Społeczeństwo Sprawiedliwy handel przyczynia się do rozwoju społeczności lokalnych, daje szansę na lepsze życie Anna Walas
Patriotyczne kupowanie Mało kto z nas wie, że z 9 złotych wydanych na kawę w kawiarence tylko 9 groszy trafia do kieszeni wytwórcy. Mało kto z nas wie, że kupując, wpływa na życie innych ludzi. Mało kto z nas wie, że kupowanie może być etyczne, bądź nie.
T
ermin Fair Trade nie jest jeszcze w Polsce terminem popularnym. Niewiele też jest produktów nim oznaczonych. Jako społeczeństwo niezbyt zamożne, kupując zwracamy uwagę przede wszystkim na cenę. Może jednak warto zwrócić uwagę nie tylko na nią i jakość produktu, ale również na jego pochodzenie? Zadaniem Fair Trade – sprawiedliwego handlu jest, najprościej mówiąc, przestrzeganie sprawiedliwych reguł, dzięki którym rolnik dostaje za wyprodukowany przez siebie towar cenę umożliwiającą mu godne utrzymanie siebie i swojej rodziny. Nie chodzi tu o duże pieniądze, ale o pieniądze adekwatne do wykonanej pracy i pozwalające spokojnie żyć. Dziś wielu drobnych producentów z Afryki, Ameryki Południowej, Azji żyje w nędzy. I chodzi o to, aby to zmienić. Chodzi o to, by zasady międzynarodowego handlu były przejrzyste, opierały się na szacunku, by były partnerskie. Sprawiedliwy handel przyczynia się do rozwoju społeczności lokalnych, daje szansę na lepsze życie. Jest to ruch konsumentów z całego świata, w który zaangażowane są organizacje pozarządowe, też kościelne, firmy importerskie i handlowe oraz spółdzielnie skupiające drobnych producentów w krajach Trzeciego Świata. Buduje on alternatywną sieć handlową o globalnym zasięgu. Fair Trade stawia sobie za cel zmianę powszechnego przekonania, rządzącego biznesem, że zysk musi stać przed dobrem człowieka. Ponadto ma wpływ na sytuację ko-
22
biet w Trzecim Świecie. To właśnie dzięki firmom respektującym zasady sprawiedliwego handlu kobiety mogą zaistnieć na rynku pracy tak, by nie traciły na tym ich dzieci (np. wykonując swoją pracę w domach). Samo dopuszczenie kobiet do pracy zarobkowej jest często czymś zupełnie dla tych społeczności nowym. Jest to bliskie działalności ruchu ethical trading, który zwraca uwagę na zapewnienie i respektowanie praw pracowników w krajach rozwijających się.
Dobro drugiego człowieka W Polsce promowaniem świadomej konsumpcji zajmuje się przede wszystkim Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu „Trzeci Świat i My” oraz Grupa EFTA, która od października 2005 przeprowadziła szereg akcji pokazujących, że kupowanie jest wyborem etycznym. Poza zorganizowaną konferencją i pojedynczymi ciekawymi akcjami takimi jak wystawa „To jest PYCHA, czyli 7 obliczy konsumenta” czy warsztaty robienia prezentów, zorganizowała cykl lekcji „Jak konsumujesz, tak żyjesz”. Odbywały się one w wybranych warszawskich gimnazjach i liceach. Młodzież zastanawiała się nad tym, co kieruje ich konsumenckimi wyborami i czy nie ma jeszcze innych czynników, na które powinni przy kupowaniu zwracać uwagę. Bo świadomości tego, że to, co kupuję, ma wpływ na życie innych, a tym samym na moje, w Polsce brakuje. Nie mają jej nie tylko dzieci, ale i rodzice. I eFTe stawia sobie ambitne zadanie – uświadamiać, tłumaczyć.
Wzrost świadomej konsumpcji jest istotny nie tylko z tego powodu, by ludziom w najbiedniejszych rejonach świata mogło żyć się lepiej, jest potrzebny też nam – Polakom. Wspieranie lokalnych produktów jest wspieraniem lokalnej gospodarki. Polakowi opłaca się kupować polski produkt i warto zdawać sobie z tego sprawę. Takie świadome kupowanie jest wyrazem patriotyzmu. Termin Fair Trade odnosi się do krajów Trzeciego Świata, jednak samą ideę należałoby potraktować szerzej – jako ideę wspierania lokalnych producentów; umożliwienie im pracy, za którą uzyskają godziwe wynagrodzenie i dzięki której unikną alternatywy: bezrobocie lub praca dla wielkiej korporacji, łamiącej zasady sprawiedliwego handlu. Naomi Klein w słynnym „No Logo” zwraca uwagę, że wszyscy stajemy się niewolnikami korporacji, które poprzez reklamę kształtują nasze pragnienia. Stajemy się niewolnikami marki. I problem polega nie tylko na tkwiącej w tym bezmyślności, ale i na tym, że, stając się wyznawcami marek, wspieramy niszczenie lokalnych społeczności. Wielkie korporacje, będące właścicielami marek takich jak Nike, Esprit, Tommy Hilfiger (między innymi te nazwy wymienia Klein) narzucają miejsca pracy w rejonach im wygodnych, a to znaczy w rejonach, w których można najmniej zapłacić robotnikom. Często wykorzystują półniewolniczą pracę w najbiedniejszych krajach. Co więcej narzucają politykę rządom i jak zauważa Klein same stają się superrządami – oczywiście bez demokratycznej legitymizacji.
Etyczny handel Korporacje, wmawiając nam pragnienia, równocześnie niszczą
Nasz Głos listopad 2007