorm van een kopie bankafschrift wordt overlegd aan Landelijk Bureau Nivon Het reductietarief vervalt als: – men enig moment aangeeft meer inkomen te hebben – na drie jaar als er niet wordt gereageerd op verzoek opnieuw aantonen inkomen

Echtpaar, vitale 70-plussers met een te grote koopwoning vraagt informatie over andere gemeenschappelijke en liefst gemengde samen-woonmogelijkheden in mi. of oost Ned. abbosman45@hotmail.com •

Het Nivon-lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij u minimaal acht weken voor het verstrijken van uw contributieperiode schriftelijk opzegt via leden@nivon.nl of Nivon Ledenadministratie, Plantage Middenlaan 2F, 1018 DD Amsterdam. Betaling gebeurt vooraf, per contributieperiode. Zie Algemene voorwaarden van het lidmaatschap: nivon.nl/leden•

ANBI Nivon stelt Natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen beschikbaar voor Sociale Groepsvakanties, begeleid door vrijwilligers. Deze vakanties zijn bedoeld voor kinderen (tot 16 jaar) van ouders met een minimum inkomen. De Sociale Groepsvakanties financiert de groepsvakanties met bijdragen van sponsors, subsidies en fondsen. Giften en donaties aan de stichting zijn van harte welkom. Voor meer info: socialegroepsvakanties.nl

Mooi gelegen, vrijstaand privéhuisje aan het Natuurpark Dwingelderveld. Max. 4 personen. www.patriciakuiper.nl/huisje. Tel 020-6185476 • Boshuisje in Kaapse Bossen Doorn, wandelen & fietsen, fijne tuin, 3 slaapkamers, 4-6 personen. Rust & genieten: www.boshuisjelichtlief.nl • Verzorgde 5 daagse fiets- of wandelvakantie over voormalige spoorwegen in de Belgische Ardennen, vanuit een vakantiehuis in Robertville.Van ma 13 t/m vr 17 juni Van ma 27 juni t/m vr 1 juli en van ma 25 t/m 29 juli 2022. In 2022 groot deel duurzaam eten. Prijs vanaf € 300,- pp. www.jongensvandereisvereniging.nl tel. 040-2123147 Pierre van Zantvoort. •

De Sociale Groepsvakanties zijn erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Een instelling kan ANBI zijn als het zich voor minstens 90% inzet voor het algemeen nut. Een ANBI heeft een aantal belasting voordelen, zoals vrijstelling van erf- en schenkbelasting; ook als een ANBI zelf schenkingen doet voor het algemeen belang betaalt de instelling geen schenkbelasting. (Voor meer info: anbi.nl)•

Vrijwilligers Dankzij de inzet van actieve vrijwilligers faciliteren wij binnen het Nivon mooie activiteiten. Ook jouw waardevolle inzet stellen wij als vereniging op prijs. Neem zelf contact op met een afdeling, Natuurvriendenh uis, kampeerterrein of wandelgroep bij jou in de buurt als je zin hebt om mee te doen. Of kijk eens op: nivon.nl/vacatures •

Nivon 2030 – denk mee! ‘Samen naar 2030’ is een langlopend project gericht op vernieuwing, verjonging en verduurzaming van Nivon. Dit jaar starten we met het inventariseren van alle positieve krachten, goede ideeën en wensen in de hele organisatie. Om zoveel mogelijk ideeën, plannen, dromen te horen van leden en vrijwilligers te horen, willen we graag ook jouw mening weten. Hoe zie jij de toekomst van Nivon? Wat vind jij belangrijk? Wat zou er volgens jou moeten veranderen? Laat je horen via onze enquête, dat kost je ongeveer 10 minuten. Dank voor het meedenken. En stuur het vooral door aan alle Nivonvrienden die je kent!

nivon.nl/samennaar2030

PostNL Port betaald Retouradres: Plantage Middenlaan 2F, 1018 DD Amsterdam

Nivon - Toorts - Winter 2021

Articles inside

Leg een link

Activiteiten december 2021 t/m april 2022

Natuurvriendendag: duurzaamheid en solidariteit

Hoe duurzaam is Nivon zelf?

NivonJong - Bo, de functionele afvalscheidingsprullenbak

Bergsport trefkamp

Zomertreffen

TREQ Kanoreizen

Nivon Vitaal Reizen

Spring Reizen

Jump Zomerkampen

Allardsoog: Van school naar Natuurvriendenhuis

Uit de vereniging

Weg met Waste

IYNF gaat circulair in Finland

Column en kort nieuws