408
Ёдыды
рыя, аптэка, аддз. сувязі. Царква, касцёл. ЁДЫДЫ н е а р г а н і ч н ы я , злучэнні ёду з інш. элементамі. Ё. многіх металаў — ссші ёдзіставадароднай кіслаты. У прыродэе сустракаюцда ў выглядзе рэдкіх мінералаў (напр., маршыт Cul). Ё. металаў I і II груп перыяд. сістэмы элементаў добра раствараюцца ў вадзе (акрамя Agi, CuX, Hg2I2, Hgl2), a III—VI груп i неметалаў (напр., Ё. крэмнію Sil4, мыш’яку Aslj) узаемадэейнічаюць з вадой (гідралізуюцца). Пры награванні лёпса дысацыіруюць на элемент і ёд. Атрымліваюць узаемадзеяннем элементаў з ёдам ці аксідаў або карбанатаў з ёдзіставадароднай к-той. Выкарыстоўваюць y медыцыне, арган. сінтэзе (Ё. калію і натрыю), як фотаматэрыялы і матэрыял для цвёрдых электралітаў, y выгв-сці эвышчыстых металаў (напр., тытану, гафнію і інш.). ЁМІСТАСНАЕ СУПРАЦГЎЛÉ H H Е, велічыня, якая характарызуе супраціўленне пераменнаму току электраёмістасці ланцуга (яго ўчастка). Ё.с. сінусаідальнаму току Хс=І/<вС, дзе <о — цыклічная (вуглавая) частата, С — ёмістасць ланцуга. У Міжнар. сістэме адзінак вымяраецца ў омах. Разам з індуктыўным супраціўленнем складае рэактыўнае супраціўленне, якое ўваходзіць y склад агульнага (поўнага) электрычнага супраціўлення. ЁМІСТАСЦІ ВЫ М ЯРАЛЬНІК, электрычная прылада для вымярэння элек-
траёмістасці. Найб. пашыраны Ё.в. маставыя (гл. Мост вымяральны) і лагаметрычныя (гл. Фарадметр). Ёмістасць вызначаюць таксама балістычным метадам вымярэнняў і з дапамогай некалькіх вымяральных прылад непрамым спосабам (метадамі трох вальтметраў, вальтметра — амперметра і інш.).
што прадвызначае ваганні шчыльнасці і колькаснага складу папуляцый, адрозненні ў іх размеркаванні на тэрыторыях са знешне аднатыпнымі ўмовамі. Асобныя паказчыкі, што характарызуюць выключныя бакі Ё.а., — ёмістасць ландшафту, угоддзяў, рэкрэацыйная ёмістасць. Мэтанакіраванае антрапагеннае ўздзеянне можа істотна павялічвадь Ё.а. для гасп.-каштоўных папуляцый ці змяншаць яе для папуляцый шкодных відаў. Улік паказчыкаў Ё.а. дае магчымасць больш мэтанакіравана планаваць гасп. дзейнасць (напр., y галінах паляўнічай і лясной гаспадаркі, аховы прыродных рэсурсаў) і праводзіць пэўныя мерапрыемствы па ахове прыроды.
Схема ёмістасці вымяральніка паводле прынцыпу непасрэдных вымярэнняў: 110 — крыніца пераменнага напружання частатой f0, O. — узорная ёмістасць; Сх — ёмістасць. якая вымяраецца; R, КН — рэзістар і кнопка ўстаноўкі нуля.
ЁМ ІСТАСЦЬ ЭЛЕКТРЫ ЧНАЯ, Электраёмістасць.
Ё РШ ЗВЫ ЧА ЙН Ы , гл. ў арт. Джгіры.
ЁМІСТАСЦЬ А СЯ Р0ДЦ ЗЯ б і я л а г і ч н a я, здольнасць прыроднага ці прыродна-антрапагеннага наваколля забяспечваць нармальную жыццядзейнасць пэўнай колькасді жывых арганізмаў ці іх згуртаванняў без адметных прыкмет парушэння ці дэградадыі самога наваколля. Залежыць ад ступені спрыяльнасці для жыдця біятычных і абіятычных фактараў прыроднага асяроддзя, уплыву антрапагеннага і лімітавальных фактараў. Велічыня Ё.а. непастаянная, зменьваецца ў часе і прасторы,
Ё Р Ш -HACÂP, гл. ў арт. Джгіры. ЁЎНЯ, традыцыйная гаспадарчая пабудова для прасушкі збожжавых культур, канапель і лёну. Звычайна квадратная зрубная пабудова з імшанымі сценамі, насыгшой столлю і шчыльна падагнанымі дзвярамі. Mae печ (без коміна), прыстасаванні для прасушкі снапоў — жэрдкі, якія перамяшчаюцца па дзвюх бэльках, умацаваных на выш. каля 1 м ад падлогі. Ё. часцей будавалі каля гумна або ўнутры яго (без страхі). Пашырана на Відебшчыне, Магілёўшчыне і часткова Гомельшчыне.
гл
Ё РШ БАЛ0НА, гл. Джгір Балона.