Σ' αγαπάω να της λες: Φεμινιστική Περιπλάνηση στον Δημόσιο Χώρο των Εξαρχείων

Page 12

πράξεων ερμηνεύονται συνήθως ως εκφράσεις ενός έμφυλου πυρήνα ή μιας έμφυλης ταυτότητας κι ότι αυτές οι πράξεις είτε συμμορφώνονται με την προσδοκώμενη έμφυλη ταυτότητα είτε, κατά κάποιο τρόπο, συγκρούονται με αυτή την προσδοκία (Butler, 2006). Η έννοια της ετεροσεξουαλικότητας είναι κομβικής σημασίας, γιατί είναι εκείνη που μας βοηθά να τοποθετήσουμε το έμφυλο υποκείμενο στο χώρο. Η ετεροσεξουαλικότητα δεν αναφέρεται μόνο στην έμφυλη διάσταση του ατόμου αλλά αναδύεται ως ρυθμιστικός παράγοντας όλης μας της κοινωνικής συμπεριφοράς, ούσα ενσωματωμένη στην τρέχουσα κουλτούρα. Με βάση, λοιπόν, αυτή την έννοια αναλύεται ο χώρος, αντλώντας υλικό από φεμινιστικές προσεγγίσεις του δημόσιου χώρου ως χώρου δράσης και αντίδρασης αλλά και ως τόπου επιθυμίας.

Σε θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο η σύζευξη των φεμινιστικών γεωγραφιών καθίσταται αναγκαία, όχι μόνο γιατί μπορεί να προσφέρει χρήσιμα μεθοδολογικά εργαλεία αλλά κυρίως επειδή η πατριαρχία ως καθεστώς εξουσίας και ρύθμισης ορίζει σώματα, άτομα και κοινωνίες από το τοπικό ως το παγκόσμιο επίπεδο. Σε μία έντονα πολιτικοποιημένη, ζωντανή και αλληλοϋποστηρικτική περιοχή, όπως τα Εξάρχεια, ίσως θα μπορούσε να οριστεί μία νέα βάση, μία νέα χωρική γεωγραφία η οποία θα αναδείξει την άμεση σχέση της γυναίκας με τον χώρο και τη ζωή εντός αυτού. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η έμφυλη ταυτότητά μας συνδέεται αναπόσπαστα με τον χώρο. Τι στερεότυπα μπορεί να αντιμετωπίσει μία γυναίκα που περπατάει στα Εξάρχεια; Τι βλέμματα εισπράττει αν επιστρέφει σπίτι το βράδυ μόνη της ή ζει με τον σύντροφό της χωρίς παιδιά; Τι στερεότυπα αναπαράγονται και τι μηνύματα εκπέμπει; Κατά τον Γιώργο Μαρνελάκη “O χώρος, δεν είναι ουδέτερος – δημιουργεί αποκλεισμούς, οριοθετεί τη δράση και τη συμπεριφορά μας κι έτσι μας διαμορφώνει” (Μαρνελάκης, 2007). Γι’ αυτό πολλά από τα ζητήματα που θέτει το φεμινιστικό κίνημα αφορούν ζητήματα χώρου και διεκδίκησης ορατότητας σ’ ένα χώρο με προσωρινούς όρους, μέσω μίας έστω προσωρινής οικειοποίησης. Στον πυρήνα της εργασίας πραγματοποιείται μία περαιτέρω εμβάθυνση στην έρευνα πεδίου: το ενδιαφέρον - βλέμμα στρέφεται στις γυναίκες που κατοικούν στα Εξάρχεια, ως άμεσους φορείς γνώσης της περιοχής. Τι γειτονιά είναι τα Εξάρχεια; Αν αποσυνδεθεί κάποιος από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που αναφέρονται κυρίως στο άβατο ανομίας και διαφθοράς, λειτουργεί μια γειτονιά που περιτριγυρίζεται από συλλογικότητες, δράσεις και πρωτοβουλίες οι οποίες στηρίζουν ανθρώπους που έχουν ανάγκη και το σύστημα δεν τους παρέχει βοήθεια. Λειτουργεί μια γειτονιά που χωράει όσους νιώθουν ότι ασφυκτιούν μέσα στα κοινωνικά “πρέπει” ή τις διάφορες τάσεις τού πως να ζήσει κανείς τη ζωή του, που προβάλλονται και αναπαράγονται ως κοινωνικά πρότυπα και καταλήγουν στερεότυπα. Παραμένει ένα μέρος ζωντανό που περιστοιχίζεται από καφέ, εστιατόρια, μπαρ, χώρους συναυλιών, βιβλιοπωλεία, δισκάδικα, κοινωνικά παντοπωλεία, καταλήψεις, αυτοοργανωμένους χώρους και φυσικά πολλά γκράφιτι. Για την έρευνα αυτή, συντάχθηκε ένα ερωτηματολόγιο για το πως ζούν οι γυναίκες στην περιοχή, πως διασκεδάζουν, πως περιπλανώνται στο δημόσιο χώρο μιας γειτονιάς γνωστής για τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στις κινήσεις αντίστασης και χειραφέτησης. Χωρίς περιορισμούς ηλικίας, οικογενειακής κατάστασης, μορφωτικού επιπέδου κ.ά, οι γυναίκες έδωσαν ένα μικρό αλλά σημαντικό δείγμα για το πώς αναπτύσσεται η σχέση τους με τον δημόσιο χώρο των Εξαρχείων και για τις διαδρομές τους σε αυτόν. Παράλληλα, οι προσωπικές ιστορίες και τα βιώματα των γυναικών επιλέχθηκαν ως “οδηγός” για τη μελέτη αυτή, ενσωματώνοντας την πεποίθηση ότι το “προσωπικό είναι πολιτικό” και ως τέτοιο δε μπορεί να αγνοείται, να υποβιβάζεται και να εξοστρακίζεται από τη δημόσια σφαίρα και την παραγωγή γνώσης σε σχέση με αυτή. Βάσει αυτών των συμπερασμάτων, θα καταγραφούν οι πορείες και τα βιώματα των γυναικών μέσω συμπερασμάτων, χαρτογραφήσεων και διαδρομών σε μία προσπάθεια επανοικειοποίησης του δημόσιου χώρου, για την διεκδίκηση αυτού που ο Lefebvre ορίζει ως το δικαίωμα στην πόλη: δικαίωμα στην ελευθερία, στην εξατομίκευση μέσα στην κοινωνικοποίηση, στην κατοικία και το κατοικείν: “Το δικαίωμα στο έργο (στη συμμετοχική δραστηριότητα) και το δικαίωμα στην προσοικείωση (εντελώς διαφορετικό από το δικαίωμα στην ιδιοκτησία) εξυπακούονται μέσα στο δικαίωμα στην πόλη” (Lefebvre, 1977[1968]). 12


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.