Медицинско значење на храната
NIKOTINOT- legalizirana droga ubiec Tutunskiot ~ad e smesa na materii koi nastanuvaat so nepotpolno sogoruvawe na listovite od tutunot pri temperaturi od 835-8840C, bez dovolno kislorod. Vo ~adot ima preku 4000 supstanci od koi naj{tetni se nikotinot, jaglen monoksidot i katranite. Nikotinot e maslena te~nost, koja so stoewe na vozduh se spojuva so kislorodot i go dava karakteristi~niot miris na tutunot. Vo organizmot vleguva preku sluznicata na ustata i preku gradite. Nikotinot go zgolemuva periferniot otpor vo krvnite sadovi so {to go zgolemuva krvniot pritisok. Porastot na pritisokot go opteretuva srceto i toa mora da pumpa so pogolema sila. Pokraj toa nikotinot direktno go zgolemuva brojot na srcevite udari. Katranite od tutunskiot ~ad deluvaat kancerogeno, odnosno predizvikuvaat tumori (rak) na bronhiite, belite drobovi, usnata {uplina i itn. Se smeta deka okolu 30% od site tumori se predizvikani od pu{eweto. Jaglerod monoksidot se vrzuva za hemoglobinot vo krvta i sozdava karboksihemoglobin, koj go onevo-zmo`uva prenosot na kislorodot vo organizmot. Nivoto kaj pu{a~ite e 2-15 pati povisoko, {to predizvikuva nedostatok na kislorod vo organizmot na pu{a~ite. Vo ~adot od cigarite se nao|aat i slobodni radikali koi predizvikuvaat direktno o{tetuvawe na kletkite. Sekoj pu{a~, sekojdnevno sebe si, i na neposrednata okolina, go naru{uva kvalitetot na `ivotot so o{tetuvaweto na osetite, a pred se osetot za vkus i miris.
36
Нико Беќаровски
Pu{eweto prestavuva bolest na zavisnost, a dominantna psihoaktivna uloga ima nikotinot. Vo pojavata na zavisnost golema uloga imaat i brojnite povtoruvani dvi`ewa pri pu{eweto, posebno na racete, usnite muskuli, aktot na palewe na cigarata i treseweto na pepelot. Pu{a~ot koj pu{i edna kutija dnevno, pravi okolu 600 “bakne`i” so usnite. Neprijatniot miris isto taka vlijae na zavisnosta, kako i ritualot na palewe. Site ovie rituali koi se povtoruvaat stotina pati dnevno se izvor na zavisnost. Pokraj ova postoi ~esta vkrstena zavisnost so konzumirawe na kofein (kafe) i alkohol. Prstite na pu{a~ite imaat smalen oset za ladno i toplo, a ~adot go o{tetuva okoto, pred se ro`nicata i belkata, a delumno i ve|ite. Posebno osetliv e centralniot nerven system, kade ~adot od cigarite predizvikuva namalen apetit, namalen oset za `ed i zgolemen oset za umor. Ve}e po 48 ~asa od prestanokot na pu{ewe se podobruvaat pokazatelite povrzano so zgrut~uvawe na krvta. Kaj 70% se zabele`uvaat arterioskleroti~ni promeni na mozo~nite krvni sadovi, a kaj 1/4 i na golemite krvni sadovi. Rizikot od arterioskleroza na krvnite sadovi e proporcionalen so brojot na ispu{enite cigari, a rizikot se namaluva po 1-2 godini od prestanokot. Poradi seto ova: NAJDOBRO VREME ZA PRESTANOK SO PU[EWETO BE[E DENTA KOGA ZAPO^NAVTE, A VTORO NAJDOBRO VREME E DENES.