de toekenning van de financiering. Een stap vooruit, maar onvoldoende. De Evenaarsprincipes lijken immers ook een perfecte dekmantel om toch te kunnen blijven financieren. We vinden de ondertekenaars immers terug als financiers van vele zorgwekkende projecten (zie hoofdstuk 3). Het feit dat deze principes vertrekken van relatief zwakke richtlijnen van het IFC 218 en niet van bijvoorbeeld de UN Norms voor Business (zie hoofdstuk 5) zou hier wel eens de oorzaak van kunnen zijn. BankTrack stelt dat de IFC richtlijnen zwak zijn op het vlak van de mensenrechten en derhalve de meewerkende banken niet voorzien van een degelijke dekking op dat vlak219. De gedragscode is nog jong en kan nog evolueren. Er is evenwel nog veel werk aan de winkel.
4.7.3. Engagement : ernstig gemeend of een alibi? Alle onderzochte financiële instellingen, op KBC na, vermelden dat ze gebruik maken van hun stemrecht. Maar spelen mensenrechtenkwesties daarbij een ernstige rol? Nauwelijks. Fortis stelt te letten op de rapportering m.b.t. het extern sociaal beleid (waaronder een aantal mensenrechtenkwesties). Dexia geeft aan dat engagement m.b.t. mensenrechten enkel bij hun duurzame producten een rol speelt. AXA en ING geven expliciet aan dat in hun stemgedrag mensenrechtenkwesties kunnen meespelen. Maar ze geven niet weer hoe en in welke concrete gevallen. Het is vanzelfsprekend een goede zaak dat financiële instellingen meer gebruik willen maken van hun stemrecht om ook sociale kwesties aan te kaarten. Men moet zich in deze echter geen al te grote broek aan trekken. Enig realisme is hier op zijn plaats. De actuele praktijk geeft aan dat mensenrechten niet echt een ‘hot item’ zijn bij het uitoefenen van het stemrecht. Bovendien vereist het specifieke dossierkennis en extra dialoog om met je stemrecht impact te kunnen uitoefenen op het beleid van een bedrijf. De tijd daarvoor is niet steeds beschikbaar. En zelfs al zou die er zijn dan nog is er lang niet steeds garantie op succes. Financiële instellingen hebben macht, maar ook weer geen almacht. In geval van ernstige mensenrechtenschendingen is het onverantwoord om via een investering de bestaande situatie gewoon in stand te houden, indien er geen voldoende aanwijzingen zijn dat ‘engagement’ een wezenlijke bijdrage tot de oplossing kan betekenen. Engagement is een extra instrument dat ingezet kan
52
www.mijngeldgoedgeweten.be
worden bij de uitwerking van een degelijk beleggingsbeleid. Engagement mag evenwel niet in de plaats komen van een kritische evaluatie van de mensenrechtensituatie bij een investeringsbeslissing. In dat geval is engagement immers een alibi dat het sociaal aanvaardbaar moet maken dat men blijft geld verdienen aan mensenrechtenschendingen. Stellingen zoals die van AXA, "wij kiezen voor dialoog in plaats van voor uitsluiting", klinken natuurlijk mooi. Maar bij nader inzien lijkt het evenwel verdacht veel op een alibi om te kunnen blijven geld verdienen aan het investeren in onfrisse praktijken. AXA geeft immers niet aan dat bedrijven van investeringen uitgesloten worden op basis van mensenrechtenkwesties.
4.7.4. Gebrek aan transparantie Onduidelijkheid betreffende het beleid en de implementatie De door de bankgroepen verstrekte informatie is niet op maat van de klant. Geen enkele bankgroep geeft op haar website of in een ander publiek document een gecoördineerd overzicht dat duidelijk maakt hoe ze met de mensenrechten omgaat in haar investeringspolitiek. Deze informatie is her en der verspreid in jaarverslagen, duurzaamheidverslagen, codes, … Bovendien is ze zeer onvolledig en zet ze klanten makkelijk op het verkeerde been. Wie bijvoorbeeld de algemene beleidsprincipes i.v.m. mensenrechten leest, verwacht niet dat daar in het feitelijke investeringsbeleid zo weinig aandacht aan besteed wordt. We hebben de financiële instellingen dan ook gevraagd hun beleid schriftelijk toe te lichten. Alle grote bankgroepen hebben ons een antwoord toegestuurd. En het dient gezegd: de antwoorden waren met de nodige aandacht voorbereid. We hebben meer informatie gekregen dan wat aan een doorsnee klant verstrekt wordt. Desondanks dienen we vast te stellen dat de verkregen antwoorden onvoldoende zijn. Verwijzingen naar niet uitgelegde of geconcretiseerde ‘deontologische regels’ zeggen niets. Ook al niet veel wijzer worden we van antwoorden als "onze global credit policy on sustainability benoemt mensenrechten in diverse dimensies" of "we hanteren een apart kredietbeleid voor bedrijven die betrokken zijn bij zaken die niet in overeenstemming zijn met onze normen (o.a. de mensenrechten)".