do rozszerzenia organizacji68. Odrzucając tezę o osłabieniu bezpieczeństwa Polski skutkiem rozpadu Układu Warszawskiego, MSZ wskazywało na uwolnienie polityki od skutków uczestnictwa w związku służącym dominacji Moskwy i będącym narzędziem polityki interwencyjnej oraz identyfikującym jako wroga szeroko pojmowany Zachód. Sprzyjało to swobodzie działania, choć stawiało Polskę w sytuacji braku formalnych gwarancji zewnętrznych69, innych niż wynikające z porozumień międzynarodowych o szerszej aplikacji. Trafnie stan ten opisał minister Skubiszewski, wskazując, iż sytuacja pozimnowojenna w sferze bezpieczeństwa przypominała koncentryczne koła rozchodzące się od stabilnego jądra krajów Unii Europejskiej, UZE i NATO do ich nieustabilizowanych peryferii70 bez gwarancji sojuszniczych pozostających poza zachodnimi układami politycznymi i gospodarczymi. Próżnię bezpieczeństwa w Europie Środkowej postrzegał on nie jako skutek rozpadu ich bloku wojskowego, lecz wynik kształtowania się nowego porządku regionalnego71.
44
W takim stanie spraw 3 lipca 1991 r. doszło do pierwszej oficjalnej wizyty Prezydenta RP w siedzibie NATO – dwa dni po rozwiązaniu Układu Warszawskiego oraz niespełna cztery tygodnie po Deklaracji kopenhaskiej. Zarówno sekretarz generalny, jak też ambasadorowie „szesnastki” powtórzyli tezy o zainteresowaniu organizacji bezpieczeństwem państw środkowoeuropejskich Ówczesny wiceminister obrony mówił: „My nie zabiegamy o członkostwo w NATO, ale chcemy, by traktowało ono całą Europę jako obszar swego bezpieczeństwa. Aby bezpieczeństwo Polski i państw naszego regionu było postrzegane w Kwaterze Głównej jako składowa bezpieczeństwa Paktu”, „Polska Zbrojna” z 17 października 1991 r. Z kolei stanowisko „szesnastki” w tej sprawie właściwie oceniał Jan Nowak-Jeziorański, analizując w swych artykułach publikowanych w prasie polonijnej ówczesne argumenty amerykańskie przeciwko podejmowaniu kwestii rozszerzenia NATO. Szeroko omawiają je i cytują: K. Skubiszewski, Polityka zagraniczna..., s. 105 oraz tenże, Polska i Sojusz..., s. 50; A. Krzeczunowicz, op. cit., s. 49–51. 68
J. Prystrom, Problemy bezpieczeństwa w polityce zagranicznej Polski, [w:] „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1991”, Warszawa 1993, s. 28. 69
K. Skubiszewski, Pozycja Polski w Europie, [w:] D. Popławski (red.), Pozycja Polski w Europie, Warszawa 1994, s. 5. Zob. także natowską analizę wykładni polskich interesów bezpieczeństwa zawartych w sejmowym wystąpieniu min. Skubiszewskiego z 14 lutego 1991 r.: Archiwum NATO, Skubiszewski Speech on Poland’s Security Interests, US Delegation, February 21, 1991. 70
71 K. Skubiszewski, Nowe sojusze. System bezpieczeństwa w Europie środkowowschodniej, „Tygodnik Powszechny” z 17 marca 1991 r.