NDSM Lasloods - Transformatie

LASLOODS

T R A N S F O R M AT I E VA N E E N I N D U S T R I E E L R I J K S M O N U M E N T

2

1952

NDSM Personeelsblad De Werfbode

2

Vroeger werden in de Lasloods reusachtige scheeps­ onderdelen samengesteld. De rails die door de loods loopt en de nog werkende productiekranen verraden een ongelooflijke productiekracht. Elders op de werf werden de schepen compleet afgebouwd, klaar voor de helling, klaar voor het water.

De Lasloods is een indrukwekkende zeldzame plek waar van alles kan gebeuren. Een plek voor onderscheidende initiatieven. Intussen is hier het grootste street art museum

Op de historische locatie van de Nederlandsche Dok en Scheepvaart Maatschappij (NDSM) ontstaat een nieuwe stadswijk met een stoere en rijke architectuur voor stadspioniers en cultuurliefhebbers. Een van de belangrijke rijksmonumenten op het voormalige NDSM-terrein is de Lasloods.

van de wereld gevestigd. Ruim 6.500 m² oppervlakte met meer dan 200 enorme kunstwerken in collectie. Zowel qua oppervlakte, kunstvorm als collectie is hiermee een internationale culturele locatie op NDSM ontstaan.

Het industriële rijksmonument is ongelooflijk uitdagend, maar ook complex. Stap voor stap is de Lasloods klaargemaakt voor gebruik. De voormalige productiehal werd tijdelijk gebruikt als markthal en is daarna getransformeerd naar museum. Het STRAAT Museum blaast met haar imposante werken en dynamische doelgroep de Lasloods nieuw leven in – het is een culturele hotspot voor iedereen! Je ruikt het staal nog, je voelt de energie, je ziet de mogelijkheden.

Waar vind je nog zo’n plek in Amsterdam?

Ed de Weijer Mediawharf Monumenten B.V.

LET ME BE MYSELF

3

4

1968

De rechthoekige, 23 meter hoge industriële hal wordt aan de buitenzijde bepaald door gesloten bakstenen gevels met zeer grote blauwe deuren en vierkante kruisvensters. Op de verdieping zijn openingen met luiken. De voor- en achtergevel hebben aan de bovenzijde een staande vensterpartij onder de dakrand. Het vlakke dak wordt verlevendigd door vier afgeplatte zadeldaken, die dienst doen als lichtstraten. Aan de kopse kant richting het IJ is een kleine oorspronkelijke aanbouw, die vroeger dienst deed als traforuimte, ‘bazen’kantoor en kleed-, was- en douchegelegenheid voor het personeel. In de hal zijn

De Lasloods is gebouwd in 1952 naar ontwerp van J.D. en A.E.G. Postma. Het gebouw is onderdeel van het terrein van de voormalige Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM) in Amsterdam-Noord. Het betreft een vrijstaande loods, gelegen op de noordelijke punt van het eerste NSM-terrein.

twee beuken met een imposante staalconstructie met gelaste constructiedelen, onderling door bouten met elkaar verbonden.

Deze constructie met kraanbanen wordt ondersteund door samengestelde kolommen. Hierboven zijn kleinere kolommen geplaatst ter ondersteuning van de dakconstructie.

Vanwege de cultuurhistorische waarde is de Lasloods van algemeen belang. Ook het interieur is monumentaal. We zijn er trots op dat we bij het gebruik van de loods en de restauratie veel historische elementen voor de toekomst hebben weten te behouden.

5

1961

6

Zicht vanuit de grote blauwe schuifdeuren op het NDSM-terrein

1967

Deel van een scheepsromp

1967

Deel van een scheepsromp

1958

7

1967

Deel van een scheepsromp

8

2010

Vlooienmarkt

2006

Lasloods interieur voor restauratie

2017

Lasloods interieur voor restauratie

9

De Lasloods is in meerdere fases gerestaureerd en verbouwd om er uiteindelijk ’s werelds grootste street art museum te kunnen huisvesten.

De eerste fase van de verbouwing was de restauratie van het kopgebouw. Bestaande onderdelen zoals de gevelkozijnen, staalconstructies en het gevelmetselwerk zijn compleet gerestaureerd en weer teruggeplaatst of gereinigd/gestraald en voorzien van nieuwe coating. De kenmerkende blauwe geveldeuren hebben weer dezelfde kleur als vroeger. In de tweede fase werd het bestaande betonnen dak, dat was aangetast door betonrot, compleet vernieuwd (circa 7.000 m2) door in totaal 3.734 stuks betonnen dakplaten neer te leggen.

De betonnen dakelementen zijn vervangen voor nieuwe.

Met een speciaal pigment zijn de dakplaten in de oude kleur teruggebracht. De gele kleur is ontstaan door de lasdampen die vroeger tijdens het productieproces vrij kwamen. De

10

betonnen kozijnen van de lichtstraten en de kozijnen in de

verschillende gevels zijn door middel van betonrenovatie

voor de gevelstenen, die op maat zijn gemaakt voor dit project.

hoogwaardig hersteld. Vervolgens is hier beglazing in

De totale restauratie is middels een proefopstelling voorgelegd

teruggeplaatst en met stopverf afgewerkt.

aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Bureau Monumenten & Archeologie van de gemeente Amsterdam.

De vier lichtstraten van de loods zijn voorzien van nieuwe kozijnen. De betonnen kozijnen aan de kopzijde zijn

Inpandig zijn de meeste monumentale eigenschappen bewaard

gerestaureerd, geschilderd en van nieuwe beglazing en

gebleven. Deze zijn in het STRAAT Museum zichtbaar. Een aantal

roosters voorzien. In de lichtstraten en onder de stalen

schuifdeuren/entrees zijn voorzien van nieuwe nooduitgangen.

dakspanten is een tijdelijke hangende werkvloer geplaatst om

De bestaande begane grondvloer van het kopgebouw is deels

de werkzaamheden op grote hoogte mogelijk te maken. Deze

verlaagd ten behoeve van de ontvangstruimte en voor de

is middels een klemconstructie gemonteerd, waardoor geen

kassa’s van het STRAAT Museum. Alle oude transformatoren

schade veroorzaakt werd aan de bestaande staalconstructie.

zijn verwijderd, maar nog zichtbaar in de grote loods. Tevens zijn

De stalen werkvloer is nog in het museum terug te vinden. Op

nieuwe nutsaansluitingen gemaakt.

circulaire wijze dienen deze een nieuw doel. Dit geldt tevens

11

LICHTSTRATEN EN DAK

12

OKT2018

Oude lichtstraten voor restauratie

13

LICHTSTRATEN EN DAK

14

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

OKT2018

Verwijderen oude dakplaten

15

LICHTSTRATEN EN DAK

16

OKT2018

Oude lichtstraten na demontage en voor restauratie

17

BETONNEN DAK

NOV2018

Nieuwe betonnen dakplaten per type gebundeld

Speciaal gebouwd vacuĂźm hijsmiddel voor de betonnen dakplaten

18

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

Vernieuwing dakconstructie

19

LICHTSTRATEN

20

DEC2018

NIeuwe beglazing

21

DAK

MRT2019

22

Lichtstraten met betonnen dak na restauratie

MRT2019

Aanbrengen bitumen dakbedekking

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

MRT2019

Dicht!

23

INTERIEUR

24

MRT2019

Start restauratie interieur

25

INTERIEUR

26

JUL2019

Vanwege ruimtegebrek functioneerde de Lasloods tijdelijk als bouwplaats

27

INTERIEUR

Maquette Lasloods

28

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

AUG2019

Facility box, ‘poort’ naar het museum

29

30

AUG2019

31

32

Is street art binnen nog steeds street art?

Zoals de naam al doet vermoeden, hoort straatkunst in het

Tijdens een bezoek aan het museum om hun kunstwerken

straatbeeld. Dus, is het mogelijk om street art op een canvas

te maken, deelden deze kunstenaars hun creatieve reizen en

te hebben? Hoe essentieel is de illegale component van deze

persoonlijke perspectieven met ons. Door de punten tussen

kunstvorm? Is straatkunst niet bedoeld om uiteindelijk te

de werken en hun verhalen te verbinden, bleek dat veel

verdwijnen in het stedelijk landschap? Met andere woorden, is

belangrijke aspecten van straatkunst nog steeds aanwezig

straatkunst binnenin nog steeds straatkunst?

waren in onze collectie, ook al waren de stukken allemaal gemaakt in en voor STRAAT.

Door de kunstvorm van de straat naar STRAAT te verplaatsen, kunnen we de kunstwerken behouden en kunstenaars van

Door deze aspecten te belichten, onderstreept de

over de hele wereld op ĂŠĂŠn plek presenteren. Op onze

tentoonstelling hoe deze kunstwerken en hun verhalen met

openingstentoonstelling zijn 153 kunstwerken te zien van

elkaar in verband staan. Dit is wat ze inderdaad allemaal tot

140 kunstenaars met 32 nationaliteiten.

dezelfde beweging maakt.

STRAAT Museum, 2020

33

34

35

36

2020

STRAAT Museum in de Lasloods anno 2020

37

38

39

1964

Lasloods in gebruik

2008

40

Leegstand, voor restauratie

2020

Na restauratie

COLOFON ONTWIKKELING

RESTAURATIE

CREATIE

Mediawharf Monumenten B.V.

In eigen beheer door BMB ontwikkeling in samenwerking met STRAAT

FOTOGRAFIE RENOVATIE Jeroen Henning // studioPXL Roderik van Nispen Marco Buddingh

EEN SAMENWERKING VAN: SAMENWERKINGSPARTNERS Regiobouw Haarlemmermeer b.v.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) Bureau Monumenten & Archeologie (BMA)

Rovobel B.V. MEER INFORMATIE: www.bmb.nl www.levenopndsm.nl www.straatmuseum.com

ARCHITECT RESTAURATIE Dynamo Architecten ARCHITECT INTERIEUR Van Wilsem & Cabri

HISTORISCHE BEELDEN Stichting NDSM Herleeft!

CONCEPT EN VORMGEVING CROB.nl UITGAVE 2020 Disclaimer Aan dit fotoboek kunnen geen rechten worden ontleend.

Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Mediawharf Monumenten B.V. is het niet toegestaan de inhoud van dit fotoboek geheel of gedeeltelijk over te nemen of op enige andere wijze openbaar te maken.

41

INDEX

Vroeger werden in de Lasloods reusachtige scheepsonderdelen samengesteld. De rails die door de loods loopt en de nog werkende productiekranen verraden een ongelooflijke productiekracht. Elders op de werf werden de schepen compleet afgebouwd, klaar voor de helling, klaar voor het water.

De Lasloods is een indrukwekkende zeldzame plek waar van alles kan gebeuren. Een plek voor onderscheidende initiatieven. Intussen is hier het grootste street art museum

Op de historische locatie van de Nederlandsche Dok en Scheepvaart Maatschappij (NDSM) ontstaat een nieuwe stadswijk met een stoere en rijke architectuur voor stadspioniers en cultuurliefhebbers. Een van de belangrijke rijksmonumenten op het voormalige NDSM-terrein is de Lasloods.

LASLOODS

van de wereld gevestigd. Ruim 6.500 m² oppervlakte met meer dan 200 enorme kunstwerken in collectie. Zowel qua oppervlakte, kunstvorm als collectie is hiermee een internationale culturele locatie op NDSM ontstaan.

Het industriële rijksmonument is ongelooflijk uitdagend, maar ook complex. Stap voor stap is de Lasloods klaargemaakt voor gebruik. De voormalige productiehal werd tijdelijk gebruikt als markthal en is daarna getransformeerd naar museum. Het STRAAT Museum blaast met haar imposante werken en dynamische doelgroep de Lasloods nieuw leven in – het is een culturele hotspot voor iedereen! Je ruikt het staal nog, je voelt de energie, je ziet de mogelijkheden.

Waar vind je nog zo’n plek in Amsterdam?

Ed de Weijer Mediawharf Monumenten B.V.

T R A N S F O R M AT I E LET ME BE MYSELF

2

VA N E E N I N D U S T R I E E L R I J K S M O N U M E N T

Cover

3

P 2-3 Intro

LICHTSTRATEN EN DAK

LICHTSTRATEN EN DAK

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

De Lasloods is in meerdere fases gerestaureerd en verbouwd om er uiteindelijk ’s werelds grootste street art museum te kunnen huisvesten.

10

De eerste fase van de verbouwing was de restauratie van het

verschillende gevels zijn door middel van betonrenovatie

gevelstenen, die op maat zijn gemaakt voor dit project. De totale

kopgebouw. Bestaande onderdelen zoals de gevelkozijnen,

hoogwaardig hersteld. Vervolgens is hier beglazing in

restauratie is middels een proefopstelling voorgelegd aan de

staalconstructies en het gevelmetselwerk zijn compleet

teruggeplaatst en met stopverf afgewerkt.

Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en het Bureau Monumenten &

gerestaureerd en weer teruggeplaatst of gereinigd/gestraald en voorzien van nieuwe coating. De kenmerkende blauwe

Archeologie van de gemeente Amsterdam.

De vier lichtstraten van de loods zijn voorzien van nieuwe

geveldeuren hebben weer dezelfde kleur als vroeger. In de

kozijnen. De betonnen kozijnen aan de kopzijde zijn

Inpandig zijn de meeste monumentale eigenschappen bewaard

tweede fase werd het bestaande betonnen dak, dat was

gerestaureerd, geschilderd en van nieuwe beglazing en roosters

gebleven. Deze zijn in het STRAAT Museum zichtbaar. Een aantal

aangetast door betonrot, compleet vernieuwd (circa 7.000 m2)

voorzien. In de lichtstraten en onder de stalen dakspanten is een

schuifdeuren/entrees zijn voorzien van nieuwe nooduitgangen.

door in totaal 3.734 stuks betonnen dakplaten neer te leggen.

tijdelijke hangende werkvloer geplaatst om de werkzaamheden

De bestaande begane grondvloer van het kopgebouw is deels

De betonnen dakelementen zijn vervangen voor nieuwe.

op grote hoogte mogelijk te maken. Deze is middels een

verlaagd ten behoeve van de ontvangstruimte en voor de

Met een speciaal pigment zijn de dakplaten in de oude kleur

klemconstructie gemonteerd, waardoor geen schade

kassa’s van het STRAAT Museum. Alle oude transformatoren

teruggebracht. De gele kleur is ontstaan door de lasdampen

veroorzaakt werd aan de bestaande staalconstructie. De stalen

zijn verwijderd, maar nog zichtbaar in de grote loods. Tevens zijn

die vroeger tijdens het productieproces vrij kwamen. De

werkvloer is nog in het museum terug te vinden. Op circulaire

nieuwe nutsaansluitingen gemaakt.

betonnen kozijnen van de lichtstraten en de kozijnen in de

wijze dienen deze een nieuw doel. Dit geldt tevens voor de

11

12

OKT2018

Oude lichtstraten voor restauratie

OKT2018

13

P 12-13 Restauratie lichtstraten en dak

P 10-11 Restauratie

DAK

14

Verwijderen oude dakplaten

15

P 14-15 Restauratie lichtstraten en dak

INTERIEUR

INTERIEUR

MRT2019

Aanbrengen bitumen dakbedekking

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

MRT2019

22

Lichtstraten met betonnen dak na restauratie

MRT2019

Dicht!

23

P 34-35 Make art, not €

42

MRT2019

Start restauratie interieur

JUL2019

25

P 24-25 Restauratie interieur

P 22-23 Restauratie dak

34

24

35

36

2020

STRAAT Museum in de Lasloods anno 2020

P 36-37 Make art, not €

Vanwege ruimtegebrek functioneerde de Lasloods tijdelijk als bouwplaats

26

27

P 26-27 Restauratie interieur

37

38

P 38-39 Make art, not €

39

2010

Vlooienmarkt

De rechthoekige, 23 meter hoge industriële hal wordt aan de buitenzijde bepaald door gesloten bakstenen gevels met zeer grote blauwe deuren en vierkante kruisvensters. Op de verdieping zijn openingen met luiken. De voor- en achtergevel hebben aan de bovenzijde een staande vensterpartij onder de dakrand. Het vlakke dak wordt verlevendigd door vier afgeplatte

1967

zadeldaken, die dienst doen als lichtstraten. Aan de kopse kant richting het IJ is een kleine oorspronkelijke aanbouw, die

Deel van een scheepsromp

vroeger dienst deed als traforuimte, ‘bazen’kantoor en kleed-, was- en douchegelegenheid voor het personeel. In de hal zijn

1968

4

De Lasloods is gebouwd in 1952 naar ontwerp van J.D. en A.E.G. Postma. Het gebouw is onderdeel van het terrein van de voormalige Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM) in Amsterdam-Noord. Het betreft een vrijstaande loods, gelegen op de noordelijke punt van het eerste NSM-terrein.

twee beuken met een imposante staalconstructie met gelaste constructiedelen, onderling door bouten met elkaar verbonden.

Deze constructie met kraanbanen wordt ondersteund door samengestelde kolommen. Hierboven zijn kleinere kolommen geplaatst ter ondersteuning van de dakconstructie.

Vanwege de cultuurhistorische waarde is de Lasloods van

1967

algemeen belang. Ook het interieur is monumentaal. We zijn er

Deel van een scheepsromp

trots op dat we bij het gebruik van de loods en de restauratie

2006

Lasloods interieur voor restauratie

veel historische elementen voor de toekomst hebben weten te behouden.

1961

5

Zicht vanuit de grote blauwe schuifdeuren op het NDSM-terrein

6

1967

Deel van een scheepsromp

2017

1958

7

P 6-7 Historie

P 4-5 Historie

LICHTSTRATEN EN DAK

Lasloods interieur voor restauratie

8

9

P 8-9 Historie

BETONNEN DAK

LICHTSTRATEN

NOV2018

Nieuwe betonnen dakplaten per type gebundeld

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

Speciaal gebouwd vacuüm hijsmiddel voor de betonnen dakplaten

OKT2018

16

17

Oude lichtstraten na demontage en voor restauratie

P 16-17 Restauratie lichtstraten en dak

Vernieuwing dakconstructie

18

19

P 18-19 Restauratie betonnen dak

20

DEC2018

21

NIeuwe beglazing

P 20-21 Restauratie lichtstraten

INTERIEUR

Is street art binnen nog steeds street art?

Maquette Lasloods

MAR2019 Vernieuwing Dakleer

Zoals de naam al doet vermoeden, hoort straatkunst in het

Tijdens een bezoek aan het museum om hun kunstwerken

straatbeeld. Dus, is het mogelijk om street art op een canvas

te maken, deelden deze kunstenaars hun creatieve reizen en

te hebben? Hoe essentieel is de illegale component van deze

persoonlijke perspectieven met ons. Door de punten tussen

kunstvorm? Is straatkunst niet bedoeld om uiteindelijk te

de werken en hun verhalen te verbinden, bleek dat veel

verdwijnen in het stedelijk landschap? Met andere woorden, is

belangrijke aspecten van straatkunst nog steeds aanwezig

straatkunst binnenin nog steeds straatkunst?

waren in onze collectie, ook al waren de stukken allemaal gemaakt in en voor STRAAT.

Door de kunstvorm van de straat naar STRAAT te verplaatsen,

AUG2019

Facility box, ‘poort’ naar het museum

28

29

30

AUG2019

P 30-31 Let me be myself

P 28-29 Restauratie interieur

1964

31

kunnen we de kunstwerken behouden en kunstenaars van

Door deze aspecten te belichten, onderstreept de

over de hele wereld op één plek presenteren. Op onze

tentoonstelling hoe deze kunstwerken en hun verhalen met

openingstentoonstelling zijn 153 kunstwerken te zien van

elkaar in verband staan. Dit is wat ze inderdaad allemaal tot

140 kunstenaars met 32 nationaliteiten.

dezelfde beweging maakt.

32

STRAAT Museum, 2020

33

P 32-33 Make art, not €

2020

Lasloods in gebruik

Na restauratie

COLOFON ONTWIKKELING

RESTAURATIE

CREATIE

Mediawharf Monumenten B.V.

In eigen beheer door BMB ontwikkeling in samenwerking met STRAAT

FOTOGRAFIE RENOVATIE Jeroen Henning // studioPXL Roderik van Nispen Marco Buddingh

EEN SAMENWERKING VAN: SAMENWERKINGSPARTNERS Regiobouw Haarlemmermeer b.v.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) Bureau Monumenten & Archeologie (BMA)

Rovobel B.V. MEER INFORMATIE: www.bmb.nl www.levenopndsm.nl www.straatmuseum.com

2008

40

Leegstand, voor restauratie

ARCHITECT RESTAURATIE Dynamo Architecten ARCHITECT INTERIEUR Van Wilsem & Cabri

HISTORISCHE BEELDEN Stichting NDSM Herleeft!

CONCEPT EN VORMGEVING CROB.nl UITGAVE 2020 Disclaimer Aan dit fotoboek kunnen geen rechten worden ontleend.

Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Mediawharf Monumenten B.V. is het niet toegestaan de inhoud van dit fotoboek geheel of gedeeltelijk over te nemen of op enige andere wijze openbaar te maken.

41

P 40-41 Colofon

43

44

45