'Zjadacze umarłych' a 'Trzynasty wojownik' E
KSIĄŻKA
vs
FILM
kranizacje rządzą się swoimi prawami, jednak zawsze powinny oddać klimat oryginału. Jak jednak zekranizować opracowanie quasinaukowe?
76
Rafał Growiec
O
soba nieznająca historii powstania filmu „Trzynasty wojownik” i sięgająca po książkę Michaela Crichtona (autora m.in. „Parku Jurajskiego” i „Kuli”) może być zdziwiona charakterem tej pozycji. Jej zawartość sprytnie imituje naukowe opracowanie kilku odpisów średniowiecznego manuskryptu. Znajdziemy tu więc nie tylko przedmowę, ale i przypisy wyjaśniające zawiłości w translacji, różne wersje językowe danego zdania, w tym cytowane jest charakterystyczne pismo arabskie. Na końcu zamieszczono też dodatek poświęcony debacie naukowej wynikłej z opracowania tekstu źródłowego. Podejrzewam, że niektóre naprawdę istniejące manuskrypty Ojców Kościoła, czy antycznych poetów nie doczekały się tak rzetelnego opisu jak to, co wymyślił Crichton. Oczywiście, wy-
“
To thriller, skierowany przede wszystkim do dojrzałego odbiorcy. Mamy tu więc niewiele sytuacji komicznych, za to sporą dawkę strachu i okropnych detali.
starczy trochę wysiłku, by dociec, że „Necronomicon” pojawiający się w bibliografii nigdy nie istniał (jednak miał stanowić dla autora inspirację), a i niektóre nazwiska badaczy nie są prawdziwe. Sam Ahmad ibn Fadlan jednak istniał. Rzeczywiście był posłem abbasydzkiego kalifa do Bułgarów w latach 20. X wieku. Rzetelnie przekazywał on obyczaje i cechy ludów północy. O Rusach pisał, że są wysocy jak palmy daktylowe (co pojawia się u
Crichtona) i codziennie myją głowy (a to już nie). Crichton zapożyczył pewne cechy tego dyplomaty i stworzył postać poety, który z powodu skoku w bok zostaje właściwie wygnany z państwa w dzikie krainy. Pierwsze rozdziały książki to przede wszystkim notatki podróżnika, u którego widać żyłkę nie tyle dyplomaty, co etnografa. Opisuje on budowę osiedli, zachowanie, religię i zwyczaje odwiedzanych ludów. Patrzy na tubylców przede wszystkim z perspektywy muzułmanina, więc szczególnie wytyka brak higieny, rozwiązłość czy zjadanie świń. Takie zewnętrzne spojrzenie sprawia, że mają sens długie opisy – gdyby sprawozdawca pochodził z plemienia Normanów napisałby tylko, że bohaterowie zeszli po linach z klifu, dla Araba jest to już spore przeżycie, które warto zanotować.