kadar İslâm dışı bâtıl fırkalar hakkında da eserler vermiştir. Onun 27 yaşında bâtıl Karmâti fırkasının tehlikesi hakkında yazdığı “Kitâb fî ahbâri’l-mübeyyida ve’l-Karâmita” eseri bu durumun bir göstergesidir.
Bîrûnî’nin eserlerinde dinin
Bu hususta şöyle demektedir: “Bu ilimlerle meşgul olacaklar, önce kalplerini bozuk itikat, kötü huy ve saplantılardan temizlemelidir, insanların çoğu manevi hastalıklara yakalanmıştır. Bu hastalıklar sahibini hak ve hakikati göremez hâle getirir, kalbi kör, kulağı sağır eder.”
olmanın gerekliliği gibi konu-
Ebu Bekir er-Râzî’yi, Maniheizm’in etkisiyle akideye ters düşen fikirler ileri sürdüğü gerekçesiyle eleştirmekten geri durmaması da bunun diğer göstergesidir.
lına katkıları olan bir kim-
Grek, İran ve Hint kültürlerinin belli başlı klasiklerini derinden incelemiş olmasına ve çeşitli pozitif bilim dallarında çağının standartlarının çok üstünde bir bilgi seviyesine ulaşmış bulunmasına rağmen daima samimi bir müslüman olarak kalmıştır. Onların objektif tespitlerini sık sık keserek İslâmi müesseselerin ne kadar üstün olduğunu zikretmeyi de ihmal etmemiştir.
önemi, hidayet üzere olma isteği, ilimsiz ibadetin eksikliği, iç ve dış temizlik, ibadetin vazgeçilmezliği, Allah korkusunun fert ve toplum psikolojisi üzerindeki olumlu rolü, dünyevî ihtiraslardan uzak lara dair beyanları, dinî inanç ve yaşayışı hakkında önemli ipuçları ihtiva etmektedir.
Bilime Katkıları Bir bilim olarak Bîrûnî, coğrafya, matematik, astronomi ve tarih gibi birçok bilim dasedir. Bu katkılarından yola çıkan sonraki Müslüman ve gayrimüslim bilim adamları, onun katkılarını daha ileriye taşıyarak geliştirmiştir. Eserlerinden halen bilim dünyası faydalanmaktadır. Bilim tarihçilerine göre o, Kopernik’le başlayan çağdaş astronominin temellerini atmıştır. Onun bilimle uğraşması, bir takım
bilim
adamlarında
olduğu gibi onu Allah’tan uzaklaştırmamış ve evrenin bir yaratıcı (Allah) tarafından yaratıldığını dile getirmiştir.
Kendisinden önce bilimsel çalışmalar yapan isimlerden etkilenen Bîrûnî, bilimsel çalışmalarına 17 yaşında başladı. Kendisini bilime yönelten bir sözü şöyledir: “Benim bilimle uğraşma sebebim, “Onlar ki ayaktayken, otururken ve yanları üzerinde yatarken Allah’ı hatırlarlar, göklerin ve yerin yaratılışı konusunda derinlemesine düşünürler de şöyle derler: “Rabbimiz, Sen bunları boşuna yaratmadın, Sen yücesin, bizi ateş azabından koru.” (Âl-i İmrân, 191) ayetidir.”
Onun bilime katkılarından bazıları şunlardır:
Cemâziy el-Evvel 1439
71