NWO
Van wie zijn data eigenlijk? De beheerders van vitale infrastructuren (zoals wegen, spoorwegen, waterwegen, en elektriciteits- en drinkwaternetwerken) gebruiken steeds meer data gedreven innovaties om hun assets te beheren en te onderhouden. Data verkregen met behulp van sensoren en andere slimme apparaten zijn de input voor nieuwe of verbeterde beheers- en onderhoudsoplossingen, inclusief voorspellend onderhoud. AUTEURS BRENDA ESPINOSA APRÁEZ EN SASKIA LAVRIJSSEN
I
nfrastructuurbeheerders werken vaak samen met verschillende partijen om data te verzamelen of te produceren, onder andere (onder)aannemers, leveranciers van IT-diensten en kennisinstellingen. In een dergelijke context kunnen data waardevol zijn voor meerdere partijen en wordt er vaak gevraagd: van wie zijn data eigenlijk?
Juridisch gezien is het een ingewikkelde vraag. In principe is er alleen sprake van ‘eigendom’ van zaken (stoffelijke objecten) want dit recht is traditioneel gebaseerd op de daadwerkelijke fysieke controle van een object; daardoor kan de eigenaar gemakkelijk exclusief gebruik maken van zijn goederen en eventueel ook het eigendom aan anderen overdragen. Maar data zijn geen stoffelijke objecten
Over LONGA VIA LONGA VIA (acroniem voor Legal & Organizational Network & Governance Aspects of (data-driven) innoVations in Infrastructure mAnagement) is een onderzoeksproject dat de barrières voor implementatie van DDI in de infrastructuursectoren onderzoekt, waarbij hoofdzakelijk wordt gekeken naar de organisatorische en juridische aspecten. Het project betreft twee parallelle promotietrajecten aan Tilburg University, gefinancierd vanuit het programma Responsive Innovations van NGinfra en NWO. Het onderzoek naar interorganisatorische belemmeringen wordt uitgevoerd door Tom Aben, MSc, onder begeleiding van prof. dr. Henk Akkermans en dr. ir. Wendy van der Valk (Tilburg School of Economics & Management). Het onderzoek naar juridische belemmeringen wordt uitgevoerd door Brenda Espinosa, LLM, onder begeleiding van prof. dr. Saskia Lavrijssen (tevens projectleider) en prof. dr. Martijn Groenleer (Tilburg Law School). De infrastructuurbeheerders die deelnemen aan dit project zijn Rijkswaterstaat, ProRail, Havenbedrijf Rotterdam, Vitens en Alliander. Voor meer informatie over het LONGA VIA-project kan contact worden opgenomen met Saskia Lavrijssen (S.A.C.M.Lavrijssen@uvt.nl).
en ze zijn meestal non-rivalrous (meerdere partijen kunnen dezelfde data of datasets houden en tegelijkertijd gebruiken) en nonexcludable (data kunnen makkelijk worden gedeeld).1 Dus volgens het Nederlandse goederenrecht is het eigendom van data (op zichzelf ) geen erkend recht. 2 Er zijn enkele juridische hulpmiddelen die sommige vormen of aspecten van data kunnen beschermen (zie hieronder), maar er is geen wettelijke regel die automatisch een eigendomsrecht op data verleent. Daarom wordt in het kader van regelgeving en juridische wetenschap gesproken van rechten op datacontrole of toegang tot data in plaats van eigendom van data.3 In de zakelijke praktijk is toch sprake van eigendom van data om te verwijzen naar degene die in werkelijkheid de zeggenschap of controle over data heeft, degene die van data kan profiteren of degene die aansprakelijk is als er iets misgaat in verband met het gebruik van data. Het is dus belangrijk op te letten dat deze veronderstellin-
44 NGINFRAMAGAZINE